ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΘΕΟΔ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ * * * Τ Ο Λ Ι Β Α Ν Ι

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΘΕΟΔ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ

Τ Ο   Λ Ι Β Α Ν Ι

[Εκδόσεις «Σαΐτης», Ρέθυμνο 2019, σχ. 8^ο (24X16), σσ. 128]

       ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

  http://ret-anadromes.blogspot.com/

    Ο Νικόλαος Θεοδ. Αποστολάκης, απόφοιτος της περίφημης Πατμιάδας Εκκλησιαστικής του Γένους Σχολής, έχει άμεση σχέση με το λ ι β ά ν ι, ως έμπορος, για πολλά χρόνια, εκκλησιαστικών ειδών στην πόλη μας, στα οποία, φυσικά, κεντρική θέση κατέχει και το ταπεινό και ευωδιαστό λιβάνι, το τόσον απαραίτητο στις διάφορες λατρευτικές της Εκκλησίας μας πράξεις. Έτσι, και κατόπιν δικής μας προτροπής- όπως ο ίδιος στον Πρόλογο του παρουσιαζόμενου βιβλίου του ευγενικά σημειώνει- ανέλαβε να ερευνήσει και μελετήσει και το δεύτερο αυτό κύριο αντικείμενο της επαγγελματικής ενασχόλησής του και να το εκδώσει και σε βιβλίο, μετά το «κερί», το οποίο αποτέλεσε το θέμα της πρώτης ερευνητικής του προσπάθειας, που γνώρισε το φως της δημοσιόητας πριν από δεκαπέντε, περίπου, χρόνια (2004).

     Στην παρουσιαζόμενη δεύτερη αυτήν μελέτη του για το λιβάνι ο κ.  Αποστολάκης καταγράφει- με όσα στοιχεία μπόρεσε προς τούτο να περισυλλέξει- την προέλευση, κατασκευή, χρήση και, ακόμα, τη θεολογική και λαογραφική σημασία του λιβανιού. Αποτέλεσμα του μόχθου του το παρόν βιβλίο, με το οποίο ο αναγνώστης μπορεί, ειδικότερα, να έχει πρόσβαση σε πλήθος πληροφορίες, που φορούν αποκλειστικά και μόνο στο λιβάνι^.

· από πότε, δηλαδή, ο άνθρωπος άρχισε να κατασκευάζει το λιβάνι,

·  τους ποικίλους τρόπους και τα υλικά κατασκευής του και τις πολυάριθμες ποικιλίες που υπάρχουν (όπως, δάκρυ, αρσενικόν, βασιλική, μελιτζουβί κ.λπ.),

· τις χρήσεις του λιβανιού και των θυμιαμάτων, γενικότερα, και σε άλλες, επί πλέον, εφαρμογές, τόσο στην έξω από τον ελληνισμό αρχαιότητα όσο και στην αρχαιοελληνική τελετουργία, κατά τα χρόνια της Μινωικής εποχής, της Μυθολογίας και της ελληνικής αρχαιότητας (Μαντεία, Σίβυλλες κ.λπ.),

· μελετά, επί πλέον, ο συγγραφέας τη χρήση του λιβανιού τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη, επίσης στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και στα συναξάρια των Αγίων. Εδώ, προς απόδειξη των αναφορών που εντόπισε χρησιμοποιεί ευρέως παλαιο- και νέο-διαθηκικά αποσπάσματα, όλα στο πρωτότυπο, τιμώντας, έτσι, τον έλληνα λόγο, αλλά και με τη σχετική μετάφρασή τους από κάτω, διευκολύνοντας σημαντικά τον αμύητο στον αρχαιοελληνικό λόγο αναγνώστη του.   

· τέλος, εξετάζεται λεπτομερώς η κάθε πτυχή της χρησιμοποίησης του λιβανιού στα πλαίσια τού ορθοδόξου θρησκευτικού βίου και της λατρείας τού Θεού και μελετάται ιδιαίτερα ο συμβολισμός τού θυμιάματος στον ναό, που και σήμερα συνεχίζει να παραμένει το ίδιο σημαντικός και σπουδαίος, όπως και στους παλαιότερους χρόνους.

     Η μελέτη τού κ. Αποστολάκη ολοκληρώνεται με την παράθεση πλείστων όσων στοιχείων και αναφορών για τη χρήση του λιβανιού και σε ποικίλες άλλες εφαρμογές έξω από τον εκκλησιαστικό χώρο, όπως:

1) στη Λαογραφία (ξεματιάσματα κ.λπ.) και στη Λαϊκή Ιατρική (όπου το λιβάνι χρησιμοποιούνταν ως αντισηπτικό, ηρεμιστικό, πηκτικό και αντιγηραντικό). Επ’ αυτής της τελευταίας, της Λαϊκής Ιατρικής, παρατίθενται και διάφορες ενδιαφέρουσες πρακτικές συνταγές από το περίφημο «Κρητικόν Ιατροσόφιον» του 19^ου αιώνα. Και:

2) στον καθημερινό λόγο και στη Λογοτεχνία. Στο πρώτο από τα δύο αυτά τελευταία κεφάλαια αφθονεί, φυσικά, το λαογραφικό στοιχείο. Εδώ ο συγγραφέας  παραθέτει θαυμάσιες ιστορίες και ό,τι άλλο εκλεκτό έχει να παρουσιάσει η Κρητική λαϊκή μούσα για το λιβάνι, όπως παροιμίες και, κυρίως, δεκάδες δίστιχα (μαντινάδες), αλλά και αποσπάσματα ριζίτικων και Κρητικών δημοτικών τραγουδιών. Στα κεφάλαια, πάλι, που αφορούν στον καθημερινό λόγο και στη Λογοτεχνία ο συγγραφέας αναφέρεται σε παροιμιακές φράσεις σχετικές με το λιβάνι και σε πλήθος αποσπασμάτων από μεγάλους Έλληνες λογίους και διανοούμενους (Παπαδιαμάντη, Πορφύρα κ.ά.)

     Η εικονογραφία του βιβλίου είναι απόλυτα σύμμετρη και εναρμονισμένη προς αυτό και συμπληρώνει αποτελεσματικά τις παρεχόμενες γνώσεις, όπως τη βιοτεχνική κατασκευή του λιβανιού, φωτογραφίες ειδών λιβανιού και θυμιατών εκκλησιαστικής και οικιακής χρήσης από την αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα. Η Βιβλιογραφία, πάλι, στην ελληνική γλώσσα φαίνεται εξαντλητική, ενώ επιμελώς ανατρέχει και σε πλήθος διαδικτυακών πηγών, εφημερίδων, εγκυκλοπαιδειών και περιοδικών.

    «Οσμήν ευωδίας πνευματικής» εκπέμπει και ο μεστός και περιεκτικός Πρόλογος του Σεβ. Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου, που τιμά και κοσμεί διά της παρουσίας του το παρουσιαζόμενο βιβλίο.

 Από όλα αυτά εξάγεται, νομίζω, αβίαστα το συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια δουλειά ευσυνείδητη, πλήρη και εμπεριστατωμένη. Ως τέτοια η εργασία του εκλεκτού φίλου Ν. Αποστολάκη είναι άξια πολλών συγχαρητηρίων και θερμών ευχαριστιών και δικαιούται μια θέση στη σχετική παγκόσμια και ελληνική  βιβλιογραφία, στην οποία βιβλία του είδους, με μοναδικό θέμα, όπως εδώ, το λιβάνι, δεν πρέπει να αφθονούν. Καλά έκανε, λοιπόν, ο κ. Αποστολάκης και καταχώρησε το βιβλίο του στον διεθνή κατάλογο ISBN, ώστε να είναι δυνατή η πρόσβαση σε αυτό αναγνωστών όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από τον λοιπό κόσμο, γενικότερα.   

