Μάνου Χ. Γοργοράπτη * * * Ρέθεμνος * * * Σημεία των καιρών 2

Μάνου Χ. Γοργοράπτη

              Ρέθεμνος
              Σημεία των καιρών 2

[Εκδόσεις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη, Ρέθυμνο 2018, σχ. 8^ο (20Χ29), σσ. 408]

          ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

  www.ret-anadromes.blogspot.com

    Τοπικός τύπος, λογοτεχνία, φωτογραφίες, αντικείμενα, προφορικές μαρτυρίες και παραδόσεις αποτελούν πηγές για την ιστορία τής καθημερινής ζωής ενός τόπου και όλα μαζί φωτίζουν, προβάλλουν και αισθητοποιούν, κατά το δυνατόν, και τη δική μας πορεία και διαδρομή στο συνανθρώπινο αυτού του τόπου περιβάλλον.

Με τέτοια εφόδια- φορτωμένα σε ένα ογκώδες βιβλίο (σε μορφή λευκώματος), 408 σελίδων, γεμάτο ασπρόμαυρες φωτογραφίες, μαρτυρίες και αναμνήσεις- ο καλός συμπολίτης και φίλος Μάνος Γοργοράπτης βάλθηκε, για μια φορά ακόμη, να σκαλίσει βαθιά και να επαναφέρει μνήμες μιας περασμένης όμορφης για την πόλη μας εποχής, μέσα από ογδόντα επτά «αφιερώματα» αναφερόμενα σε ισάριθμους Ρεθεμνιώτες, που δημοσιεύονταν ανελλιπώς στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» για ογδόντα επτά εβδομάδες, μέχρι και το Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2018. Το εν λόγω βιβλίο κυκλοφορήθηκε πρόσφατα, με τον κομψό και νοσταλγικά «γριφώδη» τίτλο: «Ρέθεμνος  Σημεία των Καιρών 2», σε μιαν πολυτελέστατη και σταχωμένη έκδοση, από τις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη, της Γεωργίας και του Νίκου και των υιών Αλεξάνδρου και Μανόλη Καραγιαννάκη.
   Με το βιβλίο του αυτό ο συγγραφέας θυμάται και αγκαλιάζει πρόσωπα αγαπημένα και εν πολλοίς, από την αδυσώπητη σκουριά του χρόνου, ξεχασμένα και μέσω αυτών καταγράφει λεπτομερώς και εξεικονίζει την κάθε γωνιά τής όμορφης αυτής πόλης όπου τα πρόσωπα αυτά έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν. Όλα τα ιστορεί με ενάργεια, δύναμη και γλαφυρότητα που ξαφνιάζει, απογειώνοντάς μας σε ένα ταξίδι νοσταλγικό μέσα στον χρόνο, σε μιαν επιστροφή στο σχετικά κοντινό ιστορικό παρελθόν, αφού τα περισσότερα από τα σκιαγραφούμενα στο βιβλίο πρόσωπα είναι της εποχής που εμείς οι κάπως μεγαλύτεροι είμαστε, ακόμα, πολύ νέοι ή και ταλαντευόμασταν ανάμεσα στην παιδικότητα και τις ευθύνες τής ενήλικης ζωής που θα ακολουθούσε.

Μια μεγάλη, λοιπόν, μια ατέλειωτη σειρά ογδόντα επτά «αφιερωμάτων», της ασπρόμαυρης εκείνης εποχής, που αναφέρονται σε ισάριθμους Ρεθεμνιώτες που σφράγισαν τη ζωή και τα όνειρα, τους καημούς και τις αγωνίες των ανθρώπων αυτής τής πολιτείας, με το εν λόγω λεύκωμα τού Μάνου, περνά και παρελαύνει μπροστά από τα μάτια τής καρδιάς μας, ξυπνώντας μας έντονες μνήμες, φωτεινές. Πρόκειται για μια κατάθεση ψυχής με άφθονες αναμνήσεις τού παρελθόντος, γεμάτες από την αλμύρα της θάλασσας και τού λιμανιού και τον ιδρώτα των ανθρώπων τού μόχθου και όχι μόνον, που ξετυλίγουν το παραμύθι και γίνονται όμορφα σύμβολα από την ασπρόμαυρη καθημερινότητα των Ρεθεμνιωτών συμπολιτών μας της εποχής εκείνης. Πρόκειται, θα λέγαμε, ακόμα, για ένα αιώνιο μνημόσυνο στους ωραίους αυτούς εκπροσώπους μιας εποχής όμορφης και αγνής, μιας εποχής αθώας και αδιάφθορης, που μας κληροδότησε και μας παρέδωσε ό,τι πιο πολύτιμο και ευγενικό, το σημερινό Ρέθυμνο.

