ΥΜΝΟΙ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

ΥΜΝΟΙ
ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
Από τη Χορωδία τής Σχολής Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής τής Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
http://ret-anadromes.blogspot.com/

Παρόλο που τα Χριστούγεννα εορτάζονται μέσα στην καρδιά τού χειμώνα είναι αλήθεια ότι όλοι μας νιώθουμε μέσα μας μια ζέστα παράξενη αυτές τις μέρες τού Δωδεκαήμερου. Είναι η ζέστα τής θείας Αγάπης που περισσότερο τις μέρες αυτές αναδιπλώνεται και μάς προσκαλεί σε μια πορεία καινούρια, ειρηνική και πνευματική προς το φτωχικό σπήλαιο τής Βηθλεέμ. Την αγάπη αυτή πήρε και η εικοσαμελής Βυζαντινή Χορωδία τής Σχολής Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής τής Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, το Σάββατο το βράδυ, 20 Δεκεμβρίου 2008, και την έκανε ύμνο, προσευχή προς τον Γεννηθέντα Θεό.

             
   Εικ. Εντυπωσιακή εικόνα τού Θείου Βρέφους 
    με τα όργανα τού Πάθους στα πόδια Του.
   Από "δαντελωτό" δελτάριο του 19ου αιώνα
   (από το βιβλίο τού Κωνσταντίνου Δ. Καλοκύρη,
   Η Φάτνη των Χριστουγέννων, Ρέθυμνο 1992).

Το Πρόγραμμα περιελάμβανε επίκαιρους εκκλησιαστικούς ύμνους από τον κύκλο τής εορτής των Χριστουγέννων, μέλη, στο σύνολό τους, εκκλησιαστικών μελοποιών του 17ου και 18ου αιώνα, που αποδόθηκαν κάτω από τη στιβαρή καθοδήγηση τού χοράρχη και Πρωτοψάλτη τού Μητροπολιτικού μας Ναού κ. Ευαγγέλου Καπαϊδονάκη. Η καλαισθησία των διανθίσεων, των εκλεπτύνσεων και των διαφόρων ποικιλμάτων, αλλά και η φανερή δεξιοτεχνία χορωδών και χοράρχη στα ελεύθερα σημεία αυτοσχεδιασμού εντυπωσίασαν ιδιαιτέρα το ακροατήριο. Τους ύμνους, στην εν λόγω συναυλία, προλόγισε ο πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης Μύρων Καλαϊτζής, Ηγούμενος τής Ι. Μονής Αρκαδίου.

Ξεχωρίσαμε το κοντάκιο τού Ρωμανού τού Μελωδού «Η Παρθένος Σήμερον» (5ου-6ου αι.), σε καταγραφή τού ιθ΄ αι., μελωδία διαχρονική, που ο χρόνος άφησε μέχρι σήμερα εντελώς αναλλοίωτη. Χωρίς δεξιοτεχνικές υπερβολές, με ελεγχόμενη αναπνοή, εντυπωσιακά σβησίματα και απόλυτη συναίσθηση τής σημασίας τού ύφους οι χορωδοί φώτισαν και ανέδειξαν τον συγκεκριμένο εκκλησιαστικό ύμνο στο κοινό όσο καλύτερα μπορούσαν. Από την ερμηνεία τους δεν απέλειπε η κομψότητα, η καλλιέπεια, η χάρη και, οπωσδήποτε, το πνεύμα, παράγοντας απόλυτα αναγκαίος στην ερμηνευτική διαδικασία τής Εκκλησιαστικής Υμνολογίας.

Ακούστηκαν, επίσης, τα τροπάρια στις προφητείες τού εσπερινού «Λαθών ετέχθης» και «Ανέτειλας Χριστέ», μέλη Πέτρου τού Λαμπαδαρίου, ενώ ο ύμνος «Των νομικών Διδαγμάτων», Ιακώβου Πρωτοψάλτου τής Μεγάλης τού Χριστού Εκκλησίας (β΄μισό 19ου αι.)- που αποτελεί το δοξαστικό των Αίνων τής Κυριακής προ της Χριστού Γεννήσεως- αντήχησε σε ένα λαμπερό και αποτελεσματικό σόλο τού χοράρχη κ. Καπαϊδονάκη. Εμφανώς μοναδική η ποιότητα τής τεχνικής. νότες στρογγυλεμένες, σμιλεμένες φράσεις, απουσία αιχμών, εμμονή στην ποιότητα τού ήχου.

Ιδιαίτερα εντυπωσίασαν στο τέλος- πριν από τα παραδοσιακά κάλαντα Προποντίδας και Μικρασιάτικα, σε ήχο πλ. α΄- ο καλοφωνικός ειρμός «Άστρον ήδη ανατέταλκε», ψαλμικός στίχος σε ήχο Δ΄, τού πρωτοψάλτη Λυκούργου Αγγελόπουλου, και το «κράτημα» (τεριρέμ), σε ήχο Α΄, Ιωάννου τού Τραπεζούντιου (+1770), πρωτοψάλτου τής Μεγάλης τού Χριστού Εκκλησίας, τα οποία οι χορωδοί απέδωσαν με μια φωνή που έλαμπε σ’ όλες τις περιοχές, γενναιόδωρη, πλατιά, πειθαρχημένη, αγέρωχη και συνεπής. Το κράτημα είναι ένα μέλος που χρησιμοποιεί άσημες συλλαβές όπως τορορό, τεριρέμ, νενενά και άλλες παρόμοιες, επειδή, ακριβώς, ο μελοποιός δεν θέλει να δεσμευτεί από κανένα κείμενο, αλλά προτιμά να δώσει ξεχωριστή σημασία στη μελωδία, αναπτύσσοντας, με τον τρόπο αυτόν, έξοχες σελίδες καθαρής μουσικής.