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ * * * * Ε Π Ι Φ Α Ν Ε Ι Σ Κ Ρ Η Τ Ε Σ * * * Α Ν Α Τ Ο Υ Σ Α Ι Ω Ν Ε Σ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ

Ε Π Ι Φ Α Ν Ε Ι Σ   Κ Ρ Η Τ Ε Σ

                       Α Ν Α  Τ Ο Υ Σ  Α Ι Ω Ν Ε Σ 

[Γ.ΔΕΤΟΡΑΚΗΣ ΑΕΒΕ, Ηράκλειο 2019, σχ. 4^ο (30Χ21), τόμ. Α΄, σελ. 430- τόμ. Β΄ 424]            

 

  ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

      http://ret-anadromes.blogspot.com

    Ακάματος εργάτης του λόγου και της ιστορικής μας κληρονομιάς είναι ο γνωστός Ηρακλειώτης συγγραφέας και ερευνητής της κρητικής Ιστορίας, κ. Γεώργιος Ι. Παναγιωτάκης. Ο κ.  Παναγιωτάκης αγαπάει πραγματικά τον τόπο του και αυτό το αποδεικνύουν τόσο τα βιβλία του για την Κρήτη, όσο και τα λοιπά σχετικά δημοσιεύματα και οι ομιλίες του. Και το εντυπωσιακό στην περίπτωσή του είναι ότι η εγνωσμένη αυτή  αγάπη του για τον τόπο και τους ανθρώπους του εξακτινώνεται και αγκαλιάζει ολόκληρη τη Μεγαλόνησο, της οποίας ενεργός πολίτης νιώθει ο εν λόγω συγγραφέας, όπως γίνεται άμεσα φανερό από τα δεκαοκτώ βιβλία του, που, σχεδόν όλα, έχουν σαφώς κρητικό, παγκρήτιο χαρακτήρα. Τόσο η εικονογραφημένη Ιστορία της Κρήτης, Η Μάχη και η Αντίσταση της Κρήτης, Η Ιστορία των Κρητικών αγώνων εκτός Κρήτης, Η γυναίκα της Κρήτης κ.λπ., όσο και οι εξατομικευμένες- πέραν της παρουσιαζόμενης με το σημείωμά μας αυτό- βιογραφίες του στους αγαπημένους της Κρήτης, Νίκο Καζαντζάκη και Ελευθέριο Βενιζέλο, αφορούν, και πάλι, σαφώς και αναφέρονται σε πρόσωπα που με το κύρος και το έργο τους αγκαλιάζουν και προβάλλουν διεθνώς ολόκληρη την Κρήτη.

Η αγάπη του, λοιπόν, αυτή για το νησί του είναι, θεωρώ, που τον οδήγησε να προχωρήσει, μετά από πολύχρονες και εξαντλητικές έρευνες και αναζητήσεις, και στην συγγραφή του παρουσιαζομένου νέου και εξαιρετικού ενδιαφέροντος, δίτομου έργου, οκτακοσίων πενήντα τεσσάρων (854) σελίδων, ενός πραγματικού έργου ζωής, που έρχεται- όσα βιβλία του είδους και αν έχουν γραφτεί μέχρι σήμερα- να καλύψει ένα, ομολογουμένως, τεράστιο κενό στην Κρητική Βιβλιογραφία με τον επίσημο τίτλο: «Επιφανείς Κρήτες ανά τους Αιώνες». Το βιβλίο προλογίζεται δεόντως από τον πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης, Καθηγητή κ. Οδυσσέα Ζώρα.

          Πρόκειται για μια, κατά βάσιν, «βιογραφική» μελέτη, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της την επιλεγμένη παρουσίαση των μορφών και το πλούσιο εικαστικό και, συχνά, σπάνιο έγχρωμο φωτογραφικό υλικό που χρησιμοποιεί. Πρόκειται, λέγω, για μια πολύτιμη έκδοση, εξαιρετικά φροντισμένη, σε αρίστης ποιότητας χαρτί και δυο τεράστιους (τετάρτου σχήματος) τόμους, εμπεριεχομένους σε μια θαυμάσια πολυτελή κασετίνα προστασίας, που αποτελούν, τωόντι, έργο τιμής και αξίας για τους βιογραφουμένους και σπουδαία προγονική αναγνώριση και μαρτυρία πνευματικής επαφής και γνωριμίας με το έργο τους και την εν γένει προσωπικότητα και προσφορά τους.

Βιογραφία ονομάζεται η λεπτομερής εξιστόρηση της ζωής και των πράξεων αξιόλογων ανθρώπων. Η βιογραφία όταν στηρίζεται στην αντικειμενικότητα και την αλήθεια έχει να προσφέρει πολλά στην Ιστορία, γιατί μέσω των βιογραφιών ιστορικών προσώπων ο αναγνώστης μπορεί να γνωρίσει και αυτό το ίδιο το ιστορικό γίγνεσθαι τής συγκεκριμένης περιόδου, στην οποία τα πρόσωπα αυτά έζησαν. Έτσι, οι βιογραφίες των ιστορικών προσώπων αποβαίνουν ένα άριστο βοήθημα για να γνωρίσει ο αναγνώστης την ιστορική πορεία τής ανθρωπότητας στην πλήρη και ολοκληρωτική διάστασή της, αφού δεν γνωρίζει μόνα τα γεγονότα, αλλά και τα πρόσωπα εκείνα που διαμόρφωσαν την εξέλιξή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Και στο σημείο αυτό αναδύεται αυτόματα το ψευδοδίλλημα^. είναι, δηλαδή, τα ιστορικά πρόσωπα εκείνα που διαμορφώνουν και αναδεικνύουν τα ιστορικά γεγονότα ή τα ιστορικά γεγονότα αναδεικνύουν και καταξιώνουν τα ιστορικά πρόσωπα και την ιστορική συμβολή τους στο ιστορικό, πολιτιστικό και κοινωνικό γίγνεσθαι; Ύστερα από αυτό, στο μυαλό μας έρχεται ο γνωστός διάλογος τού Θεμιστοκλή με τον Κυκλαδίτη, που είναι, θεωρώ, και η απάντησή μας στο παραπάνω ψευδοδίλλημα.

Λέγεται, λοιπόν, πως κάποτε ο Θεμιστοκλής, ο μεγάλος ηγέτης της ισχυρής Αθηναϊκής Πολιτείας, δέχτηκε ειρωνική φραστική επίθεση από έναν μέτριο πολιτικό ηγέτη από τις Κυκλάδες.

«Θεμιστοκλή!», του είπε ο Κυκλαδίτης, «έγινες τρανός, μεγάλος και ξακουστός μόνο και μόνο γιατί κυβερνάς μια μεγάλη και σπουδαία πόλη, την Αθήνα!».

 «Συνάδελφε», τον αντίκοψε ο Θεμιστοκλής, «μπορεί ναι! να ήμουν ένας ασήμαντος πολιτικός, αν κατοικούσα στην ασήμαντη δική σου Κυκλαδίτικη κοινωνία. Εσένα, όμως, τον ατάλαντο πολίτη και αν, ακόμα, κατοικούσες στην Αθήνα, σε βεβαιώνω ότι δεν θα σε εξέλεγαν ποτέ ηγέτη τους οι Αθηναίοι».

Και το συμπέρασμα από τον ιστορικό αυτόν, ανεκδοτικού χαρακτήρα, διάλογο εξάγεται, νομίζω, από μόνο του αβίαστα^. ναι! τα μεγάλα ιστορικά πρόσωπα διαδραματίζουν, ασφαλώς, ρόλο καταλυτικό στη δημιουργία του πολιτισμού και στην εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων, αλλά είναι και τα μεγάλα και εξαιρετικά γεγονότα μεγάλων και ονομαστών τόπων, που αναδεικνύουν, με τη σειρά τους, τους μεγάλους και εξαιρετικούς άνδρες.

Στο παρουσιαζόμενο έργο τού κ. Παναγιωτάκη, λόγιοι, ποιητές, κληρικοί, μουσικοί, ολυμπιονίκες, στρατιωτικοί, αγωνιστές της ελευθερίας, γλύπτες, ζωγράφοι, καλλιτέχνες, δωρητές, πολιτικοί ευεργέτες και άλλες προσωπικότητες, που έζησαν από το 700 π.Χ. μέχρι και σήμερα και αποτελούν, κατά τον συγγραφέα τους, «σάρκα εκ της σαρκός της Κρήτης», εξετάζονται, αποκρυπτογραφούνται και δημοσιοποιούνται στους δυο πολυσέλιδους τόμους τού μνημειώδους αυτού και πολυτελέστατου έργου.