Μέσα, λοιπόν, από το λεύκωμά του αυτό ο συγγραφέας αναφέρεται, φωτίζει και καταγράφει επιμελώς τα μικρότερα και συχνά πιο ασήμαντα, που αφορούν στην καθημερινή ζωή αυτής της πολιτείας. Αποφεύγει επιμελώς αυτό που μανιωδώς επιδιώκει να εντοπίσει η Ιστορία, το μεγάλο και τρανταχτό, το ιστορικό γεγονός και ασχολείται με πράγματα, που, ίσως, δεν είχαν ποτέ την τύχη να περιβληθούν με τον τιμητικό τίτλο του ιστορικού γεγονότος και παρέμειναν ως τα μικρογεγονότα της καθημερινότητας, άγνωστα, συνήθως, στα βιβλία και δη αυτά της Ιστορίας και στις καλύτερες περιπτώσεις γνωστά μόνο στα «ψιλά» των τοπικών εφημερίδων. Η μετάδοση, όμως, και αυτής της γνώσης της καθημερινής ζωής των ανθρώπων ενός κοινωνικού συνόλου έχει και αυτή τη θέση της στην Τοπική Ιστορία και είναι μεγάλης ιστορικής και πολιτισμικής αξίας για κάθε τόπο.
   Ο Μάνος Γοργοράπτης, περαιτέρω, από το βιβλίο του αυτό φαίνεται ότι πραγματικά γνωρίζει άριστα να συνομιλεί με τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές τους. Με εντυπωσιακή άνεση περιδιαβαίνει «πόρτα προς πόρτα» έναν μεγάλο αριθμόν από τα νοικοκυριά τού Ρεθύμνου μαζεύοντας «Αφιερώματα» (έτσι ο ίδιος τα κατονομομάζει) και μαθαίνοντάς τους όλους, έναν προς έναν, με το όνομά τους. Έτσι, το βιβλίο του καθίσταται κατάθεση ψυχής, με κείμενα που αποπνέουν αρώματα ανάμνησης, οσμές ευαισθησίας, αγάπης και ανθρωπιάς που επεκτείνονται περαιτέρω σε ένα τρυφερό και μοναδικό σφιχταγκάλιασμα με τον τόπο, τους ανθρώπους του, τα έργα, τις αξίες και τις δραστηριότητές τους. Έργο ωριμότητας του συγγραφέα και βαθιάς «εξομολογητικής» διάθεσης των συνεντευξιαζομένων, με θύμησες που έρχονται από τα βάθη να ξεθάψουν από τη λήθη τού παρελθόντος νοσταλγικές μνήμες και περιπλανήσεις. Η αγάπη για τον γενέθλιο τόπο σε όλο της το μεγαλείο!
   Με έργα όπως και το παρόν τού Μ. Γοργοράπτη μπορούμε πια να αφουγκραστούμε βαθύτερα την ανάσα τού Ρεθέμνους τής προδιαγραφείσας περιόδου και στις πιο μικρές και ασήμαντές της λεπτομέρειες, να αφουγκραστούμε τα βήματα των ανθρώπων του, που, αν και έζησαν τόσο πολύ κοντά μας, δίπλα μας, μια ανάσα από εμάς και παραμένουν ακόμα οι ήχοι της καρδιάς τους ξεκάθαροι στα αυτιά μας, όμως, σε πολλές περιπτώσεις, κυριολεκτικά χάνονται και σβήνουν, αν και τόσο λίγες δεκαετίες μας χωρίζουν από αυτούς. Φταίει, φυσικά, η ανθρώπινη μνήμη που εξασθενεί, φταίνε, όμως, και οι πολυπρόσωπες- απρόσωπες σύγχρονες κοινωνίες και η εξαντλητική πολυπραγμοσύνη στην οποία αυτές μας υποβάλλουν.
    Θερμά συγχαίρουμε και ευχαριστούμε όλους τους συντελεστές που ο Μάνος αναφέρει στις πρώτες και τις τελευταίες σελίδες του ωραιότατου αυτού πονήματός του και μάλιστα τις αγαπητές και φίλες Εκδόσεις «Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη», τις οποίες, όπως και τον συγγραφέα, επίσης θερμά συγχαίρουμε για τη βράβευσή τους με τη μοναδική πανελλαδική διάκριση στην κατηγορία «Retrospective Publishing» (Ρετρό Δημοσιεύσεις), στα Regional Media Awards 2018 (ετήσια βραβεία Τοπικών και Περιφερειακών Μέσων), για τα αφιερώματα αυτά του Μάνου Γοργοράπτη, που παρουσιάζουμε με το σημείωμά μας αυτό.
    Η αίσθηση του χρέους απέναντι στην πνευματική και πολιτισμική κληρονομιά τού Τόπου μας είναι, νομίζω, εκείνη που καθοδήγησε τις προσπάθειές τους και συνέβαλε στο ξεπέρασμα των οποιωνδήποτε δυσχερειών. Η προσπάθειά τους, ανάγκη βαθιά εσωτερική, αντανακλά το περίσσευμα της ψυχής τους και ενθαρρύνει την ανάληψη και στο μέλλον παρόμοιων πρωτοβουλιών. Χωρίς κανένα δισταγμό μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το φωτισμένο ενδιαφέρον ορισμένων ανθρώπων για την ιστορική και πνευματική του τόπου τους ανάδειξη, το γνήσιο συναίσθημα ευθύνης του καθενός μας απέναντι στον συνάνθρωπό του, η ολοπρόθυμη συνεργασία του με άλλους για ανώτερους σκοπούς και ιδανικά αποτελούν την ασφαλέστερη βάση για την προαγωγή και ανάπτυξη ενός τόπου.