ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ε. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ * * * Η Τ Ρ Ι Τ Η Η Λ Ι Κ Ι Α * * * Ψυχολογική θεώρηση



ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ε. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ


Η   Τ Ρ Ι Τ Η   Η Λ Ι Κ Ι Α
Ψυχολογική θεώρηση
 [Ηράκλειο Κρήτης 2019, σχ. 16ο (17 Χ 12), σσ.128]


   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ


  
 Ομότιμος Καθηγητής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης ο κ. Γεώργιος Ε. Κρασανάκης και πρώην Πρόεδρος και Προεδρεύων των Τμημάτων Προσχολικής Εκπαίδευσης και Ψυχολογίας, καθώς και Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Αγωγής, είναι, σαφώς, ο καθ’ ύλην αρμόδιος να διαπραγματευτεί και διαχειριστεί υπεύθυνα ένα τέτοιο λεπτό και επιστημονικό, όπως το «εν τω τίτλω», θέμα, «Η Τρίτη Ηλικία», που είναι καρπός- μαζί και με δεκάδες άλλα ψυχολογικά και παιδαγωγικά βιβλία του- των πλούσιων και πολύχρονων επιστημονικών σπουδών του σε Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του Εξωτερικού [Γενεύης- Παρισίων (Σορβόνης- Paris V)] και της επιτυχούς μακράς πανεπιστημιακής του διδασκαλίας (Καθηγητής και Διευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας και του Π.Ε.Κ. Ηρακλείου, Καθηγητής σε Σχολές Επιμόρφωσης διδακτικού προσωπικού Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης και σε φοιτητές των Πανεπιστημίων Κρήτης και Κύπρου).
   Και με αυτό, λοιπόν, το τελευταίο βιβλίο του - το ένατο, αν δεν απατώμαι, στη σειρά, από την συνταξιοδότησή του και εφεξής- ο κ. Κρασανάκης δείχνει ότι, ακριβώς, δεν έπαυσε ποτέ, ακόμη και σήμερα, ως συνταξιούχος, να ενδιαφέρεται, να παρακολουθεί και να θεραπεύει την επιστήμη του αλλά και το συνανθρώπινό του περιβάλλον, το οποίο συνεχίζει δυναμικά και πολυτρόπως να υπηρετεί. Έτσι, και πόσοι, αλήθεια, το κάνουν αυτό, αν και ομότιμος, πλέον, Καθηγητής, εξακολουθεί να διδάσκει αμισθί το μάθημα της Ψυχολογίας στο Τμήμα των Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ, όπως και ο ίδιος σημειώνει στον Πρόλογο και του τελευταίου του αυτού βιβλίου, επιθυμία του είναι να προβληματίσει τον αναγνώστη του και να τον κάνει να αγαπήσει και βοηθήσει τα άτομα της τρίτης ηλικίας, προσφέροντάς τους χαρά, δύναμη και αισιοδοξία. Και αφιερώνει, μάλιστα, την εργασία του αυτήν «σ’ εκείνους που ασκούν αγογγύστως το θεάρεστο έργο της γηροκομίας».     
    Με αυτό, λοιπόν, το βιβλίο του, ο συγγραφέας, βασιζόμενος σε σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, μας προτείνει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα, που αφορά στην «Τρίτη Ηλικία»- που, αν και ακραιφνώς μέσα στα ενδιαφέροντα της επιστήμης της Ψυχολογίας, όμως, μέχρι σήμερα, υστερούσε, σαφώς, έναντι άλλων θεματικών της εν λόγω επιστήμης, που αφορούν σε άλλες φάσεις του κλάδου (όπως ονομάζεται) της «Εξελικτικής Ψυχολογίας», όπως, για παράδειγμα, αυτών που αφορούν στην Ψυχολογία του Παιδιού ή του Εφήβου.
     Η «Εξελικτική Ψυχολογία», γενικότερα, μας βοηθά να συγκεντρώσουμε ορισμένα βασικά στοιχεία του είδους και της φύσης των μεταβολών του ανθρώπου σε κάθε του ηλικία και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, της τρίτης, της γεροντικής ηλικίας. Η ζωή αρχίζει με τη γέννηση και τελειώνει με τον θάνατο. Το μεταξύ των δύο αυτών οριακών γεγονότων χρονικό διάστημα χωρίζεται σε επιμέρους ηλικίες (παιδική, εφηβική, νεανική, γεροντική). Και αυτή, λοιπόν, η τελευταία, η γεροντική ηλικία, έχει, όπως και οι άλλες, τα δικά της ιδιαίτερα και, μάλιστα, ευδιάκριτα χαρακτηριστικά. Ίσως, μάλιστα, ο μεγάλος σήμερα πληθυσμός των γερόντων και τα αυξημένα προβλήματά τους, έχει κάνει ώστε η ηλικία αυτή να παρουσιάζει ένα συνεχώς αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον. Δημιουργήθηκαν, μάλιστα, τέσσερις νέες, σχετικά, επιστήμες η Γεροντολογία, η Γηριατρική, η Γεροντοψυχιατρική και η Γηροψυχολογία ασχολούμενες με τα γηρατειά, τα οποία εξετάζουν κάτω από ένα πρίσμα βιολογικό, ψυχολογικό, ψυχοπαθολογικό και ψυχοκοινωνιολογικό. Έτσι, το ενδιαφέρον των ειδικών επιστημόνων στρέφεται τόσο στα σωματικά και ψυχολογικά, όσο και στα κοινωνικά προβλήματα των γερόντων.
