ΠΑΥΛΟΥ Γ. ΒΛΑΣΤΟΥ
Β ο υ κ ο λ ι κ ό ν
εισαγωγή, επιμέλεια, γλωσσάριο
Κωνσταντίνος Φουρναράκης
[Έκδοση ΓΑΚ- ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ, Χανιά 2012, σχ. 8ο
(24Χ17), σσ. 319]
ΚΩΣΤΗ
ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Είναι γνωστόν και περιποιεί εξαιρετική
τιμή για το Ρέθυμνο ότι ο «πατέρας» τής Κρητικής Λαογραφίας, Παύλος
Γ. Βλαστός, είναι Ρεθύμνιος, γεννημένος στο Βιζάρι Αμαρίου, το έτος
1832. Δημοδιδάσκαλος και ιεροψάλτης, αφιερώθηκε από ενωρίς στην καταγραφή και
συγκέντρωση ενός πλουσιότατου λαογραφικού υλικού, το οποίο επεξεργάσθηκε με
πραγματικό ζήλο και ενδιαφέρον, αλλά και αληθινή αγάπη προς τα ήθη και τις
παραδόσεις τής Κρήτης, της Νήσου τού Μίνωος, όπως ο ίδιος, χαρακτηριστικά,
συνήθιζε να την αποκαλεί. Η πραγματικά απέραντη λαογραφική συλλογή του, που διαλαμβάνει
93 χειρόγραφους τόμους (με λαϊκά τραγούδια, παραμύθια, παροιμίες κ.λπ.), θησαυρίζεται σήμερα στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης (Χανιά), στο
οποίο δωρήθηκε το έτος 1963
από τους κληρονόμους του και, έκτοτε, είναι διαθέσιμη σε ερευνητές και
ενδιαφερομένους. Τελευταία έχει αρχίσει να ψηφιοποιείται σε μικροφίλμς,
προκειμένου να διατηρηθεί καλύτερα και να γίνει πλέον προσβάσιμη και προσιτή.
Του μεγάλου αυτού ρεθυμνίου
λαογράφου, του Π. Βλαστού τού Κρητός, είναι ευτύχημα ότι ύστερα από μίαν
αξιέπαινη πρωτοβουλία των ΓΑΚ- Ιστορικού Αρχείου Κρήτης και
του Προϊσταμένου τους κ. Κωνσταντίνου Φουρναράκη,
δημοσιεύθηκαν, πρόσφατα, δύο τόμοι από το τεράστιο και πολυσήμαντο έργο του.
Πρόκειται, αφενός, για τα τραγούδια τής συλλογής του υπό τον τίτλο: «Άσματα
Λαϊκά Κρητών ή Συλλογή Κρητικής Ποιήσεως Ποικίλης» και για το περισπούδαστο,
αφετέρου, ποιμενικό έργο του «Βουκολικόν», που μας θυμίζει
ανάλογα έργα τής Κρητικής Αναγέννησης, μέσα από τα οποία αποκαλύπτεται ο
ιστορικός, γλωσσολογικός και λαογραφικός πλούτος τής Κρήτης. Εκπληρώνεται, έτσι,
ύστερα από χρόνια- σύμφωνα και με τον επιμελητή των δύο αυτών εκδόσεων κ.
Φουρναράκη- η βούληση τού δωρητή τού αρχείου Βλαστού, ο οποίος, μεταξύ άλλων,
με συμβολαιογραφική πράξη του ορίζει ότι το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης «θα θέσει ως σκοπόν του την δημοσίευσιν, εν
καιρώ, τμηματικώς ή ολικώς, του δημοσιευσίμου υλικού» από το έργο «του Ρεθυμνίου Παύλου Βλαστού», πράγμα
το οποίο ο κ. Φουρναράκης βεβαιώνει ότι θα συνεχιστεί και θα υλοποιηθεί- με τη
σύμφωνη γνώμη και της Εφορείας των ΓΑΚ- τμηματικά, λόγω τού μεγάλου όγκου τού
υλικού, ευελπιστεί δε στην παρακίνηση, από τις πρώτες, κιόλας, αυτές
δημοσιεύσεις, γενναιόδωρων Κρητών ευπατριδών, οι οποίοι και θα συμβάλουν με τις
χορηγίες τους στη δημοσιοποίηση και των επόμενων τόμων τού Αρχείου.
