ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΜΕΛΩΔΙΕΣ Από: τον ΜΟΥΣΙΚΟ ΚΑΡΠΟ και τη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΜΕΛΩΔΙΕΣ

Από:

τον ΜΟΥΣΙΚΟ ΚΑΡΠΟ και

τη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

  ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

    www.ret-anadromes.blogspot.com
         

         Η μουσική εκδήλωση του Σαββάτου 21/12/2019, στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης», σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, υπήρξε καρπός εύχυμος τής αποτελεσματικής συνεργασίας δύο σπουδαίων μουσικών σχημάτων^. της Δημοτικής Φιλαρμονικής και του Μουσικού Καρπού, γνωστών και των δύο από τις επανειλημμένες επιτυχείς μουσικές εμφανίσεις τους στο μουσικό στερέωμα τής πόλης μας.

  Ο Μουσικός Καρπός, ειδικότερα, με Πρόεδρό του τον γνωστό αρχιμουσικό, τρομπετίστα και Καθηγητή Μουσικής της Πρωτ.  Εκπαίδευσης Αντώνη Μαυράκη, είναι ένας δημιουργικός πυρήνας πολιτιστικής δράσης και εξέλιξης στην πόλη μας, που στοχεύει στη μουσική και πνευματική ανάπτυξη των νέων και στη δημιουργία, σε τοπικό επίπεδο, ενός ζωτικής σημασίας πνεύμονα τέχνης και πολιτισμού. Οι εκδηλώσεις του είναι πάντοτε υψηλών προδιαγραφών, που με πάθος αγκαλιάζουν οτιδήποτε αφορά στην εξέλιξη τής Μουσικής και Πολιτιστικής παιδείας και ανάπτυξης των πολιτών και μαθητών τής πόλης μας.

    Η Δημοτική Φιλαρμονική, πάλι, είναι το κορυφαίο ιστορικό μουσικό σύνολο της πόλης μας, ενός και πλέον αιώνα ζωής, απαρτιζόμενο από Ρεθεμνιώτες μουσικούς- τους δασκάλους και τους μαθητές τους- που κοσμεί τον τόπο και δίδει στα παιδιά μας τη δυνατότητα να δοκιμάσουν τις δυνάμεις και τα όνειρά τους στον χώρο τής Τέχνης και της Μουσικής. Η Δημοτική μας Φιλαρμονική, δεμένη γερά με την Ιστορία αυτού του τόπου, έρχεται να συνδράμει αποφασιστικά στη μουσική Παιδεία τής πόλης μας, της πόλης των Τεχνών και των Γραμμάτων και να γνωρίσει καινούριες περιόδους μουσικής αυτάρκειας και ιστορικής συνέχειας.

   Γιατί πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι η ορχήστρα αυτή δεν είναι κάτι το ριζικά νέο, αλλά η ευτυχής απόληξη μιας ιδιαίτερα ευγενικής και επίπονης προσπάθειας πολλών δεκαετηρίδων- διαφόρων φιλόμουσων Ρεθεμνιωτών, που με τη φλόγα και το πάθος τους για τη μουσική Παιδεία αυτού του τόπου έδωσαν τη σημερινή μουσική πραγματικότητα, που το Ρέθυμνο την έχει ανάγκη και πρέπει πάση θυσία να τη συνεχίσει. Να τη συνεχίσει στη μνήμη των μελών τού περίφημου Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνου, και του εκ των μελών του Μανόλη Γοβατζιδάκη, λαμπρού φιλόμουσου Ρεθυμνιώτη, που με ενέργειές του, στα 1901, συγκροτήθηκε η πρώτη Φιλαρμονική του Ρεθύμνου.

   Από αυτά, λοιπόν, τα δύο σπουδαία μουσικά σύνολα του τόπου μας αναβίωσε φέτος η μαγεία των Χριστουγέννων μέσα από δεκάδες παιδικές- νεανικές φωνές της Χορωδίας του Μουσικού Καρπού, που τραγούδησαν μια σειρά γνωστά χορωδιακά τραγούδια των ημερών. Και είναι γεγονός ότι η φετινή Χριστουγεννιάτικη συναυλία, πλαισιωμένη από την Ορχήστρα της Δημοτικής Φιλαρμονικής μας, σε συνδυασμό με τις παιδικές φωνές του Μουσικού Καρπού, πλημμύρισε τις καρδιές όλων μας με εικόνες, ήχους και συναισθήματα.

  Στο Πρώτο Μέρος την Ορχήστρα της Δημοτικής Φιλαρμονικής διεύθυνε ο αρχιμουσικός Στέλιος Αποστολάκης, σε ένα πρόγραμμα απαιτητικής μουσικής εκτέλεσης, στο οποίο οι μουσικοί ανταποκρίθηκαν με εξαιρετικήν, ομολογουμένως, ακρίβεια, ενώ στο Δεύτερο Μέρος η Παιδική και Νεανική Χορωδία του Μουσικού Καρπού ερμήνευσε δημοφιλή τραγούδια των ημερών υπό την μπαγκέτα του, επίσης, Αρχιμουσικού της Δ.Φ.Ρ. και Προέδρου του Μουσικού Καρπού, κ. Αντώνη Μαυράκη.      