Η άρτια προετοιμασία των χορωδών και η φανερή πίστη τους στα έργα που ερμήνευσαν είχε ως αποτέλεσμα να αναδειχθούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο συνθέσεις εξαιρετικές και με μεγάλο ενδιαφέρον. Τα ηχοχρώματα και η παρουσίαση, γενικά, κινήθηκαν στο πνεύμα των αγίων ημερών των Χριστουγέννων και ζέσταναν τις παγωμένες ψυχές μας. Αποδόθηκαν με ακρίβεια και ασφάλεια και έγιναν σαφείς μάρτυρες τής σπουδαίας δουλειάς που τώρα και δέκα χρόνια συντελείται στην εν λόγω- αναγνωρισμένη από το Υπουργείο Πολιτισμού- Σχολή Βυζαντινής Μουσικής τής Μητροπόλεώς μας με τη σφραγίδα και πνοή τού δάσκαλου και Πρωτοψάλτη κ. Ευαγγέλου Καπαϊδονάκη. Σπουδαία η βοήθεια στο έργο τής διδασκαλίας στη Σχολή και τού συνεργάτη και συνδιδάσκοντα κ. Εμμ. Πρωτογεράκη. Με την ευκαιρία τής συμπλήρωσης δεκαετίας από την ίδρυση τής Σχολής (1998) και για την έν γένει προσφορά και των δύο στο υψηλό έργο τής διδασκαλίας τόσο από την εν λόγω Σχολή όσο και από το Αναλόγιο τού Μητροπολιτικού μας Ναού, ο πρώτος, και τού ναού τού Αγίου Κωνσταντίνου, ο δεύτερος, τιμήθηκαν αμφότεροι από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Άνθιμο, με το πέρας τής προχθεσινής Χριστουγεννιάτικης συναυλίας, με το αναμνηστικό μετάλλιο τής επίσκεψης στην Ι. Αρχιεπισκοπή Κρήτης τού Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.

Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές τής προχτεσινής συναυλίας για την άκρως ευσυνείδητη ερμηνεία τους. Μας έδωσαν ένα αληθινό μάθημα σεβασμού τόσο της παραδοσιακής μας μουσικής, όσο και των Αγίων Ημερών που διερχόμαστε. Τους ανήκουν θερμά συγχαρητήρια!!

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΑΠΌ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΝΕΩΝ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΝΕΩΝ
ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
http://ret-anadromes.blogspot.com/

     Ο Δήμος μας, «έμπλεως» χαράς και ικανοποίησης για το πλούσιο έργο εξωραϊσμού τής πόλης μας που σε όλα τα «μέτωπα» επιτελεί, την Κυριακή που πέρασε, 21 Δεκεμβρίου 2008, έδωσε γενναιόδωρα το παρόν του και στο «μέτωπο» τού πολιτισμού, στο νεότευκτο «Σπίτι τού Πολιτισμού». Και ήταν η εκδήλωση αυτή η πρώτη- νομίζω με μια εξαίρεση- που πραγματοποιήθηκε στον συγκεκριμένο χώρο, που ευχόμαστε να καταστεί στο εξής εφαλτήριο πολιτισμού για τον τόπο και να σηματοδοτήσει την απαρχή παρόμοιων πολιτιστικών εκδηλώσεων, ώστε και η ονομασία τού χώρου με το εξαιρετικά βαρύνον β΄ συνθετικό να αληθεύει και το Ρέθυμνο να οδεύσει στην παλινόρθωση τού λαμπρού πολιτιστικού του παρελθόντος, που, δυστυχώς, σήμερα μόνο θλιβερή ανάμνηση αποτελεί.

     Όσον αφορά στην προχθεσινή μουσική εκδήλωση ήταν μια επιτυχής και αρμονική σύμπραξη τού κουιντέτου χάλκινων πνευστών οργάνων «Creta Brass” και τής «Νεανικής Συμφωνικής Ορχήστρας τού Κέντρου Νέων» τού Δήμου Ρεθύμνου, υπό τη διεύθυνση τού πολιτογραφηθέντος πια σε Ρεθεμνιώτη Ολλανδού αρχιμουσικού Ρίνο Χρίστ, που αποδεικνύεται- μαζί με τη κλαρινετίστα γυναίκα του κ. Ελένη- ένα σπουδαίο κεφάλαιο για τον τόπο μας στον χώρο τής μουσικής.

   Το Creta Brass (Αντ. Μαυράκης, Δέσποινα Σκανδαλάκη- τρομπέτα, Ρίνο Χρίστ- κόρνο, Μανόλης Σφακιανάκης- τρομπόνι, Χαρ. Παλιός- τούμπα)- γνωστό και καταξιωμένο από δεκάδες πετυχεμένες παρουσιάσεις σύνολο τής πόλης μας- παρουσίασε το Α΄ Μέρος τής εκδήλωσης. Το κουιντέτο επέλεξε ένα σαφώς δεξιοτεχνικά απαιτητικό πρόγραμμα, που έκανε έντονα αισθητή την απόλυτη επάρκειά του σε όλα τα κομμάτια που προτάθηκαν (Η Παρθένος Σήμερον, Κανών, Χριστουγεννιάτικο Εμβατήριο, Τρίγωνα Κάλαντα κ.λπ.). Και οι πέντε μουσικοί ερμήνευσαν με γνώση, ενθουσιασμό και συνέπεια. Είχε δε ξεχωριστό ενδιαφέρον ο προσωπικός τρόπος με τον οποίο διαμόρφωσαν τον ήχο τού κάθε οργάνου. Τα ομοιογενή πνευστά τής ορχήστρας χάρη στο θερμό και πλούσιο ηχόχρωμά τους απλώθηκαν υποδειγματικά χωρίς ίχνος σκιάς και πλημμύρισαν την αίθουσα τονίζοντας γενναιόδωρα τα πλούσια συναισθήματα που υποβάλλουν στην ψυχή τού ανθρώπου οι Άγιες αυτές Ημέρες τής Χριστιανοσύνης και της Γέννησης τού Θεανθρώπου.

    Στο Β΄ Μέρος, με τη «Νεανική Συμφωνική Ορχήστρα τού Κέντρου Νέων», υπό τη διεύθυνση τού Ρίνο Χριστ ήχησαν τόσο γνωστές χριστουγεννιάτικες μελωδίες, που γλυκαίνουν την εορταστική διάθεση τού ανθρώπου [Άγια Νύχτα (Fr. Gruber), Ρουμάνικα, Ελληνικά και Κρητικά Κάλαντα], όσο και εκλεκτά κομμάτια τού κλασικού ρεπερτορίου (Προκόφιεφ, Μότσαρτ, Μπάρτοκ, Ρότα)

    Εντυπωσιακό το «φινάλε» με την «Άγια Νύχτα» τού A. Adam, με τη σύμπραξη τού συνόλου των μουσικών Σχημάτων τού Κέντρου Νέων και σε σόλο τραγούδι από τις αδελφές Ειρήνη και Ελένη Τορνεσάκη. Γενικά, οι νεαρές τραγουδίστριες κινήθηκαν με εντυπωσιακή άνεση και ασφάλεια, προτείνοντας στο μουσικόφιλο κοινό έναν υπέροχο, μεστό και άκρως παλλόμενο ήχο. Και, ακόμα, μια εξαιρετικά πλούσια, δυνατή όσο και ομοιογενή φωνή, που ταυτόχρονα έδειχνε ιδιαίτερα εύπλαστη και λειτουργική. Με απόλυτη άνεση η φωνή τους περνούσε από έντονα δυναμικές διατυπώσεις σε απροσδόκητα τρυφερές, χαμηλές εξομολογήσεις.

