Περιεχόμενα
- α.ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ-ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ (1)
- β. ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟ (116)
- γ. ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ (77)
- γ. ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΩΝ (3)
- γ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΩΝ (11)
- δ1. ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (14)
- δ1. ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (16)
- δ1. ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (43)
- δ2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (75)
- ε1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΩΝ (237)
- ε2. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΥΝΑΥΛΙΩΝ (56)
- ε3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ (10)
- ε4. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΡΓΩΝΤΕΧΝΗΣ (8)
ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΟΘΟΥΛΑΚΗ « Κ Ρ Ι Ν Α Κ Ι Α Τ Η Σ Α Μ Μ Ο Υ »
ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΟΘΟΥΛΑΚΗ
« Κ Ρ Ι Ν Α Κ Ι Α Τ Η Σ Α Μ Μ Ο Υ »
[Εκδόσεις «Κρητικός Τύπος Κρί- Κρί», Αθήνα 2012, σχ. 8ο
(24Χ17), σσ. 220]
ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Γνωστός ο δημιουργός τής ποιητικής συλλογής με τον
παραπάνω τίτλο, εκλεκτό μέλλος των Ρεθυμνίων τής Αττικής, που δραστηριοποιείται
μόνιμα στην Αθήνα, όμως δεν ξεχνά ποτέ τον τόπο του και δηλώνει ενεργός πολίτης
του Ρεθύμνου, αφού όλα του τα βιβλία και μάλιστα το γνωστό περιοδικό «Κρητικός
Τύπος, το ΚΡΙ-ΚΡΙ», που εδώ και είκοσι έξι χρόνια εκδίδει στην Αθήνα, με τη
γυναίκα του την Ξένια, την αναφορά τους έχουν στο αγαπημένο του Ρέθυμνο.
Ο λόγος για τον Δημήτρη
Ποθουλάκη, ο οποίος- μετά το θαυμάσιο
βιβλίο του «Το Ρέθεμνος που έφυγε», που εξέδωσε πριν από πέντε, περίπου, χρόνια- σήμερα
επανέρχεται στη δημοσιότητα με την «εν τω τίτλω» εξίσου θαυμάσια συλλογή 220
σελίδων, με ποιήματα και λοιπές έμμετρες δημιουργίες φορτισμένες όλες έντονα με
ποικίλα προσωπικά συναισθήματα νοσταλγίας αγάπης και ανάμνησης τού γενέθλιου
τόπου. Το βιβλίο αποτελεί έκδοση τού Κρητικού Τύπου ΚΡΙ- ΚΡΙ και, μετά από δυο
ποιήματα, ένθετα και εκτός αρίθμησης, αφιερωμένα στον πατέρα τού ποιητή και τη
μάνα, ακολουθούν τα λοιπά έμμετρα, χωρισμένα στις εξής ενότητες:
α) Ρεθεμνιανά
Φεγγαρογνέματα (ο τίτλος από το ποίημα: «Στις νύχτες τού λιμανιού», της
σελίδας 46). Εδώ, αφού προηγηθούν τα «γενικά» για το Ρέθυμνο ποιήματα, ένα
ξεχωριστό μαργαριτάρι το καθένα («Μια Πολιτεία αναπολώ», «Ρέθεμνος», «Παντέρμο
Ρέθεμνος», «Το Ρέθεμνος που έφυγε»), ακολουθούν τα δεκάδες άλλα με ειδικότερη θεματολογία
(«Φορτέτζα», «Κιουλούμπασης», «Προκυμαία», «Πλάτανος» κ.λπ.).
β) Συναπαντήματα
τής καρδιάς (με τα εφηβικά τού ποιητή πρώτα σκιρτήματα και βιώματα τής
ζωής, που τα νιώθεις, συχνά, σε κάθε ποίημά του, να κραδαίνονται και να ηχούν
από την υφή τού ποιητικού στίχου).
γ) Τής ζωής και
τής κοινωνίας (με τις εμπειρίες τής καρδιάς και τις εντυπώσεις από τον
κοινωνικό περίγυρο, τραγούδια συμβουλευτικά, που προτείνουν και επιδιώκουν μίαν
αρμονικότερη συμβίωση στη ζωή).
δ) Τού τόπου και
τής Πατρίδας (με τραγούδια, εδώ, που καθορίζουν τη σύνδεση τού ποιητή με
τον τόπο του, την Κρήτη, συχνά υφής ιστορικής, με πλούσιες αναφορές στους
αγώνες τής Κρήτης για την ελευθερία).