  Οι μουσικοί και οι μικροί χορωδοί χάρη στους άξιους αρχιμουσικούς τους κατάφεραν να αρθρώσουν τη μουσική με ευκρίνεια, να φωτίσουν κάθε της λεπτομέρεια και να προσδώσουν στη μελωδική γραμμή χαρακτηριστική πλαστικότητα. Αποτέλεσμα η επιτυχής και ανεμπόδιστη ροή τής μουσικής προς το μουσικόφιλο κοινό, που συμμετείχε και αυτό ενεργά στα εκτελούμενα και ανταποκρινόταν με επιτυχία στις ποικίλες εναλλαγές της διάθεσης σύμφωνα, πάντοτε, με τη μουσική.

  Και είναι γεγονός ότι όλοι οι μουσικοί των παραπάνω μουσικών συνόλων, στην εν λόγω συναυλία, βρέθηκαν αντιμέτωποι σε μιαν από τις πιο κορυφαίες στιγμές της συνεργασίας τους, όπου η απόλυτη σύμπνοιά τους σε κάθε λεπτομέρεια τής παρτιτούρας, αλλά και η αποτελεσματική άνεσή τους στις μεμονομένες συνεισφορές, έδωσε, ομολογουμένως, τα πιο λαμπερά χρωματικά μοτίβα και αποτελέσματα. Οι αναγνώσεις τους ήταν, πάντοτε, συνεπείς, ακριβείς και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, παρότι- όπως τόνισε στο κοινό ο διευθυντής του Μουσικού Καρπού κ. Αντώνης Μαυράκης το κοινό είχε την ευκαιρία να απολαύσει ένα μόνο τμήμα της Παιδικής – Νεανικής Χορωδίας, διότι, για λόγους ασφαλείας και έλλειψης υποδομών, δεν κατέστη εφικτή η συμμετοχή και των 120 μαθητών της.

  Μεταξύ των έργων του προγράμματος ξεχωρίσαμε δύο, το:

Η Παρθένος Σήμερον, Ποίημα Ρωμανού του Μελωδού, το γνωστότατο Κοντάκιο των Χριστουγέννων, σε Διασκευή του Αλέκου Κάτσιου, για την ιδιαίτερη συγκίνηση που προκάλεσε στο κοινό η θρησκευτική ευλάβεια με την οποία τα παιδιά το ερμήνευσαν και το

Feliz Navidad–Καλές σας Γιορτές, του Jose Feliciano σε Διασκευή του Αντώνη Μαυράκη. 

 Όμως, είναι γεγονός ότι εκτός αυτών των δύο, όλα, γενικά, τα κομμάτια που ερμηνεύθηκαν την όμορφη αυτή βραδιά αποδόθηκαν, ακόμα και στις απαιτητικότερες σελίδες της παρτιτούρας, με τελειότητα που εκπλήσσει. Θεωρούμε ότι η ποιότητα των ερμηνειών καθορίστηκε από την έμφυτη επάρκεια και μουσικότητα των νεαρών ερμηνευτών, τόσο στο κρίσιμο θέμα της αναπνοής, όσο και στον σαφή σχηματισμό των μουσικών φράσεων της παρτιτούρας, που, καθώς αρθρώθηκαν με εντυπωσιακή ενάργεια και καθαρότητα προσέδωσαν στην όλη παρτιτούρα μιαν εικόνα υπερδεξιοτεχνικής λαμπερότητας, παρά, θεωρώ, το γεγονός ότι οι ταχύτητες ήταν ελάχιστες και οι ήχοι, γενικά, χαμηλοί, που, πιότερο, φαίνεται να επιζητούσαν να εξασφαλίσουν στο ακροατήριό τους την ήρεμη διάθεση μιας όμορφης και ειρηνικής χριστουγεννιάτικης βραδιάς. Οι εύστοχα, πάντως, επιλεγμένες ταχύτητες αποδείχτηκαν εξαιρετικά αποτελεσματικές στην απόδοση των ευαίσθητων ηχοσκιάσεων σε μια σπάνια ηχοχρωματική ποικιλία, σύμφωνη, πάντα, προς το κλίμα  και τη διάθεση των ημερών.

 Τη λαμπερότητα της βραδιάς συμπλήρωσαν, για την ιστορία, και τα εξής γνωστά χριστουγεννιάτικα κομμάτια:

      Adeste Fideles - Ελάτε Πιστοί J. Reading Διασκευή: Bill Moffit–Αλέκος Κάτσιος    

 Deck The Halls  - Γιορτινά Τραγούδια    Διασκευή:    

 Hark the Herald Angel - Οι Ποιμένες Γονατίζουν Felix Mendelssohn   Διασκευή: Bill Moffit–Αλέκος Κάτσιος        

 Frosty the Snowman Διασκευή: Bill Moffit–Αντώνης Μαυράκης

 O! Tannenbaum–Ω! Έλατο Διασκευή: Bill Moffit–Αλέκος Κάτσιος    

Joy to the World–Δόξα εν Υψίστοις, Διασκευή: Bill Moffit–Αλέκος   Κάτσιος.

  Το  τέλος της συναυλίας ήρθε να μας «απογειώσει» όλους με  την πιο γνωστή χριστουγεννιάτικη μελωδία, τα «Κάλαντα των Χριστουγέννων», όπου και εκεί διακρίθηκε το επίπεδο της Ορχήστρας και της Χορωδίας, σε μια δύσκολη διασκευή του Αλέκου Κάτσιου. Στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα το κοινό ένωσε τη φωνή του με τη χορωδία και τραγούδησαν από κοινού με τα μουσικά σύνολα το τελευταίο αυτό κομμάτι της συναυλίας.

