ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ (1818; - 1901;) * * * ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ

 

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ  ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ

(1818; - 1901;)

ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

    www.ret-anadromes.blogspot.com

 

            Ο Εμμανουήλ Πετυχάκης υπήρξε μια όντως εξέχουσα και ευγενική φυσιογνωμία του νομού Ρεθύμνου. Δυστυχώς, όμως, πολύ λίγα μάς έχουν διασωθεί για το πρόσωπό του και αυτά κυρίως μέσα από νεκρολογίες προς τα δύο επιφανή τέκνα του · τον γιατρό, ιδρυτή και πρώτο Πρόεδρο του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης Κωνσταντίνο Πετυχάκη και Πράκτορα της Ιταλίας και τον δικηγόρο Μίνω Πετυχάκη, Υποπρόξενο της Ελλάδας. Αδελφός του ήταν ο Χαράλαμπος Πετυχάκης.

Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε το έτος γέννησης του Εμμανουήλ Πετυχάκη, καθώς και του αδελφού του Χαράλαμπου, όπως είδαμε στο οικείο για τον άνδρα άρθρο μας (Χαράλαμπος Πετυχάκης, Ρεθεμνιώτικα Νέα, 22/12/2020). Πάντως, όλως τυχαία, ανάμεσα στα ονόματα των Κρητών μαθητών που γράφτηκαν στο Γυμνάσιο Σύρου το έτος 1833, αναγνώσαμε και αυτά των Πετυχάκη Εμμανουήλ και Πετυχάκη Χαράλαμπου. Τα αναφέρει ο συριανός Ανδρέας Δρακάκης, νομικός- ιστορικός, στο βιβλίο του «Τ’ Άγνωστα Χρόνια - Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στη Σύρο», και θεωρούμε ότι- ζευγαρωμένα ως έχουν στο εν λόγω βιβλίο- θα πρέπει με βεβαιότητα να αφορούν στους εν λόγω αδελφούς Εμμανουήλ και Χαράλαμπο, δεδομένου ότι και δένουν αρμονικότατα με τις λοιπές χρονολογίες του βίου αμφοτέρων, αλλά και με δεδομένη την ιστορική πραγματικότητα της εποχής, που πολλοί Κρήτες κατέφευγαν ως πρόσφυγες στη Σύρο και μάλιστα λίγο αργότερα, κατά την επανάσταση του 1866-1869. Οπότε, αν οι αδελφοί Εμμανουήλ και Χαράλαμπος γράφτηκαν στο Γυμνάσιο της Σύρου το έτος 1833, θα πρέπει να θεωρήσουμε ως έτος γέννησης τού ενός το 1820 (μάλλον του Χαράλαμπου), ενώ για τον Εμμανουήλ ένα- δυο χρόνια νωρίτερα (1818;), οπότε θα πρέπει και να φοίτησε στο Γυμνάσιο κάπως καθυστερημένα και λίγο μεγαλύτερος από τον αδελφό του, ενώ και οι δύο, τελικά, γίνονται δημοδιδάσκαλοι, ο Εμμανουήλ δε και δικηγόρος.

         Έτσι, ο Εμμανουήλ σε ηλικία σαράντα δύο, περίπου, χρόνων, περί το έτος 1860, φέρεται ως διευθυντής ιδιωτικού σχολείου στο Ρέθυμνο, με τον μεγαλύτερο αδελφό του, τον Χαράλαμπο Πετυχάκη και τον Ιάκωβο Μαθιουδάκη. Την υπογραφή αυτού του τελευταίου βλέπομε στον αριθμό 6 του δημοσιευομένου εγγράφου (εικ. 1). Οι εν λόγω τρεις άνδρες υπήρξαν συνιδρυτές του πρώτου ιδιωτικού σχολείου που λειτούργησε στο Ρέθυμνο περί το έτος 1858. Και οι τρεις συνυπογράφουν ευχαριστήριο επιστολή, με χρονολογία 18 Οκτωβρίου 1860, προς τον Εμμανουήλ Βυβιλάκη- άνδρα που προώθησε σημαντικά τη διοργάνωση της στοιχειώδους εκπαίδευσης στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Ρέθυμνο- για την προσφορά του στο σχολείο ενός κοσμοσφαιρίου μέσω του τρίτου εκ των συνιδρυτών, Ιακώβου Μαθιουδάκη. Τον πληροφορούν, ακόμα, ότι τα έσοδα δεν επαρκούσαν, αλλά επειδή ο σκοπός τους ήταν «ιερός, να φωτίσουν και όχι να κερδίσουν», επιφορτίζονταν οι ίδιοι με τα έξοδα συντήρησης και λειτουργίας του σχολείου.  

