ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΜΜ. ΣΤΙΒΑΚΤΑΚΗ * * * ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ Ο ΣΥΜΙΑΝΟΣ

 


ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΜΜ. ΣΤΙΒΑΚΤΑΚΗ

 

ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ

Ο ΣΥΜΙΑΝΟΣ

Νικολής Συγγελάκης- ο θρυλικός χαΐνης της Βιάννου και άλλα σημειώματα 

[Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας, Ιεράπετρα 2021, σχ. 8ο (17 Χ 24), σσ.334]

 

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

  www.ret-anadromes.blogspot.com

 Ηρακλειώτης συγγραφέας κ. Αντώνιος Εμμ. Στιβακτάκης είναι γνωστός και στην πόλη μας από τα ποικίλα δημοσιεύματά του σε τοπικά περιοδικά κι εφημερίδες αλλά και από τα δεκάδες βιβλία του για το Άγιον Όρος, την ιερή κιβωτό τής Ορθοδοξίας και του Έθνους, με τα οποία δικαίως θα μπορούσε να διεκδικήσει τον επίζηλο τίτλο τού «Συγγραφέα τής Αγιορείτικης Πολιτείας τού Άθω». Όμως, ακόμα πιο ενδιαφέρον για μας τους Κρητικούς είναι το γεγονός ότι το σύνολο σχεδόν των παραπάνω έργων του για το Άγιον Όρος αφορά σε μελέτες αναφερόμενες στις σχέσεις τής Κρήτης με την Αθωνική Πολιτεία. Όλα την αναφορά τους έχουν στο νησί μας, την Κρήτη και στους Κρήτες Αγιορείτες, και ένεκα τούτου αποκτούν ιδιαίτερα σοβαρό κρητολογικό ενδιαφέρον.

Το ίδιο συμβαίνει και με την τελευταία εργασία του που παρουσιάζουμε με το παρόν σημείωμά μας, ένα ογκώδες βιβλίο 334 σελίδων, με τίτλο «Χατζηαναγνώστης ο Συμιανός» και υπότιτλο «Νικολής Συγγελάκης ο θρυλικός χαΐνης της Βιάννου και άλλα σημειώματα», έκδοση της Ι. Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης και της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Προλογίζεται δεόντως από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κύριλλο,  ο οποίος στον Πρόλογό του θέτει και τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε το βιβλίο, που είναι, ακριβώς, η τεκμηριωμένη και πλήρης καταγραφή της αξιομνημόνευτης ιστορικής πορείας της Δυτικής Ιεράπετρας ή της Ανατολικής Βιάννου (τμήμα της μητροπολιτικής του περιφέρειας) στις κρητικές επαναστάσεις για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και η πολυσήμαντη προσφορά τού χαΐνη τής περιοχής Νικολή Συγγελάκη ή Χατζηαναγνώστη, από την Κάτω Σύμη, του θρυλικού και ηρωικού χαΐνη της Αρκαδίας, η σπουδαία μορφή του οποίου αποτελεί το επίκεντρο του βιβλίου.

       Γιατί είχε και η Κρήτη, κατά που λέγει ο Σπύρος Μελάς («Το Εικοσιένα και η Κρήτη»), τα ανυπότακτα παιδιά των βουνών, τους εκδικητές του ραγιά, τη ζωντανή ελπίδα της ελευθερίας της. Είχε τους χαΐνηδές της, τους ανδρείους αρματωμένους, που βγαίναν στο κλαρί και ζούσαν σε αδιάκοπο πόλεμο με τον δυνάστη.

        Ήταν καλοκαίρι του 1808 όταν ο Χατζηαναγνώστης βγήκε, για πρώτη φορά, στο βουνό και άρχισε τη χαΐνικη ζωή του, προσφέροντας «ελευθερία», το πολυπόθητο της εποχής δώρο, στους κατατρεγμένους χριστιανούς των σημερινών επαρχιών Βιάννου και Ιεράπετρας και της ευρύτερης ανατολικής Κρήτης. Αφορμή στάθηκε γι’ αυτό ο φόνος πρώτα του ιερέα θείου του, αλλά και του πατέρα του, στη συνέχεια, από δυο αιμοβόρους γενίτσαρους έτσι, αναίτια, ως γινόταν συνήθως στην αιμοσταγή και αδίστακτη Τουρκοκρατία, για να… δοκιμάσει ο πρώτος Τούρκος την καινούρια μπιστόλα του και γιατί… προσβλήθηκε ο δεύτερος, που ο τσαγκάρης πατέρας τού Χατζηαναγνώστη δεν έσκυψε αμέσως να του ράψει το παπούτσι του που ήταν «ξεπαραλημένο».