  Θερμά μου συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της προχτεσινής συναυλίας. Ήταν τόσο συμπαθητική η παρουσία τους και εκπληκτική η χάρη,  η αβρότητα, η ευαισθησία και ο λυρισμός κατά την άκρως ευσυνείδητη ερμηνεία τους, μέσω της οποίας  απελευθέρωσαν όλη την απλότητα των ψυχών τους και όλο το μεγαλείο της ποίησης με τα υψηλά νοήματα των Ημερών. Μας έδωσαν ένα αληθινό μάθημα σεβασμού της μουσικής και των εορταστικών Ημερών που διερχόμαστε. Τους ανήκει ένα μεγάλο «Μπράβο»!

     * Οι δημοσιευόμενες φωτογραφίες προέρχονται από τον φωτογραφικό φακό του Μανόλη  Δενδάκη.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

                                   

                                                                     ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ  ΒΙΒΛΙΟΥ

Το νέο βιβλίο των Ζαχαρία Δ. Καλοχριστιανάκη και  Ειρήνης Ταχατάκη "Ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης, Συμβολή στη νεότερη ιστορία της Κρήτης", θα παρουσιαστεί την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου και ώρα 20.30, στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, στις Μοίρες, στα πλαίσια της Χριστουγεννιάτικης εορτής της Μητροπόλεως Γορτύνης.

Το βιβλίο θα παρουσιάσουν ο κ. Κωστής Ηλ. Παπαδάκης, συνταξ. φιλόλογος καθηγητής- θεολόγος- συγγραφέας και ο κ. Κωνσταντίνος Ι. Ανδρουλιδάκης, καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

ΔΗΜΗΤΡΗ Ν. ΘΕΟΔΟΣΑΚΗ * * * Μέρες Χριστουγέννων

ΔΗΜΗΤΡΗ Ν. ΘΕΟΔΟΣΑΚΗ

Μέρες Χριστουγέννων

[Εκδόσεις «Κυπρής», Ηράκλειο 2019, σχ. 8^ο (24 Χ 17), σσ. 112]

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

     www.ret-anadromes.blogspot.com

      http://historicalcrete.ims.forth.gr

Ως δώρο ακριβό, χριστουγεννιάτικο, δέχτηκα πρόσφατα το καινούργιο βιβλίο, με τίτλο «Μέρες Χριστουγέννων», του Δημήτρη Ν. Θεοδοσάκη, από το Ηράκλειο, γνωστού και με το ποιητικότατο προσωνύμιο τού «Κάστρου Ταχυδρόμος», έντονα φορτισμένο με κυριολεκτική και μεταφορική σημασία και πολλές άλλες πλούσιες υποδηλώσεις.

Πρόκειται για ένα βιβλίο γεμάτο Χριστό και Ορθοδοξία μέσα από μια σειρά θαυμάσιων ποιημάτων, σε ιαμβικό, κατά βάσιν, δεκαπεντασύλλαβο στίχο, που την αναφορά τους έχουν όλα στις μέρες αυτές του αγίου Δωδεκαημέρου. Στα ποιήματά του αυτά αποτυπώνονται τα καθαρά, τα γνήσια ελληνικά και μάλιστα τα κρητικά Χριστούγεννα, ζωντανεμένα από πλουσιότατα λαογραφικά στοιχεία, δοσμένα όλα μ’ ένα μοναδικά πλούσιο και απαιτητικά γενναιόδωρο κρητικό λεξιλόγιο, που, για τον λόγο αυτόν, αξιώνει συχνά επεξηγήσεις και ερμηνευτικές σημειώσεις, που τις βρίσκει ο αναγνώστης όλες κάτω από το κάθε ποίημα.

Τα ποιήματα του κ. Θεοδοσάκη τα βρίσκω, περί πλέον, γεμάτα με ζωηρά μηνύματα και πληροφορίες, πλούσιες λεξιλογικά ομοιοκαταληξίες και δύναμη ρίμας και περιεχομένου, που κατορθώνουν ελεύθερα να μας μεταγγίσουν το μυστήριο τής σωτήριας του Κυρίου Γεννήσεως, έτσι ταπεινά και αβίαστα, όπως ακριβώς με τρόπο φυσικό και αβίαστο το σωτήριο γεγονός πηγάζει και αναβλύζει μέσα από την απλότητα της ζωής και των εθίμων των απλών παλαιινών ανθρώπων.

Ο Ποιητής- όπως προλογικά σημειώνει- μέσα από τα ποιήματά του αυτά, τραγουδά τη χαρά της αθωότητας και της μαγείας από εκείνα τα παλιά, τα μακρινά «κρητικοπαπαδιαμαντικά» Χριστούγεννα, που έζησε κι εκείνος στα μικράτα του, εκεί στο χωριό του, στη διπόταμη κοιλάδα του Χόνδρου Βιάννου. Τη λεπτότητα, από την άλλη, των ευγενικών τής ποίησής του συναισθημάτων διακρίνουμε στην αφιέρωση της συλλογής του, που την προσφέρει ως «αντιδώρημα» από εκείνα τα πολλά που του χάρισε και κείνου ένα σπουδαίο χθες, με την αθωότητα ενός κόσμου παλιού, που έρχεται από πολύ μακριά μυροφόρος και έντονα αισθαντικός. Αυτές τις ακατάλυτες μνήμες, τις έπλεξε ο Ποιητής σ’ ένα «ματσάκι αλησμονιάς», να το στολίσουν- όπως σημειώνει χαρακτηριστικά- στο πέτο τους όλοι εκείνοι που μέλλουνε να ’ρθούνε.   