ε) Κρητικές
ρίμες, όπως ακριβώς εκφράζονταν με τη φιλοσοφία τους και με τον δικό τους
ποιητικό λόγο στον γενέθλιο τού Ποιητή τόπο, το Ρέθυμνο.
στ΄) Αναγυριστικά
(σάτιρες) με σατιρική και, πολλές φορές, και με πρόθεση διακωμώδησης των
στραβών και ανάποδων τής ζωής. Τα τελευταία αυτά έμμετρα αγγίζουν και ευφυώς
φτάνουν και σατιρίζουν και τα γεγονότα τής σύγχρονης εποχής τής κρίσης και τής
μνημονιακής πολιτικής.
Όλο το βιβλίο ανήκει και αναφέρεται στο Ρέθυμνο και
την Κρήτη, η πρώτη, όμως, ειδικά ενότητα- που είναι και η μεγαλύτερη- τα
«Ρεθεμνιανά Φεγγαρογνέματα», ανήκει αποκλειστικά και ανασαίνει ατέλειωτα μόνο
Ρέθυμνο και πανεύοσμα κρινάκια τής Περβολιανής αμμουδιάς. Ένα Ρέθυμνο όμορφο, χαρούμενο,
κυριολεκτικά χαμένο σήμερα από τα μάτια μας, τόσο το ίδιο όσο και οι άνθρωποί
του. Αυτό το Ρέθυμνο το βιβλίο τού Δημ. Ποθουλάκη, σαν ένας άλλος Γεώργης
Καλομενόπουλος, τραγουδά και αγκαλιάζει κυριολεκτικά ανασταίνοντάς το και
φέρνοντάς το κοντά μας ολοζώντανο, να το «πιάσεις» θαρρείς μέσα στα δυο σου
χέρια σαν και την «Πολιτεία τού Πρεβελάκη». Και τι δεν σου θυμίζει ο «χαρίεις»
στίχος τού Δημ. Ποθουλάκη! Ένας στίχος ιδιαίτερα προσεγμένος και κομψός στην
τεχνική αλλά και στο περιεχόμενο, χωρίς ανούσιες επαναλήψεις τόπων και προσώπων,
χωρίς τίποτε το περιττό, αλλά κομίζοντάς σου πάντοτε όλο και κάτι νέο και καινούριο
και τούτο παρά το μέγεθος τής ποιητικής συλλογής των 220 σελίδων. Στις
εβδομήντα τρεις, για παράδειγμα, σελίδες που αναφέρονται αποκλειστικά και μόνο
στα πράγματα τού παλιού Ρεθύμνου κάθε σελίδα έχει να σου παρουσιάσει και από
ένα καινούριο πρόσωπο, μια καινούρια γωνιά τού Ρεθύμνου. πότε τον καφενέ
τού Σήφακα και τού Ανυφαντάκη,
όπου ήταν το στέκι τού Κεραυνού, πότε το ρακάδικο
τού Κουτσουρούμπη και του Μάρκου τού
Αρμένη, του Γρύντα το ραφτάδικο,
του Δαμανού το καπηλειό (Βουλή τού
Ρεθύμνου, το αποκαλεί ο ποιητής) και πότε το Λύκειο των Ελληνίδων, τα Ολύμπια,
τους οίκους ανοχής στη Χειμάρας και
το κέντρο τού Ρουσάκη.
Και πέρα από τις γωνιές αυτές και τις ξεθωριασμένες
από τον χρόνο μορφές τού παλιού Ρεθύμνου, τα κρινάκια τής Άμμου τού Δημ.
Ποθουλάκη χύνουν το άρωμά τους πληθωρικά, λεπτό, διακριτικό και πανεύοσμο και
σ’ όλες τις λοιπές ευρύτερες περιοχές τής πόλης. Οσμές που τις διατηρεί
κλεισμένες, μέχρι σήμερα, βαθιά μέσα στην ψυχή του ο Ποιητής στο «κλεινόν άστυ»
όπου μόνιμα κατοικεί, και τον καθοδηγούν στις ευγενικές επιδιώξεις και
δραστηριότητές του (συγγραφικές, εκδοτικές, ποιητικές, ζωγραφικές κ.λπ).
