ΔΙΗΜΕΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΚΕΡΑΜΕ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΡΚΑΚΗ * * * ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ * Ιστορικό δημιουργίας του βιβλίου: ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΜΜ. ΜΑΡΚΑΚΗΣ (1872-1950)

ΔΙΗΜΕΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΚΕΡΑΜΕ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΡΚΑΚΗ

 

    Το διήμερο 29-30 Ιουλίου 2022, πραγματοποιήθηκαν στον Δήμο μας Εκδηλώσεις Μνήμης και Ευγνωμοσύνης για τον εκ Κεραμέ, Αγίου Βασιλείου, καταγόμενο Βασίλειο Μαρκάκη (1872- 1950), Μητροπολίτη Κρήτης και Πρόεδρο της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. Οι εν λόγω Εκδηλώσεις τελούσαν υπό την αιγίδα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης και διοργανώθηκαν από την Ενορία Κεραμέ, σε συνεργασία με τον Δήμο Αγίου Βασιλείου, την Τοπική Κοινότητα Κεραμέ και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κεραμέ- Αγαλλιανού. 

      Το Πρόγραμμα των Εκδηλώσεων εκτυλίχθηκε ως εξής:

    Την πρώτη ημέρα, Παρασκευή 29 Ιουλίου 2022, στις 6:00 μ.μ., έγινε Υποδοχή Λειψάνων του αοιδίμου Μητροπολίτη στον Ι. Ναό του αγίου Δημητρίου Κεραμέ και Αρχιερατικός Εσπερινός στον ίδιο ναό.

    Στις 8:30 μ.μ. ακολούθησε παρουσίαση του βιβλίου του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη: «ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΜΜ. ΜΑΡΚΑΚΗΣ (1872-1950), Ο αντιστασιακός από Αρκαδίας Μητροπολίτης Κρήτης, ο εμπνευστής και πρωτεργάτης της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς», στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου, από τους Μητροπολίτες Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριο και Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομο.

   Παρόντες στην παρουσίαση του βιβλίου ήταν ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ευγένιος και οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίος, Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος, Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέας, Κισάμου και  Σελίνου κ. Αμφιλόχιος, Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομος, ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Βαβυλώνος, του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, κ. Θεόδωρος, ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Ευμενείας κ. Ειρηναίος, ο Ηγούμενος της Ι. Μονής Πρέβελη, π. Ιάκωβος, ο Δήμαρχος Δήμου Αγίου Βασιλείου κ. Ιωάννης Ταταράκης και πλήθος κόσμου.

    Προηγήθηκε προσλαλιά του Δημάρχου κ. Ιωάννου Ταταράκη και ακολούθησε η παρουσίαση του βιβλίου από τους ως άνω Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτες. Τον λόγο πήρε, στη συνέχεια, ο συγγραφέας κ. Κ. Η. Παπαδάκης, ο οποίος αναφέρθηκε στην Ιστορία δημιουργίας του βιβλίου και ευχαρίστησε δεόντως τους Σεβασμιωτάτους Ομιλητές, ενώ ο Εφημέριος της διοργανώτριας Ενορίας και Τελετάρχης της όλης εκδήλωσης, πρωτ/ρος π. Τίτος Λίτινας, ευχαρίστησε όλους όσοι βοήθησαν στη διοργάνωση των εν λόγω εκδηλώσεων Μνήμης και Ευγνωμοσύνης και απένειμε, διά του Μητροπολίτου Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίου, τιμητική πλακέτα στον συγγραφέα κ. Κ.Η. Παπαδάκη.

     Τη δεύτερη μέρα, Σάββατο 30 Ιουλίου 2022, ολοκληρώθηκε το Πρόγραμμα των Εκδηλώσεων ως εξής:

    7:00- 11:00 π.μ. τελέστηκε Πολυαρχιερατική Θ. Λειτουργία και ακολούθησαν στις 11: 15 π.μ. τα Αποκαλυπτήρια Μνημείου του Πρωθιεράρχου της Εκκλησίας Κρήτης κυρού Βασιλείου Μαρκάκη, στον αύλειο χώρο του Ι. Ναού του Αγίου Δημητρίου, από τον Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης.