Την καλλιτεχνική επιμέλεια του βιβλίου τόσο στο εξώφυλλο, όσο και στις εσωτερικές του σελίδες, είχε ο π. Μιχάλης Πατεράκης, στον οποίο και ανήκουν οι θαυμάσιες εικόνες του βιβλίου, που τόσο απλόχερα προσδίνουν και στον πιο απαιτητικό αναγνώστη των θαυμάσιων αυτών ποιημάτων το απαραίτητο χριστουγεννιάτικο άρωμα και μια, επιπλέον, καλλιτεχνική ευχαρίστηση.  

Το βιβλίο αυτό συνιστούμε ενθέρμως σαν ένα μοναδικό ανάγνωσμα των αγίων ημερών που διερχόμαστε, γεμάτο από την ψυχή και τα γιορτινά ήθη και έθιμα της παλαιινής Κρήτης, που ο Ποιητής τα αναστοράται κατά τρόπον αυθεντικό μέσα από την αγροτική παραδοσιακή κοινωνία του χωριού του, όπου οι άνθρωποι αν και ζούσαν φτωχικά βίωναν, όμως- ζώντας αρμονικά με τη φύση και τις γεωργικές και κτηνοτροφικές ασχολίες τους- τη μεγαλύτερη ευτυχία. Μέσα από τα δεκάδες ποιήματά του παρελαύνει ο πλούσιος λαογραφικός παράδεισος των παιδικών του χρόνων, όπως ως μικρό παιδί τον έζησε και όπως νοσταλγικά, μέχρι σήμερα, τον θυμάται ^. τα μικρά παιδιά που ψέλνουν με τα σιδερένια τρίγωνά τους τα πατροπαράδοτα κάλαντα τής Γέννησης τού Χριστού, περνώντας από σπίτι σε σπίτι και υμνώντας το άξιο ζευγάρι τού αλετριού και τον ευλογημένο θερισμό, που προφητεύουν από τα τώρα πως μέλλεται πλούσιος και σε μεγάλη αφθονία να ’ρθει. Ένας, επίσης, ολόκληρος εθιμοτυπικός κόσμος ξεπηδά χαρούμενος μέσα από τα ποιήματα και τις σελίδες του βιβλίου, που πηγάζει από την όμορφη και αγνή ελληνική ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων της κρητικής υπαίθρου, κοσμώντας με τρόπο σπάνιο τη μεγάλη εορτή τής Χριστιανοσύνης.

Μέσα, ακόμα, από τα δεκάδες ποιήματα του κ. Θεοδωσάκη βλέπουμε να διαγράφεται όλη η αγωνία τού αγρότη, του φτωχού και ταπεινού τής ελληνικής γης φαμελιάρη, προκειμένου να διασφαλίσει το ψωμί και το ψωμί των παιδιών του, με την πολυμελή οικογένειά του μαζεμένη το βράδυ των Χριστουγέννων γύρω από το τζάκι, φωτισμένη από την αισιοδοξία πού χαρίζει η ζεστή φωτιά, που μεγαλώνει το όνειρο για τη σοδειά που μέλλεται να ’ρθει, διώχνοντας ταυτόχρονα μακριά τους ενοχλητικούς κι απρόσκλητους καλικαντζάρους. Την ίδια ώρα, οι νοικοκυρές έχουν πια ψήσει τα «χριστόψωμα», τις πίτες και τα «χριστοκούλουρα» και ετοιμάζονται για τη μεγάλη εορτή της χριστιανοσύνης.

Τι κρίμα που εμείς οι νεοέλληνες όλο και περισσότερο χάνουμε ή ξεχνούμε αυτόν τον πολύτιμο λαογραφικό μας θησαυρό. Ο ρυθμός τής νέας ζωής με τις ευκολίες και τις ταχύτητες τής μηχανής, με τις μετακινήσεις των πληθυσμών, το ανακάτωμα των κοινωνιών και τα εύκολα ταξίδια, ολοένα αλλάζει και εξαφανίζει την παραδοσιακή σταθερότητα και ομορφιά. Eυτυχώς, όμως, που υπάρχει η νοσταλγία, αυτή η πανανθρώπινη δυνατή «αδυναμία», που ξαναφέρνει τους απομακρυσμένους οδοιπόρους στα πρώτα βήματα τής παιδικής τους ζωής. Και στο βιβλίο αυτό του κ. Θεοδοσάκη η δύναμη αυτή, η νοσταλγία του για τα παλιά, είναι που περιπλέκεται τόσο στενά με τα γιορτινά τού λαού μας έθιμα και τις γιορτινές ετούτες μέρες των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανίων, φέρνοντάς μας πιο κοντά στις ρίζες τής φυλής μας και στα ιερά εκείνα νάματα που εξέθρεψαν στο διάβα των αιώνων το δέντρο τού ελληνισμού και της Ορθοδοξίας.

