ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ «Οι Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου»

 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

    

«Οι Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου»

ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΜΕΣΤΗ ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΟΜΩΝΥΜΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ

2 Οκτωβρίου 2024

Στο πλαίσιο των επετειακών εορτασμών για τη συμπλήρωση 200 ετών από τη μαρτυρική τελείωση των εν Ρεθύμνη Αγίων Τεσσάρων Νεομαρτύρων, Μανουήλ, Αγγελή, Γεωργίου και Νικολάου, το απόγευμα της Τετάρτης, 2ας Οκτωβρίου 2024, στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων του Ιερού Ναού Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων πόλεως Ρεθύμνης, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του νέου πονήματος του ελλογιμ. κ. Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, συντ. φιλολόγου καθηγητή-θεολόγου, με τίτλο: «Οι Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου - Συναξαριακά και Βιογραφικά στοιχεία αυτών - Έλεγχος “Ημαρτημένων”», το οποίο εκδόθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου με τη στήριξη και αρωγή του Επισήμου Δελτίου της Εκκλησίας Κρήτης «ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ», κατόπιν σχετικής Συνοδικής Αποφάσεως της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης.

 

    Στην έναρξη της εκδηλώσεως, της οποίας τον συντονισμό είχε ο κ. Μάνος Χ. Γοργοράπτης, θεολόγος-συγγραφέας, η Χορωδία Παραδοσιακής Μουσικής «ΠΑΥΛΟΣ ΒΛΑΣΤΟΣ», υπό τη διεύθυνση του μουσικολ. κ. Αντωνίου Μιχελουδάκη, θεολόγου, καθηγητού Βυζαντινής Μουσικής και Πρωτοψάλτου, απέδωσε ύμνους των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων από τον ψηφιακό δίσκο «Μαρτυρίου Ύμνος», ο οποίος κυκλοφορήθηκε πρόσφατα και αποτελεί επίσης επετειακή έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.

 

    Ακολούθως, το νέο τούτο βιβλίο παρουσίασε με ρέοντα και θεολογικό λόγο ο ελλογιμ. κ. Εμμανουήλ Κ. Δουνδουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής της Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης.

 

    Στη συνέχεια, το λόγο έλαβε ο συγγραφέας του βιβλίου κ. Κωστής Ηλ. Παπαδάκης, ο οποίος επεσήμανε προς το πολυπληθές ακροατήριο τον τρόπο της μελέτης και της συγγραφής, καθώς και της διασάφησης και ανασκευής «ημαρτημένων», ήτοι ασαφών ή αστόχων μέχρι σήμερα προσεγγίσεων σε διάφορα σημεία του βίου των Αγίων Τεσσάρων Νεομαρτύρων, αλλά και των μετά το μαρτύριό τους αφηγήσεων, παραδόσεων και σχετικών συγγραφών. Ο κ. Παπαδάκης εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς την Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και όλους όσοι συνέβαλαν στην ολοκλήρωση του κοπιώδους τούτου πονήματος.

 

    Καταληκτικά, τον λόγο έλαβε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομος, ο οποίος εξεδήλωσε τη χαρά του για την αποψινή όμορφη εκδήλωση της παρουσίασης του σπουδαίου τούτου βιβλίου, συγχαίροντας εγκάρδια τον δόκιμο συγγραφέα του κ. Κωστή Ηλ. Παπαδάκη και όλους όσοι συνετέλεσαν στην καλαίσθητη αυτή έκδοση, εκφράζοντας ταυτόχρονα τις ευχαριστίες του προς την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης για την συμπερίληψη του βιβλίου στις εκδόσεις του Επισήμου Δελτίου της «ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ». Επίσης, ο Σεβασμιώτατος ευχήθηκε όλοι να αξιοποιήσομε πνευματικά τους γλυκείς καρπούς της επετείου αυτής, η οποία σφραγίζει την Τοπική μας Εκκλησία, με τις πρεσβείες των Αγίων Τεσσάρων Νεομαρτύρων μας.

 

    Μετά το πέρας της εκδήλωσης, ο Σεβασμιώτατος διένειμε το βιβλίο προς όλους τους παρισταμένους και ο συγγραφέας κ. Κωστής Ηλ. Παπαδάκης δέχθηκε τα θερμά συγχαρητήρια όλων.

 

    Παρέστησαν, μεταξύ άλλων, ο Αστυνομικός Διευθυντής Νομού Ρεθύμνης, Ταξίαρχος κ. Εμμανουήλ Παπαδάκης, ο Πρόεδρος του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου της Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης, ελλογιμ. κ. Μιχαήλ Στρουμπάκης, ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου, ελλογιμ. κ. Μανούσος Μαραγκάκης, ελλογιμ. Καθηγητές, η Πρόεδρος του Λυκείου των Ελληνίδων-Παραρτήματος Ρεθύμνης κ. Φέφη Βαλαρή, ο Πρόεδρος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Ρεθύμνης κ. Μανούσος Κλάδος, Κληρικοί και πλήθος κόσμου.