Στην Εισαγωγή τού έργου ο συγγραφέας καταγράφει τους λόγους που σε κάθε εποχή γίνονται αίτιοι δημιουργίας νέων ιστορικοκοινωνικών παραγόντων που, με τη σειρά τους, εκκολάπτουν και φέρνουν στην επιφάνεια τα νέα ιστορικά πρόσωπα που θα πρωταγωνιστήσουν στην υλοποίησή τους, των νέων ιστορικών μορφών, των νέων αγωνιστών, που θα καθορίσουν και θα αναδείξουν την εξέλιξη των κοινωνικών δρωμένων τής εποχής τους. Οι προσωπικότητες αυτές αποτελούν, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο συγγραφέας, το «εύλαλον αυτής στόμα» και το νήμα,  με το οποίο συνδέονται οι παλιότερες με τις νεότερες γενιές. Τις σπουδαίες αυτές μορφές ο συγγραφέας προβάλλει προς τους νεοτέρους προς παραδειγματισμό και μίμηση, τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.

Ο Α' τόμος, ειδικότερα, αφιερώνεται στην παρουσίαση Κρητών λογίων, ποιητών και φιλοσόφων, γλυπτών, ζωγράφων και αγιογράφων, μουσικών και αθλητών (με έμφαση στους Κρήτες Ολυμπιονίκες). Ταυτόχρονα, ειδικήν ποιείται αναφορά στους χορούς και στα μουσικά όργανα της Κρήτης και στη διαχρονική προσφορά της στη γέννηση και ανάπτυξη του αθλητικού ιδεώδους, όπως αυτό εκφράστηκε, διαχρονικά, μέσα από τον μινωικό πολιτισμό και τους Ολυμπιακούς αγώνες. Ο εν λόγω τόμος ολοκληρώνεται με την παράθεση ιστορικών, συχνά άγνωστων, λεπτομερειών από απίθανες και εκπληκτικές πτυχές της Κρητικής Ιστορίας που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τον Κρητικό, όπως αυτές με τους Κρήτες αξιωματούχους στον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου και με τους τελευταίους Κρήτες υπερασπιστές τής Πόλης κατά την άλωσή της από τους Τούρκους στα 1453.

Από τον α΄τόμο παραθέτουμε μια θαυμάσια πολυπρόσωπη εικόνα του Ρεθυμνιώτη Εμμ. Τζάνε Μπουνιαλή- Το θαύμα της  Αγίας Ζώνης - Μουσείο Μπενάκη

Στον Β' τόμο παρουσιάζονται σημαίνουσες εκκλησιαστικές προσωπικότητες της Κρήτης, που έζησαν από το έτος 1502 και εξής, καθώς και διάφοροι Άγιοι και άλλοι επιφανείς ιερωμένοι του νησιού. Σημαντικό τμήμα του τόμου αυτού καταλαμβάνει, επίσης, η ιστορική αναφορά σε Κρήτες επαναστάτες και αγωνιστές, που έδρασαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ή στην ηρωική μάχη της Κρήτης, καθώς και σε διάσημους Έλληνες πολιτικούς, που την καταγωγή τους έλκουν από τη Μεγαλόνησο. Και ο Β΄, αυτός, τόμος συμπληρώνεται με εξαιρετικές, και πάλι, πτυχές της Κρητικής Ιστορίας, όπως τη διαχρονική εξέταση της θέσης της γυναίκας στην κρητική κοινωνία και την αποτίμηση της συνεισφοράς της όχι μόνο στους ηρωικούς για την ελευθερία της Κρήτης αγώνες αλλά και στον πολιτιστικό και πνευματικό τομέα, καθώς, τέλος, και τη ζωή και το έργο Κρητών ευεργετών και άλλων σύγχρονων διαπρεπών τέκνων αυτού του τόπου.

Εικόνα από τον Β΄τόμο

Για την κατάρτιση των βιογραφιών αξιοποιήθηκαν όλοι οι δρόμοι και οι δυνατότητες που παρέχει η ιστορική έρευνα^. τόσο, δηλαδή, τα αρχεία όσο και η βιβλιογραφία και οι παραδόσεις που συνοδεύουν το κάθε σπουδαίο πρόσωπο.

        Το παραπάνω έργο του φίλου κ. Γεωργίου Παναγιωτάκη είναι αξιολογότατο και έρχεται να καλύψει ένα σημαντικότατο κενό στα Κρητολογικά Γράμματα και την Ιστορία τής Κρήτης γενικότερα. Λαμπρός κρητολόγος ο ίδιος ερευνά και εξετάζει με ευρυμάθεια, γλαφυρότητα, συνθετικό πνεύμα και οξυδέρκεια το θέμα του, δίνοντάς μας συχνά πρωτότυπες και εξαιρετικά πολύτιμες πληροφορίες γύρω από τις μορφές που αναδιφεί. Ευχαριστούμε θερμά τον λαμπρό κρητολόγο- ερευνητή κ. Παναγιωτάκη και γι’ αυτό το τελευταίο  πόνημά του και του ευχόμαστε να είναι υγιής, και συνεχώς να ανεβαίνει στον γόνιμο δρόμο της συστηματικής και καρποφόρας προσπάθειάς του.

                  

Στις άγιες Πέντε Παρθένες Αργυρουπόλεως Ρεθύμνης το φετινό Ημερολόγιο της Ι.Μητροπόλεώς μας

Στις άγιες Πέντε Παρθένες Αργυρουπόλεως Ρεθύμνης

το φετινό Ημερολόγιο της Ι.Μητροπόλεώς μας

ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

    www.ret-anadromes.blogspot.com

 Και το φετινό Ημερολόγιο, έτους 2020, της Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, όπως και κατά τα προηγούμενα χρόνια, εκδόθηκε με την πρόνοια τού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου και την επιμέλεια τού παν. Αρχιμ. Ρωμανού Αναστασιάδη, καθώς και του κ. Εμμανουήλ Γοργοράπτη, θεολόγου, ενώ τα έσοδά του, όπως σημειώνεται, θα διατεθούν υπέρ τού κοινωνικού και πνευματικού τής Ι. Μητροπόλεώς μας έργου.

    Στο εν λόγω ημερολόγιο, πέραν της συνήθους ύλης, στις πρώτες σελίδες αυτού (21-102), καταχωρείται- σύμφωνα με ωραία και πάγια της Ι. Μητροπόλεώς μας τακτική, που αποβλέπει στην ανάδειξη και προβολή των τοπικών της Αγίων- πλούσια και εμπεριστατωμένη βιογραφία των αγίων Πέντε Παρθένων Αργυρουπόλεως Ρεθύμνης, τοπικών τής Μητροπόλεώς μας Αγίων, από την περίοδο της Αραβοκρατίας, στις οποίες και αφιερώνεται το φετινό ημερολόγιο. Συγγραφέας τής εν λόγω βιογραφίας ο γνωστός θεολόγος Καθηγητής της πόλεώς μας κ. Θεόδωρος Ρηγινιώτης.

  Η καταγραφή τού βίου των Αγίων αυτών από τον κ. Ρηγινιώτη είναι, θα μπορούσα να πω, υποδειγματική. Για μια γενική της Εκκλησίας των Ρεθυμνίων ενημέρωση γύρω από τον οσιακό τους βίο, κατάφερε ο συγγραφέας να συγκεντρώσει και καταγράψει όσα στοιχεία υπάρχουν, τόσον από γραπτές πηγές όσο και από την παράδοση της τοπικής μας κοινωνίας για τις εν λόγω προσφιλείς Αγίες, κατά την πανήγυρη των οποίων παρατηρείται ένα θαυμάσιο έθιμο των κτηνοτρόφων της περιοχής, που οδηγούν τα κοπάδια τους στον ναό, όπου ευλογούνται από τους ιερείς και, αφού αρμέξουν τα πρόβατά τους, μετά το πέρας της θείας λειτουργίας, προσφέρουν το γάλα στους προσκυνητές (κάτι ανάλογο με αυτό που παρατηρείται και στη γειτονική της Αργυρουπόλεως Ασή Γωνιά).  