    Στη 12^η μεσημβρινή παρατέθηκε φιλοξενία στον χώρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Κεραμέ, στην οποία παρακάθησαν όλοι οι παραπάνω, ενώ στις 8:00 μ.μ. δόθηκε θεατρική παράσταση από τη θεατρική ομάδα του Πολιτιστικού Κέντρου της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, εμπνευσμένη από τη ζωή και τον αντιστασιακό κατά των Γερμανών αγώνα του Πρωθιεράρχου κυρού Βασιλείου Μαρκάκη.

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

 

Ιστορικό δημιουργίας του βιβλίου:

 

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΜΜ. ΜΑΡΚΑΚΗΣ

(1872-1950)

Ο αντιστασιακός από Αρκαδίας Μητροπολίτης Κρήτης, ο εμπνευστής και πρωτεργάτης της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς

Σεβασμιώτατε, Άγιε Κρήτης, κ. Ευγένιε,

Σεβασμιώτατοι Άγιοι Λάμπης και Σφακίων κ. Ειρηναίε, Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριε, Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέα, Κισάμου και  Σελίνου κ. Αμφιλόχιε, Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομε,

Αγαπητέ μου κ. Δήμαρχε,

Κυρίες και Κύριοι

        Θα ξεκινήσω εν συντομία μεν, αλλά από πολύ μακριά!

Τον δρόμο για τη γνωριμία μου με τον Βασίλειο Μαρκάκη, πρώτος μου τον άνοιξε ο αείμνηστος πατέρας μου Ηλίας Μ. Παπαδάκης, που καταγόταν από τον γειτονικό στα Κεραμέ, Άρδακτο, ενώ η μητέρα του και γιαγιά μου, Μαρία Αποστολάκη, ήταν Κεραμιανή.

Μου είχε, λοιπόν, αφήσει μερικές χειρόγραφες σημειώσεις, που- εκτός των άλλων- αναφέρονταν και στον παλιό οικισμό του Κεραμέ, τις Λίγκρες. Περιείχαν μια παλιά άγνωστη ιστορία, πραγματικό γεγονός των μέσων του 16ου αιώνα, την ιστορία «Του Κωσταντή από τις Λίγκρες», όπως την τιτλοφόρησα εκ των υστέρων, που αφορά στα χρόνια της πειρατείας, με πρωταγωνιστές τους μουσουλμάνους των βόρειων παραλίων της Aφρικής, τους λεγόμενους Mπαρμπαρέζους πειρατές.

Κάποια στιγμή, λοιπόν, θέλησα να γνωρίσω από κοντά την περιοχή αυτήν των Λιγκρών, στην οποία αναφέρονταν οι σημειώσεις του πατέρα μου, αποσκοπώντας σε μια μελλοντική δημοσίευση των στοιχείων αυτών από τις στήλες κάποιου Κρητολογικού περιοδικού, όπως και έγινε. 

Βρέθηκα εδώ, στα Κεραμέ, στο καφενείο του χωριού, όπου έγινε για πρώτη φορά η γνωριμία μου με τον φιλοπρόοδο Κεραμιανό, κ. Μανόλη Αλεβυζάκη, Πρόεδρο, τότε, του «Εκπολιτιστικού Συλλόγου Κεραμέ- Αγαλλιανού». Του γνώρισα τον σκοπό της επίσκεψής μου στο χωριό κι εκείνος, κυριολεκτικά ενθουσιασμένος, όταν πληροφορήθηκε τον ερευνητικό της χαρακτήρα, μου δήλωσε κατηγορηματικά και χωρίς περιστροφές: «Εμείς, κ. Παπαδάκη, χρόνια τώρα περιμένουμε κάποιον να ασχοληθεί σοβαρά και υπεύθυνα με το χωριό μας και τώρα που σας βρήκαμε δεν σας αφήνουμε… Παρακαλώ, λοιπόν, η συγκεκριμένη έρευνά σας να μην περιοριστεί, όπως μου λέτε, αποκλειστικά και μόνο στις Λίγκρες, αλλά να επεκταθεί και να περιλάβει ολόκληρο το χωριό μας»!

Την αρχική άρνησή μου, στην απροσδόκητη σε μένα πρόταση τού έκτοτε εκλεκτού φίλου, ακολούθησε, ύστερα και από την επιμονή του, ο δισταγμός και το δισταγμό μου η ανεπιφύλακτη αποδοχή της πρότασής του. Αυτό, βέβαια, στην περίπτωσή μου, οφειλόταν, επί πλέον, και στους συναισθηματικούς- λόγω καταγωγής- δεσμούς μου με το χωριό.