Τα θερμά μου συγχαρητήρια στον αγαπητό φίλο κ. Δημήτρη Ν. Θεοδοσάκη, τον όμορφο αυτόν του «Κάστρου Ταχυδρόμο» και για την παρούσα όμορφη προσφορά του στα ελληνικά γράμματα. Και τον διαβεβαιώνω ότι: «ὂντως ἒργον καλόν εἰργάσατο». Με τις παρουσιαζόμενες ποιητικές δροσοσταλίδες του να είναι σίγουρος ότι μας ενθαρρύνει όλους και μας κάνει να πιστεύουμε ότι όσο συνεχίζουμε να ενδιαφερόμαστε και να σκύβουμε πάνω από τις αιώνιες αξίες της χριστιανικής πίστης και του ελληνισμού, πάνω από τα ήθη και τις παραδόσεις μας που μας συγκρατούν και μας στηρίζουν καθοριστικά στα ελληνορθόδοξα μετερίζια, δεν χάθηκαν ακόμα όλα κάτω από τον αδυσώπητο οδοστρωτήρα του σύγχρονου τεχνοκρατούμενου πολιτισμού.

Κωστής Ηλ. Παπαδάκης * * * Από την παρουσίαση δύο βιβλίων σε τιμητική εκδήλωση για τον κ. Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη, που οργάνωσε το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, στον Πύργο Μονοφατσίου, την Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2019

Κωστής Ηλ. Παπαδάκης

Από την παρουσίαση δύο βιβλίων σε τιμητική εκδήλωση  για τον κ. Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη, που οργάνωσε το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, στον Πύργο Μονοφατσίου, την Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2019

Ο Ιωσήφ Φιλάγρης και τα Αστερούσια

Συμβολή στην τοπική Ιστορία

  Ο κ. Ζαχαρίας Δημ. Καλοχριστιανάκης, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, χρόνια τώρα ασχολείται συγγραφικά και με αξιοσημείωτο, ομολογουμένως, ζήλο για την ανάδειξη της διαχρονικής Ιστορίας του τόπου του, των Αστερουσίων, μιας περιοχής παρθένας με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος, μεγάλη παράδοση και λαμπρά ιστορία, που αποτέλεσε την πόρτα εισόδου του μοναχισμού από την αρχική του κοιτίδα, την Αίγυπτο, αρχικά στον ελλαδικό και στη συνέχεια και στον λοιπό πανευρωπαϊκό χώρο. Απ’ εδώ, επίσης (και πιο συγκεκριμένα από τους Καλούς Λιμένες, τόπο βιβλικό, γνωστό από τις Πράξεις των Αποστόλων) πέρασε, ως γνωστόν, και διαχείμασε ο θείος των Εθνών Απόστολος Παύλος κι εδώ, στις απόκοσμες κορυφές και στ’ απομονωμένα αστερουσιανά σπήλαια ο ορθόδοξος μοναχισμός το πρώτον υιοθέτησε τον τύπο της νοεράς προσευχής, αλλά και ανέδειξε προς στήριξη της ορθόδοξης πίστης του κρητικού λαού την αντιρρητική θεολογία σε μιαν κορυφαία στιγμή της ιστορίας, που σημαδεύτηκε από τον περίφημο λόγιο ιερωμένο και αριστοτελικό φιλόσοφο Ιωσήφ Φιλάγρη. Τώρα δε, με το παρουσιαζόμενο πόνημά του, ο κ. Καλοχριστιανάκης έκρινε σκόπιμο να εξετάσει τη δράση, το έργο και τον φιλοσοφικό στοχασμό του Ιωσήφ Φιλάγρη σε σχέση, πάντα, με τον εμπνέοντα Αστερουσιανό χώρο- όπως τον περιγράψαμε αμέσως παραπάνω- όπου περί τα έτη 1360 έως 1393, της ενετικής στην Κρήτη κυριαρχίας, έζησε το μεγαλύτερο και παραγωγικότερο μέρος της ζωής του.

Έτσι, αν προσέξουμε τον τίτλο του πρώτου βιβλίου που παρουσιάζουμε απόψε στην αγάπη σας (του Φιλάγρη), θα παρατηρήσουμε ότι, ακριβώς, ενώ στο κείμενο προηγούνται - και αυτό, φυσικά, είναι και το σωστό- τα Αστερούσια, δεδομένου ότι επιθυμία τού συγγραφέα είναι πρώτα- όπως έχουμε ήδη επισημάνει- να μας παρουσιάσει, με κάθε λεπτομέρεια, τον χώρο και τον χρόνο (τον χωροχρόνο) στον οποίο έζησε και έδρασε ο μέγας αυτός φιλόσοφος και αντιρρητικός θεολόγος, όμως, στο τέλος, όταν είναι, πια, να δώσει τον τίτλο του βιβλίου, ο συγγραφέας αντιστρέφει- θεωρώ συνειδητά- τη λογική σειρά σκέψης και λόγου των κειμένων του βιβλίου του και προτάσσει- δημιουργώντας, πάντως, με αυτό καλαισθησία και πρωθύστερο (ως προς τη συνεκτική διαδοχή των πραγμάτων) σχήμα- προτάσσει, λέγω, των Αστερουσίων το όνομα του Φιλάγρη («Ο Ιωσήφ Φιλάγρης και τα Αστερούσια»), θέλοντας, προφανώς, με τον τρόπο αυτόν, να τονίσει εμφατικά τη μεγάλη του ανδρός μορφή και την τεράστια συμβολή του στη διαφύλαξη της Ορθοδοξίας έναντι του Ρωμαιοκαθολικισμού των κρίσιμων εκείνων χρόνων, της Ενετοκρατίας, που ο Φιλάγρης έδρασε στην περιοχή των Αστερουσίων.