 Ευχή του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας, στο Προλόγισμά του, τα στοιχεία αυτά του φετινού ημερολογίου να γίνουν αφορμή και να συντελέσουν ώστε να έλθουν στο φως και άλλα περαιτέρω στοιχεία, που θα δώσουν τη δυνατότητα, μελλοντικά, στην έκδοση ενός βιβλίου, σχετικού με τις αγίες αυτές του ανατολικού διαμερίσματος του νομού μας, προς ευλογία και παραδειγματισμό των πιστών από το ανδρείο φρόνημά τους και την αγάπη τους στον Χριστό και από την υπομονή και την αγιότητά τους.  

  Όλως συνοπτικά- από την εν λόγω βιογραφική μελέτη του ημερολογίου- πληροφορούμε τον αναγνώστη μας γύρω από το προσκύνημα αυτό των αγίων Πέντε Παρθένων, σε έναν από τους σημαντικούς ιερούς της Μητροπόλεώς μας χώρους, που φέρει και συνδέεται με ιστορία αιώνων, καταγεγραμμένη από δυτικοευρωπαίους περιηγητές ήδη από τον 15^ο αιώνα. Ολόκληρος ο χώρος βρίσκεται επί του ελληνορωμαϊκού νεκροταφείου της αρχαίας πόλεως Λάππας, ο οποίος έχει ανασκαφεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου με ιδιαιτέρως σημαντικά ευρήματα. Και ο ίδιος ο τάφος των πέντε οσίων, καθώς και τα πέντε λαξευτά δωμάτια, όπου η παράδοση τοποθετεί την ασκητική ζωή και δράση αυτών, είναι τάφοι της ελληνορωμαϊκής περιόδου, που, προφανώς, χρησιμοποιήθηκαν από τις αγίες μερικούς αιώνες αργότερα.

Σημαντικές- στη μελέτη του κ. Ρηγινιώτη- οι υπάρχουσες παλαιές μαρτυρίες για τις Οσίες από σπουδαίους δυτικοευρωπαίους περιηγητές (Μπουολντεμόντι, Μπαρότσι, Μπαζιλικάτα, Πασλεϋ, Γκερόλα και Δέφνερ), καθώς και πάντα τα σχετικά με το μαρτύριο αυτών στοιχεία. Ερευνώνται, επίσης, οι υπάρχοντες ναοί των Αγίων, οι ακολουθίες τους και η πλουσιότατη εικονογραφία τους, την οποία ο συγγραφέας μελετά εξαντλητικά, καθώς και τα ανακύψαντα θέματα γύρω από την ταύτιση (προς τις όσιες Πέντε Κανονικές Παρθένες τις εκ της Περσίας) και την αμφισβήτηση της ιστορικότητάς τους, που, επίσης, μελετώνται εξαντλητικά και δίδονται, τελικά, βέβαιες και σύμφωνες προς την ιστορία και την παράδοση του τόπου και των Αργυρουπολιθιανών απαντήσεις.

Να σημειωθεί ότι η εργασία αυτή του κ. Ρηγινιώτη αφιερώνεται στη μνήμη του μακαριστού ιερέα της ενορίας Αργυρουπόλεως π. Χρήστου Τζαγκαραλεξάκη και όλων των παλαιών Αργυρουπολιτών, τιμώντας τους, με τον τρόπο αυτόν, για τη διάσωση πολύτιμων και σημαντικών στοιχείων και πληροφοριών περί την τιμή και μνήμη των Αγίων.

  Η λοιπή, συνήθης του Ημερολογίου ύλη, προσφέρει στον αναγνώστη πολύτιμα, περαιτέρω, εκκλησιολογικά, αγιολογικά, θρησκευτικά και ενοριακά στοιχεία, καθώς και πληροφορίες γύρω από την πλουσιότατη της Ι. Μητροπόλεώς μας διοικητική, πνευματική και φιλανθρωπική διακονία, που κάτω από το συνεχές και αδιάπτωτο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας κ. Ευγενίου ενδιαφέρον, σφύζει από ζωή και κινητικότητα. Ο λόγος για έναν πολύχωρο, για μια μοναδική κυψέλη δημιουργικότητας στη Μητρόπολή μας, όπου φιλοξενούνται συνέδρια, εκθέσεις και ομιλίες, σχολές εκμάθησης παραδοσιακών οργάνων, αγιογραφίας, θεατρικής τέχνης και βυζαντινής μουσικής.

ΑΡΗΣ ΓΡΑΙΚΟΥΣΗΣ * * * Ρ Ε Σ Ι Τ Α Λ Π Ι Α Ν Ο Υ * * * 170 χρόνια από τον θάνατο του Frederic Chopin * * Τristesee…1849- 2019

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΑΔΟΣΕΩΣ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΩΔΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΑΡΗΣ  ΓΡΑΙΚΟΥΣΗΣ

Ρ Ε Σ Ι Τ Α Λ   Π Ι Α Ν Ο Υ

170 χρόνια από τον θάνατο του

Frederic Chopin

Τristesee…1849- 2019

           ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

             www.ret-anadromes.blogspot.com

Ένα υπέροχο ρεσιτάλ- αφιέρωμα στα 170 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Πολωνού ρομαντικού συνθέτη Frederic Chopin (Frederic Francois Chopin)- απολαύσαμε την Κυριακή 19 Ιανουαρίου το βράδυ, στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης» του Ωδείου της πόλης μας, από τον διακεκριμένο πιανίστα Άρη Γραικούση, που το Ρέθυμνο και λόγω καταγωγής, συγγενικών και φιλικών δεσμών, έχει την τύχη να τον έχει απολαύσει και άλλες φορές στο παρελθόν.

Στο πρόγραμμά του ο πιανίστας περιέλαβε μια θαυμάσια επιλογή από τα σπουδαιότερα έργα του μεγάλου συνθέτη, ενώ για τη ζωή και το έργο του μίλησε η γνωστή ηθοποιός Ανδρομάχη Δαυλού, η οποία με ξεχωριστή άνεση και παραστατικότητα και σε έναν θαυμάσιο συνδυασμό λόγου και μουσικής αναφέρθηκε στην αριστουργηματική μουσική του Σοπέν, στη λαμπερή κι ευαίσθητη προσωπικότητά του ως συνθέτη και πιανίστα στο Παρίσι (καλλιτεχνικό κέντρο, τότε, του δέκατου ένατου αιώνα), στον πατριωτισμό, στο επαναστατικό του πνεύμα και στη νοσταλγία που ένιωθε για την κατακτημένη πατρίδα του, την Πολωνία. Αναφέρθηκε, επίσης, στην πολύπαθη προσωπική του ζωή και στον ταραχώδη έρωτά του με την ποιήτρια Γεωργία Σάνδη και, τελικά, στον πρώιμο θάνατό του στο Παρίσι, το έτος 1849, μετά από χρόνια φυματίωση, σε ηλικία 39, μόλις, ετών και σε όλα, γενικότερα, τα στοιχεία που τον καθιέρωσαν ως έναν κορυφαίο δημιουργό- σύμβολο του παγκόσμιου μουσικού ρομαντισμού και ως τον εξαίρετο «πένθιμο χορευτή» και φωτισμένο επαναστάτη. Ο Frédéric Chopin κηδεύτηκε στο Παρίσι και τάφηκε στο Κοιμητήριο Περ Λασέζ, όμως, λόγω δικής του επιθυμίας, η καρδιά του μεταφέρθηκε στην Πολωνία, όπου φυλάσσεται μέχρι και σήμερα.