             

                                   Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου

Παρουσίαση του βιβλίου τού Κωστή Ηλ. Παπαδάκη για τους Αγίους Τέσσερις Μάρτυρες

 

                                              Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ Η

   Η Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου έχει την τιμή να σας προσκαλέσει στην παρουσίαση του βιβλίου «Οι Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου- Συναξαριακά και Βιογραφικά στοιχεία αυτών- Έλεγχος “Ημαρτημένων”», του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, συντ. φιλολόγου καθηγητή- θεολόγου, που εξεδόθη με την ευκαιρία των 200 χρόνων από τη μαρτυρική τελείωσή τους.

      Το βιβλίο θα παρουσιάσει ο κ. Εμμανουήλ Κ. Δουνδουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής της Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης, την Τετάρτη 2 Οκτωβρίου 2024 και ώρα 19.00, στην Αίθουσα των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων, στον  ομώνυμο Ναό τους στην πόλη μας.

       Στη διάρκεια της εκδήλωσης θα αποδοθούν ύμνοι των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων από κλιμάκιο της Χορωδίας Παραδοσιακής Μουσικής «Παύλος Βλαστός», υπό τη διεύθυνση του κ. Αντώνη Μιχελουδάκη.

     Την εκδήλωση θα συντονίσει ο κ. Μάνος Χ. Γοργοράπτης, θεολόγος.

            Η παρουσία σας θα μας τιμήσει ιδιαίτερα.

Ο Μητροπολίτης

+ Ο Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Πρόδρομος

 

Στο τέλος της βιβλιοπαρουσίασης θα προσφερθεί το βιβλίο στους παρευρισκομένους.

 

ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: ΜΑΡΤΥΣ ΧΡΙΣΤΟΥ Ἤ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΣ; Τὸ θέμα τῆς 4ης κάρας

 

200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ

ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ 4ΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ

 

ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ:

ΜΑΡΤΥΣ ΧΡΙΣΤΟΥ Ἤ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΣ;

                                     Τὸ θέμα τῆς 4ης κάρας

                            

        ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

    www.ret-anadromes.blogspot.com

-5-

Το πιστοποιητικό του Ιωάννου Βλατάκη

     

       Άλλη απόδειξη, ακόμα ισχυρότερη, της αληθείας που εκφράζεται από το συναξάριο των Αγίων- περί τεσσάρων (04), δηλαδή, Νεομαρτύρων- παρακολουθούμε στο πιστοποιητικό που επισυνάπτεται στην αίτηση του Ι ω ά ν ν ο υ  Β λ α τ ά κ η (βλ. εικ. 1 και 2), με την ίδια ακριβώς χρονολογία (Ιούνιο 1865) που φέρει και η αίτηση της Μαριγώς Βλατάκη [που εξετάσαμε στο προηγούμενο άρθρο μας, τέταρτο (4) στη σειρά]. Σε αυτό το Πιστοποιητικό αναφέρονται και βεβαιώνονται τα εξής σημαντικά για τον πατέρα, ειδικά, του Ιωάννου Βλατάκη, τον άγιο Μάρτυρα Εμμανουήλ, αλλά και για τους άλλους τρεις συμμάρτυρές του:

                              Πιστοποιητικόν

Βεβαιοῦμενοἱ ὑπογεγραμμένοι ἐν καθαρᾷ συνειδήσει και ἀληθείᾳ και ἒχοντες ὑπ’ ὂψιν τάς ποινάς, δι’ ὧν ὁ τῆς πολιτείας ὡς καί ὁ θεῖος νόμος τιμωρεῖ την ψευδῆ μαρτυρίαν:

        Α^ον) ὃτι ὁ Ἰωάννης Βλατάκης ἐκ τοῦ χωρίου Μέλαμπες τῆς ἐπαρχίας τοῦ Ἁγίου Βασιλείου τῆς Κρήτης εἷναι ὑιός γνήσιος καί μόνος κληρονόμος τοῦ ἐν μακαρίᾳ τῇ λήξει Ἐ μ μ α ν ο υ ή λ, τοῦ ἐν ἒτει 1824 ἐν Ῥεθύμνῳ ἀθλήσαντος και ὑποστάντος τον μαρτυρικόν θάνατον, ἠχμαλωτίσθη κατά την ἐπιδρομήν τῶν Αἰγυπτίων ἐν τῇ νήσῳ καί μόλις μετά τινων ἐτῶν πολυπαθῆ και ἀφόρητον αίχμαλωσίαν ἐλυτρώθη και ἐπανῆλθεν εἰς τήν πατρίδα του.

