Τίτος Στυλιανού Πετυχάκης
(1874-1966)
Ο αγαπημένος του
Ρεθέμνους
www.ret-anadromes.blogspot.com
Ο Τίτος
Πετυχάκης (εικ. 1), δικηγόρος στο επάγγελμα, υπήρξε ο ιδανικός τύπος
εκσυγχρονιστή Δημάρχου για δυόμισι δεκαετίες. Ήταν ο μεγάλος Δήμαρχος
που παρέλαβε το Ρέθυμνο στα 1925 ένα μικρό και ταπεινό χωριουδάκι, για να το
παραδώσει στο λαό του, στα 1950, μια μεγάλη και υπολογίσιμη πολιτεία.
 |
| ΤΙΤΟΣ ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ |
Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το έτος 1874, μα
πάντα περηφανευόταν για την καταγωγή του από τον Αγαλλιανό, Αγίου Βασιλείου. Πατέρας
του ήταν ο Στυλιανός
Πετυχάκης
(1825 - 1913 ), δραστήριος έμπορος και πολύτεκνος, που συμμετείχε έντονα στα κοινά. Γνωρίζομε, για
παράδειγμα, ότι υπήρξε Έφορος των Κοινών της Πόλεως Καταστημάτων. Μητέρα του ήταν η Ελένη
Φουλάκη από τα Χανιά. Ο Πετυχάκης τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο εδώ στο Ρέθυμνο.
Το 1888 έφυγε για την Αθήνα, όπου συνέχισε τις σπουδές του στην περίφημη
Βαρβάκειο Σχολή και στη συνέχεια και στη Νομική Σχολή, απ’ όπου αποφοίτησε το
έτος 1897. Κατά
τα χρόνια αυτά, είναι πιθανόν να τον βοήθησε στις σπουδές του ο κατά εννιά
χρόνια μεγαλύτερος αδελφός του Παντολέων, δικηγόρος ήδη στην Αθήνα.
Τον καιρό της αποφοίτησής του από τη Νομική σχολή
εδώ στην Κρήτη είχαμε τα γνωστά γεγονότα του Μαύρου '97, του Ατυχούς
πολέμου με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και ο Πετυχάκης αναγκάζεται να
καταφύγει στο Κάιρο της Αιγύπτου. Στο τέλος το 1898, όταν η Κρήτη με την
υπογραφή της σύμβασης της Χαλέπας είχε γίνει αυτόνομο κράτος (Κρητική Πολιτεία),
ο Πετυχάκης επιστρέφει στο Ρέθυμνο, όπου αρχικά ασκεί το επάγγελμα του
δικηγόρου. Συνεργάστηκε
σε τούτο με τον μεγαλύτερο σε ηλικία τουρκορεθεμνιώτη συνάδελφό του δικηγόρο
Αχμέτ εφένδη Κουταλάκη. Σε διαφήμιση του έτους 1903, βρίσκουμε το κοινό γραφείο
τους στον αριθμό 16 της τότε οδού Σκότους.
Στο μεταξύ, στα 1905, έρχεται το κίνημα του Θερίσου κατά του πρίγκιπα
Γεωργίου και ο Πετυχάκης παίρνει μέρος σ’ αυτό στο πλευρό του Ελευθερίου
Βενιζέλου. Κατά τα έτη 1904- 1905 υπήρξε ταμίας της επανάστασης φροντίζοντας
για την ενίσχυση των επαναστατών όλης της Κρήτης τόσο σε χρήματα όσο και σε
είδη διατροφής.
Το 1909 διορίστηκε ειρηνοδίκης στον Βάμο, όπου παρέμεινε μέχρι το έτος
1912. Στο διάστημα αυτό εξελέγη πρόεδρος της επιτροπής διαχείρισης της
κτηματικής περιουσίας των σχολείων του Αποκόρωνα (1910). Από τη νέα θέση του ο
Πετυχάκης δραστηριοποιήθηκε έντονα και άφησε δυνατή τη σφραγίδα της γονιμότατης
παρουσίας του και στον Βάμο. εμπλούτισε τα σχολεία της
περιοχής σε εκπαιδευτικό υλικό και δημιούργησε στην κωμόπολη πάρκο από παχύσκια
πεύκα και διάφορα άλλα δέντρα, στο οποίο, ευγνωμόνως, η κοινότητα έδωσε ο όνομά
του.
Το 1912 ο Πετυχάκης αναχωρεί στην Ήπειρο και πολεμά για την
απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Επιστρέφει και πάλι στον Βάμο ως ειρηνοδίκης μέχρι
το 1916, οπότε προάγεται σε πρωτοδίκη Χανίων. Στη νέα θέση του θα παραμείνει
μέχρι το 1924, οπότε έχουμε την ανταλλαγή των πληθυσμών και την απομάκρυνση των
Τούρκων από την Κρήτη. Τότε ο Πετυχάκης παραιτείται από πρωτοδίκης και
επιστρέφει στη γενέτειρά του, το Ρέθυμνο, με σκοπό να θέσει υποψηφιότητα στις
δημοτικές εκλογές που επρόκειτο να γίνουν τον Οκτώβριο του 1925.
Τίθεται επικεφαλής του κόμματος των Φιλελευθέρων και, για πρώτη φορά,
εκλέγεται δήμαρχος Ρεθύμνου, στις 15 Οκτωβρίου 1925. Συνέχισε να εκλέγεται και
στις εκλογές του 1929 και του 1934 και παρέμεινε στη θέση αυτήν και στη
διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά (1936- 41), ως την κατάληψη της Κρήτης από
τους Γερμανούς. Και μετά την κατοχή συνέχισε να εκλέγεται δήμαρχος μέχρι το
1950, όταν πια σε ηλικία 76 ετών αποσύρεται από κάθε δημόσια δραστηριότητα.