Το έργο, ειδικότερα, του Σοπέν προορίζεται, βασικά, για πιάνο, αξιοποιώντας τους παραδοσιακούς χορούς της πατρίδας του, τις περίφημες Πολωνέζες και Μαζούρκες, παρότι τα δικά του έργα δεν προορίζονται για χορό, αφού είναι τόσο γρήγορα και δεξιοτεχνικά. Στα έργα του, επίσης, εναλλάσσονται τόσο το φλογερό πάθος με τη μελαγχολική και στοχαστική διάθεση, όσο και με μια διάχυτη τρυφερή και ποιητική μελωδική αίσθηση. Στα «Νυχτερινά» του, που μοιάζουν, περισσότερο, με τραγούδια δίχως λόγια, υπάρχει μια διάθεση βαθιάς μελαγχολίας και εκμυστήρευσης, στις «Σπουδές» του αναδεικνύονται οι εκφραστικές δυνατότητες του οργάνου, ενώ στις «Μπαλάντες» του ανιχνεύονται μοναδικές ονειρικές και ποιητικές ιδέες. Στις «Πολωνέζες» του, τέλος, και στις «Μαζούρκες» εκφράζεται ένα φλογερό και βαθύ πατριωτικό πάθος.

Πάνω και σε σχέση με αυτά, στις επιλογές τής παρουσιαζόμενης συναυλίας του, ο Άρης Γραικούσης περιέλαβε ένα κλασσικό ματζόρε λυπητερό, τη Σπουδή No. 3, op. 10 “Tristesse” (=θλίψη), την Μπαλάντα Nο. 1 op. 23, τη Σονάτα Νο. 2 op. 35, καθώς, επίσης, τις Μαζούρκες (op. 67 και 68), το Νυχτερινό (op. 27, Νο 2) και βέβαια την πασίγνωστη Πολωνέζα σε Α ματζόρε, έργο 40, γνωστή και ως «Στρατιωτική» (Military).

Ο πιανίστας, ικανότατος, απέδωσε την παρτιτούρα "από στήθους" και με χαρακτηριστική δύναμη, ευκρίνεια και λυρισμό. Ήταν σαφέστατο ότι δεν γνώριζε μονάχα τις νότες, αλλά είχε διεισδύσει και στο βαθύτερο νόημά τους, ώστε να «απελευθερώσει» τη μουσική που τόσο περίτεχνα έκρυβαν. Με εκπληκτικές και απόλυτα ακριβείς ταχύτητες ο Άρης Γραικούσης κατάφερε και αξιοποίησε εντυπωσιακά όλο το μήκος του κλαβιέ, αξιοποιώντας απόλυτα τη μελωδική γραμμή, χαρακτηριστική τής άλλοτε εσωστρεφούς και μελαγχολικής του συνθέτη διάθεσης και άλλοτε της εκρηκτικής ψυχικής εξωστρέφειάς του. Και δεν είναι μόνο η ποιότητα του ήχου και τα τεχνικά του χαρακτηριστικά, αλλά και η μουσικότητα με την οποία ο πιανίστας απέδιδε την κάθε μουσική φράση, τα δέκατα του δευτερολέπτου με τα οποία καθυστερούσε ή επίσπευδε κάποιες νότες που έδιναν στο παίξιμό του μια χαρακτηριστική πλαστικότητα. Από τα έργα που ερμηνεύτηκαν θα κάνω προσπάθεια να ξεχωρίσω ορισμένα μόνο, για να μην κουράσω τον ευγενικό μου αναγνώστη.

Ξεκινώντας με την «Πολωνέζα»- το χαρακτηριστικό αυτό κομμάτι της εθνικότητας του συνθέτη, με το ξεχωριστό ρυθμικό στοιχείο της- ο δημοφιλής πιανίστας, την απέδωσε με μιαν δομή σαφέστατη και με όλως ξεκάθαρες τις υποενότητες που την χαρακτηρίζουν. Οι μουσικές φράσεις διέθεταν εξαίρετη πλαστικότητα, ενώ η κάθε συγχορδία είχε το δικό της βάρος, διαφορετικό από αυτό της προηγούμενης ή της επόμενης.

     Στα επόμενα έργα που απολαύσαμε ήταν και η Σπουδή No. 3 op. 10, γραμμένη το έτος 1829. Ο ίδιος ο Σοπέν πίστευε πως σε αυτό το κομμάτι- γνωστό και ως Tristesse ή L' Adieu- έγραψε μία από τις ομορφότερες μελωδίες του, που αργότερα έγινε και αρκετά γνωστή λόγω των πολλών εκτελέσεων που γνώρισε παγκοσμίως. Πριν το ακροτελεύτιο Σκέρτσο, ερμηνεύθηκε η Sonata no 2, έργο 35, σε τέσσερα μέρη. Όλα αυτά τα μέρη της σονάτας, με τις επιβαλλόμενες διαφοροποιήσεις τους, δόθηκαν, μπορώ να πω, από τα έμπειρα χέρια του Άρη Γραικούση με μια μοναδική αξιολογική ποιότητα και πιστότητα. Τόσο το Grave – Doppio movimento, ένα δυνατό και χαρακτηριστικά αργό μέλος, με τον «βαρύ» και σοβαρό χαρακτήρα του, όσο και το Scherzo, το ταχύ και δυναμικό, με τον εύθυμο χαρακτήρα, ενώ το τρίτο, το Marche funèbre: Lento, από τα γνωστότερα του συνθέτη έργα, γνωστό και ως «πένθιμο εμβατήριο», αποδόθηκε με απόλυτη ευαισθησία και ενσυναίσθηση, όσο και το Finale: Presto, το «γρήγορο» και «ακροβατικό» μέρος της σονάτας.

Θαυμάσια αναδείχθηκαν και τα λοιπά έργα του ρεπερτορίου, όπως οι πολύ απαιτητικές και δεξιοτεχνικές Μπαλάντες, με τα αισθαντικά largo και τις λεπτές τους απαιτήσεις, τα γαλήνια Νυχτερινά (Nocturne) και οι χορευτικές μαζούρκες. Και η συναυλία έκλεισε με το Scherzo Νο 2, ένα απόλυτα ενδιαφέρον είδος σύνθεσης, στο οποίο ο πιανίστας αφήνεται ελεύθερος να εκφραστεί τόσο μουσικά, όσο και συναισθηματικά. Στο έργο αυτό ο Άρης Γραικούσης πορεύθηκε, συχνά, μέσα από έναν ωκεανό εξωπραγματικών ταχυτήτων, στον οποίο οι νότες σε μια λαμπερή ρυθμική αντίστιξη, ολοκάθαρες ξεχύνονταν από το κλαβιέ του πιάνου και  έδιναν την αίσθηση μιας ατέρμονης πάλης του καλλιτέχνη με τη μουσική.

Με αυτήν την πάλη τέλειωσε η προχτεσινή συναυλία του Άρη Γραικούση που στόχο της είχε, προφανώς, την ανάδειξη μια άλλης όψης των πραγμάτων, διαφορετικής από τη γνώριμη και προσφέροντας, τελικά, στον ακροατή μια λαμπερή κατάληξη στο συνολικό μουσικό έργο του Φρειδερίκου Σοπέν. Και ήταν αυτό το μεγάλο κέρδος από την παρουσιαζόμενη συναυλία, όπου ακροτελεύτια η Fantaisie Impromptu (= Φαντασία-Αυτοσχεδιασμός), Op. 66, εμβληματικό κομμάτι και «encore» της βραδιάς, με τις απόλυτες ταχύτητες και την εξαιρετική ευαισθησία της, προσέφερε στο φιλόμουσο ρεθεμνιώτικο κοινό μια σπάνια ευκαιρία για συγκινησιακή υπέρβαση και έξοδο από την καθημερινότητα.