      Διαπιστώνοντας το ηλικιωμένο άτομο ότι έχει, πλέον, μπει στο περιθώριο της ζωής, της απραξίας και της περιθωριοποίησης, αισθάνεται θλίψη, βιώνει μοναξιά και απομόνωση, με αποτέλεσμα να αυτοαπορροφάται και να μαραζώνει και να χάνει την αισιοδοξία του, να νιώθει ότι ευρίσκεται στην αρχή του τέλους, ότι απέρχεται πλέον από το στάδιο αυτό της γήινης ύπαρξής του. Τη δυσάρεστη αυτήν κατάσταση μπορεί να θεραπεύσει η πίστη του γέροντος ότι η ζωή του υπήρξε αξία, ότι όλα όσα έπραξε ήταν ωφέλιμα για τον ίδιο και τους άλλους ανθρώπους. Ο πόνος του, περαιτέρω, περιορίζεται ουσιαστικά, όταν ο ηλικιωμένος ζει σε ένα περιβάλλον που δρα θετικά, ενισχυτικά και υποστηρικτικά στην προσωπικότητά του. Αυτό είναι το καλύτερο φάρμακο θεραπείας των δυσάρεστων συναισθημάτων των γερόντων, που τρομάζουν πάντα μπροστά στο κρίσιμο αυτό τερματικό στάδιο της ζωής τους.
      Η αλλαγή, επίσης, της συμπεριφοράς των ατόμων του περιβάλλοντος του ηλικιωμένου απέναντι του, που του απονέμουν αναγνώριση και πίστη στην αξία του και στις ικανότητές του, μπορεί να δράσει θετικά στα συναισθήματά του. είναι ανάγκη οι άνθρωποι από τους οποίους τώρα εξαρτάται- και αυτοί, συνήθως, είναι τα παιδιά του- να τον κάνουν να πιστέψει ότι και ως παππούς και γιαγιά ή ως έμπειρος επιστήμονας, τεχνίτης ή υπάλληλος έχει ακόμα πολλά να προσφέρει στην οικογένειά του και το συνανθρώπινο περιβάλλον. Να του δώσουν να καταλάβει ότι και μόνο με την παρουσία του μεταγγίζει στους νεότερους, γύρω του, θάρρος και τους παρωθεί σε γόνιμη και επωφελή παραγωγική δράση. Ότι τώρα πια αυτός είναι ο έμπειρος σύμβουλος και καθοδηγητής τους. Το κέρδος δε που αποκομίζει από αυτήν τη συμπεριφορά των νεοτέρων ο ηλικιωμένος είναι βαθιά ψυχολογικό, ενώ των πρώτων, των νεοτέρων, πρακτικό.
     Ο συγγραφέας ασχολείται, ακόμη, με θέματα όπως η κατάθλιψη, η άνοια και η νόσος του Alzheimer, που σε μεγάλο ποσοστό κατατυραννούν τις μεγάλες ηλικίες και αναφέρεται, συμβουλευτικά, στην ποιότητα των σχέσεων των ηλικιωμένων με το περιβάλλον τους, που, συχνά, δυστυχώς, καθίσταται εχθρικό προς αυτούς, λόγω των σοβαρών αυτών ασθενειών που τους κατατρύχουν. Η σχέση, λοιπόν, και η συνεργασία των πρώτων με τους δευτέρους καθίσταται, συχνά, προβληματική. Τα άτομα που εξυπηρετούν το ηλικιωμένο άτομο γίνονται από την συμπεριφορά του ευερέθιστα και επιθετικά προς αυτόν, που, έτσι, αγχώνεται και υποφέρει περισσότερο. Ποιος λοιπόν πρέπει να αλλάξει συμπεριφορά στον φαύλο αυτόν κύκλο που δημιουργείται; Η απάντηση που, στο σημείο αυτό, δίνει ο συγγραφέας είναι αφοπλιστική και μη επιδεχόμενη αμφισβήτηση! Μα φυσικά στάση και συμπεριφορά θα αλλάξει εκείνος που μπορεί, ο υγιής, ο νεότερος, αρκεί να ξέρει τι να κάνει και πώς να συμπεριφερθεί προς τον ηλικιωμένο.
  Την εγκυρότητα του παρουσιαζόμενου με το σημείωμά μας αυτό βιβλίου, που, σε πολλά σημεία του, καθίσταται μια πραγματική διδασκαλία συμπεριφοράς και ήθους των νεοτέρων απέναντι στους ηλικιωμένους, εγγυώνται η θερμουργός πίστη του συγγραφέα στην Εκκλησία και ο σοβαρός επιστημονικός, ως ψυχολόγου και παιδαγωγού, εξοπλισμός του. Ο λόγος του απλός, παρότι ακραιφνώς επιστημονικός, πηγάζει από το περίσσευμα και τον ιερό ενθουσιασμό της φλεγόμενης καρδιάς του. Έτσι, επιτυγχάνει να αναθερμάνει τις ψυχές των αναγνωστών του και να δονήσει τις πιο ευαίσθητες χορδές των καρδιακών τους χώρων, και μάλιστα των νεοτέρων, δημιουργώντας τις αναγκαίες ψυχολογικές προϋποθέσεις και υποδομές, ώστε τα γραφόμενά του να καταστούν μόνιμο βίωμα αυτών και να δώσουν τη λύση σε σοβαρά προβλήματα σχέσεων ανάμεσα στους γέροντες και τους νεοτέρους, ένα έργο αγάπης, θυσίας και προσφοράς προς τους απόμαχους της ζωής.
  Για μια, ακόμη, φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό Καθηγητή και φίλο κ. Γεώργιο Ε. Κρασανάκη και του ευχόμαστε να έχει δύναμη και υγεία, για να συνεχίζει τη γόνιμη, δημιουργική και εργώδη δραστηριότητά του στον χώρο της Ψυχολογίας, της Παιδείας αλλά και της Εκκλησίας, όπου η μέχρι σήμερα συμβολή του είναι εξαιρετικά μεγάλη και σπουδαία.

ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΡΕΘΥΜΝΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ * * * ΤΟ «ΑΡΚΑΔΙ» * * * Επετειακό Λεύκωμα- Ημερολόγιο 2019 * * * Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο ς



  ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΡΕΘΥΜΝΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ
             ΤΟ «ΑΡΚΑΔΙ»

Επετειακό Λεύκωμα- Ημερολόγιο 2019

Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο ς

                                    
    ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
                            http://historicalcrete.ims.forth.gr


Υπενθυμίζεται ότι το έτος 2019, μετά από εισήγηση του περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρου Αρναουτάκη, ορίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως “Έτος Ερωτόκριτου”, πράγμα που θα συντελέσει, ασφαλώς, στην προετοιμασία και παρουσίαση- κατά το ερχόμενο, κυρίως, καλοκαίρι- ποικίλων δραστηριοτήτων και πολιτιστικών εκδηλώσεων, τόσο στην ίδια την Κρήτη, όσο και στην Αττική, εκ μέρους των απόδημων Κρητικών.  Με τις εκδηλώσεις αυτές θα φανεί, προφανώς, πόσο πλούσιος είναι ο Κρητικός πολιτισμός, ενώ και θα αναδειχθεί και προβληθεί το συγκεκριμένο έργο του Βιτζέντζου Κορνάρου, ως έργο που δεν ανήκει μόνο στην Κρήτη και την Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Με όλα αυτά, ο κρητικός πολιτισμός και το διαχρονικό αυτό κείμενο, του χρυσού αιώνα της Κρήτης, θα βρεθούν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
Μια σελίδα του καλαίσθητου Επετειακού Ημερολογίου, με εικόνες Κονταροχτυπήματος και Έρωτα, βασικών θεμάτων του Ερωτόκριτου

