ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜ. ΦΡΥΓΑΝΑΚΗ * * * ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ & ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ

 


 

ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜ. ΦΡΥΓΑΝΑΚΗ

 

ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ & ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ

[Έκδοση Νεκτάριος Παναγόπουλος, Αθήνα 2020, σχ. 8ο (23 Χ 16), σσ. 674]

 

 

      ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

            www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Από την αρχή, κιόλας, της δημοσίευσής τους- τώρα και είκοσι, περίπου, χρόνια- παρακολουθώ ανελλιπώς και με εξαιρετικό ενδιαφέρον τα Επετειακά και λοιπά Παράλληλα δημοσιεύματα του φίλου ποιητή και συγγραφέα Γιώργου Δ. Φρυγανάκη, που όλα αυτά τα χρόνια παρουσιάζει ανελλιπώς από τις στήλες τοπικών εφημερίδων, κυρίως του «Ρεθέμνους», υπό τον γενικό τίτλο της στήλης «Επίκαιρα και διακαιρικά», αλλά και από άλλες τοπικές εφημερίδες, την «Ελευθερία», τα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» και την «Κρητική Επιθεώρηση», καθώς και από τα ρεθεμνιώτικα περιοδικά «Άγονη Γραμμή», «Ενοριακή Παρουσία» του Μητροπολιτικού Ναού των Εισοδίων και «Αναζητήσεις» του Συνδέσμου Φιλολόγων Ρεθύμνου.   

Πρόκειται για εύστοχα άρθρα, επιφυλλίδες, δοκίμια, μελετήματα, αφηγήματα, ποιήματα, στιχουργήματα, θεατρικά και βιβλιοπαρουσιάσεις, που τα περισσότερα γράφτηκαν με αφορμή Παγκόσμιες ή Ευρωπαϊκές Ημέρες και Εθνικές ή Τοπικές Εορτές. Ο όρος του τίτλου Παράλληλα αναφέρεται σε κείμενα, ειδικότερα, που ο συγγραφέας δημοσίευσε όχι με επετειακή αφορμή, αλλά με βάση την τρέχουσα επικαιρότητα και λειτουργούν συμπληρωματικά προς τα υπόλοιπα.

Από το παρουσιαζόμενο βιβλίο- και ειδικά από τον εκτενέστατο Πρόλογο των εννέα πυκνογραμμένων σελίδων- γίνεται φανερό ότι ο συγγραφέας έχει μελετήσει πολύ το θέμα των Επετείων- παγκόσμιων, ευρωπαϊκών, εθνικών ή τοπικών- και καταλήγει σε εξαιρετικά εύστοχες και ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις, που, εν περιλήψει, αναφέρονται: α) στο πρόβλημα της «υπερφόρτωσης» τόσο του ημερολογιακού έτους, όσο και ορισμένων Ημερών, με αφιερώσεις, πράγμα που δυσχεραίνει και, συχνά, οδηγεί σε σύγχυση και υποβάθμιση αυτών β) στη «σύμπτωση», σε κάποιες περιπτώσεις, ορισμένων θρησκευτικών και ιστορικών επετείων και γ) στον «πολυμερισμό» ορισμένων αφιερωματικών θεμάτων, με κυρίαρχο εδώ το θέμα της υγείας, που επιμερίζεται σε 17 Παγκόσμιες Ημέρες!

Οι παρατηρήσεις του συγγραφέα προχωρούν, περαιτέρω, το ίδιο εύστοχα και δυναμικά και στο θέμα του σωστού εορτασμού από τις σχολικές κοινότητες (και όχι μόνο) των Παγκόσμιων Ημερών (στοχοθεσία, τρόπος αξιοποίησής τους), ώστε να αποτελούν ουσιαστικό- οργανικό μέρος της σχολικής πράξης και ζωής και να αποφεύγεται η τυποποίησή τους. Αυτό, κατά τον συγγραφέα, καθίσταται δυνατόν μέσα από σωστούς τρόπους διοργάνωσής τους στο σχολικό περιβάλλον, ώστε το γεγονός να αποδίδεται και να αξιολογείται στις πραγματικές και ουσιαστικές του διαστάσεις.