 Αμέσως μετά την απόφασή του να γίνει χαΐνης, ο Χατζηαναγνώστης λειτούργησε ως πρότυπο απόλυτης προσήλωσης στα ιδεώδη του αγώνα για την Ελευθερία και σε κάμποσο καιρό πολλά παλικάρια από την ευρύτερη περιοχή μιμήθηκαν το παράδειγμά του, ακολούθησαν τα ίχνη του, βγήκαν στο βουνό και εντάχθηκαν στην ομάδα του. Από τη στιγμή που ο Χατζηαναγνώστης βγήκε στο βουνό έγινε ο φόβος και ο τρόμος των γενίτσαρων και των αγάδων. Ευφυής και ριψοκίνδυνος όπως ήταν και με μεγάλες νοητικές ικανότητες, παραπλανούσε και αιφνιδίαζε στις δύσκολες στιγμές τον εχθρό. Εξαιρετική κατάδειξη των ικανοτήτων του αυτών παρέχεται από καταγραφή και αφήγηση του ιστορικού Ι.Δ.Μουρέλλου: «Άμα κατάλαβε [ο Χατζηαναγνώστης] πως δεν μπορούσε να τους ξεφύγει [των Τούρκων],γιατί είχαν κυκλώσει τη μάντρα, έβαλε το καπότο του σε μια βέργα και το προβαίνει ξαφνικά έξω από την πόρτα του μιτάτου. Οι Τούρκοι γελαστήκανε και “μονοφτυλιάσανε”- όλοι τους, δηλαδή, άδειασαν τα τουφέκια τους την ίδια στιγμή- και δεν είχαν καιρό να ξαναγεμίσουν. Πετιέται τότε αυτός έξω με γυμνό το γιαταγάνι κι ως που να προφτάξουν να καταλάβουν τι γίνεται μέσα στους καπνούς βρέθηκε εκατό μέτρα μακριά».

Πέρα από τη χαΐνικη ζωή ο Χατζηαναγνώστης, ως οπλαρχηγός, είχε τακτική συνεργασία με τους Σφακιανούς και εμφανίζεται δυναμικά σε πολλές μάχες στην περίοδο της Επανάστασης του Εικοσιένα τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκρήτιο επίπεδο. μετέχει στη μάχη στο Φραγκοκάστελο, αγωνίζεται να κρατηθούν ελεύθερες οι περιοχές της Ανατολικής Κρήτης που είχαν ελευθερωθεί τα προηγούμενα χρόνια, λαμβάνει μέρος με άλλους οπλαρχηγούς στην εκστρατεία κατά των Τούρκων στη Σητεία, αντιμετωπίζει τους Τούρκους στη Νεάπολη Μεραμπέλλου, με τοπικούς καπετάνιους δίνει σκληρές μάχες και θέτει υπό τον έλεγχο των επαναστατών την ευρύτερη περιοχή Αρκαδίας – Ιεράπετρας, συμμετέχει στο Κρητικό Συμβούλιο της Γραμβούσας και συμφωνεί να υπογράψει όλες τις αναφορές διαμαρτυρίας του Κρητικού Συμβουλίου προς τους Ηγεμόνες των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων, γιατί η Κρήτη, μετά από τόσους αγώνες, που στοίχησαν τόσους ποταμούς αιμάτων, δεν συμπεριλήφθηκε, εν τέλει, στο υπό ίδρυση ελεύθερο ελληνικό κράτος. 

Η παρούσα έκδοση και μάλιστα στη συγκεκριμένη συγκυρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων (1821-2021) από την έναρξη της Εθνικής μας Επανάστασης (1821- 1830), αφιερώνεται από τον συγγραφέα ως ελάχιστη απόδοση τιμής και ευγνωμοσύνης σε αυτήν την ηρωική μορφή της Κρήτης, που εξακτινώνεται και αγκαλιάζει και όλους τους λοιπούς αγωνιστές του Μείζονος Ελληνισμού, που έδωσαν το αίμα της καρδιάς τους, για να ποτίσουν το δέντρο του λευτεριάς.