Πολύ σύντομα, λοιπόν, πάνω στην έρευνά μου για το βιβλίο του χωριού, βρέθηκα μπροστά στη σεβάσμια και επιβλητική, την ηγετική εθνικά και εκκλησιαστικά μορφή του Βασιλείου Μαρκάκη. Τότε καταχώρησα στο βιβλίο μου για τα Κεραμέ τις πρώτες 25 σελίδες τής περί τον Β. Μαρκάκη έρευνάς μου και ενημέρωσα τους κατοίκους του χωριού για το μέγα αυτό κεφάλαιο που διέθεταν, γέννημα- θρέμμα του χωριού τους.

Την πρώτη αυτή μελέτη μου για τον άνδρα δημοσίευσα τον καιρό εκείνο, και πριν την έκδοση του βιβλίου για τα Κεραμέ, στο γνωστό και έγκριτο περιοδικό «Ελλωτία», του Δήμου Χανίων (τ. 8^ος, 1999), από το οποίο την πήρε- με δική της πρωτοβουλία- και την αναδημοσίευσε, σε 5 συνέχειες, και η Ι. Μητρόπολη που σήμερα μας φιλοξενεί, στο έγκριτο περιοδικό της «Ορθόδοξο Μήνυμα» (2002), καθώς, λίγο αργότερα, και η Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, που αναδημοσίευσε εκτεταμένα αποσπάσματα αυτής στο Ημερολόγιό της, του έτους 2017, που το αφιέρωσε στον αοίδιμο Επίσκοπό της και μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης Βασίλειο Μαρκάκη.

Ακολούθησαν, τον Ιούνιο του 2019, οι λαμπρές εκείνες εκδηλώσεις για τον αοίδιμο Ιεράρχη από την ίδια Μητρόπολη, στις Μοίρες. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Μακάριος, φιλοπρόοδος και οτρηρός των Γραμμάτων εργάτης, αποφάσισε να τιμήσει όλους τους αρχιερείς που διεποίμαναν την Ι. Μητρόπολη του κατά το παρελθόν και, βέβαια, μεταξύ αυτών, και τον Βασίλειο Μαρκάκη- που υπήρξε επίσκοπός της επί 38 ολόκληρα χρόνια- με μια σειρά σημαντικών εκδηλώσεων, που τελούσαν- όπως και οι παρούσες- υπό την αιγίδα της Ι. Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης.

Ο σεβάσμιος και έκτοτε λίαν αγαπητός φίλος κ. Μακάριος- έχοντας ήδη υπόψη του την μελέτη μου για τον Βασίλειο- ευγενώς με προσεκάλεσε ως ομιλητή, κατά τις ειρημένες τριήμερες εκδηλώσεις. Με την ευκαιρία αυτήν, επεξέτεινα, με περαιτέρω έρευνα και νέα στοιχεία, τη μελέτη μου περί τον Βασίλειο από τις αρχικές 25 (στο βιβλίο μου για το χωριό του και στο περιοδικό «Ελλωτία») σε 70 σελίδες, τις οποίες ο Σεβασμιώτατος δημοσίευσε όλες στον εξαίρετο τόμο «Μικρό Αφιέρωμα» για τον Βασίλειο Μαρκάκη, που απετέλεσε ειδική έκδοση του θαυμάσιου τριμηνιαίου περιοδικού της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας «Εν Εσόπτρω».

Ο δρόμος για τον Βασίλειο Μαρκάκη είχε πλέον ανοίξει διάπλατα, φθάνοντας η έρευνά μας στο παρόν τρίτο και μεγαλύτερο στάδιό της, στην παρούσα βελτιωμένη και εκτενέστερη όλων έκδοση των 242 σελίδων!

Είναι, πάντως, χαρακτηριστικό ότι και η τελευταία αυτή προσπάθειά μας ξεκίνησε και πάλι από το χωριό του, όπως και η πρώτη, με το βιβλίο του χωριού, και ειδικότερα, τη φορά αυτήν, από την Ενορία τού χωριού του και τον δραστήριο και χαρισματικό εφημέριό της π. Τίτο Λίτινα, που με την ευλογία και ένθερμη στήριξη του οικείου Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίου, το έθεσε σκοπό και προτεραιότητα της ζωής του- παρακινώντας με και μένα δυναμικά σε τούτο- να προχωρήσουμε σε μια πληρέστερη έκδοση- βιβλίο πια- για τον άνδρα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά αποφάσισε και να φιλοτεχνήσει Μνημείο και να διοργανώσει και άλλες λαμπρές εκδηλώσεις, προκειμένου η Ι. Μητρόπολή του, το χωριό του και η Ενορία του να τιμήσουν τον μακαριστό Βασίλειο Μαρκάκη όπως τού πρέπει, με την ευκαιρία των εβδομήντα χρόνων από την κοίμησή του.

Μετά τη σύντομη αυτήν αναφορά μου στην ιστορία του παρόντος βιβλίου, αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω από καρδίας για την τιμή τους αποψινούς εκλεκτούς ομιλητές, που ανέλαβαν να το παρουσιάσουν στην αγάπη σας, τόσο τον Σεβασμιώτατο και ηγαπημένο Ιεράρχη, Άγιο Γορτύνης, κ. Μακάριο, όσο και τον δικό μου και λίαν πεφιλημένο Ιεράρχη, τον Άγιο Ρεθύμνης κ. Πρόδρομο. 

Επί τούτοις, σας ευχαριστώ όλους και εύχομαι να έχουμε την ευχή «του αοιδίμου Πρωθιεράρχου Βασιλείου, του ανθρώπου του Θεού, του φιλοπρόοδου, αντιστασιακού και φιλογενούς πατριώτου», για να χρησιμοποιήσω τα ωραία προσδιοριστικά επίθετα του ευγενούς Ευχαριστηρίου Γράμματος που μου απέστειλε μετά τις Εκδηλώσεις στις Μοίρες ο Άγιος Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος.

Σας ευχαριστώ όλους!

Η Γεωργική Σχολή Μεσσαράς, με έδρα τον Αμπελούζο, Ηρακλείου, της οποίας πρωτεργάτης και προστάτης υπήρξε ο Βασίλειος

Από την παρουσίαση του βιβλίου (1η ημέρα)

Από την παρουσίαση του βιβλίου (1η ημέρα)

Από τα Αποκαλυπτήρια του Μνημείου Β. Μαρκάκη,
από τον Αρχ/πο Κρήτης κ. Ευγένιο (2η ημέρα)

ΔΙΗΜΕΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΟΙΔΙΜΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΡΗΤΗΣ ΚΥΡΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΡΚΑΚΗ

 

Ο ηρωικός Αρχηγός της επαρχίας Αγίου Βασιλείου Στρατάρχης Γεώργιος Τσουδερός (1756; - 1846)

 

Ο ηρωικός Αρχηγός της επαρχίας Αγίου Βασιλείου

Στρατάρχης Γεώργιος Τσουδερός

(1756; - 1846)

 

            ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

     www.ret-anadromes.blogspot.com

    Ο Γεώργιος Τσουδερός είναι ο μεγάλος και χαρισματικός άνδρας, οπλαρχηγός και στρατάρχης της επαρχίας Αγίου Βασιλείου, που συμμετείχε ως αρχηγός σε πάρα πολλές μάχες και επέζησε του αγώνα τού Εικοσιένα και έλαβε μέρος και στην επανάσταση των Χαιρέτηδων (1841). Δεν δέχτηκε να φύγει από την Κρήτη μαζί με τα παιδιά του (σαν αναγκάστηκε να τα στείλει σε ένα νησί), αλλά τριγυρνούσε μόνιμα στα Ρεθεμνιώτικα, επιχειρώντας γρήγορες παντού επιθέσεις, για να μη προφταίνουν οι Τούρκοι να εντοπίζουν την βάση του και τα ορμητήριά του. H δράση του Γεωργίου Τσουδερού έχει μείνει στην ιστορία, γιατί υπήρξε από τους ελάχιστους Κρητικούς αρχηγούς που διέτρεξε ολόκληρη την Κρήτη σπιθαμή προς σπιθαμή, από την Κίσσαμο μέχρι τη Σητεία, πολεμώντας τον εχθρό. Τρομοκρατούσε και ξεμονάχιαζε τους Τούρκους και τους ανάγκαζε να κλείνονται φοβισμένοι στα φρούριά τους^[1].