Ο ημερολογιακός καθορισμός των επετείων (εθνικών ή παγκοσμίων) κατέστησε αναγκαία την ευρετηριακή κατάταξη τού εν λόγω τεράστιου και πολυθεματικού υλικού κατά μήνες (Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάρτιο κ.λπ.), όπου έχει οριστεί και τοποθετηθεί το κάθε γεγονός.

Θεωρώ ότι η πλουσιότατη θεματολογία του παρουσιαζόμενου τόμου, που εξακτινώνεται σε πολλά και καυτά κοινωνικά ζητήματα, τον καθιστά ένα εξαιρετικό βοήθημα στην Έκθεση Ιδεών για τους μαθητές του Λυκείου, στους οποίους, ως τέτοιο, συνιστάται ανεπιφύλακτα.  Πρόκειται, ακριβώς, για εύστοχα έμμετρα και πεζά κείμενα πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού, με έντονο το στοιχείο τής κριτικής (συχνά δε και της αυτοκριτικής) και φανερή φιλοσοφική διάθεση. Ο συγγραφέας νοιάζεται εξαιρετικά για τα καθημερινά, ελάσσονα και μείζονα, προβλήματα τοπικού, εθνικού και παγκόσμιου ενδιαφέροντος και το θεωρεί ως αυτονόητο καθήκον του να παίρνει στοχαστικά και μαχητικά δημόσια και υπεύθυνη θέση, κρίνοντας και σημασιολογώντας με άγρυπνη συνείδηση πρόσωπα και πράγματα και χαράσσοντας με υψηλό και γόνιμο φρόνημα τον δρόμο, έχοντας, πάντα, ως σταθερή και αδιασάλευτη αρχή τα κείμενά του (πεζά είτε ποιητικά) να καθίστανται πρόμαχος και προασπιστής των δικαιωμάτων τού ανθρώπου.

 Τα θέματά του ο συγγραφέας, όπως έχει φανεί από τα παραπάνω,  τα αντλεί από την ελληνική και διεθνή επικαιρότητα και τα αξιοποιεί με ξεχωριστή μαεστρία και ’πιδεξιοσύνη, με στοιχεία που δανείζεται από τα αποθεματικά μιας εξαιρετικά πλούσιας και λιπαράς γενικής παιδείας και κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής εμπειρίας κι ευαισθησίας, που, ευστόχως, εξακτινώνεται μέχρι τα βάθη τής παγκόσμιας και ιδιαίτερα τής ελληνικής διανόησης, χρησιμοποιώντας επιτυχώς άλλοτε τα δεκανίκια τής ιστορίας και της μυθολογίας και άλλοτε της θεολογίας, της φιλοσοφίας, της ψυχολογίας και της φιλολογίας.

Στο παρουσιαζόμενο βιβλίο τού Γιώργου Φρυγανάκη μπορούμε να θαυμάσουμε την εξαιρετική, αφενός, ποικιλότητα και το εκπληκτικό δημιουργικό δαιμόνιο και, αφετέρου, τη σπουδαία γλωσσοπλαστική και συνθετική δύναμη, τον καυστικό και «τσεκουράτο» λόγο, το ανεξάντλητο και πηγαίο χιούμορ και γενικά την απλότητα τής ευμορφίας. Ο λογοτέχνης, κινούμενος μέσα στη χάρη ενός έντονα προσωπικού ύφους, κλιμακωτά και με όπλα του την καθαρότητα τής γλώσσας, τη θαυμαστή δομική, θα την έλεγα σχηματική συμμετρία του λόγου, τη μουσικότητα και λυρική αρτιότητα, την υποβλητική δύναμη των εικόνων και, κυρίως, την πρωτοτυπία των θεμάτων του, κατορθώνει να αισθητοποιήσει και εκφράσει τις σκέψεις του, αναγνωρίζοντας και εντοπίζοντας, ο καθένας, εύκολα στα κείμενά του σημάδια κάθε εποχής. Οι υψηλές ιδέες, η αγάπη για την πατρίδα, η ειρήνη, η ανεξαρτησία, η  ελευθερία, η ηθική, η ισότητα, η χρηστότητα, η εντιμότητα είναι παντού παρούσες και διασώζουν ακέραιη την προσήλωση τού αναγνώστη στην ουσία της αλήθειας.