Πρόκειται για μια, κατά βάσιν, «βιογραφική» μελέτη, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, αν κρίνω, την επιλεγμένη παρουσίαση της μορφής του χαΐνη Χατζηαναγνώστη και το πλούσιο εικαστικό και, συχνά, σπάνιο έγχρωμο φωτογραφικό υλικό που χρησιμοποιεί. Πρόκειται για μια πολύτιμη έκδοση, εξαιρετικά φροντισμένη, σε αρίστης ποιότητας χαρτί, σε έναν τόμο 8ου σχήματος, με σκληρό εξώφυλλο, έκδοση που αποτελεί, τωόντι, έργο τιμής και αξίας για τον βιογραφούμενο και σπουδαία προγονική αναγνώριση και μαρτυρία πνευματικής επαφής και γνωριμίας με το έργο του και την εν γένει προσωπικότητα και εθνική προσφορά του.

Συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε αφενός την Ι. Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας και τον Σεβασμιώτατο φίλο Μητροπολίτη της κ. Κύριλλο, για την πρωτοβουλία της επετειακής αυτής έκδοσης και αφετέρου τον κ. Αντώνη Στιβακτάκη, που μας έκανε κοινωνούς αυτής της όντως μεγάλης μορφής, που τιμά την Κρήτη και τον ελληνισμό γενικότερα. Προκειμένου ο κ. Στιβακτάκης να φέρει στο φως το νέο του αυτό πόνημα, απεδύθη σε κοπιώδεις προσπάθειες, απευθυνόμενος και ζητώντας στοιχεία και πληροφορίες από δεκάδες ερευνητές, φορείς και αρχεία που τα αναφέρει καταλεπτώς στο βιβλίο του, μαζί με μιαν εξαιρετικά πλούσια και λιπαρά βιβλιογραφία. Και το αποτέλεσμα τής εργασίας του είναι, νομίζουμε, εξαιρετικά εύγλωττο και καθαρό.

ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ Ι. ΦΗΤΑΜ * * * FORTEZZA- ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ

 

Γενηθήτω φως! Και εγένετο φως

ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ Ι. ΦΗΤΑΜ

 

 FORTEZZA- ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ

                  (6- 23 Αυγούστου, Έκθεση ζωγραφικής στο «Κτίριο του Πυροβολικού» Φορτέτσα)


ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

             www.ret-anadromes.blogspot.com


     Μέχρι τις 23 Αυγούστου θα συνεχίσει να λειτουργεί στο «Κτίριο του Πυροβολικού», στη Φορτέτσα, η έκθεση ζωγραφικής τού Φρειδερίκου Ι. Φήταμ με θέμα: «FORTEZZA- ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ». Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Ρεθύμνου.

Ο γνωστός ρεθεμνιώτης ζωγράφος και καθηγητής Αγγλικών παρουσιάζει σε αυτήν- που είναι η 13η ατομική έκθεσή του - είκοσι ελαιογραφίες με θέμα τη Φορτέτσα του Ρεθύμνου. Να σημειώσουμε, πάντως, ότι εκτός από τις δεκατρείς αυτές ατομικές εκθέσεις, ο Φρ. Φήταμ έχει λάβει μέρος και σε δεκαεπτά ομαδικές, από τις οποίες οι σημαντικότερες είναι αυτή στην Biennale της Φλωρεντίας και τον προσεχή Σεπτέμβριο μια, ακόμα, διεθνής έκθεση που διοργανώνεται από την ιστορική Galleria della Biblioteca Angelica στη Ρώμη, στην οποία θα συμμετάσχει με τα έργα του "Γεννηθήτω Φως", "Γαλάζια Πανσέληνος" και "Ο αιώνιος Βράχος", που δημοσιεύουμε στην παρούσα παρουσίασή μας. Να σημειωθεί, επίσης, ότι πίνακες και χαρακτικά του εκλεκτού ρεθεμνιώτη ζωγράφου βρίσκονται, σήμερα, σε σημαντικές συλλογές τόσο στην Ελλάδα, όσο και στη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Γερμανία και ΗΠΑ.

Η γαλάζια πανσέληνος

Στο παρελθόν ο Φρ. Φήταμ ως ικανός τοπιογράφος έχει ζωγραφίσει άπειρα θέματα – χωριά, ουρανούς, θάλασσες – χρησιμοποιώντας τις τεχνικές της ακουαρέλας, της ελαιογραφίας και της χαρακτικής. Όμως, για την έκθεση αυτήν επέλεξε να έχει ως μοναδικό θέμα τη Φορτέτσα, η οποία τον έχει εμπνεύσει και συγκινήσει ποικιλοτρόπως, γιατί η όψη της αλλάζει εντυπωσιακά ανάλογα με την ώρα, την εποχή, τον καλό ή κακό καιρό, την ήρεμη ή φουρτουνιασμένη θάλασσα.

Δεν είναι, όμως, μόνο αυτά. είναι και ο θεορατικός κτιριακός όγκος της, αλλά και το θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον, ο ουρανός και η θάλασσα, μέσα στα οποία γενναιόδωρα εντάσσεται το επιβλητικό και μεγαλόπρεπο φρούριο του Ρεθύμνου, που σαν νεράιδα πανέμορφη μοιάζει να αναδύεται εκεί από τα βάθη του Κρητικού. Δεν γίνεται, λοιπόν, η Φορτέτσα του Ρεθύμνου να αποχωριστεί από το υγρό στοιχείο που την περιβάλλει, αλλά ούτε και από τον ουράνιο θόλο που την καλύπτει, στοιχεία που ο ζωγράφος χρησιμοποιεί κατάλληλα, ανάλογα με την ώρα και την εποχή του έτους, για να εκφράσει και συμπληρώσει τις ποικίλες διαθέσεις της ψυχής του.    

Στο συγκεκριμένο θέμα ο ζωγράφος προτίμησε τη χρήση του λαδιού ως υλικού που του παρέχει την ευχέρεια να δώσει την ευρύτερη δυνατή κλίμακα των παραπάνω μεταβολών στους χρωματισμούς και κάθε είδους πλαστική λεπτομέρεια στους όγκους. Αυτό, όμως, που, πάντοτε, σε όλες τις καλλιτεχνικές δημιουργίες του, φαίνεται πρωτίστως να τον ενδιαφέρει είναι το φως και «παιγνιδίσματα φωτός» αποκάλεσε, θυμόμαστε, τις δημιουργίες του σε προηγούμενη έκθεσή του.

Έτσι και στην παρούσα έκθεση το φως κατέχει κεντρική θέση, το οποίο εξόχως αξιοποιεί και προάγει με τους καλύτερους δυνατούς τρόπους, βάζοντάς το σε δυναμική τροχιά και αναμέτρηση με το θέμα τού κάθε πίνακά του. Πειραματίζεται και «παίζει» με αυτό χρησιμοποιώντας προς τούτο όλες τις αρμονίες και τονικότητες, που εντείνονται με τις συχνές αντιθέσεις φωτός και σκιάς, ώστε, σε τελική ανάλυση, οι πίνακες του Φρέντ να αποπνέουν με οποιοδήποτε θέμα φως και μόνον φως, φως που ποικίλει ανάλογα με την εποχή, τον καιρό, τον ήλιο, τη συννεφιά και την ώρα.

Τα χρώματά του διάφανα διαδέχονται το ένα το άλλο σε μια μυστική αρμονία με το σχέδιο και το ρυθμό των ζωγραφιζομένων επιφανειών. Χρώματα ζωντανά, με χρήση των βασικών κυρίως τόνων, με άλλοτε μικρές και άλλοτε εμφανείς αδρές πινελιές, που δίνουν έμφαση στην αναπαράσταση τού φωτός, αλλά και του μαύρου χρώματος των «μη ορωμένων», ώστε τα έργα τού Φρειδερίκου Φήταμ, με όλη τους τη φυσική απλότητα και διαύγεια, να αναδεικνύουν τη βαθύτερη αλήθεια και πραγματικότητα τού κάστρου του Ρεθύμνου, όσο ακατανόητη και αν είναι, όσο αινιγματική κι αν φαίνεται κάποιες φορές.

Ηώς Ροδοδάκτυλος

Ο Φρ. Φήταμ στη ζωγραφική φαίνεται να δοκιμάζει τα πάντα. πειραματίζεται, αναζητά δημιουργικά και προτείνει όλο και κάτι καινούριο, κάτι σπουδαίο, έξοχα εντυπωσιακό. Και αυτήν τη φορά αυτό το εντόπισε στη Φορτέτσα του Ρεθύμνου, που υπήρξε και είναι μια από τις μεγαλύτερες σταθερές και εξαιτίας της ομορφιάς αλλά και της δύναμης που εκπέμπει ο χώρος αυτός, που ταυτίζεται συχνά με το Ρέθυμνο, αποτελώντας το «σήμα κατατεθέν» για την πόλη μας, αλλ’ ίσως, ακόμα, και εξαιτίας της απίστευτης αλλοίωσης και καταστροφής που έχει  υποστεί μέσα στον χρόνο, διατηρώντας, παρά τούτο, ξεκάθαρη την ταυτότητά του.

Μελετά τις διαστάσεις, τις αναλογίες, τα χρώματα, τους όγκους, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ακριβή θέση τής κάθε λεπτομέρειας. Τίποτε δεν είναι τυχαίο στις δημιουργίες του. Τέτοιος πλούτος σε τόσο λίγες γραμμές, από  την απλωσιά του γαλάζιου της θάλασσας και του ουρανού μέχρι τον απαλό λαμπυρισμό της γυμνής πέτρας μέσα στο πρώτο ή το τελευταίο φως της ημέρας, σε όλες τις ώρες του χρόνου. Παντού χρώματα, με την διάθεση μιας γιορτής πλούσιας και αποδοτικής.

Ο αιώνιος βράχος

Συγχαίρουμε τον εκλεκτό φίλο Φρ. Φήταμ και του ευχόμαστε καλή συνέχεια στις γόνιμες και δημιουργικές αναζητήσεις του στον όμορφο κόσμο της ζωγραφικής, που γίνονται όλες τους πλατιά ανοίγματα φωτός, που αφήνουν από μέσα τους να διαλάμψει και να διαχυθεί η αλήθεια των εναγώνιων αναζητήσεών του. Η δουλειά του είναι ουσιαστική και πάνω απ’ όλα προικισμένη με την ειλικρινή έμπνευση του δημιουργού και το απόλυτα προσωπικό του ύφος.


Άνοιξαν τα σύννεφα



Μάνου Χ. Γοργοράπτη * * * Ρέθεμνος * * * Σημεία των καιρών 3


 Μάνου Χ. Γοργοράπτη

         Ρέθεμνος

                      Σημεία των καιρών3

[Εκδόσεις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη, Ρέθυμνο 2021, σχ. 8ο (20Χ29), σσ. 520]

      

    ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

   www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Τοπικός τύπος, λογοτεχνία, φωτογραφίες, αντικείμενα, προφορικές μαρτυρίες και παραδόσεις αποτελούν πηγές για την ιστορία τής καθημερινής ζωής ενός τόπου και όλα μαζί φωτίζουν, προβάλλουν και αισθητοποιούν, κατά το δυνατόν, και τη δική μας διαδρομή και πορεία στο συνανθρώπινο αυτού του τόπου περιβάλλον.

Με τέτοια εφόδια- φορτωμένα σε ένα «ασήκωτο» (σε μορφή λευκώματος) βιβλίο, 520 σελίδων, γεμάτο ασπρόμαυρες φωτογραφίες, μαρτυρίες και αναμνήσεις- ο καλός συμπολίτης και φίλος Μάνος X. Γοργοράπτης βάλθηκε, για μια φορά ακόμη, να σκαλίσει βαθιά και να επαναφέρει μνήμες μιας περασμένης και όμορφης για την πόλη μας εποχής, μέσα από εξήντα πέντε (65) συνολικά «αφιερώματα»- αναφερόμενα σε ισάριθμους Ρεθεμνιώτες- που δημοσιεύονταν ανελλιπώς στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» και για ισάριθμες εβδομάδες από το 2019 μέχρι και το τέλος περίπου του έτους 2020. Τα εν λόγω αφιερώματα περιλαμβάνονται στο Πρώτο Μέρος του παρουσιαζόμενου βιβλίου, ενώ στο Δεύτερο Μέρος ο συγγραφέας παρουσιάζει ένα ενδιαφέρον Αφιέρωμα στον ρέκτη και καινοτόμο Δήμαρχο του Ρεθύμνου Τίτο Στυλ. Πετυχάκη. Η συγγραφή τού εν λόγω αφιερώματος έγινε δυνατή μετά από ευγενική παραχώρηση της κ. Ειρήνης Μπιμπίρη- Παναγιωτάκη, εγγονής του αείμνηστου Δημάρχου, που επέτρεψε στον Μ. Γοργοράπτη την πρόσβαση στο πλούσιο Αρχείο (έγγραφα, επιστολές και αποκόμματα εφημερίδων), καθώς και στο φωτογραφικό υλικό τόσο του παππού της, όσο και στο δικό της. Να σημειώσουμε ότι το αρχειακό αυτό υλικό η κ. Παναγιωτάκη το έχει, ήδη, δωρίσει και φυλάσσεται στη Δ.Κ.Β.Ρεθύμνου.