Πέθανε την Αθήνα κοντά στα αγαπημένα του παιδιά, τον Στέλιο, την Πολύμνια και
τη Μαρία, στις 16 Αυγούστου 1966, σε ηλικία 92 ετών.
Ο Τίτος Πετυχάκης υπήρξε ένας γνήσιος εκπρόσωπος της παλιάς
Ρεθυμνιώτικης κοινωνίας. Ήταν γλυκομίλητος, ευγενικός, φλογερός, εξαιρετικά
δραστήριος και γενναίος πατριώτης. Έτρεφε απέραντη αγάπη για τον τόπο του, το
Ρέθεμνος, στην υπηρεσία του οποίου κυριολεκτικά είχε αφιερωθεί. Το ό,τι
πραγματικά τον αγάπησαν οι Ρεθεμνιώτες αποδεικνύεται από το γεγονός ότι για
είκοσι πέντε ολόκληρα χρόνια τον τιμούσαν με την ψήφο τους και τον αναδείκνυαν
δήμαρχό τους.
Αλλά και αυτό δεν υστέρησε στην ανταπόδοση αυτής της αγάπης προς τους
αγαπημένους του συμπολίτες, με κορυφαία απόδειξη το γνωστό εκείνο επεισόδιο της
κατοχής, που μοιάζει περισσότερο με ανέκδοτο παρά με ιστορία πραγματική. Του
ζήτησε, λέγει, ο Γερμανός Διοικητής του Ρεθύμνου τα ονόματα όλων εκείνων που
πήραν μέρος στη μάχη του Ρεθέμνους, προφανώς για να τους εκτελέσει. Και ο
δήμαρχος, που ήταν δοσμένος ψυχή τε και σώματι στην προάσπιση της πόλης του και
των δημοτών της, δεν χάνει ούτε στιγμή το θάρρος του και προτείνει στον Γερμανό
Διοικητή κατάλογο όχι των ζώντων πολεμιστών της Μάχης της Κρήτης, στον χώρο του
Ρεθύμνου, αλλά των πεθαμένων(!) Ρεθεμνιωτών, που στις πρώτες δηλαδή εκείνες
μάχες είχαν πέσει πολεμώντας για την πατρίδα ηρωικά! Έφριξε ο Γερμανός
Διοικητής όταν το έμαθε και διέταξε την άμεση αντικατάσταση του δημάρχου, αλλά
ο καλός δήμαρχος είχε πράξει το καθήκον του στο ακέραιο απέναντι στους
συμπολίτες του Ρεθεμνιώτες.
Το έργο του τώρα ως δημάρχου είναι μοναδικό. Αναφερόμαστε με συντομία
στα κυριότερα από τα έργα του, που κυριολεκτικά άλλαξαν την όψη του Ρεθύμνου.
Έτσι,
1. Δημιούργησε τον
Δημοτικό μας Κήπο που είναι το λαμπρότερο από τα δημιουργήματά του.
2. Αναδάσωσε το φρούριο
της Φορτέτσας και τους λοφίσκους του Εβλιγιά, Άι- Γιάννη, παπα- Πόρο και
Τρυπητής. Ο δήμαρχος αυτός,
γενικότερα, ηγήθηκε μιας πραγματικής σταυροφορίας για τον εξωραϊσμό και τη
διάδοση τού πράσινου στο Ρέθυμνο.
3. Κατασκεύασε το αποχετευτικό
και αντιπλημμυρικό έργο στο Καμαράκι.
4. Διαμόρφωσε σε πλατεία
το κεντρικότερο σημείο της πόλης μας (το παλιό Μεϊντάνι και σημερινό Πλάτανο),
που δικαιολογημένα, σήμερα, φέρει το όνομά του.
5. Κατασκεύασε δρόμους
προς τα γύρω χωριά, ασφαλτόστρωσε τους δρόμους του Ρεθέμνους και προχώρησε στον
πρώτο ηλεκτροφωτισμό τους.
6. Ο Δήμος συνέβαλλε
ουσιαστικά στην αγορά και ανέγερση των Γυμνασίων Αρρένων και Θηλέων,
των Δημοτικών Σχολείων Καμαρακιού και Σωχώρας, του Ορφανοτροφείου,
της Χωροφυλακής, καθώς και της Σχολής Τεχνιτών.
Βιβλιογραφία
Μελιγκουνάκης Ευάγγελος, Βενιζέλου
Ανάβασις, Αθήνα 1955, 49.
Τσουδερός Γιάννης Ευθ., Αφιέρωμα στην Ιστορία της Κρήτης κ’
ειδικότερα του Ρεθύμνου, Ρέθεμνος 1995.
Παπαδάκης Κωστής Ηλ., «Τίτος Στυλ. Πετυχάκης», Κρητική Επιθεώρηση,
7-5-1999.
Γ.Π.Εκκεκάκη, Ρεθεμνιώτες που πέρασαν αφήνοντας ίχνη, Ρέθυμνο
4/8/2015 (προσωρινό τύπωμα).
Εφημ. Βήμα, φ. 9690/7-9-1977
Εφημ. Κέντρος, Αύγουστος 1992.
Εφημ. Κρητική Επιθεώρηση, 6-9-1977, 8-9-1977, 7-9-1979, 13-9-1977.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου