ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Σ. ΚΑΛΛΕΡΓΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΚΑΛΛΕΡΓΩΝ
[Εκδόσεις «ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ ΑΕΕ», Ρέθυμνο 2007, σχ. 8ο (24Χ17), σσ. 192]
ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Ο συμπολίτης γιατρός Εμμανουήλ Σ. Καλλέργης έχει, από χρόνια, αναδειχθεί σε ικανό συγγραφέα και ιχνευτή τής τοπικής μας Ιστορίας. Σε τούτο, κοντά στα άλλα, έχει, πιστεύω, συντελέσει και το πλουσιότατο υλικό- το σχετικό με την ιστορική οικογένειά τού, την οικογένεια των «Καλλέργηδων»- που δεκαετίες τώρα συγκεντρώνει «δαμάζοντάς» το με πολλήν ομολογουμένως επιτυχία και αποτελεσματικότητα. Δεν υπάρχει, θα μπορούσα να ισχυριστώ, πτυχή τής γονιμοποιού ιστορικής πορείας και δράσης τής εν λόγω ιστορικής οικογένειας, που ο Μανόλης Καλλέργης να μην την έχει αναδείξει και προβάλλει επαρκώς και ποικιλοτρόπως από επιστημονικά και άλλα τού τόπου μας περιοδικά, ώστε να μπορεί με ασφάλεια να θεωρηθεί ως ο μοναδικός μελετητής τής ιστορικής πορείας και δράσης τής εν λόγω οικογένειας των Καλλεργών τού τόπου μας. Το υλικό αυτό- πέραν της καθημερινής φωτεινής παρουσίας του από τις στήλες των τοπικών μας εφημερίδων, απ’ όπου κρίνει οξυδερκώς και σχολιάζει με χαρακτηριστική επάρκεια και καυστικότητα την καθημερινή πραγματικότητα- το υλικό, λέγω, αυτό κυριολεκτικά υφάρπασε το επιστημονικό ενδιαφέρον τού γιατρού. Η μακρόχρονη, εξάλλου, διαδρομή τής ιστορικής οικογένειας στην Κρήτη, από τον 13ο αιώνα και εξής, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ανά τους αιώνες ικανά ορόσημα- οδοδείκτες στην ιστορική τού νησιού μας πορεία, αναφερόμενα στους «Καλλέργες». Και σε αυτούς, ακριβώς, τους οδοδείκτες έχει την αναφορά του το νέο βιβλίο- συμβολή στην ιστορία τής Οικογένειας των Καλλεργών τού γιατρού Μανόλη Καλλέργη.
Το βιβλίο φέρει τον τίτλο: «Εισαγωγή στην Ιστορία των Καλλεργών» και αποτελεί, εν πολλοίς, συμπίλημα προηγούμενων σχετικών άρθρων και μελετών τού συγγραφέα. Όλες οι εργασίες τού Μ. Καλλέργη είναι κείμενα γραμμένα με τρόπο ευσυνείδητο, συστηματικό και υπεύθυνο, σύμφωνα με τους κανόνες τής ιστοριογραφίας, διασταυρωμένα και με άλλες πηγές, ενώ μια πλούσια, κάθε φορά, βιβλιογραφία ικανοποιεί και τον απαιτητικότερο αναγνώστη. Έτσι, μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο παρακολουθούμε συγκεντρωμένα αρκετά στοιχεία από την πορεία των Καλλεργών στην Κρήτη, τα οικόσημα, τις επιγραφές, τα τοπωνύμια, τα τραγούδια και τις εκκλησίες τής εν λόγω οικογένειας.
Και πιο συγκεκριμένα. το βιβλίο αρχίζει με το περίφημο χρυσόβουλο τού Αλεξίου Β΄ τού Κομνηνού (1182 μ.Χ.), σύμφωνα με το οποίο η ιστορική οικογένεια των Καλλεργών προέρχεται από τη βυζαντινή οικογένεια των Φωκάδων και είναι η πρώτη ανάμεσα στις δώδεκα οικογένειες ευγενών που ήρθαν από το Βυζάντιο και εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη (πρόκειται για την ευρέως γνωστή παράδοση για τα δώδεκα αρχοντόπουλα). Ακολουθούν πλουσιότατα στοιχεία ενδελεχούς τού συγγραφέα έρευνας για τους Καλλέργηδες τής Κρήτης και τα Καλλεργοχώρια τού νησιού από τον 13ο αιώνα μέχρι και σήμερα, ανά επαρχία και διαμέρισμα τής Μεγαλονήσου. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο συγγραφέας αναφέρεται και στο περίφημο Αρχείο τής οικογένειας Καλλέργη- για το οποίο έχει εκφραστεί η έποψη ότι από μόνο του, το συγκεκριμένο Αρχείο, αποτελεί και συμπυκνώνει την ιστορία τής Κρήτης τού 16ου αιώνα. Από το έτος 1894 το αρχείο διασπάται και διασπείρεται πολλαχώς με ένα σημαντικό του τμήμα- πάνω από 2000 επίσημα και ιδιωτικά δικαιοπρακτικά έγγραφα, επιστολές, εκθέσεις κ.ά., χρονολογούμενα από το 13ο μέχρι το 17ο αιώνα– να περιέρχεται στο Museo Civico Correr.
Ειδικό κεφάλαιο αποτελούν τα «οικόσημα Καλλέργη στην Κρήτη» περισπούδαστη μελέτη που είχε δημοσιευθεί παλιότερα στο γνωστό περιοδικό, επιστημονικό όργανο της Λαογραφικής Εταιρείας Ρεθύμνου, «Κρητολογικά Γράμματα». Τα οικόσημα καταγράφονται ανά νομό τής Κρήτης, ενώ παραθέτονται και φωτογραφίες, με δυο χαρακτηριστικές περιπτώσεις οικοσήμων, που εικονίζονται, στην μεν πρώτη περίπτωση, στο κάτω δεξιό μέρος τής εικόνας τού αγίου Ιωάννη τού Θεολόγου, στην Ι. Μονή Πρέβελη, ενώ στη δεύτερη στο κέντρο πέπλου, περίτεχνα κεντημένου, της Ι. Μονής Αρκαδίου.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΚΑΛΛΕΡΓΩΝ
[Εκδόσεις «ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ ΑΕΕ», Ρέθυμνο 2007, σχ. 8ο (24Χ17), σσ. 192]
ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Ο συμπολίτης γιατρός Εμμανουήλ Σ. Καλλέργης έχει, από χρόνια, αναδειχθεί σε ικανό συγγραφέα και ιχνευτή τής τοπικής μας Ιστορίας. Σε τούτο, κοντά στα άλλα, έχει, πιστεύω, συντελέσει και το πλουσιότατο υλικό- το σχετικό με την ιστορική οικογένειά τού, την οικογένεια των «Καλλέργηδων»- που δεκαετίες τώρα συγκεντρώνει «δαμάζοντάς» το με πολλήν ομολογουμένως επιτυχία και αποτελεσματικότητα. Δεν υπάρχει, θα μπορούσα να ισχυριστώ, πτυχή τής γονιμοποιού ιστορικής πορείας και δράσης τής εν λόγω ιστορικής οικογένειας, που ο Μανόλης Καλλέργης να μην την έχει αναδείξει και προβάλλει επαρκώς και ποικιλοτρόπως από επιστημονικά και άλλα τού τόπου μας περιοδικά, ώστε να μπορεί με ασφάλεια να θεωρηθεί ως ο μοναδικός μελετητής τής ιστορικής πορείας και δράσης τής εν λόγω οικογένειας των Καλλεργών τού τόπου μας. Το υλικό αυτό- πέραν της καθημερινής φωτεινής παρουσίας του από τις στήλες των τοπικών μας εφημερίδων, απ’ όπου κρίνει οξυδερκώς και σχολιάζει με χαρακτηριστική επάρκεια και καυστικότητα την καθημερινή πραγματικότητα- το υλικό, λέγω, αυτό κυριολεκτικά υφάρπασε το επιστημονικό ενδιαφέρον τού γιατρού. Η μακρόχρονη, εξάλλου, διαδρομή τής ιστορικής οικογένειας στην Κρήτη, από τον 13ο αιώνα και εξής, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ανά τους αιώνες ικανά ορόσημα- οδοδείκτες στην ιστορική τού νησιού μας πορεία, αναφερόμενα στους «Καλλέργες». Και σε αυτούς, ακριβώς, τους οδοδείκτες έχει την αναφορά του το νέο βιβλίο- συμβολή στην ιστορία τής Οικογένειας των Καλλεργών τού γιατρού Μανόλη Καλλέργη.Το βιβλίο φέρει τον τίτλο: «Εισαγωγή στην Ιστορία των Καλλεργών» και αποτελεί, εν πολλοίς, συμπίλημα προηγούμενων σχετικών άρθρων και μελετών τού συγγραφέα. Όλες οι εργασίες τού Μ. Καλλέργη είναι κείμενα γραμμένα με τρόπο ευσυνείδητο, συστηματικό και υπεύθυνο, σύμφωνα με τους κανόνες τής ιστοριογραφίας, διασταυρωμένα και με άλλες πηγές, ενώ μια πλούσια, κάθε φορά, βιβλιογραφία ικανοποιεί και τον απαιτητικότερο αναγνώστη. Έτσι, μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο παρακολουθούμε συγκεντρωμένα αρκετά στοιχεία από την πορεία των Καλλεργών στην Κρήτη, τα οικόσημα, τις επιγραφές, τα τοπωνύμια, τα τραγούδια και τις εκκλησίες τής εν λόγω οικογένειας.
Και πιο συγκεκριμένα. το βιβλίο αρχίζει με το περίφημο χρυσόβουλο τού Αλεξίου Β΄ τού Κομνηνού (1182 μ.Χ.), σύμφωνα με το οποίο η ιστορική οικογένεια των Καλλεργών προέρχεται από τη βυζαντινή οικογένεια των Φωκάδων και είναι η πρώτη ανάμεσα στις δώδεκα οικογένειες ευγενών που ήρθαν από το Βυζάντιο και εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη (πρόκειται για την ευρέως γνωστή παράδοση για τα δώδεκα αρχοντόπουλα). Ακολουθούν πλουσιότατα στοιχεία ενδελεχούς τού συγγραφέα έρευνας για τους Καλλέργηδες τής Κρήτης και τα Καλλεργοχώρια τού νησιού από τον 13ο αιώνα μέχρι και σήμερα, ανά επαρχία και διαμέρισμα τής Μεγαλονήσου. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο συγγραφέας αναφέρεται και στο περίφημο Αρχείο τής οικογένειας Καλλέργη- για το οποίο έχει εκφραστεί η έποψη ότι από μόνο του, το συγκεκριμένο Αρχείο, αποτελεί και συμπυκνώνει την ιστορία τής Κρήτης τού 16ου αιώνα. Από το έτος 1894 το αρχείο διασπάται και διασπείρεται πολλαχώς με ένα σημαντικό του τμήμα- πάνω από 2000 επίσημα και ιδιωτικά δικαιοπρακτικά έγγραφα, επιστολές, εκθέσεις κ.ά., χρονολογούμενα από το 13ο μέχρι το 17ο αιώνα– να περιέρχεται στο Museo Civico Correr.
Ειδικό κεφάλαιο αποτελούν τα «οικόσημα Καλλέργη στην Κρήτη» περισπούδαστη μελέτη που είχε δημοσιευθεί παλιότερα στο γνωστό περιοδικό, επιστημονικό όργανο της Λαογραφικής Εταιρείας Ρεθύμνου, «Κρητολογικά Γράμματα». Τα οικόσημα καταγράφονται ανά νομό τής Κρήτης, ενώ παραθέτονται και φωτογραφίες, με δυο χαρακτηριστικές περιπτώσεις οικοσήμων, που εικονίζονται, στην μεν πρώτη περίπτωση, στο κάτω δεξιό μέρος τής εικόνας τού αγίου Ιωάννη τού Θεολόγου, στην Ι. Μονή Πρέβελη, ενώ στη δεύτερη στο κέντρο πέπλου, περίτεχνα κεντημένου, της Ι. Μονής Αρκαδίου.
Ενδιαφέρον, περαιτέρω, εμφανίζουν και τα τοπωνύμια των Καλλεργών στην Κρήτη, που αριθμούν τρεις, τουλάχιστον, δεκάδες στο νησί με τα περισσότερα να αριθμούνται, φυσικά, στον νομό μας και αρκετά εξ αυτών στην πρώην επαρχία Αγίου Βασιλείου. Εντυπωσιάζει- δανείζομαι από το βιβλίο επιλεκτικά- η ύπαρξη χωριού «Καλλέργω», κοντά στον Ορθέ Ρεθύμνου, οικισμού «Καλλεργιαννά» στη νήσο Γαύδο, ακατοίκητου σήμερα, κορυφής «Καλλέργη», στα Λευκά Όρη, απέναντι από την κορυφή «Γκίγκιλος», Μονής «Καλλέργη» (1848), κοντά στο χωριό Σμάρι, της επαρχίας Πεδιάδας Ηρακλείου, καθώς και βαπτιστικού ονόματος «Καλλέργης» στην Κρήτη (Μέλαμπες, Βρύσες κ.λπ.).
Σε αυτό το τελευταίο μπορώ να παρατηρήσω ότι, πραγματικά, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις παιδιών που τους δόθηκαν ονόματα μεγάλων ανδρών τής Ιστορίας (για παράδειγμα τού Βενιζέλου ή του Πλαστήρα, του θρυλικού ''Μαύρου Καβαλάρη''), απλά και μόνον γιατί οι μορφές αυτές κατενθουσίασαν στην εποχή τους τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Κάτι παρόμοιο, φαίνεται, να συνέβη και με την περίπτωση τού οικογενειακού «Καλλέργης» που, αν μη τι άλλο, απηχεί τη φήμη και τη δύναμη τής παλιάς οικογένειας των Καλλέργηδων τής Βενετοκρατίας ή, στην περίπτωση βάπτισης θηλέων με το όνομα «Καλλέργα», όπως σημειώνει και ο συγγραφέας, την ανάγκη διατήρησης τού ονόματος σε οικογένειες χωρίς άρρενες απογόνους.
Κλάδος της οικογένειας των Καλλέργηδων είναι και οι Τσουδεροί, στην επαρχία Αγίου Βασιλείου. Σύμφωνα με τους Α. Γούδα και Ι. Μουρέλλο, ο Εμμανουήλ Καλλέργης (1690), που κατοικούσε στην Κοξαρέ Αγίου Βασιλείου, ήταν ο πρώτος που πήρε το όνομα «Τσουδερός», από ένα όλως τυχαίο και απρόβλεπτο περιστατικό, όταν, ως μαθητευόμενος στην Ι. Μονή Πρέβελη, «ετσουδίστηκε», δηλαδή «καψαλίστηκε» ελαφρά από αναμμένο κερί η πλούσια κόμη του, εν ώρα ακολουθίας και ενώ διάβαζε τα γράμματα τής Εκκλησίας. Έτσι, από τον εν λόγω Εμμανουήλ Καλλέργη- Τσουδερό προήλθαν οι Τσουδεροί με δικό τους πια όνομα και δική τους ιστορία.
Μέγα μέρος τού βιβλίου, έκτασης πενήντα περίπου σελίδων, καταλαμβάνει και η καταγραφή τής ζωής και τού έργου ενός πρωτοπόρου τής Ενωμένης Ευρώπης τού Ριχάρδου Condenhove- Kalergi και της Μarie Kalergis, μελέτη τού συγγραφέα που γνώρισε το φως τής δημοσιότητας πριν από τέσσερα, περίπου, χρόνια εκδοθείσα από τον ίδιο και αυτοτελώς. Και έχουν, ασφαλώς, τη θέση τους και οι δύο αυτές προσωπικότητες στο βιβλίο τού Μ. Καλλέργη, αφού αποτελούν κλέος και την ευρωπαϊκή επέκταση και συνέχεια τής οικογένειας, μια ακόμη γέφυρα, που- σύμφωνα με τον συγγραφέα- συνδέει εμάς τους Έλληνες με την μεγάλη πατρίδα την Ευρώπη.