Με όλα τα παραπάνω, το παρουσιαζόμενο βιβλίο τού εκλεκτού φίλου και συναδέλφου Γιώργου Δ. Φρυγανάκη σαφώς, λόγω θεματολογίας, διασφαλίζει μέσα του, πέραν από το επικαιρικό και συγχρονικό και το διαχρονικό στοιχείο. Τα θέματά του άπτονται της καθημερινής επικαιρότητας και αφορούν και προβληματίζουν τον άνθρωπο τής κάθε εποχής. Και είναι αυτή η διαχρονικότητα που καθιστά, θεωρούμε, απόλυτα θεμιτή και αναγκαία την παρούσα δημοσίευση των εν λόγω κειμένων, αφιερωμένων στο τραγούδισμα και στον έλεγχο τής ιστορικής πορείας και παρουσίας τού ανθρώπου μέσα στην ελληνική κοινωνία και στον παγκόσμιο πολιτισμό.  

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ (1818; - 1901;) * * * ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ

 

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ  ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ

(1818; - 1901;)

ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

    www.ret-anadromes.blogspot.com

 

            Ο Εμμανουήλ Πετυχάκης υπήρξε μια όντως εξέχουσα και ευγενική φυσιογνωμία του νομού Ρεθύμνου. Δυστυχώς, όμως, πολύ λίγα μάς έχουν διασωθεί για το πρόσωπό του και αυτά κυρίως μέσα από νεκρολογίες προς τα δύο επιφανή τέκνα του · τον γιατρό, ιδρυτή και πρώτο Πρόεδρο του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης Κωνσταντίνο Πετυχάκη και Πράκτορα της Ιταλίας και τον δικηγόρο Μίνω Πετυχάκη, Υποπρόξενο της Ελλάδας. Αδελφός του ήταν ο Χαράλαμπος Πετυχάκης.

Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε το έτος γέννησης του Εμμανουήλ Πετυχάκη, καθώς και του αδελφού του Χαράλαμπου, όπως είδαμε στο οικείο για τον άνδρα άρθρο μας (Χαράλαμπος Πετυχάκης, Ρεθεμνιώτικα Νέα, 22/12/2020). Πάντως, όλως τυχαία, ανάμεσα στα ονόματα των Κρητών μαθητών που γράφτηκαν στο Γυμνάσιο Σύρου το έτος 1833, αναγνώσαμε και αυτά των Πετυχάκη Εμμανουήλ και Πετυχάκη Χαράλαμπου. Τα αναφέρει ο συριανός Ανδρέας Δρακάκης, νομικός- ιστορικός, στο βιβλίο του «Τ’ Άγνωστα Χρόνια - Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στη Σύρο», και θεωρούμε ότι- ζευγαρωμένα ως έχουν στο εν λόγω βιβλίο- θα πρέπει με βεβαιότητα να αφορούν στους εν λόγω αδελφούς Εμμανουήλ και Χαράλαμπο, δεδομένου ότι και δένουν αρμονικότατα με τις λοιπές χρονολογίες του βίου αμφοτέρων, αλλά και με δεδομένη την ιστορική πραγματικότητα της εποχής, που πολλοί Κρήτες κατέφευγαν ως πρόσφυγες στη Σύρο και μάλιστα λίγο αργότερα, κατά την επανάσταση του 1866-1869. Οπότε, αν οι αδελφοί Εμμανουήλ και Χαράλαμπος γράφτηκαν στο Γυμνάσιο της Σύρου το έτος 1833, θα πρέπει να θεωρήσουμε ως έτος γέννησης τού ενός το 1820 (μάλλον του Χαράλαμπου), ενώ για τον Εμμανουήλ ένα- δυο χρόνια νωρίτερα (1818;), οπότε θα πρέπει και να φοίτησε στο Γυμνάσιο κάπως καθυστερημένα και λίγο μεγαλύτερος από τον αδελφό του, ενώ και οι δύο, τελικά, γίνονται δημοδιδάσκαλοι, ο Εμμανουήλ δε και δικηγόρος.