        Την μεγάλη επιβολή τής προσωπικότητας τού εν λόγω πολεμικού άνδρα βλέπουμε και σε διάφορες άλλες περιπτώσεις, όπως στο εντυπωσιακό εκείνο επεισόδιο ληστοπειρατείας (όπως αρχικά θεωρήθηκε), κατά το έτος 1827, όταν η επανάσταση στην Κρήτη κινδύνευε από στιγμή σε στιγμή να κατασταλεί. Ο Γεώργιος Τσουδερός θέλοντας να αναζωπυρώσει τον αγώνα στα ρεθεμνιώτικα εδάφη επιχειρούσε διαρκείς αιφνιδιασμούς και μικροεπιθέσεις κατά των Τούρκων, ώστε ο αγώνας των Κρητικών να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση. Προς τούτο, έστειλε και ένα πολεμικό πλοιάριο στο φρούριο της Γραμβούσας, προκειμένου να παραλάβει τον αδελφό του Ιωάννη και πενήντα ακόμα Ρεθεμνιώτες, που βρίσκονταν υπό τις διαταγές του εγκλεισμένοι σε αυτό και να τους θέσει σε αγωνιστική δράση. Το πλοιάριο, όμως, των Γραμβουσανών γνώρισε μιαν απροσδόκητη περιπέτεια^. καθώς, δηλαδή, έβγαινε από τον κόλπο, συναντήθηκε με ένα αμερικανικό πολεμικό, το οποίο, εκλαμβάνοντάς τους ως ληστοπειρατές (!), κατέσχε το πλοιάριο, μεταφέροντας τους επαναστάτες στη Νάξο. Παρά τις αληθοφανείς διαμαρτυρίες τους (ότι δεν είχαν τηλεβόλο και ότι όλοι τους ήταν πτώματα από τη ναυτία, πράγματα αδιανόητα για μιαν ομάδα ληστοπειρατών), οι επαναστάτες με τίποτε δεν ίσχυσαν να πείσουν σε τούτο τον Αμερικανό ναύαρχο.

        Αυτό το κατάφερε, τελικά, ο Γεώργιος Τσουδερός, ο οποίος, «τη συστάσει των εν τη νήσω προξένων», μετέβη στη Νάξο και παρουσιάστηκε προ του Αμερικανού ναυάρχου. Με την επιβλητική του εμφάνιση, αυξημένη με μιαν αφελή και ωραία θελκτικότητα, διαβεβαίωσε τον ναύαρχο ότι όλοι μαζί και οι πενήντα επιβαίνοντες στο πλοιάριο και ο αδελφός του, ο Ιωάννης, ήταν χερσαίοι και ότι η σύλληψή τους αποτελούσε αδικία, που δεν επιτρεπόταν στο ηρωικό τέκνο μιας φιλελεύθερης χώρας, που διέκειτο συμπαθώς προς τον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα. Και όπως καταλήγει ο διηγούμενος το επεισόδιο Ι. Μουρέλλος, «ο ναύαρχος κατεθέλχθη από την επιβλητικήν και αξιοπρεπή τού γέροντος αρχηγού αφέλειαν και όχι μόνον απέλυσε τους κρατουμένους αποδώσας και τον οπλισμόν των και το πλοιάριόν των, αλλά και τους εφωδίασεν με αρκετάς τροφάς και άφθονα πολεμοφόδια ευχηθείς εις αυτούς ταχείαν την απελευθέρωσιν της αγωνιζομένης πατρίδος των»^[2].     

       Σε άλλη περίπτωση, μετά τη δυσμενή εξέλιξη του Πρωτόκολλου του Λονδίνου, που άφηνε, δυστυχώς, την Κρήτη εκτός του νέου ελληνικού κράτους, στην επονείδιστη και πικρή των Τούρκων δουλεία, τον βλέπουμε ως Στρατάρχη του Ρεθύμνου να επιλέγεται από τον αρμοστή Νικόλαο Ρενιέρη ως ο μόνος κατάλληλος, μαζί τον Γ. Σακόρραφο και τον Κ. Κριτοβουλίδη, όπως περιτρέξουν τις επαρχίες Αμαρίου και Αγίου Βασιλείου και εμψυχώσουν τον λαό που ήταν βαθιά θλιμμένος από τα λυπηρά αγγέλματα της αναγκαστικής συνέχισης της δουλείας.

      Ο Γ. Τσουδερός, όπως σημειώνει ο Ι. Μουρέλλος, είναι γεγονός ότι έχαιρε της απόλυτης εμπιστοσύνης όλων των οπλαρχηγών της Κρήτης και πάντα όλοι προτιμούσαν τη συνεργασία μαζί του, γιατί από την αρχή του αγώνα κρατήθηκε μακριά από μικρομίση και προσωπικές προστριβές, καλούμενος πάντα ως διαιτητής μέσα στους διαρκείς διαπληκτισμούς των άλλων^[3].