Και ειδικότερα ο Ριχάρδος Condenhove- Kalergi είναι αυτός που ήδη από το έτος 1923 συνέλαβε την ιδέα τής ευρωπαϊκής ενοποίησης, ανέλυσε την αναγκαιότητά της για τους ευρωπαίους και με τρόπο συστηματικό υπέδειξε ότι η ενοποίηση αυτή ήταν εφικτή και ότι μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση ήταν γι’ αυτόν έργο ζωής για το οποίο αγωνίστηκε μέχρι την τελευταία τού πνοή με εξαγγελίες του στη Βιέννη, το 1923, για τη δημιουργία τού Πανευρωπαϊκού Κινήματος με στόχο την ευρωπαϊκή ενοποίηση και τη σταδιακή μετεξέλιξη τής γηραιάς Ηπείρου στις Ηνωμένες Πολιτείες τής Ευρώπης. Εξέδωσε, μάλιστα, και σχετικό βιβλίο την, «Πανευρώπη», που γνώρισε εξαιρετική επιτυχία, μεταφράστηκε σε όλες σχεδόν τις γλώσσες τής Ευρώπης και μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα από τα μεγάλα πολιτικά βιβλία τού 20ου αιώνα.
Η Μarie Kalergis, από την άλλη μεριά, γερμανίδα στην καταγωγή, γεννήθηκε στη Βαρσοβία το έτος 1822, από πατέρα γερμανό και μητέρα Πολωνέζα. Διέπρεψε στο πιάνο, στο οποίο από πολύ ενωρίς έδειξε ένα εξαιρετικό και σπάνιο ταλέντο. Παντρεύτηκε με το νεαρό διπλωμάτη αξιωματικό τού ρωσικού στρατού Ιωάννη Καλλέργη, γιο του πλουσιότατου Κρητικού επιχειρηματία Εμμανουήλ Καλλέργη, την καταγωγή τού οποίου, προσωπικές έρευνες τού συγγραφέα, ανάγουν στην επαρχία Μυλοποτάμου Ρεθύμνης, αφού φέρεται ότι κατείχε κτήματα στην περιοχή τής Μονής τής Χαλέπας. Ο γάμος αυτός της Marie με τον Ιωάννη Καλλέργη είναι που θα της χαρίσει το επίθετο τής μεγάλης ιστορικής Κρητικής οικογένειας, το οποίο η Marie με ιδιαίτερη επιμονή και για όλη της τη ζωή θα τιμήσει και θα συνεχίσει μάλιστα να το φέρει ακόμα και μετά το διαζύγιό της με τον Ιωάννη Καλλέργη. Οι ερμηνείες της σε συνθέσεις των φίλων της Λίστ και Σοπέν κυριολεκτικά μάγεψαν τους Πολωνούς συμπατριώτες της και ολόκληρη η Βαρσοβία ζει πλέον κάτω από τη μαγεία των πλήκτρων τού πιάνου τής Μαρίας. Το άστρο τής Marie τον καιρό εκείνο, περίπου 1845, βρέθηκε στο πιο υψηλό του σημείο. Το έτος 1874, η Marie πεθαίνει από καρκίνο και ο φίλος της Φρ. Λίστ αφιερώνει στη μνήμη της την πρώτη του ελεγεία, Elegie, S 196, τη γνωστή ως “Premier Elegie”, ενώ ένα χρόνο μετά το θάνατό της ο ίδιος μουσικοσυνθέτης διοργανώνει και μουσικό μνημόσυνο, ερμηνεύοντας δικά του έργα, στη μνήμη τής Marie Kalergis, της γυναίκας που τόσο τον είχε συγκινήσει και εμπνεύσει με την ομορφιά της και με το πηγαίο μουσικό της ταλέντο.