Αρχείο +Ιωάννου Παπαγεωργίου * * * Μήτηρ Θεού

Αρχείο +Ιωάννου Παπαγεωργίου

Μήτηρ Θεού 

[Εκδόσεις ΜΥΣΤΙΣ, Ηράκλειο 2019, σχ. 8^ο (24 Χ 17), σσ. 329]

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

       www.ret-anadromes.blogspot.com

            http://historicalcrete.ims.forth.gr

      Στα πλαίσια των εκδηλώσεων εορτασμού του Ιερού Μητροπολικού Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου της πόλεώς μας, την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2019, πραγματοποιήθηκε, εντός του ι. ναού, η παρουσίαση του βιβλίου με τον τίτλο: «Μήτηρ Θεού – Αρχείο Ιωάννου Παπαγεωργίου». Σε αυτήν την ίδια εκδήλωση, οι τρεις κόρες του αείμνηστου Ιωάννη Παπαγεωργίου, Αγλαΐα, Αφροδίτη και Κωνσταντίνα παρέδωσαν το Αρχείο του πατέρα τους στον Σεβ. Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιο, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί από τους μελετητές, ερευνητές και, γενικότερα, από πάντα ενδιαφερόμενο να ασχοληθεί περί το ιερό πρόσωπο και το θέμα των προσωνυμίων της Μητέρας του Θεού, τα οποία, μάλιστα, συμβαίνει να αριθμούν, όσο παράξενο κι αν φαίνεται αυτό, αρκετές χιλιάδες ονομασιών.

Ειδικότερα, στην παρουσιαζόμενη, με το παρόν σημείωμά μας, Συλλογή Παπαγεωργίου καταμετρήσαμε 1173 προσωνυμίες της Θεοτόκου, ανασυρθείσες από τα τεύχη Α έως και ΜΖ, του περιοδικού «Νέα Σιών» (επίσημης έκδοσης του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων- 1904 έως σήμερα) και 44 από ύμνους, μοιρολόγια, εφημερίδες και λοιπά δημοσιεύματα. Επίσης, 518 ναούς και μονές στο όνομα της Υπεραγίας Θεοτόκου από 90 γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας και του εξωτερικού και από διάφορες άλλες περιοχές και πόλεις προερχόμενες. Η καταχώρηση πάντων των ανωτέρω στοιχείων κατ’ απόλυτη αλφαβητική σειρά διευκολύνει, οπωσδήποτε, τον αναγνώστη, ενώ τα πλουσιότατα δεδομένα και οι μαρτυρίες που παρατίθενται και συνοδεύουν το κάθε λήμμα, δείχνουν το εξαιρετικό μεράκι και το ενδιαφέρον με το οποίο  ο συλλογέας,  επί τρεις δεκαετίες, περίπου, περισυνέλλεγε το υλικό του!

      «Μόνο η Παναγία σε πάμπολλες περιπτώσεις αναδεικνύεται η ακούραστη και στα πάντα βοηθός και μεγάλη τού ανθρώπου Μάνα. Μόνο η Παναγία, η «μετά Θεόν θεός», κατά την χαρακτηριστική έκφραση Πατέρα τής Ορθοδόξου Εκκλησίας, είναι η Κεχαριτωμένη Μάνα όλων των Χριστιανών, που, ως άνθρωπος από ανθρώπους και ή ίδια προερχόμενη, βρίσκεται πολύ κοντά στον κάθε άνθρωπο και ιδιαίτερα στον άνθρωπο που πονά και υποφέρει.

    Αυτό μαρτυρούν οι αναρίθμητες εκκλησίες, τα ξωκκλήσια και τα μοναστήρια που ο ευσεβής λαός μας έχει αφιερώσει στη παναγία Μητέρα τού Θεού. Αυτό μαρτυρούν και τα πάμπολλα τοπωνύμια που σχετίζονται με το ευλογημένο όνομά της σε όλο το εύρος τής ελληνικής γης, αλλά και τα εξαίσια επίθετά της τα σχετικά με τις εξαιρετικές ιαματικές και παρηγορητικές στον πόνο ιδιότητες που της αποδίδονται, όπως: Ελεούσα [Ελεημονήτρια (Χίος, Πρέσπες), Ελεήτρα, Λεμονήτρα (Μύκονος, Τήνος), Λεμονήτισσα (Σύμη)], Ελευθερώτρια [Λευτέρα (Κρήτη)], Γαιματούσα (Κύπρος, επειδή σταματά τις αιμορραγίες), Γιάτρισσα (Μάνη κ.α.), Γληγορο(υ)πάκοη (Γοργοϋπήκοος και Γοργοεπήκοος, Γοργοπάκουη, Γρηγορούσα και Γρηγορίτσα και Επακούουσα), Γλυκογαλούσα (Σαντορίνη), Ιαματική [Αματιστή (Κύπρος)], Θλιβομένων Παραμυθία και απλώς Παραμυθία (Πόντος) και Παραμυθιά, Κουφή (Σαμοθράκη, επειδή θεραπεύει τους πόνους των αυτιών), Μεσίτρια, Παρηγορήτρια [Παρηγορήτισσα (γνωστός ναός στην Άρτα, θεωρούμενος ως το πιο εντυπωσιακό δείγμα βυζαντινής ναοδομίας) και Περγιορίτσα], Παυσολύπη (που παύει τη λύπη), Πονολύτρα (και Πονολύτου, Πονολύτρια), Συμπάλλουσα (Συμβάλλουσα), Σφαλαγγιώτισσα (στη Λεμεσό τής Κύπρου, γιατί θεραπεύει από το δάγκωμα τού σφαλαγγιού) κ.λπ., για να αναφερθούμε σε μερικά μόνο από αυτά που έχουν σχέση με την ασθένεια και τον ανθρώπινο πόνο.  

        Αυτά είναι μερικές, μόνον, από τις κοινότερες- από τις 3000 και πλέον- προσωνυμίες, εγκωμιαστικά επίθετα και προσφωνήσεις που Της έχουν κατά καιρούς δοθεί από την ευφάνταστη ποίηση και τέχνη τού ελληνικού λαού. Ολόκληρο βιβλίο έγραψε ο προτελευταίος Πατριάρχης Ιεροσολύμων Τιμόθεος για τα ονόματα τής Παναγίας, ονόματα που ή καθορίστηκαν συνοδικά, όπως το «Θεοτόκος» ή τα συνέθεσε η έμπνευση των ιερών υμνογράφων, όπως το «Πανάχραντος» ή τα απένειμε στην Παναγία η ευσεβής συνείδηση τού πιστού ελληνικού λαού. Οι τελευταίες αυτές λαϊκές ονομασίες συγκεντρώνουν μιαν, όντως, εκπληκτική και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ποικιλία επιθέτων προσδιοριστικών τού παναγίου ονόματος και περικλείουν μέγα θεολογικό, λαογραφικό και ονοματολογικό ενδιαφέρον» (Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, Λαϊκή Πίστη και Λατρεία, σ. 250- 275).

Ο Ιωάννης Παπαγεωργίου, σπούδασε νομικά, στα οποία και εξεπόνησε διδακτορική διατριβή, υπηρέτησε δε, στη συνέχεια, ως υπάλληλος του Υπουργείου Κοινωνικής Προνοίας, ενώ, παράλληλα, ανέπτυξε και πλούσια επιστημονική δράση με πλήθος διαλέξεων και ανακοινώσεών του σε επιστημονικά συνέδρια και μετοχής του, ως μέλους, σε πολλές επιστημονικές Εταιρείες και Σωματεία, όπως στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός», στην Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, στη Χριστιανική Ένωση Επιστημόνων, καθώς, επίσης, και ως επίτιμος Πάρεδρος στο Ανώτατο Συμβούλιο Δημοσίων Υπηρεσιών και ως εμπειρογνώμων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Υπήρξε, περαιτέρω- όπως σημειώνει ο προλογίζων το βιβλίο, Ηρακλειώτης φαρμακοποιός και επιστήθιος φίλος του, κ. Γιάννης Χλουβεράκης- καίτοι μη κρητικός αλλά Καλαματιανός στην καταγωγή, σπουδαίος λάτρης της Κρήτης και εραστής της κρητικής δημώδους ποίησης και γλώσσας, καθώς και ένας βαθιά συνειδητοποιημένος ορθόδοξος χριστιανός, σεβόμενος ιδιαίτερα το πρόσωπο της Παναγίας Μητέρας του Θεού.

Η αγάπη του αυτή προς την Κρήτη τον ώθησε να εκφράσει τα αισθήματα  και τους πόθους του προς αυτήν, τραγουδώντας τις ομορφάδες του νησιού, τις χαρές και τις λύπες και αποδελτιώνοντας παροιμίες και σαράντα χιλιάδες μαντινάδες (!), ενώ η αγάπη του προς το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου είναι αυτή που τον ώθησε στην παρούσα μελέτη του υπό τον τίτλο «Μήτηρ Θεού».

Είναι γεγονός ότι η τελευταία αυτή δραστηριότητά του, που αφορά στη συλλογή χιλιάδων προσωνυμίων της Θεοτόκου, υπήρξε το μέγα έργο της ζωής του, με το οποίο ο αείμνηστος Παπαγεωργίου ασχολήθηκε επί χρόνους μακρούς και σήμερα, κατόπιν παράκλησης των τριών θυγατέρων του προς την κ. Αθηνά Ν. Κυριακάκη- Σφακάκη, Συνταξιούχο Τραπεζικό- Ξεναγό και Συγγραφέα, κατέστη δυνατή και η έκδοσή του, με τη δική της επιμέλεια και φροντίδα και τη Γραφιστική Επιμέλεια της κ. Δέσποινας Ι. Μαραγκάκη. Παρουσίασε, μάλιστα, η πρώτη εξ αυτών στο ρεθεμνιώτικο κοινό το περίλαμπρο αποτέλεσμα της εργασίας τους, από τον Ι. Μητροπολικό Ναό της πόλεώς μας, όπως από την αρχή του παρόντος σημειώματός μας προαναφέραμε.

Η παραλαβή των πρώτων φακέλων του Αρχείου Παπαγεωργίου ξεκίνησε από τις δύο παραπάνω συνεργάτιδες, στη διαδικασία εκπόνησης του βιβλίου, τον Ιανουάριο του έτους 2017, οι οποίες και ανέλαβαν την κατάταξη και ιεράρχησή του, σεβόμενες απόλυτα την τάξη του και χωρίς να διανοηθούν ουδεμία προσθήκη ή παρέμβαση σε αυτό, ώστε το αποτέλεσμα της έκδοσης να είναι σήμερα το δυνατόν πλησιέστερα προς αυτό ακριβώς που ο ίδιος ο συλλέκτης τού υλικού θα μπορούσε να είχε οραματισθεί, αν δεν τον προλάμβανε ο θάνατος. Σε τούτο συνετέλεσε- καθ’ ομολογίαν των ιδίων των Επιμελητριών- ο σεβασμός και η προσήλωσή τους στο αρχειακό υλικό που παρέλαβαν, στην αξιοποίηση του οποίου, πολλές φορές, ένιωθαν να καθοδηγούνται και να επιβεβαιώνονται για την ορθότητα της ακολουθούμενης πορείας από τις χειρόγραφες σημειώσεις, υπογραμμίσεις, επισημάνσεις και καθοδηγήσεις αυτού του ίδιου του αείμνηστου συλλογέα.

Στην έκδοση του αρχειακού υλικού πολύτιμη και ουσιαστική υπήρξε η συμβολή και του Σεβ. Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου, ο οποίος την ενηγκαλίσθη και στήριξε πολυτρόπως και ποικιλοτρόπως^. με τη γενναιοδωρία τού ηθικού και υλικού επιστηριγμού του και με την παροχή των πλούσιων και πολύτιμων συμβουλών του. Όπως, μάλιστα, ο ίδιος σημειώνει στο Προλογικό Σημείωμα του, παρακολούθησε από κοντά όλα τα στάδια εκπόνησης του βιβλίου, θαύμασε την επιμέλεια των επιμελητριών του και τώρα, μπροστά στο τελικό αποτέλεσμα, νιώθει να δικαιώνονται οι πόθοι όλων εκείνων που θέλησαν το Αρχείο Παπαγεωργίου να δει το φως της δημοσιότητας, για να αποτελέσει ένα χρήσιμο και ταυτόχρονα ψυχωφελές για όλους τους θεοτοκόφιλους της Εκκλησίας μας και της πόλεως αυτής ανάγνωσμα.

Συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε την πλειάδα των παραπάνω συντελεστών της παρούσας έκδοσης, που χαρακτηρίζεται για την πληρότητα, μεθοδικότητα, επιμέλεια και ευσυνειδησία της και θεωρούμε ότι πολύ σύντομα θα λάβει τη θέση που της αξίζει στον χώρο των θεολογικών και, εν πολλοίς, και λαογραφικών γραμμάτων.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΜΕΛΩΔΙΕΣ Από: τον ΜΟΥΣΙΚΟ ΚΑΡΠΟ και τη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΜΕΛΩΔΙΕΣ

Από:

τον ΜΟΥΣΙΚΟ ΚΑΡΠΟ και

τη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

  ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

    www.ret-anadromes.blogspot.com
         

         Η μουσική εκδήλωση του Σαββάτου 21/12/2019, στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης», σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, υπήρξε καρπός εύχυμος τής αποτελεσματικής συνεργασίας δύο σπουδαίων μουσικών σχημάτων^. της Δημοτικής Φιλαρμονικής και του Μουσικού Καρπού, γνωστών και των δύο από τις επανειλημμένες επιτυχείς μουσικές εμφανίσεις τους στο μουσικό στερέωμα τής πόλης μας.

  Ο Μουσικός Καρπός, ειδικότερα, με Πρόεδρό του τον γνωστό αρχιμουσικό, τρομπετίστα και Καθηγητή Μουσικής της Πρωτ.  Εκπαίδευσης Αντώνη Μαυράκη, είναι ένας δημιουργικός πυρήνας πολιτιστικής δράσης και εξέλιξης στην πόλη μας, που στοχεύει στη μουσική και πνευματική ανάπτυξη των νέων και στη δημιουργία, σε τοπικό επίπεδο, ενός ζωτικής σημασίας πνεύμονα τέχνης και πολιτισμού. Οι εκδηλώσεις του είναι πάντοτε υψηλών προδιαγραφών, που με πάθος αγκαλιάζουν οτιδήποτε αφορά στην εξέλιξη τής Μουσικής και Πολιτιστικής παιδείας και ανάπτυξης των πολιτών και μαθητών τής πόλης μας.

    Η Δημοτική Φιλαρμονική, πάλι, είναι το κορυφαίο ιστορικό μουσικό σύνολο της πόλης μας, ενός και πλέον αιώνα ζωής, απαρτιζόμενο από Ρεθεμνιώτες μουσικούς- τους δασκάλους και τους μαθητές τους- που κοσμεί τον τόπο και δίδει στα παιδιά μας τη δυνατότητα να δοκιμάσουν τις δυνάμεις και τα όνειρά τους στον χώρο τής Τέχνης και της Μουσικής. Η Δημοτική μας Φιλαρμονική, δεμένη γερά με την Ιστορία αυτού του τόπου, έρχεται να συνδράμει αποφασιστικά στη μουσική Παιδεία τής πόλης μας, της πόλης των Τεχνών και των Γραμμάτων και να γνωρίσει καινούριες περιόδους μουσικής αυτάρκειας και ιστορικής συνέχειας.

   Γιατί πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι η ορχήστρα αυτή δεν είναι κάτι το ριζικά νέο, αλλά η ευτυχής απόληξη μιας ιδιαίτερα ευγενικής και επίπονης προσπάθειας πολλών δεκαετηρίδων- διαφόρων φιλόμουσων Ρεθεμνιωτών, που με τη φλόγα και το πάθος τους για τη μουσική Παιδεία αυτού του τόπου έδωσαν τη σημερινή μουσική πραγματικότητα, που το Ρέθυμνο την έχει ανάγκη και πρέπει πάση θυσία να τη συνεχίσει. Να τη συνεχίσει στη μνήμη των μελών τού περίφημου Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνου, και του εκ των μελών του Μανόλη Γοβατζιδάκη, λαμπρού φιλόμουσου Ρεθυμνιώτη, που με ενέργειές του, στα 1901, συγκροτήθηκε η πρώτη Φιλαρμονική του Ρεθύμνου.