     Ο Μιχαήλ Aφεντούλιεφ ανέδειξε τον Γεώργιο σε εκατόνταρχο (στις 17 Δεκεμβρίου 1821) και αργότερα σε πεντακοσίαρχο (στις 4 Ιουλίου 1822), ενώ μετά την αναγνώριση του «Κρητικού Συμβουλίου» (1828) το Γενικό Στραταρχείο διόρισε πέντε Στρατάρχες στην Κρήτη^. και εν μέσω αυτών ήταν και ο Αγιοβασιλειώτης Γεώργιος Τσουδερός. Οι πέντε αυτοί αρχηγοί, εκτός από τη γνωστή σε όλους γενναιότητά τους, είχαν και άλλα εξαιρετικά προσόντα, που τους εξασφάλιζαν τον απεριόριστο σεβασμό και την πειθαρχία όλων των αρχηγών και καπετάνιων στο πρόσωπό τους.

    Του μεγάλου αυτού Αϊβασιλειώτη οπλαρχηγού και στρατάρχη, του Γεωργίου Τσουδερού, κρίνουμε σκόπιμο να μεταφέρουμε, στο σημείο αυτό, ευστοχότατο χαρακτηρισμό του από τον σπουδαίο ιστορικό της Κρήτης και συναγωνιστή του- ώστε να γνωρίζει πολλά και ασφαλή για τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά του- τον Καλλίνικο Κριτοβουλίδη, διατηρώντας την απολαυστικά πλούσια και χυμώδη λόγια γλώσσα των «Απομνημονευμάτων» του:

     «Σειράν διαφόρων ανδραγαθημάτων παρουσιάζει ο στρατιωτικός βίος του Γεωργίου Τσουδερού. Άμα γνωσθείσης της επαναστάσεως του 1821, αυθόρμητος ωπλίσθη και αυτός υπέρ της πατρίδος του. Εκλεχθείς δε εξ αρχής οπλαρχηγός των πολεμικών Λαμπαίων όλης της επαρχίας, εθριάμβευσε διακριθείς πάντοτε εις τας μάχας. Αν και προβεβηκώς την ηλικίαν, ήττον όμως παραδόξως ως νεάζων ωκυποδέστατος και ενεργητικώτατος προπορευόμενος, ως και ο Σήφακας, των συστρατιωτών εν τοις κινδύνοις. Αφέλεια, φιλοπατρία ειλικρινής και συν τούτοις ανδρεία ψυχής ήσαν τα κοσμούντα τον Τσουδερόν. Τόπος της γεννήσεώς του ήτο το χωρίον Ασώματος της Λάμπης, είχε δε και ετέρους αδελφούς τον Ιωάννην, πολεμικόν παρομοίως άνδρα, και τον Μελχισεδέκ, ηγούμενον τού κατά την ιδίαν επαρχίαν μοναστηρίου Πρέβελη»[4].  

       Αυτός υπήρξε ο γενναίος οπλαρχηγός και στρατάρχης του Αϊ- Βασίλη Γεώργιος Τσουδερός, αδελφός των δύο άλλων μεγάλων πολεμικών επίσης ανδρών, του Ηγουμένου Μελχισεδέκ και του Ιωάννη. Όταν ο αγώνας στην Κρήτη έπαιρνε να σβήσει, ο Τσουδερός ήταν από τους τελευταίους που τον εγκατέλειψαν. Μέχρι τα μέσα του 1831, εξακολουθούσε να περιπλανιέται από βουνό σε βουνό και από χαράδρα σε χαράδρα διώκοντας με όση δύναμη είχε τον εχθρό. O πρόωρος θάνατος του Καποδίστρια ματαίωσε την υποσχεθείσα αναγνώριση των εθνικών υπηρεσιών τού Τσουδερού, ο οποίος έφτασε σε έσχατο σημείο φτώχειας. Υπέφερε από φρικτές στερήσεις μέχρι το έτος 1833, οπότε έφθασε στη Μεθώνη ο βασιλιάς Όθωνας, ο οποίος εκτιμώντας τις υπηρεσίες του, του υποσχέθηκε αναγνώριση και οικονομική ενίσχυση. Έτσι το 1838 ο Τσουδερός ονομάζεται Συνταγματάρχης της Bασιλικής Φάλαγγας^[5].

