ΧΑΡΗΣ
Κ. ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗΣ
Η εκπαίδευση στο Ρέθυμνο (1795- 1940)
Σχολικό και διδακτηριακό δίκτυο
Επίμετρο η περίοδος
1940- 1974
[Έκδοση «Γραφοτεχνική Κρήτης»,
Ρέθυμνο 2017, σχ. 8ο (22Χ24), σσ. 336]
ΚΩΣΤΗ ΗΛ.
ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Ο Χάρης Κ. Στρατιδάκης είναι
ένας δραστήριος και εξαιρετικά ανήσυχος δάσκαλος, Δρ. Παιδαγωγικής της Σχολής
Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πρώην Σχολικός Σύμβουλος
Δημοτικής Εκπαίδευσης στη 2η Περιφέρεια Χανίων. Η προσφορά του στην
Ιστορία, την Παιδαγωγική και την Ιστορία της Εκπαίδευσης του τόπου μας, με τα βιβλία
και τα δεκάδες δημοσιεύματά του, είναι πολύτιμη και απ’ όλους αναγνωρισμένη.
Πρόσφατα, γνώρισε το φως της δημοσιότητας ένα
νέο πόνημά του, που το περιμέναμε από καιρό με ξεχωριστό ενδιαφέρον, γνωρίζοντας
ότι το δούλευε από χρόνια. Ο λόγος για τη διδακτορική του διατριβή από τη Σχολή
Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με τίτλο: «Η
εκπαίδευση στο Ρέθυμνο (1795- 1940) Σχολικό και διδακτηριακό δίκτυο/
Επιμέτρο: Η περίοδος 1940- 1974».
Η εν λόγω διατριβή του κ. Στρατιδάκη αποτέλεσμα
μακρόχρονης έρευνας - μιάμισης, κοντά, δεκαετίας- είναι δομημένη σε τέσσερα
Μέρη, στα οποία ερευνάται:
α)
το θέμα (περιορισμοί, πηγές,
δυσκολίες, διασάφηση όρων).
β)
το εκπαιδευτικό πλαίσιο (ιστορική
επισκόπηση, οργάνωση σχολείων, διοίκηση, Εκκλησία και Εκπαίδευση, τα διδακτήρια
της στοιχειώδους Εκπαίδευσης).
γ) τα σχολεία
και τα διδακτήρια τους και
δ) το σχολικό
και το διδακτηριακό δίκτυο.
Ακολουθούν τα Συμπεράσματα, το Επίμετρο
(για τα Διδακτήρια, όπως έχουμε ήδη επισημάνει, της Στοιχειώδους Εκπαίδευσης
του Ρεθύμνου κατά την περίοδο 1940- 1974), η Βιβλιογραφία και ένα λεπτομερέστατο Γενικό Ευρετήριο στο τέλος.
Πιο συγκεκριμένα, στη μελέτη αυτήν του κ.
Στρατιδάκη παρακολουθείται αδρομερώς και διερευνάται με επιστημονική ακρίβεια
και δεοντολογία το σχολικό και διδακτηριακό δίκτυο του διαμερίσματος του
Ρεθύμνου από την ίδρυση του πρώτου σχολείου, το έτος 1795, μέχρι την είσοδο της
Ελλάδος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε τα δίκτυα αυτά είχαν φθάσει σε πλήρη
ακμή και ανάπτυξη και ο πόλεμος βρήκε το Ρέθυμνο με ένα διδακτηριακό δίκτυο το
οποίο συγκροτούνταν από επαρκή σε αριθμό, σωστά χωροθετημένα, ικανοποιητικά από
άποψη υγιεινής και επιφανή για τα κτηριοδομικά δεδομένα της εποχής εκείνης
κτίρια. Έχουμε, δηλαδή, μιαν εξαιρετικά και απροσδόκητα εντυπωσιακή (εξαντλητικής
έρευνας του φίλου ερευνητή) παρατήρηση, μιας κατάστασης των σχολικών κτιρίων
του νομού μας, την εποχή εκείνη, που μου δίνεται η εντύπωση ότι δεν απαντά,
ίσως, σήμερα σ’ αυτόν τον ίδιο βαθμό επιτυχίας!
Για
τον σχηματισμό της εικόνας των δύο δικτύων χρειάστηκε να ερευνηθεί η ιστορία του
καθενός από τα διακόσια πενήντα εφτά σχολεία όλων των βαθμίδων, που
λειτούργησαν στο διάστημα αυτό των 145 χρόνων. δηλαδή εκατόν ογδόντα εφτά δημοτικών σχολείων, σαράντα
εφτά κατώτερων παρθεναγωγείων, δεκατεσσάρων ελληνικών σχολείων, δύο Γυμνασίων, δύο ημιγυμνασίων, έξι νηπιαγωγείων, έξι
ιδιωτικών σχολείων, και, τουλάχιστον, πενήντα τριών γραμματοδιδασκαλείων.