Ο ποιητής,
σεβόμενος την ιστορία τού τόπου του, δεν αφήνει σημείο τής πόλης που να μην το
ιχνηλατήσει, να μην το περιδιαβεί, να μην το τραγουδήσει. Έτσι, πέρα από τα
στέκια που μόλις προαναφέραμε, με τον στίχο του τραγουδά και άλλες ευρύτερες
περιοχές τής πόλης. τον Κιουλούμπαση, τη Φορτέτζα, την προκυμαία,
τη Μεγάλη Πόρτα, τον Πλάτανο, τα γραφικά βενετσιάνικα σοκάκια, το λιμανάκι,
τον Φάρο, τους Τέσσερις Μάρτυρες, τη Σωχώρα,
του Κόρακα την Καμάρα. Και τον κάθε
άνθρωπο, τον κάθε ρεθυμνιώτη στην περιοχή του και στον φυσικό του χώρο, στον
χώρο τής δουλειάς του, και γίνεται έτσι σαν να τους βλέπουμε όλους αναστημένους
σε μια πνευματική, ιδεατή και αγαστή πολιτεία να ζουν, να κινούνται και να
εργάζονται μαζί.
Στα «Έμμετρα» τού Δ. Ποθουλάκη προέχει, σαφώς, η
παρουσία των απλών ανθρώπων τού μόχθου και τής δουλειάς τού λιμανιού, των ψαράδων και των βαρκάρηδων (απαράμιλλης ομορφιάς τα ποιήματα τα αναφερόμενα στις
δουλειές τού λιμανιού και της φορτοεκφόρτωσης τού επιβατηγού καραβιού τής
Γραμμής (βλ. ποίημα: «Οι βαρκάρηδες»), στα οποία ο Ποιητής φαίνεται και άριστος
γνώστης των ναυτικών όρων και ειδικών λεπτομερειών τής συγκεκριμένης «δουλειάς».
Έτσι, στον χώρο αυτόν, του λιμανιού, θα συναντήσουμε τον Νίκο, τον μηχανικό τού Εωσφόρου, τον Δογάνη και στις «παπορόβαρκες» τον Κανέλλο, τον Παυλή, τον Τζαμαλή, τον Πανάγο, τον Πωλιό και τον
Βάγγο, τον Αριστόδημο, τον Καρνιώτη,
τον Σπανουδοκωστή, τον Σήφη τον Σπανό και τον Ανδρέα.
Το ίδιο πλούσια είναι στην εν λόγω ποιητική συλλογή
και η παρουσία τού παλιού αθλητικού
Ρεθύμνου, πράγμα το οποίο βρίσκεται στα άμεσα, επίσης, διαφέροντα τού
ποιητή ως γνωστού στυλοβάτη τού παλιού ρεθεμνιώτικου αθλητισμού και
ποδοσφαίρου, το οποίο, μάλιστα, τίμησε σε παγκρήτια και πανελλήνια κλίμακα. Έτσι,
στον χώρο αυτόν τού ποδοσφαίρου αναφέρονται τού Ανυφαντάκη ο Καφενές, του «Κεραυνού
το Στέκι», κι ακόμα ο Ζαφούρος, ο
Πανίκ, ο Γάσπαρης και ο Γαβαλάς, ο
Δήμος, ο Κρεμανταλάς, ο Κούντης,
ο Τζατζάς, ο Θοδωρής. Και πιο πέρα, σε άλλα ποιήματα, αναφέρονται και άλλες
γωνιές και δραστηριότητες τού Ρεθύμνου.
ο Εωσφόρος, η Φιλαρμονική, η βόλτα στην Κουντουριώτου, στην Αρκαδίου
και στην παραλία (κατά τη θερινή
περίοδο), ο καταβρεχτήρας τού Δήμου
και η βασανιστική άμμος από την Αφρική,
η Δεσποτική Κολύμπα, ο Κουμπές, ο Εβλιγιάς, ο Φλοίσβος, το καμπαναριό.
Όλα στον Ποιητή είναι τόσο γνωστά, τόσο οικεία, τόσο
όμορφα και φιλικά. Καταγράφει επιστρατεύοντας νου και καρδιά κάθε γωνιά τού
παλιού Ρεθύμνου από τις πιο κεντρικές και γνωστές μέχρι τις πιο απόμερες και
άγνωστες. Καταγράφει προσωπικά
βιώματα και αναμνήσεις, καταγράφει πρόσωπα και πράγματα που στα χρόνια τής
νεότητάς του τα είχε ζήσει από κοντά, τα γνώριζε καλά, τα αγαπούσε και τον
αγαπούσαν. Κι όλοι αυτοί οι τόποι, τα κατατόπια και οι γωνιές τού
Ρεθύμνου, ιδωμένα βήμα προς βήμα και πλημμυρισμένα με ό,τι υπάρχει πιο
πολύτιμο, λεπτό, ευγενικό και ωραίο.