Και το πολύτιμο για την οικογένεια των Καλλέργηδων βιβλίο τού κ. Μανόλη Σ. Καλλέργη ολοκληρώνεται με τις βιογραφίες των μεγάλων ανδρών τής οικογένειας Καλλέργη, που με δικαιολογημένη περηφάνια τις αρχές της ανάγει στον Αλέξιο Καλλέργη, ενώ οι απολήξεις της φθάνουν στον περίφημο συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη, βασικό μοχλό και πρωτεργάτη τής επανάστασης τής 3ης Σεπτεμβρίου.
Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό και δόκιμο συμπολίτη μας συγγραφέα και του ευχόμαστε να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του στον χώρο των Ρεθεμνιώτικων Γραμμάτων, στα οποία τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του.
Σε αυτό το τελευταίο μπορώ να παρατηρήσω ότι, πραγματικά, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις παιδιών που τους δόθηκαν ονόματα μεγάλων ανδρών τής Ιστορίας (για παράδειγμα τού Βενιζέλου ή του Πλαστήρα, του θρυλικού ''Μαύρου Καβαλάρη''), απλά και μόνον γιατί οι μορφές αυτές κατενθουσίασαν στην εποχή τους τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Κάτι παρόμοιο, φαίνεται, να συνέβη και με την περίπτωση τού οικογενειακού «Καλλέργης» που, αν μη τι άλλο, απηχεί τη φήμη και τη δύναμη τής παλιάς οικογένειας των Καλλέργηδων τής Βενετοκρατίας ή, στην περίπτωση βάπτισης θηλέων με το όνομα «Καλλέργα», όπως σημειώνει και ο συγγραφέας, την ανάγκη διατήρησης τού ονόματος σε οικογένειες χωρίς άρρενες απογόνους.
Κλάδος της οικογένειας των Καλλέργηδων είναι και οι Τσουδεροί, στην επαρχία Αγίου Βασιλείου. Σύμφωνα με τους Α. Γούδα και Ι. Μουρέλλο, ο Εμμανουήλ Καλλέργης (1690), που κατοικούσε στην Κοξαρέ Αγίου Βασιλείου, ήταν ο πρώτος που πήρε το όνομα «Τσουδερός», από ένα όλως τυχαίο και απρόβλεπτο περιστατικό, όταν, ως μαθητευόμενος στην Ι. Μονή Πρέβελη, «ετσουδίστηκε», δηλαδή «καψαλίστηκε» ελαφρά από αναμμένο κερί η πλούσια κόμη του, εν ώρα ακολουθίας και ενώ διάβαζε τα γράμματα τής Εκκλησίας. Έτσι, από τον εν λόγω Εμμανουήλ Καλλέργη- Τσουδερό προήλθαν οι Τσουδεροί με δικό τους πια όνομα και δική τους ιστορία.
Μέγα μέρος τού βιβλίου, έκτασης πενήντα περίπου σελίδων, καταλαμβάνει και η καταγραφή τής ζωής και τού έργου ενός πρωτοπόρου τής Ενωμένης Ευρώπης τού Ριχάρδου Condenhove- Kalergi και της Μarie Kalergis, μελέτη τού συγγραφέα που γνώρισε το φως τής δημοσιότητας πριν από τέσσερα, περίπου, χρόνια εκδοθείσα από τον ίδιο και αυτοτελώς. Και έχουν, ασφαλώς, τη θέση τους και οι δύο αυτές προσωπικότητες στο βιβλίο τού Μ. Καλλέργη, αφού αποτελούν κλέος και την ευρωπαϊκή επέκταση και συνέχεια τής οικογένειας, μια ακόμη γέφυρα, που- σύμφωνα με τον συγγραφέα- συνδέει εμάς τους Έλληνες με την μεγάλη πατρίδα την Ευρώπη.