      
Στα πλαίσια της ανακήρυξης αυτής εντάσσεται και η ωραία και όλως άξια επαίνου πρωτοβουλία του Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής το «Αρκάδι» να αφιερώσει το φετινό Ημερολόγιό του στο έμμετρο αυτό «ερωτικό μυθιστόρημα» (Αλεξίου), στον Ερωτόκριτο, ενός από τα πιο σημαντικά και αυθεντικά έργα της φυλής μας, που αναγνωρίζεται, σήμερα, διεθνώς και κυκλοφορεί σε αναρίθμητες εκδόσεις. «Όμηρο της δημώδους ποιήσεως» χαρακτήρισε τον «Ερωτόκριτο» ο Αδαμάντιος Κοραής και «Όμηρο της Ρωμιοσύνης» τον αποκάλεσε ο Μαλακάσης, που αντλεί την υπόθεσή του από τη γνήσια ελληνική ψυχή, τη θρεμμένη με την άδολη λαϊκή του νησιού παράδοση, μια παράδοση απόλυτα ελληνική, γνήσια βυζαντινή (Ε. Κριαράς). Ο Λίνος Πολίτης θεωρεί, περαιτέρω, ότι η υπόθεση του «Ερωτόκριτου» καθίσταται εξαιρετικά γοητευτική ως δημιούργημα ενός λαμπρού αφηγητή και τεχνίτη του λόγου. Γιατί ο ποιητής του «Ερωτόκριτου» ξέρει πώς να αφηγηθεί και, όταν χρειάζεται, ξέρει και πώς να ξεδιπλώσει τη δύναμη του πάθους, ενώ και ο χαρακτήρας του είναι να μιλά, όπως λέγει ο Ποιητής, «με γνώση και με τρόπο» (Σεφέρης). Ο Σεφέρης, περαιτέρω, έγραψε για τη γλώσσα του έργου ότι πρόκειται για την τελειότερα οργανωμένη που άκουσε ποτέ ο μεσαιωνικός και νεότερος ελληνισμός. Και μετά από όλα αυτά, «Αρετής έπαινον»- με τη γνωστή φράση του Μεγάλου Βασιλείου στον λόγο του «Προς του Νέους»-  χαρακτηρίζει τον «Ερωτόκριτο» και ο ημέτερος Γεώργιος Ν. Χατζιδάκις, ενώ και ο πολύς Κων. Παπαρρηγόπουλος θα προχωρήσει δρυμύτερος και θα ψέξει την παρούσα γενεά που προτιμά τα νεότερα (συχνά φτηνά) μυθιστορήματα και όχι «ως οι πατέρες και αι μητέραι ημών» έργα υψηλά και περιφανή ως ο «Ερωτόκριτος».

Το λεύκωμα προλογίζει με τρόπο εξαιρετικό ο υπερδραστήριος Πρόεδρος του Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής «Το Αρκάδι», κ. Γεώργιος Βλατάκης, ο οποίος, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά, αισθάνεται την ανάγκη να εκφράσει τις ευχαριστίες του σε δύο, κυρίως, πρόσωπα, που συνέβαλαν και συντέλεσαν στην αρτιότατη και μοναδική αισθητικά εμφάνιση του παρουσιαζόμενου επετειακού λευκώματος: στον κ. Χριστόφορο Χαραλαμπάκη, αφενός, Ομότιμο Καθηγητή της Γλωσσολογίας του ΕΚΠΑ, που ανελλιπώς συμπαρίσταται στις δραστηριότητες του Συλλόγου, όπως και αυτήν τη φορά με άρθρο του εμπεριστατωμένο, που αναφέρεται στην «Κρητική Διάλεκτο και τη μαγεία του Ερωτόκριτου», και στον κ. Γεώργιο Κόρδη, αφετέρου, επίκουρο Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, καταξιωμένο ζωγράφο και αγιογράφο, που κατάφερε με τρόπο μοναδικό να ζωντανέψει εικαστικά, με μια εκτενέστατη σειρά 43 πινάκων του (!) την υπόθεση του όλου ποιητικού έργου, απ’ αρχής μέχρι τέλους. Πέραν των παραπάνω, το επετειακό λεύκωμα συμπληρώνεται αρμονικά και με δύο ακόμα ακροτελεύτια κεφάλαια, που το πρώτο αναφέρεται στο «Τι είπαν οι διάφοροι λόγιοι για τον Ερωτόκριτο» και το δεύτερο σε μιαν άκρως πετυχημένη επιλογή χαρακτηριστικών αποσπασμάτων, που χαρίζουν στον Αναγνώστη μια θαυμάσια, έστω και συνοπτική, με το συγκεκριμένο έργο γνωριμία.
Η συνάντηση Ερωτόκριτου και Αρετής στο δώμα.
      