   Από αυτά, λοιπόν, τα δύο σπουδαία μουσικά σύνολα του τόπου μας αναβίωσε φέτος η μαγεία των Χριστουγέννων μέσα από δεκάδες παιδικές- νεανικές φωνές της Χορωδίας του Μουσικού Καρπού, που τραγούδησαν μια σειρά γνωστά χορωδιακά τραγούδια των ημερών. Και είναι γεγονός ότι η φετινή Χριστουγεννιάτικη συναυλία, πλαισιωμένη από την Ορχήστρα της Δημοτικής Φιλαρμονικής μας, σε συνδυασμό με τις παιδικές φωνές του Μουσικού Καρπού, πλημμύρισε τις καρδιές όλων μας με εικόνες, ήχους και συναισθήματα.

  Στο Πρώτο Μέρος την Ορχήστρα της Δημοτικής Φιλαρμονικής διεύθυνε ο αρχιμουσικός Στέλιος Αποστολάκης, σε ένα πρόγραμμα απαιτητικής μουσικής εκτέλεσης, στο οποίο οι μουσικοί ανταποκρίθηκαν με εξαιρετικήν, ομολογουμένως, ακρίβεια, ενώ στο Δεύτερο Μέρος η Παιδική και Νεανική Χορωδία του Μουσικού Καρπού ερμήνευσε δημοφιλή τραγούδια των ημερών υπό την μπαγκέτα του, επίσης, Αρχιμουσικού της Δ.Φ.Ρ. και Προέδρου του Μουσικού Καρπού, κ. Αντώνη Μαυράκη.      

  Οι μουσικοί και οι μικροί χορωδοί χάρη στους άξιους αρχιμουσικούς τους κατάφεραν να αρθρώσουν τη μουσική με ευκρίνεια, να φωτίσουν κάθε της λεπτομέρεια και να προσδώσουν στη μελωδική γραμμή χαρακτηριστική πλαστικότητα. Αποτέλεσμα η επιτυχής και ανεμπόδιστη ροή τής μουσικής προς το μουσικόφιλο κοινό, που συμμετείχε και αυτό ενεργά στα εκτελούμενα και ανταποκρινόταν με επιτυχία στις ποικίλες εναλλαγές της διάθεσης σύμφωνα, πάντοτε, με τη μουσική.

  Και είναι γεγονός ότι όλοι οι μουσικοί των παραπάνω μουσικών συνόλων, στην εν λόγω συναυλία, βρέθηκαν αντιμέτωποι σε μιαν από τις πιο κορυφαίες στιγμές της συνεργασίας τους, όπου η απόλυτη σύμπνοιά τους σε κάθε λεπτομέρεια τής παρτιτούρας, αλλά και η αποτελεσματική άνεσή τους στις μεμονομένες συνεισφορές, έδωσε, ομολογουμένως, τα πιο λαμπερά χρωματικά μοτίβα και αποτελέσματα. Οι αναγνώσεις τους ήταν, πάντοτε, συνεπείς, ακριβείς και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, παρότι- όπως τόνισε στο κοινό ο διευθυντής του Μουσικού Καρπού κ. Αντώνης Μαυράκης το κοινό είχε την ευκαιρία να απολαύσει ένα μόνο τμήμα της Παιδικής – Νεανικής Χορωδίας, διότι, για λόγους ασφαλείας και έλλειψης υποδομών, δεν κατέστη εφικτή η συμμετοχή και των 120 μαθητών της.

  Μεταξύ των έργων του προγράμματος ξεχωρίσαμε δύο, το:

Η Παρθένος Σήμερον, Ποίημα Ρωμανού του Μελωδού, το γνωστότατο Κοντάκιο των Χριστουγέννων, σε Διασκευή του Αλέκου Κάτσιου, για την ιδιαίτερη συγκίνηση που προκάλεσε στο κοινό η θρησκευτική ευλάβεια με την οποία τα παιδιά το ερμήνευσαν και το

Feliz Navidad–Καλές σας Γιορτές, του Jose Feliciano σε Διασκευή του Αντώνη Μαυράκη. 

 Όμως, είναι γεγονός ότι εκτός αυτών των δύο, όλα, γενικά, τα κομμάτια που ερμηνεύθηκαν την όμορφη αυτή βραδιά αποδόθηκαν, ακόμα και στις απαιτητικότερες σελίδες της παρτιτούρας, με τελειότητα που εκπλήσσει. Θεωρούμε ότι η ποιότητα των ερμηνειών καθορίστηκε από την έμφυτη επάρκεια και μουσικότητα των νεαρών ερμηνευτών, τόσο στο κρίσιμο θέμα της αναπνοής, όσο και στον σαφή σχηματισμό των μουσικών φράσεων της παρτιτούρας, που, καθώς αρθρώθηκαν με εντυπωσιακή ενάργεια και καθαρότητα προσέδωσαν στην όλη παρτιτούρα μιαν εικόνα υπερδεξιοτεχνικής λαμπερότητας, παρά, θεωρώ, το γεγονός ότι οι ταχύτητες ήταν ελάχιστες και οι ήχοι, γενικά, χαμηλοί, που, πιότερο, φαίνεται να επιζητούσαν να εξασφαλίσουν στο ακροατήριό τους την ήρεμη διάθεση μιας όμορφης και ειρηνικής χριστουγεννιάτικης βραδιάς. Οι εύστοχα, πάντως, επιλεγμένες ταχύτητες αποδείχτηκαν εξαιρετικά αποτελεσματικές στην απόδοση των ευαίσθητων ηχοσκιάσεων σε μια σπάνια ηχοχρωματική ποικιλία, σύμφωνη, πάντα, προς το κλίμα  και τη διάθεση των ημερών.

 Τη λαμπερότητα της βραδιάς συμπλήρωσαν, για την ιστορία, και τα εξής γνωστά χριστουγεννιάτικα κομμάτια:

      Adeste Fideles - Ελάτε Πιστοί J. Reading Διασκευή: Bill Moffit–Αλέκος Κάτσιος    

 Deck The Halls  - Γιορτινά Τραγούδια    Διασκευή:    

 Hark the Herald Angel - Οι Ποιμένες Γονατίζουν Felix Mendelssohn   Διασκευή: Bill Moffit–Αλέκος Κάτσιος        

 Frosty the Snowman Διασκευή: Bill Moffit–Αντώνης Μαυράκης

 O! Tannenbaum–Ω! Έλατο Διασκευή: Bill Moffit–Αλέκος Κάτσιος    

Joy to the World–Δόξα εν Υψίστοις, Διασκευή: Bill Moffit–Αλέκος   Κάτσιος.

  Το  τέλος της συναυλίας ήρθε να μας «απογειώσει» όλους με  την πιο γνωστή χριστουγεννιάτικη μελωδία, τα «Κάλαντα των Χριστουγέννων», όπου και εκεί διακρίθηκε το επίπεδο της Ορχήστρας και της Χορωδίας, σε μια δύσκολη διασκευή του Αλέκου Κάτσιου. Στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα το κοινό ένωσε τη φωνή του με τη χορωδία και τραγούδησαν από κοινού με τα μουσικά σύνολα το τελευταίο αυτό κομμάτι της συναυλίας.

  Θερμά μου συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της προχτεσινής συναυλίας. Ήταν τόσο συμπαθητική η παρουσία τους και εκπληκτική η χάρη,  η αβρότητα, η ευαισθησία και ο λυρισμός κατά την άκρως ευσυνείδητη ερμηνεία τους, μέσω της οποίας  απελευθέρωσαν όλη την απλότητα των ψυχών τους και όλο το μεγαλείο της ποίησης με τα υψηλά νοήματα των Ημερών. Μας έδωσαν ένα αληθινό μάθημα σεβασμού της μουσικής και των εορταστικών Ημερών που διερχόμαστε. Τους ανήκει ένα μεγάλο «Μπράβο»!

     * Οι δημοσιευόμενες φωτογραφίες προέρχονται από τον φωτογραφικό φακό του Μανόλη  Δενδάκη.