         Έτσι, ο Εμμανουήλ σε ηλικία σαράντα δύο, περίπου, χρόνων, περί το έτος 1860, φέρεται ως διευθυντής ιδιωτικού σχολείου στο Ρέθυμνο, με τον μεγαλύτερο αδελφό του, τον Χαράλαμπο Πετυχάκη και τον Ιάκωβο Μαθιουδάκη. Την υπογραφή αυτού του τελευταίου βλέπομε στον αριθμό 6 του δημοσιευομένου εγγράφου (εικ. 1). Οι εν λόγω τρεις άνδρες υπήρξαν συνιδρυτές του πρώτου ιδιωτικού σχολείου που λειτούργησε στο Ρέθυμνο περί το έτος 1858. Και οι τρεις συνυπογράφουν ευχαριστήριο επιστολή, με χρονολογία 18 Οκτωβρίου 1860, προς τον Εμμανουήλ Βυβιλάκη- άνδρα που προώθησε σημαντικά τη διοργάνωση της στοιχειώδους εκπαίδευσης στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Ρέθυμνο- για την προσφορά του στο σχολείο ενός κοσμοσφαιρίου μέσω του τρίτου εκ των συνιδρυτών, Ιακώβου Μαθιουδάκη. Τον πληροφορούν, ακόμα, ότι τα έσοδα δεν επαρκούσαν, αλλά επειδή ο σκοπός τους ήταν «ιερός, να φωτίσουν και όχι να κερδίσουν», επιφορτίζονταν οι ίδιοι με τα έξοδα συντήρησης και λειτουργίας του σχολείου.  


Εικ. 1. Αντί άλλης φωτ. του άνδρα, που δεν μπορέσαμε να εντοπίσουμε, δημοσιεύουμε έγγραφο στο οποίο υπό το Νο 6 υπογράφει ο Ιάκωβος Μαθιουδάκης και υπό το Νο 4 ο Στυλ. Πετυχάκης (φωτ. Αρχείο Γ.Π.Εκκεκάκη)

Από τον αδελφό του, τον Χαράλαμπο, ο Εμμανουήλ Πετυχάκης παρέλαβε, περί τον Σεπτέμβριο του 1867, τη διεύθυνση του Ελληνικού Προξενείου στο Ρέθυμνο. Τότε είχε, ήδη, αρχίσει η Μεγάλη Κρητική Επανάσταση και η άδολη φιλοπατρία του Χαράλαμπου έγινε αφορμή να γνωρίσει την εξορία, οπότε αναγκάστηκε να ζητήσει καταφύγιο στην ελεύθερη Ελλάδα. Στη διεύθυνση, λοιπόν, του Ελληνικού Προξενείου στο Ρέθυμνο τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Εμμανουήλ, θέση την οποία διατήρησε μέχρι, τουλάχιστον, το 1890, οπότε τον διαδέχτηκε και αυτόν ο γιος του Μίνως Πετυχάκης. Οπότε, απ’ ό,τι βλέπουμε, η θέση του προξενικού πράκτορα στο Ρέθυμνο, όλα αυτά τα χρόνια (περίπου 1860- 1898), μεταβιβάζεται οικογενειακά σε Πετυχάκηδες, δεδομένου ότι και ο Χαράλαμπος στη θέση αυτήν είχε διαδεχθεί, αλλά για ένα μικρό διάστημα, ενός περίπου χρόνου, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1867, τον πενθερό του Γεώργιο Καλοκαιρινό (από τους Καλοκαιρινούς του Ηρακλείου), που ήταν πράκτορας της Αγγλίας και του Βασιλείου της Ελλάδας στο Ρέθυμνο κατά το έτος 1866.