Ο χώρος, λοιπόν, όπου εκτυλίσσεται η αντιρρητική και διδακτική του Φιλάγρη δράση είναι, ακριβώς, ο ενιαίος χώρος του Κρητικού Νότου, όπως τον ορίσαμε παραπάνω και όπως τον καταγράφει και στο παρουσιαζόμενο βιβλίο του ο συγγραφέας κ. Καλοχριστιανάκης ^. το ιερό, δηλαδή, βουνό των Αστερουσίων, με κέντρα τις περιοχές του Κόφινα (Λουσούδι- Μονή Τριών Ιεραρχών), όπου ο Φιλάγρης γράφει το 1382- 83 ή το 1388 το σημαντικότερο από τα αντιρρητικά του κείμενα, τον κατά Λατίνων δικανικό λόγο, προκειμένου- όπως σημειώνει στον πρόλογό του- να τονώσει το ορθόδοξο φρόνημα των συμπατριωτών του και, λίγο αργότερα (το 1393), και τα φιλοσοφικά του κείμενα, τα οποία ολοκληρώνει τον Μάρτιο του 1394 στην Ερημόπολη, «πλησίον του Γαληνίου Χριστού», στη ρεθεμνιώτικη, δηλαδή, Πίσω Γιαλιά (στην Πατρίδα μου!), με τον σχολιασμό του έργου «Περί Ερμηνείας» του Αριστοτέλη (σημειώνει ο Φιλάγρης κατά λέξη: «Ετελειώθη …. εν τη Ερημοπόλει πλησίον του Γαληνίου Χριστού…»).

Την υπόθεση ότι πρόκειται για το μοναστήρι του Γαληνίου Χριστού διατύπωσε πρώτος ὁ Λατίνος ἀρχιεπίσκοπος τῆς Ἀθήνας, Louis Petit- πού ἐξέδωσε τή Βιβλιογραφία τῶν Ἑλληνικῶν Ἀκολουθιῶν πού τυπώθηκαν ἀπό τό 1626 ὡς τό 1925. Ο  Petit θεώρησε ότι από το όνομα της Μονής αυτής προήλθε το σημερινό ρεθεμνιώτικο χωριό Α γ ί α   Γ α λ ή ν η , υπόθεση που επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι στην περιοχή αναφέρεται, πράγματι, μονή του «Σωτήρος Χριστού του Γαληνού», ενώ «Ερημόπολις» («ετελειώθη …. εν τη Ερημοπόλει», σημειώνει ο Φιλάγρης) ονομάζεται και σήμερα όρμος και υδραγωγείο στη βόρεια ακτή του κόλπου της Μεσαράς, δυο, μόλις, μίλια δυτικά της Αγίας Γαλήνης.

Ώστε, σε τελική ανάλυση, οι περιοχές των Μονών των Τριών Ιεραρχών (της οποίας ο Φιλάγρης υπήρξε κτήτορας πριν από τα έτη 1393- 94), του Κουδουμά και του Γαλήνιου Χριστού (Αγίας Γαλήνης) (παρά την Ερημόπολη, της επαρχίας Αγίου Βασιλείου, Ρεθύμνου)- στις οποίες γίνεται ρητή αναφορά στο έργο τού Φιλάγρη- ορίζουν και τον χώρο της ενιαίας ασκητικής, μοναχικής, αντιρρητικής και διδακτικής δράσης του.

Μετά από όλα αυτά θα μου επιτρέψετε, στο σημείο αυτό, επιλογικά, να κλείσω την παρουσίασή μου στο θαυμάσιο αυτό βιβλίο του φίλου κ. Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη με τα ίδια του τα λόγια, όπως «καλλιγραφικοίς, σχεδόν βυζαντινοίς, θα έλεγα, γράμμασιν» κλείνουν στο καλλιτεχνικό οπισθόφυλλο του βιβλίου, το όλον έργο, με μιαν πλήρη γλωσσικά και πυκνά δομημένη περίληψη του κειμένου, που διατηρεί «σφιχτά» το ενιαίο ονοματικό ύφος (ένα μοναδικό ρήμα σε ολόκληρη περίληψη 70 λέξεων!), κύριο συστατικό του σαφούς, απόλυτου και κατηγορικού λόγου:

«Εδώ στα Αστερούσια, στη νοτιότερη οροσειρά της Ελλάδος και της Ευρώπης, στην εκκλησιαστική επικράτεια της Ιεράς Μητρόπολης Γορτύνης και Αρκαδίας, παρά “την Κωφήνια” κορυφή και την Ιερά Μονή Κουδουμά, στην τοποθεσία Λουσούδι, στην Ιερά Μονή των Τριών Ιεραρχών, έζησε (ιδού το μοναδικό ρήμα), έζησε, λέγω, το β΄ μισό του 14^ου αιώνα ο λόγιος ιερωμένος Ιωσήφ Φιλάγρης, ιδρύοντας ένα ανώτατο πνευματικό κέντρο, διδάσκοντας την “πλείονα” γνώση και αντιγράφοντας τα αριστοτελικά κείμενα».

Και τώρα το άλλο αριστουργηματικό βιβλίο του κ. Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη.

«Ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης,

Συμβολή στη νεότερη ιστορία της Κρήτης»

  Πολλοί συνέβαλαν στην εκδοτική πληρότητα και καλαισθησία και του παρόντος βιβλίου τού κ. Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη, με τη σύμπραξη, εδώ, και της γνωστής και πολυγραφότατης Αρχανιώτισσας δασκάλας, συγγραφέα και λαογράφου- ζωγράφου κ. Ειρήνης Ταχατάκη, «Ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης, Συμβολή στη νεότερη ιστορία της Κρήτης», και πρώτιστα ο Ηγούμενος της Ι. Μονής Κουδουμά κ. Μακάριος, ο Λαογραφικός, Αρχαιολογικός, Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλων της Ι. Μονής Κουδουμά και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Στερνών Μονοφατσίου «Ο Κόφινας».

 Ο Καπετάν Ιωάννης Αινικολιώτης- με προσωνύμιο, αυτό το τελευταίο, που του δόθηκε από τον τόπο καταγωγής του, το χωριό του, δηλαδή, τον Άγιο Νικόλαο Μονοφατσίου- υπήρξε πρωτοπαλίκαρο του Μιχαήλ Κόρακα και αρχηγός της επαρχίας Μονοφατσίου με σημαντική συμβολή στις επαναστάσεις των ετών 1866- 69, 1878, 1889, 1895 και 1897^. ε!, όχι και λίγες! Πέντε στον άριθμό! Κοντά σε όλη αυτήν την πολυκύμαντη πολεμική δράση και ζωή, ο Αϊνικολιώτης, με ως εκατό ωραιόκορμους Κρητικούς πολεμιστές τίθεται μπροστάρης της ελληνικής Λεγεώνας στον Γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870- 71. Και αυτό σαν ένα αντιδώρημα, όπως λέγει χαρακτηριστικά ο ίδιος, για την συμμετοχή των Γάλλων φιλελλήνων στην ελληνική επανάσταση του 1821. Λίγο αργότερα, στα 1904, ο ίδιος αγωνιστής εμφανίζεται και πάλι με ενεργό συμμετοχή, ως εθελοντής, πλέον, και στον Μακεδονικό Αγώνα για τον ίδιο ακριβώς λόγο.

  Μα πώς, αλήθεια, επαναλαμβάνεται η Ιστορία! Η Κρητική νεότητα, γνωστόν ότι πρώτη προσέτρεχε παντού και πάντα με εξαιρετική ολοθυμία, σύμπνοια και ομοφροσύνη έδινε το παρόν σε όλους τους εθνικούς κινδύνους, και μάλιστα στον Μακεδονικό (Σιάτιστα, Δρίσκο, Μορίχοβα, Δοϊράνη), επιθυμώντας να ανταποδώσει μέρος μόνον της πανελλήνιας στοργής και αφοσίωσης που και εκείνη- η Κρήτη μας- δοκίμασε κατά τον τριετή μεγάλο της αγώνα, με κορυφαίο, εδώ, γεγονός το επικό Αρκάδι. Και αυτήν την αγαπητική ανταπόδοση πρέπει να εννοήσουμε υπό τη λέξη «Αντιδώρημα», όπως συνέβη, εδώ, και με τον Αϊνικολιώτη στη Γαλλία, αλλά και με τις επιχειρήσεις του, αργότερα και στην ελληνική Μακεδονία. Ή να το πω κομψότερα, όπως τόσο όμορφα το έλεγε ο αείμνηστος ρεθεμνιώτης Καθηγητής και πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεώργιος Ν. Παπαδάκης- του οποίου «εποιήσαμεν» και τη μοναδική βιογραφία (έτσι ξεχνάμε τους μεγάλους άνδρες, όπως και τον δικό μας και δικό σας Βασίλειο Μαρκάκη, Σεβασμιώτατε!)- και να, λοιπόν, τι έγραφε ο Παπαδάκης: «επειδή, ακριβώς, το Πανελλήνιον με στοργήν τόσην και συρροήν εθελοντικήν εκ των ρωμαλεοτέρων ψυχών του ετόνωσε πάντοτε την αγωνιζομένη Κρητική ψυχήν, διά τούτο και αύτη ως τις συμπυκνωτής του όλου της φυλής μένους ώρμα- κατά παράδοσιν άμα- και ηυτύχησεν ν’ αποδώση μέρος της πανελλήνιας αυτής στοργής και εθελοθυσίας».

  Ζώντας, λοιπόν, ο Καπετάν Γιάννης Αϊνικολιώτης σε μιαν εποχή χαρακτηριζόμενη από σειράν απελευθερωτικών για τον τόπο αγώνων συμμετείχε σε όλους- όσους χώρεσε το εύρος μιας μόνης και τρικυμιώδους ζωής - με πάθος και εξαιρετικό πατριωτικό ενθουσιασμό, προσφέροντας τα μέγιστα και φθάνοντας στα όρια της συναρπαγής. Έτσι, ο Αϊνικολιώτης κατέστη ήρωας, μορφή θρυλική, ιδιαίτερα δε στην περί τη γενέτειρά του περιοχή, στην εξέλιξη των γεγονότων της οποίας η συμβολή του υπήρξε μεγαλειώδης, καταλυτική.