   Η εν λόγω χριστουγεννιάτικη συναυλία δημιούργησε μια μαγευτικά ειρηνική βραδιά. Οι μουσικοί όσο και οι σολίστες τού «Κέντρου Νέων» τού Δήμου μας προσέφεραν στο ρεθεμνιώτικο κοινό ερμηνείες που χαρακτηρίζονται από ποιότητα και ξεχωριστή μουσική ευαισθησία και βεβαιότητα. Έδιναν την εντύπωση μιας ανάγνωσης που πήγαζε περισσότερο από το καλλιεργημένο πνεύμα, το συναίσθημα και την ψυχή παρά από το νου των μουσικών.

   Δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε, να σφίξουμε το χέρι τού καθενός χωριστά και να τους ευχαριστήσουμε όλους για τη δυνατότητα που μας έδωσαν να περπατήσουμε μαζί τους στα όμορφα μονοπάτια τής Μουσικής, να γνωρίσουμε, να αισθανθούμε, να ζήσουμε και να χαρούμε τις ομορφιές της και ακόμα, να ζήσουμε μια ανεπανάληπτη χριστουγεννιάτικη ανάταση και ευφορία.

ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ Επεισόδιο Απεργίας μαθητών τού Γυμνασίου στα 1937

Με αφορμή τις πρόσφατες μαθητικές καταλήψεις

ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΣΤΙΣ
ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ

Επεισόδιο Απεργίας μαθητών τού Γυμνασίου στα 1937

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
http://ret-anadromes.blogspot.com/

   Σύμφωνα με τους αυστηρούς κανονισμούς των σχολείων στις αρχές τού 20ου αιώνα, τόσο στην πόλη μας όσο και σε κάθε πόλη τής Ελλάδας, το μαθητικό πηλήκιο ήταν υποχρεωτικό για τους μαθητές μέχρι και τη δεκαετία τού εξήντα. Μπορεί να μην είχαν φαγητό για να φάνε, παντελόνι για να φορέσουν, τετράδιο ή βιβλίο για να αγοράσουν—τότε αγόραζαν τα σχολικά βιβλία— το καπέλο, όμως, έπρεπε να το αγοράσουν και να το φορούν αναγκαστικά κατά τις εξόδους τους στην πολιτεία. Ουαί και αλίμονο στον μαθητή εκείνο που κυκλοφορούσε στον δρόμο ή πήγαινε στο σχολείο χωρίς πηλήκιο. Η ποινή ήταν δεδομένη και βεβαία. αποβολή και διαγωγή κοσμία.

Το σχολικό τσόχινο πηλήκιο ήταν ένα αληθινό έργο τέχνης. Το κοσμούσαν η μπλε κορδέλα (σειρήτιο), για το 1ο Γυμνάσιο- το Πρακτικό- και η κίτρινη για το 2ο Γυμνάσιο- το Κλασικό- και τα γράμματα Γ. Ρ. εκατέρωθεν τής «σοφής» κουκουβάγιας. Στη βάση τής «γλαύκας» σχηματιζόταν με αριθμούς ο Αριθμός Μαθητολογίου. Με αυτόν τον τρόπο, ο παιδονόμος (επιστάτης) παίρνοντας αυτόν τον αριθμό, ανακάλυπτε την επόμενη μέρα τον ζόρικο μαθητή— τον, κατ' άλλους, «φτωχούλη τού Θεού»[1].

Εικ. Μαθητής και Μαθήτρια τού παλιού Ρεθύμνου με το μαθητικό πηλήκιο και την ποδιά, αντίστοιχα

Οι μαθήτριες, πάλι, φορούσαν μαύρη και αργότερα μπλε ποδιά, δηλαδή ολόσωμο μαύρο φόρεμα, μέχρι κάτω από το γόνατο, με λευκό γιακαδάκι. Και ήταν μια αληθινή ομορφιά να βλέπεις πλημμυρισμένους μέσα σε αυτό το μπλε χρώμα να κινούνται οι δρόμοι τού Ρεθύμνου, ιδιαίτερα τις ώρες που χτυπούσε το κουδούνι και έβγαινε έξω σύσσωμο αυτό το μελισσολόι τού Θηλέων. Το κούρεμα ήταν επιβεβλημένο «σύρριζα» και ίσχυε για όλους τους μαθητές των Γυμνασίων, ενώ οι μαθήτριες είχαν τα μαλλιά τους δεμένα προς τα πίσω.

Με αυτήν την αμφίεση οι μαθητές και οι μαθήτριες έπρεπε να κυκλοφορούν ως τις 7 ή 8 το βράδυ, ανάλογα με την εποχή και την ώρα δύσης τού ήλιου. Μετά από αυτό το ωράριο, η έξοδος στην πόλη δεν επιτρεπόταν. Υπήρχε παιδονόμος που λεγόταν Κανάκης και ήταν άτεγκτος… «κατάσκοπος» τής μαθητικής ζωής. Αλίμονο στον μαθητή που θα κυκλοφορούσε έξω μετά το παραπάνω χρονικό όριο. Την άλλη μέρα θα έβλεπε το όνομά του να "φιγουράρει" στον «πίνακα των τιμωριών», μαζί με την αναγραφή τής αιτίας και της σχετικής ποινής που αυτή συνεπαγόταν: «Ο μαθητής (τάδε) εφωράθη κυλοφορών νύκτωρ, εν τη οδώ (τάδε) και περί ώραν (τάδε). Ο Σύλλογος των Καθηγητών αποβάλλει τούτον επί …..ήμερον».Εκτός τού χρόνου κυκλοφορίας, μερικές ακόμη από τις απαγορεύσεις που αφορούσαν στους μαθητές τής εποχής εκείνης ήταν το μακρύ μαλλί, ο κινηματογράφος, το θέατρο και η επίσκεψη κέντρων διασκέδασης ή ταβερνών αργά την νύκτα (μετά τις 8.30) ή έστω και το απόγευμα, όσον αφορά στον κινηματογράφο (απογευματινή παράσταση), για ταινίες, όμως, που δεν είχαν τον χαρακτηρισμό «παιδικές» και γενικότερα για κάθε ακατάλληλο και ρυπαρό θέαμα, που δεν έπρεπε να φτάσει στα χέρια των μαθητών, με κίνδυνο, στην αντίθετη περίπτωση, να τιμωρηθούν οι ίδιοι οι γονείς και κηδεμόνες των μαθητών[2].

Να σημειώσουμε ότι οι απαγορεύσεις αυτές ίσχυαν και κατά τις…θερινές διακοπές, όπως βλέπουμε από ανακοίνωση στις τοπικές εφημερίδες, όπου μεταξύ άλλων διαβάζουμε και τα εξής χαριτωμένα: «Γνωστόν γίνεται τοις μαθηταίς τοις παραμένουσι και παρεπιδημούσιν εν τη πόλει κατά τας θερινάς διακοπάς ότι πάσα αυτών ακοσμία παρατηρουμένη υπό των Καθηγητών ή τού παιδονόμου θα λαμβάνεται υπό σημείωσιν και κατά το επιόν σχολικόν έτος θα υπόλογίζεται εν τη καταστάσει των μαθητών και θα τιμωρείται προσηκόντως. Απαγορεύεται το καπνίζειν και το χαρτοπαίζειν εντός των καφενείων (Εκ τού Γραφείου τού Γυμνασίου)»[3].

Κατά τους απογευματινούς περιπάτους στην Αρκαδίου, στην Κουντουριώτη ή στην προκυμαία, εφόσον οι μαθητές συναντούσαν καθηγητή, όφειλαν απαραιτήτως να αποκαλυ­φθούν «εις ένδειξιν χαιρετισμού, σεβασμού, υπακοής και κοσμιότητος ένεκεν».

Απεργία μαθητών Γυμνασίου

Στα χρόνια αυτά (1936, παραμονές δικτατορίας Μεταξά) παρακολουθούμε και τις πρώτες, υποθέτουμε, μαθητικές «αντιδράσεις», την πρώτη «μαθητική απεργία» στην Αθήνα, που σύντομα επεκτάθηκε και στην επαρχία, στα Χανιά και το Ηράκλειο, όχι όμως και στο Ρέθυμνο, πράγμα το οποίο χαιρετίζουν με ενθουσιασμό οι τοπικές εφημερίδες, γιατί οι Ρεθεμνιώτες μαθητές δεν ντρόπιασαν τις παλιές και τίμιες παραδόσεις τής πόλης των γραμμάτων! «Και βέβαια, γράφει η τοπική εφημερίδα, οι μαθητές είχαν και δίκαια αιτήματα, αλλ’ αυτά πνίγονται, δυστυχώς, στον όγκο τής τεμπελιάς και της ημιμαθείας. Και πώς να μη γίνωνται οι μαθητικές απεργίες και πώς να μην επεκτείνονται αφ’ ού σοβαρά αθηναϊκά φύλλα δημοσιεύουν και φωτογραφίας των απεργών με κοντά πανταλόνια. Πρόοδος τζανούμ στον τόπο μας, πώς να καθυστερήσει και η… Κρήτη!! Απεργία, λοιπόν, των μαθητών τού Γυμνασίου και στα Χανιά και στο Ηράκλειο. Να μη βασκαθούν οι γονείς που υπερηφανεύονται γι’ αυτά των τα καμάρια». Και συνεχίζει η τοπική εφημερίδα για τους Ρεθεμνιώτες μαθητές: «Μπράβο στα παιδιά μας. Μπράβο στις οικογένειες και στους καθηγητές των που έχουν ενσταλάξει αρκετό αντίδοτο στο δηλητήριο της τεμπελιάς και της αναρχίας των μυαλών και των ιδεών»[4].

Ανάγκη παιδονομίας

Πάντως, στα πλαίσια τής παραπάνω απεργίας, που πραγματοποιήθηκε στους γειτονικούς νομούς και την Αθήνα, κάποια έκτροπα φαίνεται να παρατηρήθηκαν και στην πόλη μας τις αμέσως προηγούμενες μέρες, αφού ένα μήνα πιο πριν, η ίδια εφημερίδα (Ο Τύπος)[5], με τον κάλαμο τού εκδότη της, ασφαλώς, Μάνου Τσάκωνα (το άρθρο υπογράφεται με τα αρχικά Μ.Β.Τ.) καταγγέλλει την ρεθεμνιώτικη αντιβενιζελική εφημερίδα «Εμπρός», που σε παρεκτροπή, όπως γράφει, των μαθητών τής Σ.Μ.Ε (Σχολής Μέσης Εκπαίδευσης) Ρεθύμνου, επιδίδεται σε αδικοτάτην επίθεση, με καταιγισμό μύδρων και ύβρεων, κατά των εκπαιδευτικών εν γένει λειτουργών τής πόλης μας[6]. «Εν ώ ημείς, γράφει «Ο Τύπος», εθεωρήσαμεν ότι καθήκον μας ήτο να ενημερώσωμεν επί του καταγγελθέντος ημίν επεισοδίου αμέσως μεν τότε τον Σύλλογον Καθηγητών, εις πρώτην δε δοθείσαν ευκαιρίαν την Διοίκησιν τής Χωροφυλακής Ρεθύμνης, ίνα αποκαλυπτομένων των παρεκτραπέντων νεανίσκων ληφθούν κατ’ αυτών τα ανάλογα σωφρονιστικά μέτρα».Προς τούτο η εφημερίδα, με αφορμή τα έκτροπα αυτά, ζητεί τον διορισμό παιδονόμου, γιατί, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά:«οι αναμορφωταί, δυστυχώς, της εκπαιδεύσεως εν τω Κέντρω, που ηθέλησαν να μεταφυτεύσουν πληθωρικώς τους εν τη προωδευμένη Δύσει θεσμούς, ηγνόησαν τας άλλας κοινωνικάς συνθήκας και εθεώρησαν περιττόν τον παιδονομικόν θεσμόν»[7].

[1] Δαφέρμου Αντώνη, Παραδοσιακά επαγγέλματα που χάνονται, Ρέθυμνο 2007, 287.
[2] "Δια τους γονείς και κηδεμόνας", Κρητική Επιθεώρησις 23/7/1937.
[3] «Γυμνάσιον Ρεθύμνης», Κρητική Επιθεώρησις 8-7-1922.
[4] «Μαθητικαί απεργίαι», Ο Τύπος 17-3-1936.
[5] «Ανάγκη Παιδονομίας», Ο Τύπος 21-2-1936.
[6] Εφημερ. «Εμπρός» τής 18-2-1936.
[7] «Ανάγκη Παιδονομίας», Ο Τύπος 21-2-1936.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ, Η ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΟΡΤΩΝ, Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ, Η ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΟΡΤΩΝ, Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Ὑπάρχουν δυο πολύ σημαντικά χωρία στήν Ἁγία Γραφή πού ἀναφέρονται στό θέμα τής Γεννήσεως τού Θεανθρώπου. Τό ἕνα τό διαβάζουμε στό πρῶτο κεφάλαιο τοῦ Κατά Ἰωάννην Εὐαγγελίου (στιχ. 14): «Ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο...». Ὁ Λόγος, δηλαδή, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ ἐκ τοῦ Πατρός γεννόμενος Λόγος, σαρκώθηκε, έγινε «σάρξ». «Ὁ ἀχώρητος παντί... ἐχωρήθη ἐν σαρκί..». Γεγονός απερινόητο, ανείπωτο, αναμφισβήτητο, ξεπερνάει τήν ἀνθρώπινη σκέψη καί λογική. Δέν εἶναι, όμως, παράλογο. Εἶναι ὑπέρλογο, που στέκεται άνω καί πέρα ἀπό κάθε λογική, πέρα από τή μικρή, τή λυμφατική και καχεκτική λογική τοῦ μικροῦ ἀνθρώπου.