Και ειδικότερα ο Ριχάρδος Condenhove- Kalergi είναι αυτός που ήδη από το έτος 1923 συνέλαβε την ιδέα τής ευρωπαϊκής ενοποίησης, ανέλυσε την αναγκαιότητά της για τους ευρωπαίους και με τρόπο συστηματικό υπέδειξε ότι η ενοποίηση αυτή ήταν εφικτή και ότι μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση ήταν γι’ αυτόν έργο ζωής για το οποίο αγωνίστηκε μέχρι την τελευταία τού πνοή με εξαγγελίες του στη Βιέννη, το 1923, για τη δημιουργία τού Πανευρωπαϊκού Κινήματος με στόχο την ευρωπαϊκή ενοποίηση και τη σταδιακή μετεξέλιξη τής γηραιάς Ηπείρου στις Ηνωμένες Πολιτείες τής Ευρώπης. Εξέδωσε, μάλιστα, και σχετικό βιβλίο την, «Πανευρώπη», που γνώρισε εξαιρετική επιτυχία, μεταφράστηκε σε όλες σχεδόν τις γλώσσες τής Ευρώπης και μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα από τα μεγάλα πολιτικά βιβλία τού 20ου αιώνα.
Η Μarie Kalergis, από την άλλη μεριά, γερμανίδα στην καταγωγή, γεννήθηκε στη Βαρσοβία το έτος 1822, από πατέρα γερμανό και μητέρα Πολωνέζα. Διέπρεψε στο πιάνο, στο οποίο από πολύ ενωρίς έδειξε ένα εξαιρετικό και σπάνιο ταλέντο. Παντρεύτηκε με το νεαρό διπλωμάτη αξιωματικό τού ρωσικού στρατού Ιωάννη Καλλέργη, γιο του πλουσιότατου Κρητικού επιχειρηματία Εμμανουήλ Καλλέργη, την καταγωγή τού οποίου, προσωπικές έρευνες τού συγγραφέα, ανάγουν στην επαρχία Μυλοποτάμου Ρεθύμνης, αφού φέρεται ότι κατείχε κτήματα στην περιοχή τής Μονής τής Χαλέπας. Ο γάμος αυτός της Marie με τον Ιωάννη Καλλέργη είναι που θα της χαρίσει το επίθετο τής μεγάλης ιστορικής Κρητικής οικογένειας, το οποίο η Marie με ιδιαίτερη επιμονή και για όλη της τη ζωή θα τιμήσει και θα συνεχίσει μάλιστα να το φέρει ακόμα και μετά το διαζύγιό της με τον Ιωάννη Καλλέργη. Οι ερμηνείες της σε συνθέσεις των φίλων της Λίστ και Σοπέν κυριολεκτικά μάγεψαν τους Πολωνούς συμπατριώτες της και ολόκληρη η Βαρσοβία ζει πλέον κάτω από τη μαγεία των πλήκτρων τού πιάνου τής Μαρίας. Το άστρο τής Marie τον καιρό εκείνο, περίπου 1845, βρέθηκε στο πιο υψηλό του σημείο. Το έτος 1874, η Marie πεθαίνει από καρκίνο και ο φίλος της Φρ. Λίστ αφιερώνει στη μνήμη της την πρώτη του ελεγεία, Elegie, S 196, τη γνωστή ως “Premier Elegie”, ενώ ένα χρόνο μετά το θάνατό της ο ίδιος μουσικοσυνθέτης διοργανώνει και μουσικό μνημόσυνο, ερμηνεύοντας δικά του έργα, στη μνήμη τής Marie Kalergis, της γυναίκας που τόσο τον είχε συγκινήσει και εμπνεύσει με την ομορφιά της και με το πηγαίο μουσικό της ταλέντο.
Και το πολύτιμο για την οικογένεια των Καλλέργηδων βιβλίο τού κ. Μανόλη Σ. Καλλέργη ολοκληρώνεται με τις βιογραφίες των μεγάλων ανδρών τής οικογένειας Καλλέργη, που με δικαιολογημένη περηφάνια τις αρχές της ανάγει στον Αλέξιο Καλλέργη, ενώ οι απολήξεις της φθάνουν στον περίφημο συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη, βασικό μοχλό και πρωτεργάτη τής επανάστασης τής 3ης Σεπτεμβρίου.
Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό και δόκιμο συμπολίτη μας συγγραφέα και του ευχόμαστε να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του στον χώρο των Ρεθεμνιώτικων Γραμμάτων, στα οποία τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του.