      Β^ον) ὃτι ὁ πατήρ τοῦ αὐτοῦ Ἰωάννου Βλατάκη, Ἐ μ μ α ν ο υ ή λ, ἐκ γονέων ὀρθοδόξων χριστιανῶν ἐν κρυπτῷ, δράξας και οὗτος τά ὃπλα κατά τήν Ἑλλην. ἐθνεγερσίαν ἐν ἒτει 1821 και ἡρωϊκῶς ἀγωνισθείς κατά τον ὑπέρ πίστεως και πατρίδος ἀγῶνα συνελήφθη ἐπί τέλους κατά το ἒτος 1824 παρά τῶν Ὀθωμανῶν μετά τοῦ ἑτέρου ἀδελφοῦ αὑτοῦ Ἀ γ γ ε λ ῆ, ὑφ’ ὧν ἐκβιαζόμενος να ἐξομώσῃ το πάτριον δόγμα και ἀσπασθεῖ το ἲδιον αὑτών,ἀλλά και τάς κολακευτικάς αὑτῶν ὑποσχέσεις καί τάς ἐπικειμένας δεινοτάτας βασάνους περιφρονῶν και εἰς την πάτριον Χριστ. Θρησκείαν ἐμμένων ἀσάλευτος, παρεδόθη ἐπί τέλους εἰς χεῖρας τῶν δημίων ὑποστάς μαρτυρικόν πλήρη βασάνων θάνατον ὑπέρ πίστεως και πατρίδος μετά τοῦ μνημονευθέντος ἀδελφοῦ του Ἀ γ γ ε λ  ῆ και δύο ἑτέρων Γ ε ω ρ γ ί ο υ καί Ν ι κ ο λ ά ο υ, ἐξαδέλφων, μεθ’ ὧν δικαίως άπολαύουσιν ἐν τῇ Νήσῳ τιμῶν ἰσαγίων, άνακηρυχθέντες νέοι μάρτυρες και ἃγιοι ὑπό τῆς Ἐκκλησίας.

Ἐγένετο ὃθεν εἰς ἒνδειξιν τό παρόν να χρησιμεύσῃ εἰς τόν Κύριον Ἰωάννην Ἐμμ. Βλατάκην ὃπου δεῖ.

Ἐν χωρίῳ Μέλαμπες τήν 16 Ἰουνίου 1865

Οἱ ἱερεῖς
π. Μανουήλ Χριστοφοράκης, π. Νικόλαος Αυγουστάκης, π. Γεώργιος Φουτάκης, π. Δημήτριος Μελιδονιώτης, π. Μιχαήλος Μελιδονιώτης

 Ὁ Λάμπης και Σφακίων Παΐσιος ἐπιβεβαιοί

Οἱ προεστοί

Καπετάν Δημήτριος Φωτάκης, Μανουήλ Γ. Παππαδάκης, Χαρίτος Μελιδονιώτης, Γιώργιος Νικολιδάκης, Νικόλαος Παπαδοδημητράκης,
Ἰωάννης Φασατάκης, Κωνσταντίνος Μαμαλάκης, ἨλίαςΤρουλινάκης

Δημογεροντία τοῦ τμήματος Ῥεθύμνης ἐπικυροῖ τήν γνησιότητα τῶν ἐν τῷ παρόντι εγγράφῳ δέκα τριῶν ὑπογραφῶν, τῶν πέντε ἱερέων και ὀκτώ προεστώτων τοῦ χωρίου Μέλαμπες βεβαιωθεῖσα περί τῆς ταυτότητος αὐτῶν.

Ἐν Ῥεθύμνῃ τήν 18 Ἰουνίου 1865

Ἐπιβεβαιούν Οἱ Δημογέροντες

Ν. Μ. Γραμματικάκης, Ἀνδρέας Καθαράκης, Μανουήλ Κορωνάκης, Γεώργιος Μαραβελάκης

Ἐκ τοῦ προξενικοῦ πράκτορος τῆς Ἑλλάδος εἰς Ῥέθυμνον ἐπικυροῦται το γνή-σιον τῆς ὑπογραφῆς, τοῦ Ἀρχιερέως Ῥεθύμνης κ’ Αὐλοποτάμου, τῶν ἂνω τεσσάρων ὑπογεγραμμένων Δημογερόντων, καθώς και τῆς Σφραγῖδος τῆς Δημογεροντίας

Ἐν Ῥεθύμνῃ τήν 18 Ἰουνίου 1865

Ὁ προξενικός πράκτωρ τῆς Ἑλλάδος[1]

(υπογραφή δυσανάγνωστη)

Εικ.1. Το έγγραφο του Ιωάννου Βλατάκη, υιού του μάρτυρος Εμμανουήλ, το πρωτότυπο.

Τα προαναφερόμενα στο πιστοποιητικό στοιχεία επιβεβαιώνονται από ένα επίσημο ιστορικό έγγραφο- από δύο πηγές προερχόμενο- με τον πλέον επίσημο και κατηγορηματικό τρόπο, αφού υπογράφουν γι’ αυτά οι πέντε (05) ιερείς και οι οκτώ (08) προεστοί του χωριού Μέλαμπες, αρκετοί από τους οποίους ήταν σύγχρονοι των βεβαιουμένων γεγονότων, ενώ το γνήσιο των υπογραφών επικυρώνουν: Ὁ μητροπολίτης Λάμπης και Σφακίων Παΐσιος και η Δημογεροντία τοῦ τμήματος Ῥεθύμνης.