Η ἐνσάρκωση, ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου είναι περαιτέρω ἕνα ὑπερφυέστατο καί ταυτόχρονα χαρούμενο μυστήριο!. Εἶναι, ὅπως διαβάζουμε στήν Α' προς Τιμόθεο Επιστολή (3,16)- καί αὐτό είναι τό δεύτερο χωρίο- τό μέγα τῆς πίστης μας μυστήριο. Γράφει ὁ Ἀπόστολος των Εθνών: «Μέγα ἐστί τό τῆς εὐσεβείας μυστήριο...». Και ποιό εἶναι αὐτό το μυστήριο; Είναι, ακριβώς, το «Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί»… Μυστήριο μέγα πού δέν λογικοποιεῖται, που δέν χωράει στή λογική μας. Ὅσο κι ἄν θελήσουμε νά τό πιάσουμε, να το ἐγγίσουμε τόσο αυτό φεύγει, απομακρύνεται, τόσο ἀπλησίαστο γίνεται σε μας.

Καί δέν μποροῦμε, βέβαια, γιά τόν λόγο αὐτόν, νά τό ἀπορρίψουμε και να το αρνηθούμε. Γιατί τότε θά εἴμαστε ολότελα «τρελοί», θα φθάναμε στον χώρο τού παραλόγου. Γιατί, μήπως δέν ὑπάρχουν στη ζωή καί στόν χῶρο τῆς φύσης καί τῆς ἀνθρώπινης εμπειρίας τόσα πράγματα ἀνεξερεύνητα; Πράγματα πού τά δεχόμαστε ἔτσι ὅπως εἶναι καί ἔτσι ὅπως παρουσιάζονται μπροστά μας; Γιά παράδειγμα τά ἀξιώματα, τά αἰτήματα τῆς μαθηματικῆς ἐπιστήμης, οἱ ὁρισμοί καί οἱ ἀρχές τῆς φυσικῆς τί εἶναι; Δεν εἶναι προτάσεις, ἀξιώματα, πού δέν ἀποδεικνύεται ἡ ἀλήθειά τους μέ τή λογική και τη σοφία τού ανθρώπου; Δεν εἶναι δόγματα πού τά πιστεύουμε, τα αποδεχόμαστε καί τά παραδεχόμαστε έτσι όπως έχουν, χωρίς συζήτηση; Διαφορετικά, αν τα θέταμε υπό τον ανθρώπινο έλεγχο, καμιά πρόοδος δέν θά γινότανε καί σ' αὐτές ἀκόμη τις θετικές επιστήμες.

Κατά τον ίδιο τρόπο και τό κατ’ εξοχήν μυστήριο τής θείας τού Χριστού Οικονομίας, το μυστήριο τής Γεννήσεως Του καί, γενικά, όλα τά μυστήρια τῆς πίστεώς μας τά ἀποδεχόμαστε έτσι ὅπως ἔγιναν καί ὅπως εἶναι, δείχνοντας ταπείνωση καί ὑπακοή, σάν ἐκείνη πού ἔδειξαν ἡ Μαρία καί ὁ Ἰωσήφ ὁ Ναζωραίος. «Μαρία τί τό δρᾶμα τοῦτο ὅ ἐν σοί τεθέαμαι;», λέει Εκεῖνος. «Πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεί ἄνδρα οὐ γινώσκω;», ἐρωτᾶ Εκείνη τόν Ἀρχάγγελο. Ὅμως, τελικά, και οι δυο ἀποδέχονται αὐτό πού ὁ Θεός επιτάσσει, όσο καί ἄν αυτό τούς φαίνεται παράλογο, μή... λογικό και ἄπιαστο, έξω από τήν ἀνθρώπινη σοφία και λογική. Γιατί γνωρίζουν καί πιστεύουν ακράδαντα, σύμφωνα και με το αρχαίο ρητό, ὅτι: «ὅπου Θεός βούλεται νικᾶται φύσεως τάξις». Καί λοιπόν; Ύστερα από όλα αυτά, τι μπορούμε εμείς ν’ αντιπροτείνουμε; Ότι, ακριβώς, τό μυστήριο τῆς θείας Οικονομίας, της ἐνανθρωπήσεως τού Θεού αὐτήν τήν ὑπακοή ἀπαιτεῖ ἀπ' ὅλους μας. Ἀπ' ἐδῶ θ' ἀρχίσουμε τήν υποπιαστική, τη δύσκολη ανοδική πορεία μας στόν δρόμο τής λύτρωσής μας. Ὁ Θεός φανερώθηκε... στην Βηθλεέμ όχι ὅπως στό Χωρήβ «μέ βροντές καί ἀστροπέλεκα». Φανερώθηκε «ἐν σαρκί» ως ένα ταπεινό και άσημο Βρέφος ανακείμενον εν τη φάτνη, μέ μορφή και σάρκα ἀνθρώπινη.