Ο Επίλογος- λόγω και της γλωσσικής- λογετεχνικής σχέσης του θέματος- θα επιστέψει το παρουσιαζόμενο επετειακό Λεύκωμα με μιαν, ακόμα, επίκαιρη υπενθύμιση προς πάντα αρμόδιο- και κυρίως, βέβαια, το Υπουργείο Παιδείας και το Πανεπιστήμιο Κρήτης- σχετικά με την εισηγητική πρόταση του Συλλόγου για την ανάγκη εισαγωγής και διδασκαλίας της Κρητικής Διαλέκτου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το Δ. Σ. έχει, ήδη, κοινοποιήσει την πρότασή του αυτήν στην Πρυτανεία και σε Καθηγητές του Πανεπιστημίου, υποδεικνύοντας, μάλιστα, και σχετικά προς τούτο βιβλία, ενώ, θα πρόσθετα, ότι και το σήμερα παρουσιαζόμενο, και όχι μόνον, ποιητικό έργο συνηγορεί εξαίρετα προς την κατεύθυνση αυτήν. Παράκληση θερμή του Διοικητικού Συμβουλίου αυτό να γίνει το συντομότερο δυνατόν, πριν, ακόμα, μαζί με τον χαμό, κάθε μέρα, και ενός παππού και μιας γιαγιάς, χαθεί, μαζί τους- όπως συμβαίνει συχνά με τις γλώσσες και τις διαλέκτους- παντοτινά  και η Κρητική μας Διάλεκτος.
Το Επετειακό ημερολόγιο, να σημειωθεί ότι είναι μια ακόμα προσφορά του Ιδρύματος του Ρεθεμνιώτη Επιχειρηματία κ. Νίκου Δασκαλαντωνάκη.                
Πιστεύουμε ότι οι παραπάνω συντελεστές τού εν λόγω ημερολογιακού Λευκώματος για τον «Ερωτόκριτο», και σύνολο το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής «Το Αρκάδι», με τον δραστήριο και δημιουργικά ανήσυχο Πρόεδρό του, κ. Γεώργιο Βλατάκη, καταφέρνουν πάντα με τις ωραίες δημιουργίες τους να μεταγγίζουν από τον ζήλο και τον προσωπικό ενθουσιασμό τους πνοή, οράματα και πλούσιες καταθέσεις ψυχής σε όλους τους Ρεθεμνιώτες τής Αττικής, αλλά και του γενέθλιου τόπου, που με τόση αφοσίωση και ευσυνειδησία από το κλεινόν άστυ υπηρετούν.

ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ * * * ΛΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ * * * Υπό ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ε. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ




    
   
ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
         

ΛΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ
[Εκδόσεις ΓΡΗΓΟΡΗ, Αθήνα 2018, σχ. 8ο (24 Χ 17), σσ. 472]



 ΓΕΩΡΓΙΟΥ  Ε. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ
            Ομότ. Καθηγητή Ψυχολογίας
             Πανεπιστημίου Κρήτης       
                                                                