Το βιβλίο που παρουσιάζουμε αποτελεί το τρίτο μέρος μιας τριλογίας αγάπης για το Ρέθυμνο και κυκλοφορήθηκε πρόσφατα, με τον γνωστό και δοκιμασμένο, και από τα δύο προηγούμενα της σειράς, τίτλο: «Ρέθεμνος  Σημεία των Καιρών 3», σε μια πολυτελέστατη και σταχωμένη έκδοση, από τις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη, της Γεωργίας και του Νίκου και των υιών Αλεξάνδρου και Μανόλη.

Με το βιβλίο του αυτό ο συγγραφέας θυμάται και αγκαλιάζει πρόσωπα αγαπημένα και εν πολλοίς, από την αδυσώπητη σκουριά του χρόνου, ξεχασμένα και μέσω αυτών καταγράφει λεπτομερώς και εξεικονίζει την κάθε γωνιά τής όμορφης αυτής πολιτείας, όπου τα πρόσωπα αυτά έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν. Όλα τα ιστορεί με ενάργεια, με δύναμη και γλαφυρότητα που ξαφνιάζει, απογειώνοντάς μας σε ένα ταξίδι νοσταλγικό μέσα στον χρόνο, σε μιαν επιστροφή στο σχετικά κοντινό παρελθόν, αφού τα περισσότερα από τα σκιαγραφούμενα στο βιβλίο πρόσωπα είναι της εποχής που εμείς οι κάπως μεγαλύτεροι είμαστε, ακόμα, πολύ νέοι ή και ταλαντευόμασταν ανάμεσα στην παιδικότητα και τις ευθύνες τής ενήλικης ζωής που θα ακολουθούσε.

Μια μεγάλη, λοιπόν, μια ατέλειωτη σειρά εξήντα πέντε «αφιερωμάτων», της ασπρόμαυρης εκείνης εποχής, που αναφέρονται σε ισάριθμους Ρεθεμνιώτες που σφράγισαν τη ζωή και τα όνειρα, τους καημούς και τις αγωνίες των ανθρώπων αυτής τής πολιτείας, με το εν λόγω λεύκωμα τού Μάνου Γοργοράπτη, περνά σαν κινηματογραφική ταινία μπροστά από τα μάτια τής καρδιάς μας, ξυπνώντας μας έντονες μνήμες και φωτεινές αναμνήσεις.

Για πρώτη φορά με το βιβλίο του αυτό ο Μάνος κατάφερε να χωροθετήσει το μεταπολεμικό Ρέθυμνο του 1960 ανάλογα με τα καταστήματα και τις λειτουργίες τους, που κατέστησαν στην εποχή τους οροθέσια σε κάθε δρόμο και σε κάθε γειτονιά, όπως εμείς οι παλιότεροι τα διατηρούμε στη μνήμη μας και όπως οφείλουμε να τα κληροδοτήσουμε στους νεότερους, για να μην αφήσουμε να αλλοιωθεί η πραγματική εικόνα του παλιού Ρεθέμνους.

Εντυπωσιακό περαιτέρω ότι αυτήν την οροθεσία και χωροθέτηση ο Μ. Γοργοράπτης την αποκαλύπτει έντεχνα και κατά τρόπο ποιητικό ήδη από αυτόν τον Πίνακα των Περιεχομένων, στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, που σου μεταγγίζει απλόχερα κάτι από τη νοσταλγία και τη γλυκύτητα εκείνης της εποχής. Έτσι, παραδείγματος χάρη, για το γνωστό κρασοπουλειό του Δαμανού στον Πλάτανο θα σημειώσει χαρακτηριστικά: «οίνο όταν πιείς» και για το σπίτι τής αξέχαστης πιανίστα Φωφώς Ζαμπετάκη- Λυρούδια, στην οδό Τσουδερών, τις νότες που μελωδικά έβγαιναν από το παράθυρό της: «ντο, σι, λα, σολ, φα, μι, ρε, ντο», ενώ «για ύπνον ελαφρύ στου Θωμαδάκη» θα μας παραπέμψει στο στρωματάδικο του γνωστού επιχειρηματία της πόλης μας και «120 χρόνια μες στους λουκουμάδες και τη γλύκα» θα σημειώσει για το λουκουμάδικο του Ευαγγέλου Κανακάκη στη Μεγάλη Πόρτα» κ.ο.κ.

Και το δίδαγμα που εξάγει ο ίδιος ο συγγραφέας είναι ότι η μικροϊστορία του τόπου δημιουργείται από τους παραπάνω ανθρώπους και καταγράφεται για να μη χαθεί για τους νεότερους, αποδεικνύοντας περίτρανα τη δύναμη της εφαρμογής όταν όχι μόνο ο ίδιος γνώρισε και μας μετέφερε ολοζώντανη τη μικροϊστορία μιας εποχής πολύ παλιότερης από τη δική του, αλλά και ενστερνίστηκε  και ξέθαψε τα μηνύματα και την ιστορία της και τα προσφέρει σήμερα στους συνομήλικους και στους νεότερούς του, ενώ και προς εμάς τους μεγαλύτερους προσφέρονται, επίσης, προς ηδείαν και τρυφεράν ανάμνησιν. Κρατώ, περαιτέρω, τη διευκρίνισή του, που εκφράζει και προσδιορίζει την ταυτότητα του παρουσιαζόμενου βιβλίου, «από τους ανθρώπους του μόχθου», γιατί τωόντι στις 520 σελίδες του αναφέρεται σταθερά σε αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους του μόχθου και της καθημερινής βιοπάλης.

Πρόκειται για μια κατάθεση ψυχής με άφθονες αναμνήσεις τού παρελθόντος, γεμάτες από την αλμύρα της θάλασσας και τού λιμανιού και τον ιδρώτα των ανθρώπων τού μόχθου και όχι μόνον, που ξετυλίγουν το παραμύθι και γίνονται όμορφα σύμβολα από την ασπρόμαυρη καθημερινότητα των Ρεθεμνιωτών συμπολιτών μας της εποχής εκείνης. Πρόκειται, θα λέγαμε, ακόμα, για ένα αιώνιο μνημόσυνο στους ωραίους αυτούς εκπροσώπους μιας εποχής ξεχωριστά όμορφης και αγνής, μιας εποχής αθώας και αδιάφθορης, που μας κληροδότησε και μας παρέδωσε ό,τι πιο πολύτιμο και ευγενικό, το σημερινό Ρέθυμνο.

Με έργα όπως και το παρόν τού Μ. Γοργοράπτη μπορούμε πια να αφουγκραστούμε βαθύτερα την ανάσα τού παλιού Ρεθέμνους και στις πιο μικρές και ασήμαντές της λεπτομέρειες, να αφουγκραστούμε τα βήματα των ανθρώπων του, που, αν και έζησαν τόσο πολύ κοντά μας, δίπλα μας, μια ανάσα από εμάς και παραμένουν ακόμα οι ήχοι της καρδιάς τους ξεκάθαροι στα αυτιά μας, όμως, σε πολλές περιπτώσεις, κυριολεκτικά χάνονται και σβήνουν, αν και τόσο λίγες δεκαετίες μας χωρίζουν από αυτούς. Φταίει, φυσικά, η ανθρώπινη μνήμη που εξασθενεί, φταίνε, όμως, και οι πολυπρόσωπες- απρόσωπες σύγχρονες κοινωνίες και η εξαντλητική πολυπραγμοσύνη στην οποία αυτές μας υποβάλλουν.

Μετά από όλα αυτά, θεωρούμε ότι ο συμπολίτης μας Μάνος Γοργοράπτης είναι άξιος του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας, για όσα πολύτιμα στοιχεία μάς διέσωσε με το βιβλίο του αυτό. Βαθιά μέσα του ο Μάνος έχει τη συναίσθηση της ευθύνης και ο  κίνδυνος της λησμονιάς είναι, φαίνεται, που βάρυνε περισσότερο στη ζυγαριά της αυτοκριτικής του, επιθυμώντας διακαώς να διασώσει από τον αφανισμό, να πληροφορήσει και να ψυχαγωγήσει τους συμπολίτες του. Η εκπλήρωση με το παρουσιαζόμενο βιβλίο τής επιθυμίας του αυτής αποτελεί, θεωρούμε, γι' αυτόν, την πιο μεγάλη ευχαρίστηση και ανταμοιβή.