Πρόκειται, ασφαλώς, για μια τεράστιας
έκτασης εργασία, που ακολουθεί μια λογική συνέχεια ανάμεσα στις παλαιότερες και
στις νεότερες ερευνητικές προσπάθειες και εμπλουτίζει γενναία την Ιστορία της
Εκπαίδευσης στην Κρήτη, και ειδικότερα στο Ρέθυμνο, με νέα σημαντικά συμπεράσματα.
Πρόκειται- όπως επισημαίνει, στο εμπεριστατωμένο Προοίμιό του, ο, εκ των μελών
της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, Επιβλέπων, ομότιμος Καθηγητής του
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Απόστολος Γ.
Παπαϊωάννου- πρόκειται, λέγει, για μιαν εργασία στην οποία, για πρώτη φορά, παρατίθεται ένας συνολικός άτλας της εκπαίδευσης στην Κρήτη κατά την περίοδο
1750- 1965, στον οποίο παρουσιάζονται τα εννιακόσια (900), περίπου, σχολεία που,
τεκμηριωμένα, λειτούργησαν, καθώς και οι επί μέρους περίοδοι λειτουργίας τους,
ενώ, να σημειωθεί, η έκδοση ενισχύεται, περαιτέρω, και με έναν χάρτη όλων των
σχολείων του διαμερίσματος του Ρεθύμνου, με τη θέση τους ως σχολικών κέντρων
πρώτης έως έβδομης τάξης στο σχολικό δίκτυο του Ρεθύμνου.
Στην εν λόγω διατριβή εντυπωσιάζει, επίσης,
η πρωτοτυπία της ερευνητικής πρότασης και η σπουδαία συνεισφορά της στην
επιστημονική γνώση του ερευνώμενου θέματος. Εδράζεται σε μιαν εξαιρετικά
εκτεταμένη Βιβλιογραφική αναζήτηση ενός εξαντλητικού Αρχειακού υλικού από
Δημοσιευμένες πηγές, Δημοσιεύματα και δεκάδες προφορικές πηγές (συνεντεύξεις), που λήφθηκαν προς τεκμηρίωση των
προσωπικών επιτόπιων επισκέψεων του συγγραφέα στα καταγραφόμενα διδακτήρια, ενώ
κοσμείται και από 585 εικόνες προσώπων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πορεία
της εκπαίδευσης στο διαμέρισμα του Ρεθύμνου και την Κρήτη γενικότερα, εκθέσεων
επιθεώρησης σχολείων, δωρητηρίων εγγράφων, σχεδίων, ωρολογίων προγραμμάτων,
κωδίκων μοναστηριών, μαθητολογίων, καθώς και δύο πίνακες και είκοσι δύο χάρτες,
που κάνουν την έκδοση λίαν εύχρηστη και ελκυστική.
Ο κ.
Στρατιδάκης, έχει μέχρι σήμερα παρουσιάσει πλούσια δείγματα συγγραφικής
δραστηριότητας τόσο στον χώρο των Κρητολογικών Γραμμάτων όσο και στον χώρο του
ειδικότερου επιστημονικού και διδακτικού του αντικειμένου, καθώς και θαυμάσιες
περγαμηνές ποικίλων άλλων κοινωνικών και πολιτιστικών ενασχολήσεών του. Eίναι,
όθεν, άξιος του «δικαίου επαίνου» και γι’ αυτό το νέο πόνημά του, που αποτελεί, τω όντι, περισπούδαστη και
κεφαλαιώδους σημασίας μελέτη για το τόπο αλλά και για τη εκπαιδευτική,
γενικότερα, ιστορία του και τον πολιτισμό του. Η σημασία της θα είναι, ασφαλώς,
καταλυτική στη διάσωση των σχολικών αρχείων αλλά και των διδακτηρίων, όσων
έχουν εγκαταλειφθεί.
Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά
ευχαριστούμε τον εκλεκτό συμπολίτη και φίλο συγγραφέα της παρούσας διατριβής, Χάρη Κ.
Στρατιδάκη. Το Ρέθυμνο να είναι βέβαιος θα του είναι εσαεί ευγνώμον και γι’
αυτήν την πολύτιμη προσφορά του προς αυτό.