Εικ. 1. Αντί άλλης φωτ. του άνδρα, που δεν μπορέσαμε να εντοπίσουμε, δημοσιεύουμε έγγραφο στο οποίο υπό το Νο 6 υπογράφει ο Ιάκωβος Μαθιουδάκης και υπό το Νο 4 ο Στυλ. Πετυχάκης (φωτ. Αρχείο Γ.Π.Εκκεκάκη)

Από τον αδελφό του, τον Χαράλαμπο, ο Εμμανουήλ Πετυχάκης παρέλαβε, περί τον Σεπτέμβριο του 1867, τη διεύθυνση του Ελληνικού Προξενείου στο Ρέθυμνο. Τότε είχε, ήδη, αρχίσει η Μεγάλη Κρητική Επανάσταση και η άδολη φιλοπατρία του Χαράλαμπου έγινε αφορμή να γνωρίσει την εξορία, οπότε αναγκάστηκε να ζητήσει καταφύγιο στην ελεύθερη Ελλάδα. Στη διεύθυνση, λοιπόν, του Ελληνικού Προξενείου στο Ρέθυμνο τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Εμμανουήλ, θέση την οποία διατήρησε μέχρι, τουλάχιστον, το 1890, οπότε τον διαδέχτηκε και αυτόν ο γιος του Μίνως Πετυχάκης. Οπότε, απ’ ό,τι βλέπουμε, η θέση του προξενικού πράκτορα στο Ρέθυμνο, όλα αυτά τα χρόνια (περίπου 1860- 1898), μεταβιβάζεται οικογενειακά σε Πετυχάκηδες, δεδομένου ότι και ο Χαράλαμπος στη θέση αυτήν είχε διαδεχθεί, αλλά για ένα μικρό διάστημα, ενός περίπου χρόνου, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1867, τον πενθερό του Γεώργιο Καλοκαιρινό (από τους Καλοκαιρινούς του Ηρακλείου), που ήταν πράκτορας της Αγγλίας και του Βασιλείου της Ελλάδας στο Ρέθυμνο κατά το έτος 1866.

Άγνωστη παραμένει η χρονολογία θανάτου του Εμμανουήλ Πετυχάκη. Υποθέτω, πάντως, ότι θα πρέπει να πέθανε ανάμεσα στα έτη 1884 και 1903, με μεγαλύτερη πιθανότητα τις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του 19^ου αιώνα (1900- 1903), σε ηλικία ογδόντα τεσσάρων, περίπου, χρόνων. Τον επικήδειο στην κηδεία του είχε εκφωνήσει ο Εμμανουήλ Γενεράλις.

 

Εικ. 2. Στυλιανός Πετυχάκης (φωτ. Ειρ. Μπιμπίρη)

ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ

 

Ο Στυλιανός Πετυχάκης (εικ. 2), την υπογραφή του οποίου βλέπομε στον αριθμό 4 του δημοσιευομένου εγγράφου (βλ. εικ. 1), ήταν πατέρας του γνωστού Δημάρχου Τίτου Πετυχάκη και του δικηγόρου στην Αθήνα Παντελή Πετυχάκη (1872- 1918). Ήταν έμπορος και πολύτεκνος, αλλά αυτό δεν τον εμπόδιζε να συμμετέχει ενεργά στα κοινά. Γνωρίζομε, για παράδειγμα, ότι υπήρξε Έφορος των Κοινών της Πόλεως Καταστημάτων και ότι έζησε δραστήρια στην πόλη του. Πέθανε περί το 1900-1901.

 

  Βιβλιογραφία

 

  Γιάννη Ευθ. Τσουδερού, Αφιέρωμα στην Ιστορία της Κρήτης κ’ ειδικότερα του Ρεθέμνου 1536- 1924, Ρέθεμνος 1995, σ. 56, 59 και 145.

 Μιχάλη Τρούλη, «Ένα ενδιαφέρον φυλλάδιο του Εμμανουήλ Βυβιλάκη», Κρητολογικά Γράμματα, τ. 1 (1990), σημ. 39, σ. 99.

Ανδρέα Δρακάκη, Τ΄ άγνωστα χρόνια, ο Ελευθέριος Βενιζέλος στη Σύρο, Αθήνα 1985.

Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, Κεραμές και Αγαλλιανός, Ρέθυμνο 2002, σ. 269.