Από την μελέτη, λοιπόν, του παραπάνω εγγράφου προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα και πληροφορίες:

      α) Με σαφήνεια διατυπώνεται ότι την 28^η Οκτωβρίου 1824 αποκεφαλίσθηκαν στο Ρέθυμνο ο πατέρας τού Ιωάννου Βλατάκη, μάρτυς Ε μ μ α ν ο υ ή λ, ο αδελφός του Α γ γ ε λ ή ς, καθώς και δύο επιπλέον πρόσωπα, οι Γ ε ώ ρ γ ι ο ς και Ν ι κ ό λ α ο ς, εξάδελφοι των αυταδέλφων Εμμανουήλ και Αγγελή.

        Άρα, από το παρόν δεύτερο έγγραφο (το Πιστοποιητικό του Ιωάννου Βλατάκη) βεβαιώνεται τόσον η  τ α υ τ ό τ η τ α  όσο και ο  α ρ ι θ μ ό ς  των Μαρτύρων που δέχτηκαν τον μαρτυρικό θάνατο έξω από τη Μεγάλη Πόρτα του Ρεθύμνου, που ήταν «τέσσερις» (!) και, ακόμα, ότι και οι τέσσερις μαρτύρησαν κατά τον ίδιο χρόνο, στις 28 Οκτωβρίου, και στον ίδιο τόπο, στη Μεγάλη Πόρτα!

         β) Επίσης, ο Νικόλαος, που αναφέρεται στο προηγούμενο Πιστοποιητικό (βλ. το 4^ο άρθρο μας στη σειρά)- που συνοδεύει την αίτηση τής Μαριγώς Βλατάκη- να πεθαίνει ως εθνικός ήρωας στη Μονή της Παναγίας τής Οδηγήτριας, τον Μάρτιο του έτους 1828, και βέβαια δεν μπορεί να έχει καμιά απολύτως σχέση με τον συνονόματό του Νικόλαο (Βλατάκης και αυτός) που φέρεται να πεθαίνει μαρτυρικά τέσσερα χρόνια πιο πριν, στις 28 Οκτωβρίου του έτους 1824 και σε εντελώς διαφορετικό τόπο, στην πλατεία παρά τη Μεγάλη Πόρτα του Ρεθύμνου, με τους άλλους τρεις συμμάρτυρές του.

 [1]Το παρόν πρωτότυπο έγγραφο (1^η φωτ.) έφερε στο φως η φιλοπονία του καλού φίλου, ιστοριοδίφη, Αντώνη Τσουρδαλάκη, ενώ το ίδιο εντοπίσαμε και εμείς στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, στα Χανιά 

.

 

1824-2024: 200 χρόνια μετά * * * Έκθεση του Παγκρήτιου Συλλόγου Εικαστικών Δημιουργιών "Νεώριον Τέχνης"

 

1824-2024: 200 χρόνια μετά

Έκθεση του Παγκρήτιου Συλλόγου Εικαστικών Δημιουργιών "Νεώριον Τέχνης"

                         Αίθουσα Πυροβολικού, Φορτέτσα

  ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

  www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Να που οι Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου συνεχίζουν και σήμερα με τη θυσία τους να εμπνέουν τον άνθρωπο και στη συγκεκριμένη περίπτωση τους ανθρώπους τής Τέχνης. Με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από το θάνατό τους, το 1824, στην αίθουσα Πυροβολικού, στη Φορτέτσα, παρουσιάζεται θαυμάσια καλλιτεχνική έκθεση του Παγκρήτιου Συλλόγου Εικαστικών Δημιουργών "Νεώριον Τέχνης", με τίτλο: «1824-2024: 200 χρόνια μετά». Την έκθεση, που τελεί υπό τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, επισκεφθήκαμε την ημέρα των εγκαινίων της, στις 11 Σεπτεμβρίου 2024.

Η τέχνη όλων των συμμετεχόντων πραγματικά μάς εξέπληξε, μας άγγιξε από την πρώτη, κιόλας, στιγμή, για την όλως ιδεαλιστική πορεία της και τις βαθιές καταβολές της, που αποτυπώνονται πάνω στην κάθε πτυχή των έργων τους. Γιατί οι καλλιτέχνες τού παραπάνω Συλλόγου αποτυπώνουν όχι μόνο τη θυσία των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων, που η θυσία τους αποτελεί, έκτοτε, σύμβολο αγώνα και αντίστασης, που ενέπνευσε τις κατοπινές γενιές στον αγώνα τους για τα ιδανικά τους, την ελευθερία, τις συλλογικές διεκδικήσεις και την κοινωνική δικαίωση, ώστε, εν τέλει, η έκθεση αυτή να αποτελεί μια διαχρονική μελέτη και προβολή των αιτημάτων αυτών, µια γέφυρα ανάµεσα στο παρελθόν και το παρόν, τονίζοντας τη σηµασία της ατοµικής και συλλογικής δράσης και ευθύνης.