Γιά ποιό λόγο, για ποιο σκοπό; Γιά νά λυτρώσει ο Θεός τόν ἄνθρωπο· «’Ὁ Λόγος Σάρξ ἐγένετο, ἵνα ἡ Σάρξ γένηται Λόγος»· γιά νά λυτρώσει και «απαλλάξει ὅσους φόβῳ θανάτου διά παντός τοῦ ζεῖν ἔνοχοι ἦσαν δουλείας» (Εβρ. β΄,15). Για να «ἐξαγοράσει» ἀπ' τήν αἰώνια καί ἀδυσώπητη αἰχμαλωσία τό ἀνθρώπινο γένος. Καί ὁ Ψαλμωδός τοῦ 110 Ψαλμοῦ παίρνοντας ἀφορμή ἀπ' τό γεγονός τῆς σωτηρίας καί λύτρωσης τοῦ Ἰσραήλ ἐκ τῆς δουλείας τοῦ Φαραώ, προφητεύει καί μιλάει γιά τήν πνευματική λύτρωση τοῦ νέου Ἰσραήλ από τη δουλεία τής αμαρτίας. Λύτρωση καί ἀπελευθέρωση ἀπ' τήν πνευματική ὑποδούλωση τοῦ νοητοῦ Φαραώ. «λύτρωσιν ἀπέστειλε Κύριος τῷ λαῷ αὐτοῦ», λέει στό στίχο 9 τοῦ Ψαλμοῦ αὐτοῦ. Καί τό μήνυμα αὐτό τῆς Λύτρωσης θά ἀκούγεται για πάντα, μέχρι τότε πού θά κλείσει ὁριστικά ο κύκλος τής ανθρώπινης ἱστορίας.. Και εἶναι ἀνάγκη νά ἀφουγκραζόμαστε τοῦτο τόν λόγο καθημερινά. Και το συμπέρασμα όλων αυτών. όντας μέλη τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, εἴμαστε αὐτομάτως λυτρωμένοι. Ἡ βεβαιότητα, ἡ σιγουριά τῆς σωτηρίας εἶναι δεδομένη, και ἡ χαρά μας πραγματικότητα. Ἄλλο ἄν δέν τό καταλαβαίνουμε ἤ δέν τό ἀπολαμβάνουμε για την άνθρώπινη αδυναμία. Όμως, αν «ο νόμος διά Μωϋσέως ἐδόθη» (δόθηκε, δηλαδή, στά χέρια τοῦ Μωϋσῆ), «ἡ χάρις διά Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο».

ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ- Η ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΟΣ

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
http://ret-anadromes.blogspot.com/

   Με την ευκαιρία τής δημοσίευσης τού παρόντος άρθρου μου επιθυμώ να εκφράσω και δημοσία την προσωπική μου αγανάκτηση για τις τελευταίες όλως ακατανόητες εξελίξεις[1], να προχωρήσει το Υπουργείο Παιδείας με εξώδικο- διά τού «Κέντρου Αποκατάστασης Παιδιών Κρήτης», που εδρεύει στα Χανιά και από τον Οκτώβριο, όπως πληροφορηθήκαμε, υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας- σε έξωση και μάλιστα εντός μηνός (!)- σαν να επρόκειτο για κανένα συνηθισμένο νοικοκυριό- τού Μουσικού Σχολείου από το κτίριο που αυτό στεγάζεται τα τελευταία 14 χρόνια, χωρίς καμιά σκέψη για το πώς ένα Σχολείο προσφοράς, με 125 μαθητές και σωρεία σοβαρών λειτουργικών προβλημάτων, θα μπορέσει να συνεχίσει τη λειτουργία του.
Μόνη λύση η προώθηση τού θέματος τής ανέγερσης τού νέου Μουσικού Σχολείου στο Σφακάκι, το οποίο κακώς έχει περιέλθει σε στασιμότητα.

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ (1922- 1983)

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-13), ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-18), αλλά και η Μικρασιατική Καταστροφή (1922), άφησαν και στην πόλη μας δεκάδες ορφανά αλλά και άφθονες δυσπραγούσες και άπορες οικογένειες. Ο τόπος, όσο τίποτε άλλο, τη στιγμή εκείνη χρειαζόταν ένα Ορφανοτροφείο. Ο τότε (1922) Νομάρχης Ρεθύμνου Γ. Γαλάνης καλεί Επιτροπή, προκειμένου να βρουν το μέρος όπου αυτό θα ανεγειρόταν. Κατέληξαν ότι το ορφανοτροφείο έπρεπε να λειτουργήσει στον Τεκέ Μπαμπά. Η πλήρης ονομασία τού χώρου ήταν Τεκές Μπεκτασίδων «Χασάν Μπαμπάς». Πρόκειται για οθωμανικό μοναστήρι- στη θέση τού σημερινού Μουσικού Σχολείου και πρώην Ορφανοτροφείου και Δημοτικού Νοσοκομείου- που είχε ιδρυθεί στη δεκαετία τού 1870- 80, σε μια έκταση όπου σε αφθονία φύονταν οι αθάνατοι- και κατεδαφίστηκε το 1923, για να αναγερθεί το εν λόγω Ορφανοτροφείο.

Μόνος ο τότε Δήμαρχος[2] πρότεινε ως καταλληλότερο χώρο τα Οθωμανικά σχολεία με το επιχείρημα ότι ήταν πιο δαπανηρή η εγκατάσταση στα οικήματα τού Τεκέ Μπαμπά. Για την επισκευή των Οθωμανικών σχολείων θα απαιτούνταν μόνο 50.000 δραχμές, ενώ για τον Τεκέ 100.000. Όμως, οι υπόλοιποι τής Επιτροπής υποστήριζαν επίμονα ότι τα Μουσουλμανικά σχολεία ήταν ακατάλληλα για την εγκατάσταση τού Ορφανοτροφείου, λόγω της μικρής τους έκτασης, ενώ τα οικήματα τού Τεκέ έχουν γύρω- γύρω κτήματα, που, αν καλλιεργούνταν από τα ορφανά, θα μπορούσαν να τους παρέχουν όλα τα απαραίτητα λαχανικά (πατάτες, κρεμμυδάκια, ντομάτες κ.α.), χωρίς να αναγκάζονται να καταφεύγουν στην αγορά.

Εκτός από τον Τεκέ, όμως, έλεγαν ότι για το Ορφανοτροφείο θα μπορούσε να διατεθεί και το σπίτι τού Τζιτζαράπη[3], όπου ήταν εγκατεστημένη, άλλοτε, η Νομαρχία, όπως και το σημερινό Τζαμί της Νερατζέ[4], γύρω από το οποίο υπήρχε και αρκετή έκταση με κήπο.

Η Επιτροπή καταλήγοντας πρότεινε στον Υπουργό Πρόνοιας ότι, τελικά, τα Οθωμανικά σχολεία θα έπρεπε να αποδοθούν για την εγκατάσταση των χριστιανικών εκπαιδευτηρίων[5], ενώ το Ορφανοτροφείο αποφασίστηκε να λειτουργήσει στον Τεκέ Μπαμπά, όπου και οικοδομήθηκε (εικ.1) και λειτουργούσε μέχρι πριν λίγες δεκαετίες (1983), για να αποδοθεί στις μέρες μας (1994) στο Μουσικό Σχολείο τού νομού μας.

Εικ. 1. Το ορφανοτροφείο Αρρένων (σημερινό Μουσικό Γυμνάσιο τότε Γερμανικό Νοσοκομείο (1940-44) με δύο μεγάλους σταυρούς του Ερυθρού Σταυρού επί των τοίχων του (φωτ. Εμμ. Ζακάκη).