την ανθρώπινη ψυχή, λάμψη και ζεστασιά ανθρώπων έμπιστων, καλότροπων και
ευγενικών τού παλιού Ρεθύμνου. Ένα μνημόσυνο αιώνιο στους ωραίους αυτούς
εκπροσώπους μιας εποχής όμορφης και αγνής, μιας εποχής αθώας και αδιάφθορης, που
μας κληροδότησε και μας παρέδωσε ό,τι πιο πολύτιμο και ευγενικό, το σημερινό Ρέθυμνο.
Κατάθεση καρδιάς καθίσταται, με όλ’ αυτά, το βιβλίο
τού Δ. Ποθουλάκη, με επιμέλεια,
περαιτέρω, δική του, χρώματα δικά του, από δικούς του πίνακες που κοσμούν και
προσδιορίζουν το βιβλίο εξωτερικά και εσωτερικά. Από τα
κείμενα αποπνέεται άρωμα ανάμνησης, ευαισθησίας, αγάπης και ανθρωπιάς, που
επεκτείνεται περαιτέρω σ’ ένα τρυφερό, μοναδικό σφιχταγκάλιασμα με τον τόπο,
τους ανθρώπους του, τα έργα, τις αξίες και τις δραστηριότητές τους. Έργο
ωριμότητας και βαθιάς εξομολογητικής διάθεσης, με θύμησες που έρχονται να
ξεθάψουν από τη λήθη τού παρελθόντος νοσταλγικές μνήμες και περιπλανήσεις. Η αγάπη για τον γενέθλιο τόπο σε όλο της το μεγαλείο!...
Ευχαριστούμε θερμά, για άλλη μια φορά, τον
εκλεκτό φίλο Δημήτρη
Ποθουλάκη και γι' αυτήν τη νέα, όμορφη κι ευγενική προσφορά
του προς τη γενέθλια
γη και του ευχόμαστε από καρδιάς να έχει δύναμη και υγεία,
για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του για τον τόπο
μας, στον οποίο τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα προσφορά του.
ΑΝΤΩΝΗ ΖΑΧΑΡΑΚΗ « Χ Ρ Ο Ν Ο Σ »
ΑΝΤΩΝΗ ΖΑΧΑΡΑΚΗ
« Χ Ρ Ο Ν Ο Σ »
(Ένα μουσικό CD, με
πέντε τραγούδια για ορχήστρα, από τον Αντώνη
Ζαχαράκη)
ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Κυκλοφόρησε πρόσφατα- πάνω στην άλλαγή τής χρονιάς και με την υποδοχή
τού Νέου Έτους- ένας νέος ψηφιακός δίσκος (CD) με τον συμβολικό- ίσως λόγω και των ημερών- τίτλο «Χρόνος». Ο νέος ψηφιακός δίσκος φέρει τη σφραγίδα τού ρεθεμνιώτη καλλιτέχνη
και δημιουργού Αντώνη Ζαχαράκη, γνωστού
και από πολλές άλλες συνεργασίες, συμμετοχές και δισκογραφικές του δουλειές (Η Πεντάμορφη και το
Τέρας, Θαυμαστή Μπαλωματού, Μύθοι τού Αισώπου, Βασίλισσα τού Χιονιού, Σούσα,
Προφητεία κ.λπ.). Στη νέα αυτή ψηφιακή δουλειά τού
Α. Ζαχαράκη συμμετέχουν και συνεργάζονται και οι φερέλπιδες νέοι Ρεθεμνιώτες
μουσικοί:
Αντιγόνη Αραμπατζόγλου: τρομπέτα
Βαγγέλης
Παπαδάκης: κλαρινέτο
Αντώνης
Ντακάκης: τρομπόνι
Θανάσης
Παπαθανασίου: κόρνο
Ελευθέριος
Χαλκιαδάκης: βιολί
Σπύρος
Ραφτάκης: τσέλο
Αντώνης
Ζαχαράκης: κρουστά, πιάνο,
ενώ στη μίξη τού ήχου ήταν ο Τάκης Αργυρίου, στο digital master o Αργύρης Έξαρχος, στη φωτογραφία ο Αντώνης Ξυδιανός και στο εξώφυλλο ο Θανάσης Παπαθανασίου. Η ηχογράφηση και επεξεργασία τού ψηφιακού
δίσκου έγινε στο Studio Ypoga, υπογράφεται από τον δημιουργό του Α.