      Η πρώτη γνωριμία μου με το νέο βιβλίο του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη με τίτλο «ΛΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ» με οδήγησε στη διαπίστωση ότι πρόκειται για μία ερευνητική εργασία πρωτότυπη. Οι γνώσεις που φέρνει στο φως της δημοσιότητας είναι πολλές και αξιόλογες. Αυτό επιβεβαιώνει και ο υπότιτλος του βιβλίου «Άγιοι Θεράποντες με ειδικό χάρισμα ιαμάτων: Προστάτες, Έφοροι και Επόπτες της Ορθοδόξου Ελληνικής Εκκλησίας». Οι όροι αυτοί αναλύονται και ερμηνεύονται με μεγάλη προσοχή και φιλολογική επιμέλεια. Όλα μέσα στις σελίδες του βιβλίου τελούν σε μια νομοτέλεια συγγραφική, την οποία ενισχύει η πίστη του συγγραφέα στην ορθόδοξη χριστιανική μας παράδοση. Και όλα αυτά συνδυασμένα με τις λαϊκές παραδόσεις του λαού μας, ο οποίος έμαθε να συνδέει επιτυχώς την ορθόδοξη λατρεία με τις επιβιώσεις της αρχαίας ελληνικής θρησκείας.
  Η μελέτη είναι Θεολογική και Λαογραφική. Ο συγγραφέας πετυχαίνει να φέρει τον αναγνώστη σε άμεση επαφή και επικοινωνία με τους απλούς ανθρώπους του λαού μας, οι οποίοι εναγωνίως μεριμνούν, ώστε «να αποφύγουν το κακό και να επιτύχουν την ευημερία με τάματα, ευετηρικές τελετές και πράξεις και λατρευτικές προσφορές στους Αγίους».
   Το βιβλίο διασώζει πολλά λαογραφικά στοιχεία, τα οποία έχει εκχριστιανίσει η Εκκλησία μας, θεωρώντας τα πολύτιμα και στενά συνδεμένα με τη ζωή του λαού μας. Έτσι, π.χ., «ο λαός μας πιστεύει ότι το άγιο κωνσταντινάτο έχει τη δύναμη να διώχνει τη βασκανία, να σταματά το αίμα, να θεραπεύει την επιληψία» και, «όταν είναι γνήσιο, έχει τη δύναμη του Τιμίου Ξύλου». Επιτυχώς, όμως, επισημαίνεται ότι υπάρχουν και ακραίες λαϊκές δοξασίες, που «ενδιαφέρουν μεν την Λαογραφία, δεν μπορούν, όμως, να έχουν καμία σχέση ουσίας με την Εκκλησία και την ορθή χριστιανική πίστη και πράξη».
  Χωρίς αμφιβολία στις 472 σελίδες του βιβλίου κρύβεται μόχθος πολύς και φροντίδα μεγάλη. Κρύβεται ο άοκνος δημιουργός, ο δόκιμος συγγραφέας του έργου, η αγάπη του οποίου προς την Εκκλησία και τον Λαϊκό μας Πολιτισμό είναι  παγκοίνως αναγνωρισμένη.                                                                                                              

Μάνου Χ. Γοργοράπτη * * * Ρέθεμνος * * * Σημεία των καιρών 2


Μάνου Χ. Γοργοράπτη

              Ρέθεμνος
              Σημεία των καιρών 2

[Εκδόσεις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη, Ρέθυμνο 2018, σχ. 8ο (20Χ29), σσ. 408]


          ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

    Τοπικός τύπος, λογοτεχνία, φωτογραφίες, αντικείμενα, προφορικές μαρτυρίες και παραδόσεις αποτελούν πηγές για την ιστορία τής καθημερινής ζωής ενός τόπου και όλα μαζί φωτίζουν, προβάλλουν και αισθητοποιούν, κατά το δυνατόν, και τη δική μας πορεία και διαδρομή στο συνανθρώπινο αυτού του τόπου περιβάλλον.
Με τέτοια εφόδια- φορτωμένα σε ένα ογκώδες βιβλίο (σε μορφή λευκώματος), 408 σελίδων, γεμάτο ασπρόμαυρες φωτογραφίες, μαρτυρίες και αναμνήσεις- ο καλός συμπολίτης και φίλος Μάνος Γοργοράπτης βάλθηκε, για μια φορά ακόμη, να σκαλίσει βαθιά και να επαναφέρει μνήμες μιας περασμένης όμορφης για την πόλη μας εποχής, μέσα από ογδόντα επτά «αφιερώματα» αναφερόμενα σε ισάριθμους Ρεθεμνιώτες, που δημοσιεύονταν ανελλιπώς στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» για ογδόντα επτά εβδομάδες, μέχρι και το Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2018. Το εν λόγω βιβλίο κυκλοφορήθηκε πρόσφατα, με τον κομψό και νοσταλγικά «γριφώδη» τίτλο: «Ρέθεμνος  Σημεία των Καιρών 2», σε μιαν πολυτελέστατη και σταχωμένη έκδοση, από τις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη, της Γεωργίας και του Νίκου και των υιών Αλεξάνδρου και Μανόλη Καραγιαννάκη.
   Με το βιβλίο του αυτό ο συγγραφέας θυμάται και αγκαλιάζει πρόσωπα αγαπημένα και εν πολλοίς, από την αδυσώπητη σκουριά του χρόνου, ξεχασμένα και μέσω αυτών καταγράφει λεπτομερώς και εξεικονίζει την κάθε γωνιά τής όμορφης αυτής πόλης όπου τα πρόσωπα αυτά έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν. Όλα τα ιστορεί με ενάργεια, δύναμη και γλαφυρότητα που ξαφνιάζει, απογειώνοντάς μας σε ένα ταξίδι νοσταλγικό μέσα στον χρόνο, σε μιαν επιστροφή στο σχετικά κοντινό ιστορικό παρελθόν, αφού τα περισσότερα από τα σκιαγραφούμενα στο βιβλίο πρόσωπα είναι της εποχής που εμείς οι κάπως μεγαλύτεροι είμαστε, ακόμα, πολύ νέοι ή και ταλαντευόμασταν ανάμεσα στην παιδικότητα και τις ευθύνες τής ενήλικης ζωής που θα ακολουθούσε.
Μια μεγάλη, λοιπόν, μια ατέλειωτη σειρά ογδόντα επτά «αφιερωμάτων», της ασπρόμαυρης εκείνης εποχής, που αναφέρονται σε ισάριθμους Ρεθεμνιώτες που σφράγισαν τη ζωή και τα όνειρα, τους καημούς και τις αγωνίες των ανθρώπων αυτής τής πολιτείας, με το εν λόγω λεύκωμα τού Μάνου, περνά και παρελαύνει μπροστά από τα μάτια τής καρδιάς μας, ξυπνώντας μας έντονες μνήμες, φωτεινέςΠρόκειται για μια κατάθεση ψυχής με άφθονες αναμνήσεις τού παρελθόντος, γεμάτες από την αλμύρα της θάλασσας και τού λιμανιού και τον ιδρώτα των ανθρώπων τού μόχθου και όχι μόνον, που ξετυλίγουν το παραμύθι και γίνονται όμορφα σύμβολα από την ασπρόμαυρη καθημερινότητα των Ρεθεμνιωτών συμπολιτών μας της εποχής εκείνης. Πρόκειται, θα λέγαμε, ακόμα, για ένα αιώνιο μνημόσυνο στους ωραίους αυτούς εκπροσώπους μιας εποχής όμορφης και αγνής, μιας εποχής αθώας και αδιάφθορης, που μας κληροδότησε και μας παρέδωσε ό,τι πιο πολύτιμο και ευγενικό, το σημερινό Ρέθυμνο.
Μέσα, λοιπόν, από το λεύκωμά του αυτό ο συγγραφέας αναφέρεται, φωτίζει και καταγράφει επιμελώς τα μικρότερα και συχνά πιο ασήμαντα, που αφορούν στην καθημερινή ζωή αυτής της πολιτείας. Αποφεύγει επιμελώς αυτό που μανιωδώς επιδιώκει να εντοπίσει η Ιστορία, το μεγάλο και τρανταχτό, το ιστορικό γεγονός και ασχολείται με πράγματα, που, ίσως, δεν είχαν ποτέ την τύχη να περιβληθούν με τον τιμητικό τίτλο του ιστορικού γεγονότος και παρέμειναν ως τα μικρογεγονότα της καθημερινότητας, άγνωστα, συνήθως, στα βιβλία και δη αυτά της Ιστορίας και στις καλύτερες περιπτώσεις γνωστά μόνο στα «ψιλά» των τοπικών εφημερίδων. Η μετάδοση, όμως, και αυτής της γνώσης της καθημερινής ζωής των ανθρώπων ενός κοινωνικού συνόλου έχει και αυτή τη θέση της στην Τοπική Ιστορία και είναι μεγάλης ιστορικής και πολιτισμικής αξίας για κάθε τόπο.