Άγνωστη παραμένει η χρονολογία θανάτου του Εμμανουήλ Πετυχάκη. Υποθέτω, πάντως, ότι θα πρέπει να πέθανε ανάμεσα στα έτη 1884 και 1903, με μεγαλύτερη πιθανότητα τις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα (1900- 1903), σε ηλικία ογδόντα τεσσάρων, περίπου, χρόνων. Τον επικήδειο στην κηδεία του είχε εκφωνήσει ο Εμμανουήλ Γενεράλις.

 


Εικ. 2. Στυλιανός Πετυχάκης (φωτ. Ειρ. Μπιμπίρη)

ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ

 

Ο Στυλιανός Πετυχάκης (εικ. 2), την υπογραφή του οποίου βλέπομε στον αριθμό 4 του δημοσιευομένου εγγράφου (βλ. εικ. 1), ήταν πατέρας του γνωστού Δημάρχου Τίτου Πετυχάκη και του δικηγόρου στην Αθήνα Παντελή Πετυχάκη (1872- 1918). Ήταν έμπορος και πολύτεκνος, αλλά αυτό δεν τον εμπόδιζε να συμμετέχει ενεργά στα κοινά. Γνωρίζομε, για παράδειγμα, ότι υπήρξε Έφορος των Κοινών της Πόλεως Καταστημάτων και ότι έζησε δραστήρια στην πόλη του. Πέθανε περί το 1900-1901.

 

  Βιβλιογραφία

 

  Γιάννη Ευθ. Τσουδερού, Αφιέρωμα στην Ιστορία της Κρήτης κ’ ειδικότερα του Ρεθέμνου 1536- 1924, Ρέθεμνος 1995, σ. 56, 59 και 145.

 Μιχάλη Τρούλη, «Ένα ενδιαφέρον φυλλάδιο του Εμμανουήλ Βυβιλάκη», Κρητολογικά Γράμματα, τ. 1 (1990), σημ. 39, σ. 99.

Ανδρέα Δρακάκη, Τ΄ άγνωστα χρόνια, ο Ελευθέριος Βενιζέλος στη Σύρο, Αθήνα 1985.

Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, Κεραμές και Αγαλλιανός, Ρέθυμνο 2002, σ. 269.

ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ ΜΙΝΩΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ * * * Ο πολιτικός και Άνθρωπος * (1858- 1933)


Εικ. 1α. Μίνως Πετυχάκης
 

ΜΙΝΩΣ ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

Ο πολιτικός και Άνθρωπος

(1858- 1933)

       ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

            www.ret-anadromes.blogspot.com

         Μία εξέχουσα μορφή του Ρεθύμνου υπήρξε ο δικηγόρος και πολιτευτής Μίνως Εμμ. Πετυχάκης (εικ. 1α και β). Ήταν γιος του πρόξενου της Ελλάδας στο Ρέθυμνο Εμμανουήλ Πετυχάκη, αδελφός του φωτεινού και ακάματου εκείνου άνδρα, του γιατρού, ιδρυτή και Προέδρου για πολλά χρόνια του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης και υποπρόξενου της Ιταλίας Κωνσταντίνου Πετυχάκη και πρώτος ξάδελφος του δικηγόρου και δημάρχου Τίτου Στυλ. Πετυχάκη. Σύζυγός του ήταν η Μαρία Κ. Καλοκαιρινού, ενώ η μητέρα του Μαρία, που διακρινόταν για το ήθος και την πνευματική καλλιέργειά της, προερχόταν από την οικογένεια των Βολανάκηδων.