 

Η ίδρυση τού Ορφανοτροφείου έγινε με Βασιλικό Διάταγμα τού Γεωργίου τού Β΄, της 17ης Οκτωβρίου 1923 και δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα τής Κυβερνήσεως τού Βασιλείου τής Ελλάδος», στις 31 Οκτωβρίου 1923 (τ. 1ο, αρ. Φ. 313)[6]. Η πλήρης επωνυμία τού ιδρύματος, κατά το ως άνω Βασιλικό Διάταγμα, ήταν: «Εθνικόν Ορφανοτροφείον Αρρένων Ρεθύμνης».Στην πρώτη, κιόλας, δεκαετία λειτουργίας τού Ιδρύματος, το έτος 1931, βρίσκουμε την εφημερίδα «Κρητική Επιθεώρηση» να διαμαρτύρεται εντόνως, γιατί στο Ορφανοτροφείο, λέγει, ένα έτος και πλέον, δεν υπάρχει παιδαγωγός και η θέση του παραμένει κενή. Ούτε, συνεχίζει χαρακτηριστικά η ίδια εφημερίδα, στο ίδρυμα υπάρχει ένα «συνεργείον εις το οποίον οι τρόφιμοι να εξασκώνται και να μανθάνουν μίαν τέχνην, διά τής οποίας αύριον φεύγοντες εξ αυτού θα είναι ικανοί να ζήσουν εν τη κοινωνία. Οπότε, καταλήγει το δημοσίευμα, δεν βλέπομεν άλλον λόγον διαμονής των τροφίμων του εν αυτώ παρά μόνον διά να τρέφωνται και διά να έχουν μίαν στέγην προσωρινήν εις βάρος τής μορφώσεως και διαπαδαγωγήσεώς των. Σήμερον, λοιπόν, το Ορφανοτροφείον μας μόνον αλητόπαιδας μπορεί να δημιουργή και ουδέν πλέον»[7].

Στο εν λόγω κτίριό του το Ορφανοτροφείο Ρεθύμνου λειτουργούσε τόσο ως οικοτροφείο όσο και ως Δημοτικό Σχολείο, με πρώτο Διευθυντή του τον Εμμ. Χαρκιανάκη, και Πρόεδρο τής Δ. Επιτροπής τον τότε Νομάρχη Εμμ. Σειραδάκη. Διευθυντές, πάλι, τα τελευταία χρόνια λειτουργίας του (1950 και εξής), που πολλοί τους διατηρούμε ακόμα στη μνήμη μας, το Ορφανοτροφείο είχε τον λόγιο δάσκαλο Θεοχάρη Σαριδάκη, και τον αείμνηστο ιεροδιδάσκαλο Γεώργιο Θωμαδάκη. Στη δεκαετία, πάντως, του πενήντα οι μαθητές τού Ορφανοτροφείου, στα πλαίσια μιας γενικότερης πολιτικής τής εποχής, διασπείρονται- μάλλον ένα μέρος αυτών- στα πολυθέσια σχολεία τής πόλης[8]. Ίσως, πιστεύω, γιατί δεν θα επαρκούσε να καλύψει τις διδακτικές ανάγκες των τροφίμων του το 1τάξιο Δημοτικό Σχολείο τού Ιδρύματος, όπως το βρήκαμε στα αρχεία να λειτουργεί στα 1950.

Όλοι οι παλιότεροι διατηρούμε ακόμα στη μνήμη μας την εικόνα των ορφανών, ντυμένων όλων ομοιόμορφα, με το χαρακτηριστικό εκείνο χακί γκρίζο κουστουμάκι, να παρελαύνουν στις εθνικές επετείους ή να οδηγούνται ομαδικά στον Μητροπολιτικό ναό των Εισοδίων για τον συνήθη κυριακάτικο εκκλησιασμό- μαζί και με τα άλλα σχολεία τής πόλης- και με μόνιμη θέση τού Ιδρύματος επί τής σολέας, στη βορινή πλευρά τού ναού.

Τα αρχεία τού Ορφανοτροφείου Ρεθύμνης, φυλάσσονται σήμερα στα Γ.Α.Κ.-Αρχεία Νομού Ρεθύμνης.

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ (1944- 1953)

Στις 7 Ιουνίου 1941, λόγω της καταστροφής τού τότε Δημοτικού Νοσοκομείου (γνωστού και ως Ρωσικού ή Τσάρειου Νοσοκομείου) (εικ.2), ο γερμανός Διοικητής Ρεθύμνου λοχαγός

Εικ. 2. Ρωσικό ή Τσάρειο Νοσοκομείο (στη σημερινή Αστυνομική Σχολή Ρεθύμνου)

 

Callers έδωσε διαταγή στον γερμανομαθή γιατρό Δημήτριο Χαλκιαδάκη να δημιουργηθεί Κρατικό Νοσοκομείο για τις ανάγκες των τραυματιών τής μάχης στο Ρέθυμνο αλλά και των κατοίκων τής πόλεως. Έγινε αμέσως επίταξη τής Κλινικής Μαρούλη για το Παθολογικό και της Κλινικής Φραγκεδάκη για το Χειρουργικό τμήμα και στις 20 Ιουνίου 1941 εκδόθηκε η πρώτη «ημερήσια διαταγή» τού Κρατικού Νοσοκομείου Ρεθύμνου, που άρχισε να λειτουργεί στο τέλος τού ίδιου μήνα. Τον Φεβρουάριο τού 1942 τα δυο τμήματα συγχωνεύτηκαν στην Κλινική Μαρούλη.

Στις 23 Οκτωβρίου 1944, το νοσοκομείο- κατόπιν διαταγής τής Στρατιωτικής Διοίκησης Ρεθύμνου (Σ.Δ.Ρ.)- μεταφέρθηκε από την Κλινική Μαρούλη στο κτίριο τού Ορφανοτροφείου (σημερινού Μουσικού Γυμνασίου), όπου λειτουργούσε το Γερμανικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο, που είχε εγκαταλειφθεί κατά την αποχώρηση των Γερμανών με όλο σχεδόν τον εξοπλισμό του. Το νοσοκομείο συστεγαζόταν με τα ορφανά για τα επόμενα δέκα χρόνια. Στην διάρκεια των δέκα αυτών χρόνων προστέθηκε τμήμα Μαιευτικό- Γυναικολογικό, όπως, επίσης, ιδρύθηκε και Αντιφυματικό Ιατρείο, που, αρχικά, νοσήλευε τους φυματιώντες μέσα στον χώρο τού νοσοκομείου, αργότερα, όμως, το 1952, μεταφέρθηκε στο κτίριο τού παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου (Ρωσικού ή Τσάρειου Νοσοκομείου, στη σημερινή Αστυνομική Σχολή Ρεθύμνου), το οποίο, εν τω μεταξύ, στα χρόνια τής Κατοχής, είχαν επισκευάσει οι Γερμανοί.