   Ο Μάνος Γοργοράπτης, περαιτέρω, από το βιβλίο του αυτό φαίνεται ότι πραγματικά γνωρίζει άριστα να συνομιλεί με τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές τους. Με εντυπωσιακή άνεση περιδιαβαίνει «πόρτα προς πόρτα» έναν μεγάλο αριθμόν από τα νοικοκυριά τού Ρεθύμνου μαζεύοντας «Αφιερώματα» (έτσι ο ίδιος τα κατονομομάζει) και μαθαίνοντάς τους όλους, έναν προς έναν, με το όνομά τους. Έτσι, το βιβλίο του καθίσταται κατάθεση ψυχής, με κείμενα που αποπνέουν αρώματα ανάμνησης, οσμές ευαισθησίας, αγάπης και ανθρωπιάς που επεκτείνονται περαιτέρω σε ένα τρυφερό και μοναδικό σφιχταγκάλιασμα με τον τόπο, τους ανθρώπους του, τα έργα, τις αξίες και τις δραστηριότητές τους. Έργο ωριμότητας του συγγραφέα και βαθιάς «εξομολογητικής» διάθεσης των συνεντευξιαζομένων, με θύμησες που έρχονται από τα βάθη να ξεθάψουν από τη λήθη τού παρελθόντος νοσταλγικές μνήμες και περιπλανήσεις. Η αγάπη για τον γενέθλιο τόπο σε όλο της το μεγαλείο!
   Με έργα όπως και το παρόν τού Μ. Γοργοράπτη μπορούμε πια να αφουγκραστούμε βαθύτερα την ανάσα τού Ρεθέμνους τής προδιαγραφείσας περιόδου και στις πιο μικρές και ασήμαντές της λεπτομέρειες, να αφουγκραστούμε τα βήματα των ανθρώπων του, που, αν και έζησαν τόσο πολύ κοντά μας, δίπλα μας, μια ανάσα από εμάς και παραμένουν ακόμα οι ήχοι της καρδιάς τους ξεκάθαροι στα αυτιά μας, όμως, σε πολλές περιπτώσεις, κυριολεκτικά χάνονται και σβήνουν, αν και τόσο λίγες δεκαετίες μας χωρίζουν από αυτούς. Φταίει, φυσικά, η ανθρώπινη μνήμη που εξασθενεί, φταίνε, όμως, και οι πολυπρόσωπες- απρόσωπες σύγχρονες κοινωνίες και η εξαντλητική πολυπραγμοσύνη στην οποία αυτές μας υποβάλλουν.
    Θερμά συγχαίρουμε και ευχαριστούμε όλους τους συντελεστές που ο Μάνος αναφέρει στις πρώτες και τις τελευταίες σελίδες του ωραιότατου αυτού πονήματός του και μάλιστα τις αγαπητές και φίλες Εκδόσεις «Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη», τις οποίες, όπως και τον συγγραφέα, επίσης θερμά συγχαίρουμε για τη βράβευσή τους με τη μοναδική πανελλαδική διάκριση στην κατηγορία «Retrospective Publishing» (Ρετρό Δημοσιεύσεις), στα Regional Media Awards 2018 (ετήσια βραβεία Τοπικών και Περιφερειακών Μέσων), για τα αφιερώματα αυτά του Μάνου Γοργοράπτη, που παρουσιάζουμε με το σημείωμά μας αυτό.
    Η αίσθηση του χρέους απέναντι στην πνευματική και πολιτισμική κληρονομιά τού Τόπου μας είναι, νομίζω, εκείνη που καθοδήγησε τις προσπάθειές τους και συνέβαλε στο ξεπέρασμα των οποιωνδήποτε δυσχερειών. Η προσπάθειά τους, ανάγκη βαθιά εσωτερική, αντανακλά το περίσσευμα της ψυχής τους και ενθαρρύνει την ανάληψη και στο μέλλον παρόμοιων πρωτοβουλιών. Χωρίς κανένα δισταγμό μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το φωτισμένο ενδιαφέρον ορισμένων ανθρώπων για την ιστορική και πνευματική του τόπου τους ανάδειξη, το γνήσιο συναίσθημα ευθύνης του καθενός μας απέναντι στον συνάνθρωπό του, η ολοπρόθυμη συνεργασία του με άλλους για ανώτερους σκοπούς και ιδανικά αποτελούν την ασφαλέστερη βάση για την προαγωγή και ανάπτυξη ενός τόπου.