Κάθε καλλιτέχνης µέσα από το προσωπικό του ύφος και τη δική του μοναδική οπτική γωνία, µεταφέρει στο κοινό το μήνυμα της ανθεκτικότητας και της πίστης στις αξίες που διέπουν την ελληνική κοινωνία. Από τον αγώνα για την ανεξαρτησία και την αυτοδιάθεση μέχρι τις σύγχρονες προκλήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Οι καλλιτέχνες, ειδικότερα, καταγράφουν τα προβλήματα πιστά και με συνθέσεις και χρωματικούς τόνους καλοδουλεμένους. Χρώματα ζωντανά, με χρήση, κυρίως, των βασικών τόνων, μικρές και συχνά εμφανείς αδρές πινελιές, άλλοτε με έμφαση στην αναπαράσταση τού φωτός και άλλοτε του μαύρου. Ναι γιατί υπάρχει, δυστυχώς, και το μαύρο! Έτσι, μπροστά σου, μέσα από τα εκτιθέμενα έργα, αναδύεται άλλοτε ένας κόσμος φωτεινός, γεμάτος υπέροχα συναισθήματα για τον άνθρωπο και την αρετή του, που δίνουν την αίσθηση τής ανθρώπινης συνεργασίας, επικοινωνίας και ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, ακτινοβολώντας με δύναμη το φως τής αλήθειας και της ζωής, ενώ άλλοτε αναδύεται όλη η φρίκη της σκοτεινής πλευράς της ψυχής του ανθρώπου. Γιατί ορισμένα από τα εκτιθέμενα έργα αναφέρονται σε αυτόν τον κόσμο τον άγριο, τον ατίθασο, τον παραδομένο στις δυνάμεις της φύσης – μιας φύσης που την αντιμετωπίζουμε με δέος, μιας φύσης αδάμαστης και όλως απρόβλεπτης. Και όπως η φύση, έτσι και τα συναισθήματα που μας κατακλύζουν είναι συχνά τέτοια, που χρειάζεται αγώνας να συγκρατήσουμε την κατάσταση στην επιφάνεια και να επικρατήσουμε πάνω στις δυνάμεις του πάθους και των ασυνείδητων ορμών, που πυροδοτούν τις δυνάμεις της βίας μέσα στην κοινωνία, το σκοτάδι και τη σκοτεινή πλευρά του κόσμου.

Έργα σαν αυτά μας υπενθυμίζουν ότι η Τέχνη δε μπορεί παρά να είναι κάποτε και βαθιά ανατρεπτική, να στέκεται απέναντι σε κάθε υπάρχουσα τάξη πραγμάτων. Γιατί τέχνη και ελευθερία είναι έννοιες συνώνυμες^. ελεύθερος είναι όποιος δημιουργεί και δημιουργός είναι όποιος στοχάζεται και συλλογάται ελεύθερα.

Συγχαίρουμε τους εκλεκτούς Καλλιτέχνες της Κρήτης μέσα από τη καρδιά μας και τους ευχόμαστε καλή συνέχεια στις γόνιμες αυτές και δημιουργικές αναζητήσεις τους στη ζωγραφική, που γίνονται όλες τους πλατιά ανοίγματα φωτός, που αφήνουν από μέσα τους να διαλάμψει και να διαχυθεί πλούσιο το φως των εναγώνιων αναζητήσεών τους, σε μιαν αληθινά σπάνια σε πλούτο χρωματική κλίμακα και λάμψη, που μεταγγίζεται και δίνει σε όλους μας δυναμικές διεξόδους στη μεγαλειώδη ομορφιά τού πνεύματος και της ψυχής του ανθρώπου.

 Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:

Πέλλα Ανδρουλάκη, Χρίστος Αγγελίδης, Μαρία Βαμβακίδου, Έλεν Βέϊερς-Γιγουρτάκη, Αναστασία Βεργανελάκη Κοτσιφάκη, Μαγδαληνή Βογιατζή, Άννα Γιουμπάκη Ξηρουχάκη, Γεωργία Ζηρούνη, Νίκη Ζηρούνη, Βασίλης Κοτρώτσος, Νίκος Λελεκάκης, Μαρίνος Μακράκης, Μανταλένα Μελισσουργάκη-Βόσνιακ, Εύη Μπαλού, Νίκος Μπολάκης, Χρύσα Ορφανουδάκη – Καπαγιωρίδου, Μανώλης Ρουκούδης, Θεόφιλος Σγουρόπουλος, Μαρία Χαρκούτση. Επιμέλεια Έκθεσης: Γιώργος Καραταράκης.

Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου 2024 και οι ώρες λειτουργίας της είναι 10.00 πμ έως 8.00 μμ. Η είσοδος είναι ελεύθερη.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Έργο με το οποίο συμμετέχει στην Έκθεση ο μοναδικός Ρεθεμνιώτης καλλιτέχνης της Ομάδας, Μανώλης Ρουκούδης, αγιογράφος, ψηφιδογράφος, Αντ\δρος του Συλλόγου "Νεώριον Τέχνης". Το έργο έχει την αναφορά του στις γυναίκες - μητέρες που αγωνίζονται και υπογράφεται:

Μία ελπίδα στα συντρίμμια- Η προσευχή.

 ΓΑΖΑ, ΑΝΟΙΞΗ 2024

       Κι αν μείναν, ίσως, μόνο οι δυο τους, μέσα τους ζει ακόμα η ελπίδα. Στην αγκαλιά της μητέρας πάντα ο κόσμος θα δείχνει πιο ήρεμος, πιο όμορφος, πιο ζεστός. Ακόμα και αν μέσα της και γύρω της ο δικός της κόσμος έχει γκρεμιστεί. Σε όλες εκείνες τις μητέρες... που σιωπηλά παλεύουν, υπομένουν και αγωνίζονται.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Στον ρεαλιστικό αυτόν πίνακα του Χρίστου Αγγελίδη το μαρτύριο των Αγίων, καλλιτεχνική αδεία, παρουσιάζεται μέσα από τη Μεγάλη Πόρτα (επί της σημερινής Εθνικής Αντιστάσεως).

ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: ΜΑΡΤΥΣ ΧΡΙΣΤΟΥ Ἤ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΣ; * * * Τὸ θέμα τῆς 4ης κάρας

 

200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ

ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ 4ΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ

 

ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ:

ΜΑΡΤΥΣ ΧΡΙΣΤΟΥ Ἤ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΣ;

                              Τὸ θέμα τῆς 4ης κάρας

 

        ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

         www.ret-anadromes.blogspot.com

 

                                                 - 4^ο-

                     Η αίτηση της Μαριγώς Βλατάκη

 

      Δεύτερο ισχυρό επιχείρημα προς αναίρεση τής εν λόγω κακοδοξίας^[1] αποτελεί αίτηση- ντοκουμέντο της Μαριγώς Βλατάκη, συζύγου τού ως άνω εθνομάρτυρα της Παναγίας Οδηγήτριας, Νικολάου Βλατάκη, της 19^ης Ιουνίου 1865, που την απευθύνει προς την «Επιτροπή Θυσιών και Εκδουλεύσεων» και με την οποία επικαλείται τη δεινή θέση, την «πενία» στην οποία είχε περιέλθει μετά τον θάνατο του συζύγου της, Νικολάου Βλατάκη, στην Ι. Μονή της Οδηγήτριας, και ζητά τη χορήγηση επιδόματος για την ίδια και την κόρη της.

 Παραθέτουμε αυτούσιο το ιστορικό κείμενο- ντοκουμέντο τής εν λόγω αίτησης:

         «Προς την ὑπέρ τῶν ἐκδουλεύσεων τῶν ἀγωνιστών

              συστηθεῖσαν (sic) Σ. Ἐπιτροπήν»

   Τεσσαράκοντα έτη φέρων (sic) ἤδη τον τίτλον τῆς χηρείας, ἀφοῦ ὁ ἀνήρ μου Νικόλαος Βλατάκης, πολεμήσας ἐπί τρία περίπου έτη τούς κοινούς τῆς Ἑλλάδος ἐχθρούς, ἒπεσε μαχόμενος ἐν τῇ ἐξόδῳ ἀπό τοῦ πύργου τῆς ἐν Κρήτῃ Ὁδηγητρίας.

   Μετά τῶν δεινῶν τῆς χηρείας μαστίζει ἐμέ και την ταλαίπωρον θυγατέρα μου δεινοτάτη πενία ἐφ’ ὃλον τό μακρόν τοῦτο διάστημα, έπιπροσθέτως δε και τοῦ γήρατος ἐπαυξάνουσι και ἐπιτείνουσι τά δεινά ἒτι μᾶλλον. Ἐπειδή δέ ὁ ἀνήρ μου ἒπεσεν εἰς τον βωμόν τῆς ἐλευθερίας, ὡς δηλοῖ και τό πιστοποιητικόν φέρον ὑπογραφάς εἰστόδε προκύπτει δικαιοῦμαι και ἐγώ ἡ ταλαίπωρη να αἱτήσω ἀμοιβήν διά τάς ἐκδουλεύσεις τοῦ ἀνδρός μου, προς ἀνακούφισιν τῶν δεινῶν ἡμῶν Ἔφ’ ᾦ προσφέρω την ἀναφοράν ταύτην μετά τοῦ πιστοποιητικοῦ, πρός την Σ. Ἐπιτροπήν, πεποιθυία ὃτι ἐν τῇ εὐθυκρισία της θέλη μέ δικαιώσει.

                                               Μαριγώ Ν. Βλατάκη

 

      Την αίτηση της Μαριγώς Νικολάου Βλατάκη συνοδεύει το παρακάτω Πιστοποιητικό (βλ. εικόνα), στο οποίο έχουμε μια λεπτομερέστατη υπενθύμιση των γεγονότων τόσο στην Παναγία την Οδηγήτρια, όσο και των λοιπών πολεμικών επιχειρήσεων, στις οποίες έλαβε μέρος ο εν λόγω εθνομάρτυς, Νικόλαος Βλατάκης:

                                     Πιστοποιητικόν

      Οἱ ὑποφαινόμενοι πιστοποιοῦμεν, ὃτι ὁ Νικόλαος Βλατάκης, ἃμα ἐδόθη το πρῶτον σάλπισμα ἐν Κρήτῃ, τοῦ ὑπέρ άνεξαρτησίας ἀγῶνος, διασώσας τήν οἰκογένειαν αὐτοῦ ἀπό τῆς αἰχμαλωσίας εἰς Σφακία, ὃπου καί ὁ θεῖος του Μιχαήλ Κουρμούλης^[2] διέσωσε τήν ἑαυτοῦ, άμφότεροι εἰς την διαρπαγήν τῶν Τούρκων καταλιπόντες πᾶν ὃ,τι εἶχον, ὑπό τήν ὁδηγίαν τοῦ είρημένου Μ. Κουρμούλη ἐπολέμησεν ἐν Κρήτῃ ὑπέρ τά τρία ἒτη. Μεταβάς δ’ ἒπειτα εἰς Πελοπόνησον ἐπολέμησεν εἰς Τρίπολην ὑπό τόν Δημήτριον Κουρμούλην^[3] και ἐν ταῖς μάχαις ταύταις ἒλαβεν τόν βαθμόν ἐκατοντάρχου∙ ὑπό δε τόν αὐτόν ἀρχηγόν συνεστράτευσεν εἰς τήν ἐν Πειραιεί γενομένην καταστρεπτικήν ἐκστρατείαν, σωθείς παραδόξως, φονευθέντος δε τοῦ ἀρχηγοῦ του^[4]. Μετά δε την ἀτυχή ταύτην ἐκστρατείαν ἐπολέμησεν είς Μεσολόγγιον και Σάλονα. Γενομένης δε τῆς ἐκστρατείας τῆς Γραμβούσης συνεστράτευσε καί ὁ ῥηθείς Ν. Βλατάκης και ἀλωθείσης τῆς Γραμβούσης ἐπῆλθεν εἰς την ἐπαρχίαν του. Κλεισθείς δέ κατά τήν ἐποχήν ταύτην μετά τοῦ περιφήμου Ξεπατέρα εἰς τόν Πύργον τῆς Μονῆς Ὁδηγητρίας, ἐπολέμησαν ἀμφότεροι ἀπό τόν Πύργον χιλίους διακοσίους Τούρκους ἐπί τέσσαρας ἠμέρας φονεύσαντες οὐκ ὀλίγους. Ἀλλά τέλος ανωρίξαντες οἱ Τούρκοι και τά θεμέλια τοῦ Πύργου ἐνέβαλον πῦρ, το ὁποῖον ἐν άκαρεῖ διεδόθη εἰς τό ἐσωτερικόν τοῦ Πύργου, οἱ δέ γενναίως ἀμυνόμενοι βιασθέντες ὑπό τῶν φλογῶν και τοῦ καπνοῦ ἐξῆλθον ξιφήρεις, και ὁρμήσαντες είς τούς ἐχθρούς ἒπεσον ἀξίως τῆς ἀνδρίας των^[5]. Οὓτω λοιπόν ἐτελεύτησεν τό στάδιον του ὁ Ν. Βλατάκης ἀλλά κατέλιπε σύζυγον καί θυγατέρα, αἳτινες ἀπ’ ἐκεῖνης τῆς ἐποχῆς γίνονται θύματα ἐλεεινά τῆς πενίας.

                      στρατις τελιγιανακις^[6]. – Α. Λυγαράκις^[7]

      Από το παραπάνω, λοιπόν, πιστοποιητικό πληροφορούμαστε για τη σημαντική προσφορά του συζύγου της Μαριγώς, Νικολάου Βλατάκη, κατά τον αγώνα της Μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης τόσον εντός όσο και εκτός της Κρήτης^. μαθαίνουμε, λοιπόν, ότι αφού δόθηκε το πρῶτο σάλπισμα τοῦ ἀγῶνα, οδήγησε- υπό τις οδηγίες, προφανώς, του θείου του κρυπτοχριστιανού, μέχρι τότε, Μιχαήλ Κουρμούλη, μεγάλου αγωνιστή της ελευθερίας και προστάτη των Χριστιανών- τήν οἰκογένειά του στα Σφακιά, εγκαταλείποντας, όπως και ο θείος του, όλα τα περιουσιακά του στοιχεία στην αδηφαγία των Τούρκων.

     Στη συνέχεια, υπό τις ὁδηγίες και πάλι τοῦ θείου του Μιχαήλ Κουρμούλη, πολέμησε στην Κρήτη για πάνω από τρία χρόνια, ενώ κατόπιν μετέβη και πολέμησε στην Τρίπολη, στον Πειραιά, στο Μεσολόγγι και στα Σάλωνα, απ’ όπου και επανήλθε στην Κρήτη, κλείστηκε στο φρούριο της Γραμβούσας και, μετά την άλωσή της, επέστρεψε στην επαρχία του και κλείστηκε στην Ι. Μονή της Οδηγήτριας, όπου πολέμησε και βρήκε ηρωικό θάνατο με τον γενναίο εκείνο αγωνιστή και εθνομάρτυρα Ξωπατέρα, έναν ανιψιό τού Ξωπατέρα και τον συγχωριανό του, από τις Μέλαμπες, Κωνσταντίνο Τρουλινό^[8].

        Από τα παραπάνω στοιχεία, γίνεται, θεωρούμε, καταφανέστατος ό λόγος που η Μαριγώ, χήρα Νικολάου Βλατάκη, και η θυγατέρα της κατέστησαν «ἐλεεινά θύματα τῆς πενίας». Ο σύζυγος και πατέρας, Νικόλαος Βλατάκης, όπως και η ίδια ομολογεί, για σαράντα συνεχή χρόνια υπήρξε ένας γενναίος αγωνιστής της Πατρίδας στην κυρίως Ελλάδα και την Κρήτη, ζώντας μακριά από την οικογένειά του, τη γυναίκα του και τη μοναχοκόρη του και- όπως και τόσες άλλες οικογένειες αγωνιστών- ήταν κι εκείνες οι δυστυχισμένες αφημένες μόνες τους στη μοίρα τους και τη δυστυχία τους.

       Επίσης, ως χώρος θανάτου του Νικολάου Βλατάκη ορίζεται σαφώς η Ι. Μονή Παναγίας της Οδηγήτριας, ενώ ουδεμία αναφορά γίνεται στο εν λόγω πιστοποιητικό περί  α γ ι ο π ο ί η σ ή ς  του, όπως, αντίθετα,  βλέπουμε να συμβαίνει στο πιστοποιητικό που θα ακολουθήσει στο επόμενο άρθρο μας, το συνημμένο στην αίτηση του Ιωάννου Βλατάκη, όπου πρωτίστως τονίζεται ο μαρτυρικός θάνατος του πατέρα του, μάρτυρα Μανουήλ, προκειμένου να πείσει τα μέλη της Επιτροπής και να λάβει την αιτούμενη οικονομική ενίσχυση ως κατακλείδα των θυσιών του. Και είναι γνωστό ότι κατά τη χρονολογία υποβολής τού πιστοποιητικού (1865) η τιμή των Αγίων είχε, ήδη, καλώς εδραιωθεί και είχαν δημιουργηθεί και η Ακολουθία και οι πρώτες εικόνες τους^[9].

 

---

             [1] Ότι, δηλαδή, ο Νικόλαος Βλατάκης, της Ιεράς Μονής Οδηγήτριας, ο συναγωνιστής τού μεγάλου εθνομάρτυρα Ξωπατέρα, είναι ο τέταρτος μάρτυς στη χορεία των Τεσσάρων Νεομαρτύρων της Ρεθύμνης.

         [2] Ο κρυπτοχριστιανός Μιχαήλ Κουρμούλης (1765 – 1824), ήταν—όπως έχουμε ήδη επισημάνει- μεγάλος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, ένας από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς που έδρασαν στο νησί. Εδώ επιβεβαιώνεται και η συγγενική σχέση των Βλατάκηδων με την οικογένεια των κρυπτοχριστιανών Κουρμούληδων.

        [3] Ο Δημήτριος Κουρμούλης γεννήθηκε στον Κουσέ Ηρακλείου και ήταν ο μοναδικός γιος τού ως άνω σπουδαίου οπλαρχηγού τής Μεσαράς, κρυπτοχριστιανού Μιχαήλ Κουρμούλη.

             [4] Ο  Δημήτριος Κουρμούλης απεβίωσε στις  26 Απριλίου του 1827 στο Φάληρο, έπειτα από μάχη εναντίον των Τούρκων. Αφού πέθανε, Τούρκοι στρατιώτες απέκοψαν το κεφάλι του και το απέστειλαν ως μορφή λάφυρου στους ίδιους τους στρατηγούς τους.

          [5] Είναι άξια παρατήρησης η  πληροφορία αυτή ότι, δηλαδή, ο Ξωπατέρας και οι συναγωνιστές του αναγκάστηκαν να επιχειρήσουν την ηρωϊκή- κατά το παράδειγμα των Μεσολογγιτών- έξοδό τους από τον Πύργο της Μονής, εξ αιτίας τής υπό των Τούρκων ανόρυξης τούνελ στα θεμέλια του Πύργου και της μετάδοσης εντός αυτού πυρκαγιάς με εύφλεκτα καπνογόνα υλικά (πβ. Παπαδάκης, Κωστής Ηλ. 2022: 108-109).

                   [6] Ο Σφακιανός (από το Ασφένδου) Στρατής Δεληγιαννάκης (1799-1874) υπήρξε σπουδαίος αγωνιστής του Εικοσιένα, του οποίου η αυθόρμητη παρουσία στο Φραγκοκάστελλο αποδείχτηκε μεγάλη ευλογία (πβ. Παπαδάκης, Κωστής Ηλ. 2022: 124 και 131).

             [7] Τσουρδαλάκης, Αντώνης: «Οι άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες, Το ζήτημα του τέταρτου Μάρτυρα, Νέα ιστορικά στοιχεία», εφημ. Ρέθεμνος 25/3/2023, 24.

                 [8] Λέγεται ότι κλεισμένοι στον Πύργο ήταν και μια αδελφή του Ξωπατέρα, ενώ ο Βασίλειος Ψιλάκης σημειώνει στην Ιστορία του ότι στη Μεσαρά διηγούνται ότι ο Ξωπατέρας μέσα στον πύργο είχε και τη γυναίκα του και τον μικρό του γιο, τον οποίο οι Τούρκοι έσφαξαν πάνω στα γόνατα της γυναίκας του.

                [9] Πβ. και Τσουρδαλάκης, Αντώνης 2023: 25