Το 1951 η Παγκρήτια Ένωση Αμερικής διέθεσε το ποσό των 50.000 δολαρίων, προκειμένου να αρχίσει η ανοικοδόμηση ενός νέου και σύγχρονου νοσοκομείου στον χώρο που αυτό λειτουργεί και σήμερα. Και πιο συγκεκριμένα, σε μαρμάρινη πλάκα που βρίσκεται εντοιχισμένη αριστερά τής κεντρικής εισόδου τής παλιάς πτέρυγας τού Νοσοκομείου αναγράφονται επί λέξει τα εξής, γύρω από την ανέγερση τού ιδρύματος: «Ανηγέρθη εκ βάθρων το περικαλλές και κοινωφελές τούτο ίδρυμα εν έτει 1953 δαπάναις τού Ελληνικού Δημοσίου, της παγκρητικής εν Αμερική Ενώσεως, τού Δήμου Ρεθύμνης, συμπράξει τής Ελληνο- αμερικανικής πολεμικής περιθάλψεως, επί δημαρχίας Στυλιανού Μ. Ψυχουντάκη, ιατρού». Η εγκατάσταση και έναρξη λειτουργίας τού νέου νοσοκομειακού ιδρύματος έγινε στις 29-5-1954[9] (εικ.3).

Εικ.3. Η παλιά πτέρυγα τού σημερινού Νοσοκομείου Ρεθύμνου (1953)

 

ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ (1991- σήμερα)

Το Μουσικό Σχολείο Ρεθύμνου ιδρύθηκε το 1991. Αρχικά, και για τρία χρόνια, φιλοξενήθηκε σε αίθουσες που του παραχώρησε το 1ο Γυμνάσιο Ρεθύμνου, επί του λόφου τού Τιμίου Σταυρού, όπου και το ίδιο είχε μόλις μεταφερθεί (1987) από το κτίριό του (σημερινό 1ο Λύκειο- παλιό «Αρρένων»), στο οποίο επί σειρά δεκαετιών, από την ανοικοδόμησή του (1933), στεγαζόταν (εικ. 4), προκειμένου σε αυτό να στεγαστεί το Πολυκλαδικό Λύκειο Ρεθύμνου, που

Εικ. 4. Σημερινό 1ο Λύκειο, παλιό "Αρρένων" ("Οίκος Παιδείας"- 1930)

 

τότε, για πρώτη φορά, λειτούργησε στην πόλη μας. Από το έτος 1994 το Μουσικό Σχολείο μεταφέρθηκε, μετά από δυναμικές κινητοποιήσεις της σχολικής κοινότητας, στο κτίριο τού πρώην Ορφανοτροφείου Ρεθύμνου όπου στεγάζεται μέχρι σήμερα.

Το κτίριο αυτό (εικ. 5, 6) δεν έχει, φυσικά, σχεδιαστεί εξ αρχής προκειμένου να στεγάσει ένα

Εικ. 5 και 6. Δυο φωτογραφίες 

από το σημερινό Μουσικό Σχολείο- 

παλιό Ορφανοτροφείο (1922) 

Μουσικό Σχολείο, γι’ αυτό και δεν επαρκεί για τις ανάγκες του. Πρέπει, ως εκ τούτου, να

επισπευθούν από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς οι διαδικασίες ανέγερσης τού νέου Μουσικού Σχολείου στην περιοχή Σφακάκι, θέμα που, δυστυχώς, βρίσκεται σήμερα σε στασιμότητα. Είναι, όμως, ένα όμορφο νεοκλασικό κτίριο που αποπνέει τέχνη και ομορφιά και προσελκύει την προσοχή λόγω της αισθητικής του. Οι κάποιες προσαρμογές που έχουν γίνει στους εσωτερικούς χώρους μπορεί να προσφέρουν μια κάπως αξιοπρεπή λειτουργία, δεν αρκούν, όμως, για να αναπτύξει ένα Μουσικό Σχολείο όλες τις δυνατότητές του. Στο Μουσικό Σχολείο Ρεθύμνου λειτουργούν φέτος Γυμνάσιο και Λύκειο σε πέντε και τρία τμήματα αντίστοιχα και φοιτούν 125 μαθητές. Το ωρολόγιο πρόγραμμα ξεκινά στις 08.20 και λήγει στις 15.30 με ημίωρη διακοπή στις 13.30 για φαγητό, το οποίο προσφέρεται δωρεάν από το κράτος. Δωρεάν, επίσης, γίνεται και η μεταφορά των μαθητών από και προς το σχολείο[10].

[1] Βλ. σχετική ειδησεογραφία στην Κρητική Επιθεώρηση 20/11/ 2008.

[2] Υποθέτω ότι πρόκειται για τον Πετυχάκη Παντελή τού Μ. (δήμαρχο: 1920-22).

[3] Ο Τζιτζαράπης ήταν Τουρκοκρητικός μεγαλέμπορος, στον Πλάτανο, στη γωνία τής σημερινής πλατείας Τίτου Πετυχάκη και οδού Παλαιολόγου.

[4] Που λειτουργεί σήμερα ως Ωδείο και αίθουσα ομιλιών.

[5] Το ζήτημα των σχολείων μας, Κρητική Επιθεώρησις 5/2/1924.

[6] Γ.Α.Κ.- Αρχεία Νομού Ρεθύμνης, Αρχείο Ορφανοτροφείου Ρεθύμνης, Διοκητικά- Οικονομικά φ.1 (1923-1926).

[7] «Το Ορφανοτροφείον μας», Κρητική Επιθεώρησις 29-9-1931. Βλ., γύρω από το ίδιο θέμα, και Κρητική Επιθεώρησις 5/12/ 1934.

[8] Κοντογιάννη Διον., Όψεις τής ετερότητας: διαχείριση τού «Άλλου», http://conf2007.edu.uoi.gr/Praktika/1084-1235.pdf

[9] Βλ Κωστή Ηλ. Παπαδάκη (Επιμέλεια), Γλυπτά και Ενεπίγραφες Πλάκες τού Ρεθύμνου, Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης τού 1ου Γυμνασίου, Ρέθυμνο 2000, σ.159.

[10] Από την ιστοσελίδα τού Σχολείου: http://www.msr.edu.gr/index.php?sxoleio