Ειδικότερα, εκ των ανωτέρω δύο πρώτων
εκδόσεων των ΓΑΚ- Ιστορικού Αρχείου Κρήτης η πρώτη είναι
φωτομηχανική έκδοση δύο
πολυσέλιδων χειρόγραφων τόμων τού Αρχείου Βλαστού, που είναι αριθμημένοι
συμβατικά ως 14ος και 15ος. Στη δυνατότητα αυτήν, της
φωτομηχανικής έκδοσης των χειρογράφων, βοήθησε, όπως μεμιάς μπορούμε να
διαπιστώσουμε, η καλλιγραφική, αφενός, γραφή τού Π. Βλαστού και η εξαιρετική,
αφετέρου, καθαρότητα και ευκρίνεια των χειρογράφων του, που διαβάζονται τόσον
άνετα, ως και αν ήταν δακτυλογραφημένα, πράγμα που μας δίνει βάσιμες ελπίδες
για την εύκολη δημοσίευση και άλλων τόμων τού Αρχείου, ακολουθώντας τον ίδιο
τρόπο.
Ιδιαίτερα, πάντως, ενδιαφέρουσα είναι η
δεύτερη έκδοση τού Αρχείου, το «Βουκολικόν», λόγω των εξαίρετων, αφενός, σχολίων, αλλά
και της από εβδομήντα
τέσσερις σελίδες θαυμάσιας «Εισαγωγής» και του «Γλωσσαρίου» που τη συνοδεύουν από τον Επιμελητή τής έκδοσης κ Κων.
Φουρναράκη. Ο
κ. Φουρναράκης επικυρώνει με βεβαιότητα την άποψη τού καθηγητή τής Λαογραφίας Γ.
Σπυριδάκη ως προς την πατρότητα τού «Βουκολικού»- άγνωστου, μέχρι σήμερα, για
τους πολλούς, έργου τού Π. Βλαστού- ενώ το ερευνητικό του νυστέρι διεισδύει,
περαιτέρω, βαθύτατα και διερευνά το έργο απ’ όλες τις πλευρές . προβαίνει στη βιογραφία
τού Ποιητή του, Π. Βλαστού, αναφέρεται στη θέση τού έργου μέσα στη συλλογή,
μελετά τη γλώσσα και τη στιχουργική, δίνοντας έμφαση στα ονόματα των ηρώων,
καθώς και στη βαθιά σχέση τού Βουκολικού με τη Λαογραφία. Και ολοκληρώνει την
Εισαγωγή του στο εν λόγω ποιητικό έργο με την τεχνική τής αφήγησης που
ακολουθείται σε αυτό, καθώς και την εξαντλητική μελέτη τού περιεχομένου. Σε
αυτό το τελευταίο, ο κ. Φουρναράκης μελετά με δεξιότητα και παρουσιάζει αναλυτικά
τα πλούσια λαογραφικά μοτίβα τού ποιήματος (αιθέρια φάσματα, νεραϊδότοπους,
παραμύθια, οιωνούς, παρατηρήματα, ευχές), τα οποία αναλύει, περαιτέρω, και τα μελετά
διεξοδικά, όπως μελετά και ιστορικούς τόπους τού Ρεθύμνου, αλλά και την κρητική
φύση γενικότερα, όπου εξελίσσεται το δράμα.
Μετά την πλήρη παράθεση τού «Βουκολικού» ακολουθούν τα
Διακείμενα, τόσο από τον ίδιο τον
Βλαστό προερχόμενα (17ο χφ.), όσο και από άλλους λογίους (Κονδυλάκη,
Β. Ψιλάκη), που συνδέονται και παρουσιάζουν σχέση άμεσης ή έμμεσης επίδρασης
προς το «Βουκολικό» και η όλη μελέτη ολοκληρώνεται με το προαναφερθέν Γλωσσάρι, στο οποίο ερμηνεύεται ο
εξειδικευμένος λεξιλογικός πλούτος τού κρητικού ιδιώματος και όσες άλλες λέξεις
παρουσιάζουν σημασιολογικό ή μορφολογικό ενδιαφέρον.
Η ανάγνωση τού εν λόγω βιβλίου καθίσταται πολύ
ευχάριστη για τον αναγνώστη, τόσο για τον μεγάλο πλούτο των στοιχείων που
παραθέτει (λογοτεχνικών, ιστορικών, λαογραφικών), όσο και για την εξαιρετική γλαφυρότητα
παράθεσής τους από την πένα τού κ. Φουρναράκη,
τον οποίο, για μιαν ακόμη φορά, συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε.