    Είναι, πάντως, μετά από όλα αυτά, πραγματικά οδυνηρό και αδιανόητο ότι ο θαυμάσιος αυτός πολεμικός άνδρας, ακολουθώντας, δυστυχώς, την κοινή και τόσων άλλων γενναιόψυχων Ελλήνων μοίρα, με τεράστια προσφορά στην Πατρίδα, πέθανε πάμπτωχος, μετά την αποτυχία της επανάστασης των Χαιρέτηδων (1841), μακριά από την πατρίδα, στις 10 Αυγούστου 1846, σε ηλικία 90 περίπου ετών^[6].

---

[1] Μουρέλλος, Ι. Δ., Ιστορία της Κρήτης, τ. Β΄, Ηράκλειον Κρήτης 1932, 847.

[2]Μουρέλλος, Ι. Δ., ό.π., 926- 927. Πβ. και Δερεδάκης, Ν., «Πειρατής… κατά λάθος! Μια από τις άγνωστες ιστορίες της επανάστασης του 1821 στην Κρήτη», εφημ. Ρέθεμνος 18.05.2021.

[3] Μουρέλλος, Ι. Δ., ό.π., 1085.

[4] Κριτοβουλίδης, Καλλίνικος, Απομνημονεύματα του περί αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών, εν Αθήναις 1859, 431.

[5] Λαδιά, Εύα, «Οι Τσουδεροί στην επανάσταση του 1821», εφημ. Ρεθεμνιώτικα Νέα της 22/3/2019.

[6] Ψιλάκης, Βασίλειος, Ιστορία τής Κρήτης, τ. Γ΄, Αθήναι χ.χ, 376.

ΗΛΙΑΣ Γ. ΜΕΤΟΧΙΑΝΑΚΗΣ * * * Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης * * * ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΑΝΝΙΚΙΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ

 

 ΗΛΙΑΣ Γ. ΜΕΤΟΧΙΑΝΑΚΗΣ

       Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης

  

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΑΝΝΙΚΙΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ

1924- 2017

[Αμιράς Βιάννου 2022, σχ. 8^ο (21 Χ 14), σσ. 65]

 

      ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

             www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Ο κ. Ηλίας Γ. Μετοχιανάκης, Καθηγητής για χρόνια του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης, μας απέστειλε πρόσφατα ένα νέο βιβλίο του με τον τίτλο «Γέροντας Ιωαννίκιος Ανδρουλάκης». Το βιβλίο, αποτελεί έκδοση του Συλλόγου Φίλων Ενορίας Αγίου Γεωργίου Αμιρά, «Ο Αφέντης Χριστός» και προλογίζεται δεόντως από τον Πρόεδρό του π. Εμμανουήλ Ραπτάκη.

 Ο Γέροντας Ιωανίκιος, κατά κόσμον Μιχαήλ Ανδρουλάκης, γεννήθηκε το έτος 1924 στις Μάλλες Ιεράπετρας, από γονείς ευσεβείς που τον ανέθρεψαν «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου». Στη ζωή του υπήρξε ένα ευώδες και δροσερό άνθος που εξάνθισε στη γη του Λασιθίου με κύρια χαρακτηριστικά του βίου του την ανιδιοτελή αγάπη του προς τον άνθρωπο και τη  βαθιά ταπείνωση και πίστη του στον Θεό. Στα νεανικά του χρόνια καθοδηγητές του στάθηκαν αρχικά οι μοναχοί των Ι. Μονών Εξακουστής και Παναγίας Φανερωμένης, χώρων πίστεως και λατρείας, στους οποίους απέκτησε τα πρώτα ισχυρά βιώματα και αναδείχθηκε η σπουδαία κλίση του προς τη μοναχική ζωή.

Δραστήριος και ικανότατος διαχειριστής του θείου έργου περνά διαδοχικά από ποικίλες θέσεις ευθύνης της τοπικής Εκκλησίας είτε ως Ηγούμενος (Ι. Μονή Φανερωμένης, Ι. Μονή Τοπλού, Ι. Μ. Εξακουστής), είτε ως απλός εφημέριος (στις ενορίες Λουτρακίου Βιάννου, Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Βιάννου και Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στον Βαχό). Από όποια θέση και αν δραστηριοποιήθηκε άφησε πίσω του έργο λαμπρό στον ηθικό, πνευματικό και κοινωνικό τομέα, απονέμοντας στον άνθρωπο απεριόριστη αγάπη και απόλυτο σεβασμό και, σε κάθε περίπτωση, δημιουργώντας μια «κοινωνία αγιότητας και αγάπης προσώπων». Κοντά σ’ αυτά, συνετέλεσε στη δημιουργία και ενός τεράστιου και πολύμοχθου κτιριακού έργου, ανακαίνισης, συντήρησης και ευτρεπισμού ναών και παρεκκλησίων στα μοναστήρια και τις εκκλησίες όπου διακόνησε, καθώς και δενδροφύτευσης χιλιάδων ελαιόδεντρων και ποικίλων οπωροφόρων, δημιουργίας υδατοδεξαμενών, πλακοστρώσεων, κατασκευής δρόμων και αγωγών μεταφοράς νερού και ηλεκτρικού ρεύματος.   

Η όλη δραστηριότητα του Γέροντος Ιωαννικίου, έκανε τους πιστούς που τον περιέβαλλαν να τον εμπιστεύονται απόλυτα, γιατί αναγνώριζαν και αποδέχονταν στο πρόσωπό του το λαμπρό εκκλησιαστικό του ήθος και το μέγα φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο που επιτελούσε στον τόπο τους. Και έβλεπες τόσο τους ενορίτες του, όσο και αρκετούς κατοίκους από τα γύρω χωριά και αυτά, ακόμα, τα νέα παιδιά, να τον συντρέχουν με προθυμία και να τον βοηθούν στις καθημερινές κτιριακές και άλλες εργασίες. Έτσι, σταδιακά το τραχύ και άγριο τοπίο άρχιζε να μετατρέπεται σε έναν πραγματικό επίγειο παράδεισο.

Μα το περίσσευμα της αγάπης του Γέροντος Ιωαννικίου προχωρούσε και εξακτινωνόταν και πάρα πέρα σε έργα συντήρησης οικιών πτωχών οικογενειών, καλύπτοντας οικονομικούς λογαριασμούς και διαθέτοντάς τους τρόφιμα και εφόδια πρώτης ανάγκης, ενώ αποδέκτες του μεγάλου αυτού φιλανθρωπικού του ενδιαφέροντος αναφέρονται, περαιτέρω, κοντά στις απλές αυτές οικογένειες, ακόμα και Ιερές Μητροπόλεις και Μονές, όπως της Παναγίας της Παληανής και Καλυβιανής, γηροκομεία, καθώς και το Εσπερινό Λύκειο Ηρακλείου, στα οποία μοίραζε χιλιάδες κιλά από όσπρια, πατάτες, ελαιόλαδο, κούτες γάλακτος και κρέας.

       Και το βιβλίο του κ. Μετοχιανάκη ολοκληρώνεται με την αναφορά του και στο ιδιαίτερα υψηλό πνευματικό επίπεδο και χάρισμα της αγιότητας του Γέροντα, που, πέραν του παραπάνω τεράστιου εκκλησιαστικού, κοινωνικού και φιλανθρωπικού έργου του, επιτελούσε και πλήθος θαυματουργικών θεραπειών με τις προσευχές του και το λαδάκι του Γέροντά του οσίου Χατζή Ανανία (εορτάζεται στις 22 Απριλίου) και άλλων αγίων, που μονίμως επικαλούνταν.

       Μεγάλο μέρος του βιβλίου κατέχει και το κεφάλαιο «Μνήμες και βιώματα για τον Γέροντα Ιωαννίκιο», από τη σύζυγο τού κ. Μετοχιανάκη, κ. Ελένη Παπαμιτσάκη- Μετοχιανάκη, νομικό και δασκάλα.   

Ευχαριστούμε θερμά τον εκλεκτό φίλο κ. Ηλία Μετοχιανάκη και την εκλεκτή σύζυγό του, γιατί με το βιβλίο τους αυτό κατόρθωσαν να μας μεταγγίσουν έστω και ψήγματα μόνον από τον ένθεο ζήλο, τους αγώνες και τη θερμουργό πίστη τού εν λόγω Γέροντος Ιωαννικίου, πράου, ειρηνικού και διδακτικού Λευίτη, που καθίσταται σε όλους μας φωτεινό παράδειγμα απεριόριστης αγάπης προς τον άνθρωπο και πίστης προς τον Θεό.