Ζαχαράκη και αφιερώνεται στην οικογένειά του, ενώ η Κεντρική
Διάθεσή του γίνεται από το melody line και το Music Market.gr
Πρόκειται για ένα CD στο οποίο η λεπτομερής και διάφανη αντιμετώπιση των βασικών μουσικών
θεμάτων προσθέτει περισσή χάρη και εκφραστικότητα, ένα CD
πέρα από τα βάρβαρα μουσικά σχήματα που, συνήθως, αντιπροσωπεύουν και
χαρακτηρίζουν την εποχή μας. Η δημιουργός αιτία τού CD εκφράζεται και αναγράφεται σαφώς από τον
συνθέτη του με μιαν έντονα ποιητική,
φιλοσοφική και βαθιά συναισθηματική προσέγγιση, που δένει απόλυτα με την
αισθητική τής συγκεκριμένης μουσικής κουλτούρας: «Ο χρόνος περνά και τρέχει, οι
εποχές, οι ώρες, τα λεπτά… και τι μένει τελικά; τίποτα… μόνο ο χρόνος και οι
αναμνήσεις που μας επιτρέπει αυτός να κρατήσουμε “… και δυο νότες” να προσθέσω
εγώ, μόνο και μόνο για να έχουν ήχο οι αναμνήσεις μας!»
Το έργο χωρίζεται σε πέντε μέρη
με την δική του το καθένα μουσική φυσιογνωμία, τα δικά του χαρακτηριστικά ηχοχρώματα.
1. Το φθινόπωρο τής λύπης
2. Ο χειμώνας τής σιωπής
3. Η άνοιξη τής ελπίδας
4. Το καλοκαίρι με τα
χελιδόνια
5. Ο χρόνος που περνά
Και ειδικότερα, από την ακρόαση που κάναμε στον εν λόγω ψηφιακό δίσκο. «Το φθινόπωρο τής λύπης» το νιώσαμε να εισάγεται με μια βαθιά
διάχυτη μελαγχολία, που, από κάποιο σημείο και πέρα, φαίνεται να τονίζεται από
τον αργόσυρτο ήχο τού πιάνου και αργότερα και των κρουστών, που στο τέλος,
δίκην ενός «πένθιμου εμβατηρίου», χάνονται και σβήνουν απαλά... Ο χειμώνας εισάγεται με το όμποε και το
κλαρινέτο και τονίζεται δυναμικά από τη σταθερή μελωδία τού πιάνου που δίνει βαρύθυμα
στη μουσική τον ρυθμικό χρόνο «τής σιωπής»… «Η
άνοιξη τής ελπίδας» ανοίγει με μια χαρούμενη, όσο και φωτεινή και
αισθαντική μελωδία με τα γλυκά και ελπιδοφόρα πιανιστικά ποικίλματα, που
ακολουθούν «σπαθιές» λαμπερές και γεμάτες φως οι χορδές τού βιολιού… «Το καλοκαίρι με τα χελιδόνια» πεταχτό,
χαρούμενο και ανάλαφρο- στον εύθυμο και έντονα εικονιστικό ήχο τού πιάνου, του
βιολιού, του τσέλου και του όμποε- θυμίζει ανάγλυφα χελιδονίσματα και αφήνεται
σε απαλές νοσταλγικές μελωδίες, ώσπου σύνολη, πλέον, η ορχήστρα με ένα δυναμικό
«γύρισμα» παίρνει και τραγουδά ξανά την ίδια μελωδία…. Και, τέλος, ακροτελεύτιο,
το πέμπτο μέρος, «Ο χρόνος που περνά»,
μπαίνει με μια κελαρυστή βιολιστική μελωδία κάτω από
το απαλό «πιτσικάτο» τής άρπας, που την παίρνει και την επαναλαμβάνει η
τρομπέτα και πάλι το γαλλικό κόρνο και το κλαρινέτο και σου δίνει τη μαγευτική
αίσθηση τής ευθύγραμμης κύλησης τού χρόνου που τονίζει, μετρώντας λεπτό προς
λεπτό, το αδυσώπητο πέρασμά του.
Τα πάντα στη νέα αυτή δισκογραφική δουλειά τού Α. Ζαχαράκη λειτουργούν
εικαστικά και με την ακρίβεια τής φωτογραφικής απεικόνισης, προχωρώντας από
εποχή σε εποχή με μια τρυφερή, διαλογική, αλυσιδωτή σειρά
αδρού βηματισμού κυμαινομένων συναισθημάτων [καταπληκτικό, εδώ, και το συνοδευτικό τής συγκεκριμένης μουσικής
δουλειάς video, που το νιώσαμε να λειτουργεί ως
μια θαυμάσια εικονιστική απαθανάτιση τού μεγάλου γεγονότος τής ζωής τού
ανθρώπου (βλ. προσωπική ιστοσελίδα τού Αντώνη Ζαχαράκη στο: www.zacharakis.net)]. Ο δημιουργός του- όπως
και ο ίδιος το ομολογεί στο προλογικό σημείωμά του- επιχειρεί να ιχνογραφήσει
μουσικά τον «Χρόνο», πατώντας στο περίγραμμα των επιλεγόμενων κάθε φορά από τα ευγενικά
ψυχικά αποθέματά του στοιχείων.