         Γεννήθηκε το έτος 1858 στο Ρέθυμνο. Σπούδασε νομικά στο εθνικό Πανεπιστήμιο και ως πτυχιούχος των νομικών επιστημών διαδέχτηκε, περί το έτος 1890, τον πατέρα του Εμμανουήλ Πετυχάκη στη διεύθυνση του ελληνικού προξενείου στο Ρέθυμνο. Η έμφυτη ικανότητά του σύντομα τον ανέδειξε σε προεδρεύοντα όλων των συμβουλίων της πόλεως και σε προστάτη, λόγω του αξιώματός του, των χριστιανών και των αδυνάτων σε μία, οπωσδήποτε, δύσκολη για τον τόπο εποχή, όπως ήταν αυτή των πρώτων μηνών του έτους 1897.


 Εικ. 1β. Ο Μίνως Πετυχάκης με γένια σε νεότερη ηλικία
         Επειδή, όμως, ο θεσμός των Ελλήνων Προξένων ατόνησε στο νησί, μετά την άφιξη στην Κρήτη (9 Δεκεμβρίου 1898) του Ύπατου Αρμοστή Πρίγκιπα Γεωργίου, ο Μίνως Πετυχάκης επιδόθηκε στην άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος, το οποίο άσκησε συνεχώς για μια τριακονταετία και πάνω. Πιθανόν το έτος αυτό (1898) να απέκτησε την κόρη του Χαρά, την οποία βρίσκουμε δεκαοκταέτιδα, το έτος 1916, να εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του πρώτου επιστημονικού Δικηγορικού Συλλόγου Ρεθύμνης, το καταστατικό του οποίου δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Κρητικής Πολιτείας (τεύχος Α΄, αρ. 39/10-7-1900). Παράλληλα αναμείχτηκε έντονα και στην πολιτική. Εξαρχής τάχτηκε στο πλευρό του Ελευθερίου Βενιζέλου και γι’ αυτό γνώρισε τη δίωξη της Αυλής της Χαλέπας και απομακρύνθηκε από τους πρώτους κατά την έκρηξη του κινήματος του Θερίσου.

      Αμέσως μόλις η προξενική προκήρυξη του 1906 απέδωσε τις συνταγματικές ελευθερίες στον κρητικό λαό, ο Πετυχάκης εξελέγη πληρεξούσιος στη Συντακτική συνέλευση του 1906 και, στη συνέχεια, βουλευτής το 1907. Μετά την κήρυξη της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα το 1908 (εικ. 2) συμμετείχε στην Κυβέρνηση του Αντωνίου Μιχελιδάκη (Εκτελεστική Επιτροπή Κρήτης), μαζί με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ως υπουργός Παιδείας, για ένα έτος περίπου, όταν τον βλέπουμε να συνυπογράφει την «Προκήρυξιν διά την Αποχώρησιν των Ευρωπαϊκών Στρατευμάτων» (4 Ιουνίου 1909), με τον Πρόεδρο της Εκτελεστικής Επιτροπής, Αντώνιο Μιχελιδάκη και τα υπόλοιπα μέλη της, Ελευθέριο Βενιζέλο (υπουργός Δικαιοσύνης), Εμμανουήλ Λογιάδη (υπουργός Οικονομικών) και Χαράλαμπο Πωλογεώργη (υπουργό Εσωτερικών) (εικ. 3).


Εικ. 2. Το Ενωτικό Ψήφισμα (1908)

Ακολουθεί η έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων, οπότε από το 1913 μέχρι το 1915 ο Πετυχάκης διορίστηκε Γενικός Διοικητής των νήσων του Αρχιπελάγους. Τον Αύγουστο του 1916 εμφανίζεται υποστηριχτής του κινήματος της Θεσσαλονίκης με διάφορα άρθρα του στην «Κρητική Επιθεώρηση». Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στα μέσα του Φλεβάρη του 1917 τον διόρισε Γενικό Διοικητή της Ηπείρου και στη συνέχεια και της Χίου και της Μυτιλήνης.