      Σεμνός και ανιδιοτελής ο Αϊνικολιώτης μακροημέρευσε κι ευτύχησε να δει τις θυσίες των αγώνων του να δικαιώνονται σε όλα^. εκλέχτηκε βουλευτής στην Κρητική Βουλή και αντιπρόσωπος της Κρήτης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και χάρηκε να δει την Κρήτη ελεύθερη και ενσωματωμένη στον ελληνικό εθνικό κορμό.

Μιαν, όμως, πράξη του άνδρα, ο συγγραφέας μας, ο κ. Καλοχριστιανάκης, κατ’ εξοχήν, θα εκθειάσει και ξεχωρίσει μέσα από όλες στο βιβλίο του, θεωρώντας την ως την κορυφαία  και μοναδική ανάμεσα στα τόσα άλλα και  μεγάλα ανδραγαθήματά του, μια πράξη καθόλου επίπονη και για τη ζωή του απειλητική, όπως αυτές, τις πολεμικές, που αναφέραμε αμέσως παραπάνω, αφού, απλούστατα, έλαβε χώρα έξω από τα θέατρα του πολέμου, σε μια στιγμή διπλωματίας και διαπραγματεύσεων για το τι δέον γενέσθαι με την ελευθερία της αγαπημένης του Κρήτης, μιαν πράξη όμως έμπονη και βαθιά ανθρώπινη και στοχαστική, που αναδείχθηκε, τελικά, σωτήρια της ζωής ενός των μεγαλυτέρων Ελλήνων πολιτικών, του Ελευθερίου Βενιζέλου και εδώ είναι που ρίχνει όλο το βάρος ο φίλος κ. Καλοχριστιανάκης.

      Μα και στο σημείο αυτό, κρίνουμε σκόπιμο να αφήσουμε και πάλι, όπως και στο προηγούμενο βιβλίο του (τον Ιωσήφ Φιλάγρη) τον ίδιο τον συγγραφέα και του παρόντος πονήματος, τον τιμώμενο κ. Καλοχριστιανάκη, να μας διηγηθεί με τα ίδια του τα λόγια το μέγα και μοναδικό αυτό γεγονός, που διατρανώνει, γι’ αυτόν, το μεγαλείο της προσφοράς του Αϊνικολιώτη προς την πατρίδα, κλείνοντας την ομιλία μας για τον άνδρα με μιαν πλήρη, και πάλι, γλωσσικά και πυκνά δομημένη περίληψη του κειμένου, με βάση ένα δυναμικό πρωθύστερο σχήμα, που στο οπισθόφυλλό του «κλείνει» το θαυμάσιο αυτό βιβλίο. Με αυτήν την περίληψη θα ήθελα και εγώ να «κλείσω» την παρούσα ομιλία μου. Και αυτή, μόνη, αγαπητοί μου, αν σας μείνει- φεύγοντας από εδώ απόψε - θα έχετε, και πάλιν, αποκομίσει το μέγιστον, ναι, το μέγιστον, όφελος από την αποψινή βραδιά:

      «Η ιστορία των εθνών διαμορφώνεται από τον λαό και από τις ικανότητες και το πολιτικό αισθητήριο των εκάστοτε ηγετών του. Τυχαία γεγονότα που ως καταλύτες διαμορφώνουν τις ιστορικές συγκυρίες δεν αποκλείονται. Η σημερινή Ελλάδα οφείλει την εδαφική της έκταση στις ικανότητες του μεγαλοφυούς κυβερνήτη της, του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου, του οραματιστή και ενσαρκωτή της Μεγάλης Ιδέας. Ποια, όμως, θα ήταν τα σύνορα και η τύχη της πατρίδας μας χωρίς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, αν κατά τη Γενική Συνέλευση των εκπροσώπων των Ανατολικών Επαρχιών της Κρήτης το 1897 στις Αρχάνες, ο καπετάν Γιάννης Αϊνικολιώτης δεν προλάβαινε την τελευταία στιγμή να αφοπλίσει τον επίδοξο του Ελευθερίου Βενιζέλου δολοφόνο;» Και ο συγγραφέας ολοκληρώνει: «Καπετάν Γιάννη Αϊνικολιώτη! Και μόνο γι’ αυτή σου την πράξη η Ελλάδα σου οφείλει απέραντη ευγνωμοσύνη!».

         Σεβασμιώτατε, κυρίες και κύριοι,

      Για όλα αυτά, ο κ. Καλοχριστιανάκης είναι αληθινά άξιος του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας και, μάλιστα, εσάς των Αστερουσιανών για το περίσσευμα της αγάπης του και για το περισπούδαστο και κεφαλαιώδους σημασίας έργο του για τον τόπο σας, τον τόπο μας, απόρροια της αγάπης του και των συστηματικών και ενδελεχών ερευνών του στον χώρο της κρητικής, εκκλησιαστικής και πολιτικής ιστορίας. Χωρίς κανένα δισταγμό μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το φωτισμένο ενδιαφέρον ορισμένων ανθρώπων, όπως εδώ του κ. Καλοχριστιανάκη, το γνήσιο συναίσθημα ευθύνης τους απέναντι στους συμπολίτες τους, η ολοπρόθυμη συνεργασία τους με τους άλλους για ανώτερους σκοπούς και ιδανικά αποτελούν την ασφαλέστερη δικλείδα για την προαγωγή και ιστορική και πνευματική ανάπτυξη και καταξίωση ενός τόπου.   

                                                                                                                                                                  Σας ευχαριστώ!