Θερμά συγχαρητήρια στον Αντώνη και σ’ όλους τους συντελεστές τού νέου αυτού
ψηφιακού δίσκου κι’ ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδος!
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ (5000 Π.Χ.- 1850 Μ.Χ.)
ΝΙΚΟΥ ΧΡ.
ΑΛΙΠΡΑΝΤΗ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟ
ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ (5000 Π.Χ.- 1850 Μ.Χ.)
ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Ο κ. Νίκος Χρ. Αλιπράντης, από το όμορφο νησί
τής Παναγίας τής Εκατονταπυλιανής, την Πάρο, είναι φιλόλογος, ιστορικός,
λογοτέχνης, δημοσιογράφος και εκδότης (από το έτος 1979) τού έγκριτου περιοδικού
«Παριανά»
(Α΄ βραβείο Ακαδημίας Αθηνών). Του κ.
Ν. Αλιπράντη, πριν λίγες μέρες, γίναμε αποδέκτες μιας σπάνιας ιστορικής μελέτης
του για το νησί του, την Πάρο, που κυκλοφόρησε πρόσφατα (2011), σε Β΄
έκδοση (συμπληρωμένη), ένα μόλις έτος
από την Α΄ έκδοσή της. Αυτό και μόνον, πιστεύουμε, αποδεικνύει τη σπουδαιότητα
τού εν λόγω βιβλίου του. Ο λόγος για το «Χρονολογικό πανόραμα τής Ιστορίας τής Πάρου
(5000 π.Χ.- 1850 μ.Χ.)», ένα
σύγγραμμα 365 σελίδων, στο οποίο- όπως και από τον τίτλο αμέσως καθίσταται φανερό-
γίνεται μια πλήρης καταγραφή τής ιστορίας τής νήσου Πάρου σε διάστημα 7000,
περίπου, χρόνων.
Η Πάρος, στον θαλάσσιο δρόμο πολλών περιοχών τού
ελλαδικού νησιωτικού, και όχι μόνον, χώρου, ευρισκομένη, είχε την ευκαιρία,
διαχρονικά, να αναπτύξει σχέσεις με πολλούς τόπους, δημιουργώντας, έτσι, έναν
ευρύτατο και πλουσιότατο ιστορικό ιστό. Πολύ σημαντικές, στο σημείο αυτό, είναι, φυσικά, οι
σχέσεις που η Πάρος ανέπτυξε με τα λοιπά Κυκλαδικά νησιά, αλλά- για μας τους
Κρητικούς- ιδιαίτερα σημαντικές και ενδιαφέρουσες είναι, θεωρούμε, και οι
σχέσεις που- σε όλες τις εποχές- η Πάρος ανέπτυξε και με την Κρήτη, που από το
σύγγραμμα τού κ. Αλιπράντη, που μετά πολλής προσοχής διεξήλθαμε, θεωρούμε ότι
αυτές και μόνον θα μπορούσαν να αποτελέσουν το θέμα ειδικής επιστημονικής
διατριβής.
Όπως εξαρχής, από τον Πρόλογο τού βιβλίου, δηλώνεται,
ο συγγραφέας προτίμησε να συντάξει το «Πανόραμά» του με βάση τους χρονολογικούς
σταθμούς που υπήρξαν καίριας
και αποφασιστικής σημασίας στην ιστορική
τού νησιού και των άλλων Κυκλάδων νήσων πορεία, όπως είναι, για παράδειγμα, τα
έτη 1207, 1453, 1537, 1580, 1821 κ.λπ. Τελικά, ωριμότερη σκέψη έκανε τον
συγγραφέα να μη σταματήσει σε αυτές μονάχα τις "περιορισμένες" χρονολογίες, αλλά να προχωρήσει
και πάρα πέρα, αναδιφώντας άφθονο, περαιτέρω, ιστορικό υλικό εγκατεσπαρμένο
τήδε κακείσε, σε χειρόγραφα, εκδεδομένες πηγές και λοιπά βοηθήματα. Και
πράγματι, ο συγγραφέας διεξήλθε μιαν εξαιρετικά πλούσια βιβλιογραφία,
προερχόμενη τόσον από τα εκατοντάδες άρθρα και τις ειδικές μονογραφίες για την
Πάρο, που, για 33 και πλέον χρόνια, δημοσιεύονται στο έγκριτο περιοδικό του, τα
«Παριανά», όσο και από δεκάδες άλλες ιστορικές μελέτες και βιβλία. Και το αποτέλεσμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό!
Ο καταμερισμός των ιστορικών περιόδων στο βιβλίο είναι
απόλυτα ισομερής και γίνεται μια σοβαρή και επιμελημένη ανάπτυξη των γεγονότων
τής κάθε ιστορικής περιόδου. Έτσι, η προχριστιανική
Πάρος έχει να παρουσιάσει τόσο τον θαυμάσιο Κυκλαδικό Πολιτισμό (3200- 1100 π.Χ.), όσο και τη Γεωμετρική Περίοδο (900- 700 π.Χ.), με
τα λαμπρά έργα τής Παριανής Κεραμεικής, αλλά και τους Αρχαϊκούς χρόνους (600- 500 π.Χ.), με τον Αρχίλοχο τον Πάριο (680- 640), εκ των εξοχοτέρων ποιητών τού
αρχαίου ελληνικού κόσμου, δημιουργό και κορυφαίο εκπρόσωπο τής ιαμβικής
ποιήσεως. Στους ίδιους χρόνους, όσο και αργότερα, στην κλασική ελληνιστική
περίοδο, εντυπωσιάζει το μέγα πλήθος των γλυπτών που η Πάρος έχει να επιδείξει,
και που οφείλεται, ασφαλώς, στην αφθονία τού περίφημου παριανού μαρμάρου, από το
οποίο δημιουργήθηκαν άφθονα και σπουδαία έργα τέχνης τής αρχαίας Ελλάδος [από
παριανό μάρμαρο φιλοτεχνήθηκε η περίφημη «Νίκη τής Σαμοθράκης» και ακόμα η
«Αφροδίτη τής Μήλου» (Μουσείο Λούβρου)]. Το παριανό μάρμαρο, λοιπόν, είναι που
καλούσε τους Παριανούς να σκύψουν και να το σμιλέψουν και να τού δώσουν έκφραση
και μορφή. Περίφημοι εδώ υπήρξαν ο Αρκεσίλας,
ο Αριστίων (που φιλοτέχνησε την
περίφημη κόρη Φρασίκλεια), ο Αγοράκριτος ο Πάριος και, μάλιστα, ο
εξοχότερος των γλυπτών τής αρχαιότητας ο Σκόπας
ο Πάριος.
Στην επόμενη περίοδο, στην παλαιοχριστιανική, δηλαδή, και βυζαντινή
Πάρο (4ος- 12ος αι. μ.Χ.), με ιδιαίτερη έμφαση
σημειώνονται η ανέγερση τού παλαιοχριστιανικού ναού τής Παναγίας τής Εκατονταπυλιανής (Καταπολιανής)
(328 μ.Χ.), αλλά και άλλων παλαιοχριστιανικών ναών (π.χ. η βασιλική των Τριών Εκκλησιών), καθώς και γεγονότα
όπως η άφιξη τής οσίας Θεοκτίστης
στην Πάρο και η εκεί άσκησή της μέχρι την κοίμησή της, το έτος 872 μ.Χ..
Η περίοδος τής Ενετοκρατίας
και Τουρκοκρατίας, και ιδιαίτερα η
περίοδος τού Κρητικού Πολέμου (1645-
1669), έχουν να επιδείξουν τις συχνότερες σχέσεις τού νησιού με την Κρήτη. Από
την περίοδο αυτήν προέρχονται τα γεγονότα τής ναυμαχίας τού Δριού, μιας από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις τού
Κρητικού Πολέμου, την οποία έχει απαθανατίσει στους στόχους του και ο περίφημος
Ποιητής τού Κρητικού Πολέμου, ο Ρεθυμνιώτης Μαρίνος Τζάνε Μπουνιαλής.
Πολλοί είναι και οι Κρητικοί που εργάστηκαν στην Πάρο κατά την ίδια χρονική περίοδο
[Γεώργιος και Παρθένιος, ιερομόναχος, Βλαστός
(αγιογράφοι), Τζάνες Καλλέργης
(νοτάριος), ο πολύς Ιωάννης Μόσκος
(αγιογράφος), ο γνωστός ιερομόναχος και διδάσκαλος Ζαχαρίας Τσιριγώτης Πρακτικίδης, από το Ηράκλειο (ως βοηθός επάρχου
Νάξου, Πάρου και Αντιπάρου και δάσκαλος στην πρωτεύουσα τού νησιού, την
Παροικιά)] κ.ά.
Την ίδια περίοδο, με το τέλος τού Κρητικού Πολέμου
(1669), πολλοί πρόσφυγες, Κρητικοί και Βενετσιάνοι, έρχονται στην Πάρο και τις
Κυκλάδες, όπως σήμερα δηλώνεται αυτό από πολλά επώνυμα και παρωνύμια Παριανών,
ενώ κατά την Ελληνική Επανάσταση τού Εικοσιένα, και ειδικότερα κατά το έτος
1827, εξακόσιοι και πλέον Κρητικοί πρόσφυγες πειρατές πολιόρκησαν την Παροικιά
και τη μονή τής Λογγοβάρδας, δημιουργώντας πολλά προβλήματα. Το 1831 οι
Κρητικοί τής Πάρου, 107 συνολικά, στέλνουν αναφορά στον Κυβερνήτη Καποδίστρια «με πολλά παράπονα και αιτιάσεις εναντίον του», ζητώντας εθνική συνέλευση και
σύνταγμα.
Σημαντικές, στην ίδια περίοδο, οι παρουσίες και τού αγίου Αθανασίου τού Πάριου και της Μαντώς
Μαυρογένους, της γνωστής ηρωίδας τής Ελληνικής Επανάστασης, που πέθανε στην
Παροικιά πάμπτωχη και θάφτηκε στην αυλή τής Παναγίας τής Εκατονταπυλιανής
δημοσία δαπάνη.
Στο βιβλίο γίνεται, περαιτέρω- και βοηθά σε αυτό και η
χρονολογική διάταξη τής ύλης- λεπτομερής και αυτοτελής αναφορά τού συνόλου, θα
τολμούσα να πω, των πολιτικών και εκκλησιαστικών μορφών, των καλλιτεχνών και
των λοιπών προσωπικοτήτων τού νησιού διαχρονικά, ενώ καταγράφονται λεπτομερώς
και άλλα γεγονότα, όπως σεισμοί, επιδημίες πανώλης, θαλάσσιες τραγωδίες,
πειρατικές επιδρομές, επισκέψεις περιηγητών (όπως του Ολλανδού Dapper, των βασιλέων τής Ελλάδας Όθωνος και Αμαλίας, του
βασιλιά τής Βαυαρίας Λουδοβίκου Α΄, του Γάλλου ιστορικού Buchon κ.ά.). Σημαντική αναφορά γίνεται και στην παρουσία
και δράση των Ρ/Καθολικών (Καπουκίνων
και Ιησουιτών), εντελώς, πάντως, δυσανάλογης προς τον μικρό πληθυσμό τους στο
νησί (π.χ. το έτος 1675 σε 16000 κατοίκους οι 60 μόνο ήταν Ρ/καθολικοί και οι
Τούρκοι το πολύ 12).
Πρόκειται για ένα σύγγραμμα μεγάλης ιστορικής σημασίας
τόσο για την Πάρο, όσο και για τις Κυκλάδες, την Κρήτη και τον ελληνικό, γενικότερα,
χώρο. Σκοπός τού συγγραφέα είναι η ανάδειξη τής σπουδαίας και πλήρους γεγονότων
Ιστορίας τού νησιού του, της όμορφης Πάρου, πράγμα που ο κ. Αλιπράντης το κάνει
με απόλυτη συναίσθηση τής ευθύνης και του χρέους απέναντι στον τόπο του. Απ’
όσο μπορέσαμε να διαπιστώσουμε από τη λεπτομερή βιβλιογραφία πού χρησιμοποίησε
ο συγγραφέας, η Πάρος δεν έχει, μέχρι σήμερα, να επιδείξει παρόμοιο ιστορικό έργο.
Κοντά σ’ αυτά, το βιβλίο διαβάζεται εύκολα, αφού κάθε χρονολογία αποτελεί και
μιαν αυτοτελή ιστορική ενότητα. Για
άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό και δόκιμο
συγγραφέα και ιστορικό και του ευχόμαστε ο Θεός να του δίνει δύναμη και υγεία,
για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του τόσο στον χώρο τής ιστορίας τής αγαπημένης του Πάρου, όσο και των Ελληνικών Γραμμάτων, γενικότερα, στα οποία τόσο μεγάλη
και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)