Εικ. 3. 1908-Κυβέρνηση Αντωνίου Μιχελιδάκη. 1ος αριστερα ο Μ. Πετυχάκης
         Τον καιρό εκείνο τον βρήκαν αλλεπάλληλα βαρύτατα πλήγματα, όπως αυτό της απώλειας της ακριβής και ενάρετης συζύγου του και δύο επιστημόνων γιων του. Τα χτυπήματα αυτά ανάγκασαν τον Μ. Πετυχάκη να ιδιωτεύσει για σειρά ετών, χωρίς, πάντως, να γίνει σκληρός ούτε και να παραπονεθεί σε κανένα που ο μεγάλος φίλος του, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, σχεδόν τον είχε, τα τελευταία χρόνια, λησμονήσει, περιπλέοντας μέσα στη δύνη ποικίλων πολιτικών περισπασμών.

         Έτσι, φτάσαμε στα 1929, όταν ο Πετυχάκης κλήθηκε στο τιμητικότατο και υψηλό λειτούργημα του Κυβερνητικού Επιτρόπου, στην Αθήνα, όπου παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του, που τον βρήκε σε ηλικία 75 ετών, στις 20 Μαΐου του 1933.

           Ο Μ.Β.Τ. (Μάνος Β. Τσάκωνας) σε νεκρολογία του προς τον Μίνωα Πετυχάκη, στην εφημερίδα «Τύπος» του Ρεθύμνου, στις 21/5/1933, χαρακτηρίζοντας τον άνδρα, μεταξύ άλλων, θα επισημάνει και τα εξής χαρακτηριστικά: «Η σπανία εντιμότης τού χαρακτήρος, η μειλιχιότης και το αθόρυβον αυτού, ο υπέροχος πατριωτισμός, η μετριοφροσύνη και μετριοπάθειά του, αρεταί τας οποίας εκέκτητο ο εκλιπών ανεπτυγμένας εις ύψιστον βαθμόν, συνδυαζόμεναι προς την επιστημοσύνην του ανδρός, την ικανότητα εις δράσιν και την σταθερότητα του χαρακτήρος, είχον επισύρει την αμέριστον εκτίμησιν και την ανεπιφύλακτον αγάπην της κοινωνίας της Ρεθύμνης προς το διαπρεπές τέκνον της….». Και ο Μ.Β.Τ(σάκωνας) ολοκληρώνει τη νεκρολογία του ως εξής: «Ο Μίνως Πετυχάκης υπήρξε το εξοχώτερον τέκνον της Ρεθύμνης κατά την τελευταία εκατονταετηρίδα και η μνήμη του, κατά Θουκυδίδην, αγαθού ανδρός θα παραμείνει ανεξάλειπτος εις τας δέλτους της Ρεθύμνης».

 

          Βιβλιογραφία

            Ι.Α.Κ., Παράρτημα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως εν Κρήτη, τεύχος Α΄, αρ. φύλλου 27.

           «Κρητική Επιθεώρησις» της 25/3/1933.

           Εφημερίδα Ρεθύμνου «Ο Τύπος» της 21/5/1933.

Γιάννη Ευθ. Τσουδερού, Αφιέρωμα στην Ιστορία της Κρήτης κ’ ειδικότερα του Ρεθέμνου 1536- 1924, Ρέθεμνος 1995, 59, 175.

           Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, Κεραμές και Αγαλλιανός, Ρέθυμνο 2002, 270.

Γιώργου Λιμαντζάκη, «Το Ενωτικό Κίνημα του 1908», εφημ. Χανιώτικα Νέα 29 Σεπτεμβρίου 2020.