ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗ * * * Γ Ρ Ι Π Ο Σ

 ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗ

 

Γ Ρ Ι Π Ο Σ

[Εκδόσεις Κέδρος Α.Ε., Αθήνα 2022, σχ. 8ο  (21 Χ 14), σσ. 72]

 

 

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Για λογαριασμό των Εκδόσεων «Κέδρος» κυκλοφόρησε πρόσφατα η τελευταία ποιητική συλλογή, με τον τίτλο «Γρίπος», του φίλου φιλολόγου Γιάννη Ανδρουλιδάκη, με μια ποίηση γεμάτη καθάρια και ολοζώντανα χρώματα, εξαγνισμένη από τον χρωστήρα τής βαθιάς και πολυδιάστατης σκέψης του, μια ποίηση περιγραφική- ημερολογιακή, που, συχνά, φαίνεται να αναδύεται βαθιά μέσα από χώρους ίδιους και πολύ προσωπικούς, από χώρους στους οποίους έζησε ο ποιητής, και βέβαια από την αγαπημένη γενέτειρά του, το Ροδάκινο Ρεθύμνου.

Ο τόπος, στις περιπτώσεις αυτές, αποτελεί πεδίο μιας αναζήτησης και μιας διερεύνησης του Ποιητή, που άλλοτε τρυφερή και άλλοτε ερωτική έρχεται και τον αγκαλιάζει και τον γεμίζει «δείγματα» μιας αύρας που τον παίρνει και τον καθοδηγεί κι άλλοτε «δήγματα» που τον πονούν και που αφήνουν πληγές ανεπούλωτες. Εξαίρετο δείγμα το ακόλουθο:

                   

                     Τι δεν έκανες καλά;

                     Τόσες απουσίες πια;

Κοντεύεις να ξεχάσεις.

Κυματιστή ντοπιολαλιά,

φθόγγοι του τσι και του λα

γέμιζαν τα στενά

και ιστορίες ξεπρόβαλλαν

απ’ τις θυρίδες των σκεβρωμένων σπιτιών.

Αυλές ασβεστωμένες

μοσχομύριζαν χαρά

κι ολόγιομα φεγγάρια

ράθυμα αναπαύονταν στις ταράτσες.

Νύχτες γαλήνιες

στη σκέπη των αστεριών

κι ανασαιμιές πρωινές

κάτω απ’ το βλέμμα της Αφροδίτης.

Άυλες φιγούρες στον τοίχο

του βοριά κουβεντιάζουν

και οι μνήμες θρηνούν.

                              

Την ποίηση του Γιάννη Ανδρουλιδάκη βρίσκουμε, περαιτέρω, να χαρακτηρίζει έντονος φιλοσοφικός, ιστορικός, πολιτικός και κοινωνικός  προβληματισμός, συμμετρία δομής, πλαστική και μουσική αρτιότητα, πρωτοτυπία του θέματος, ευρυθμία και χαρακτηριστική άνεση εργασίας πάνω στον ελεύθερο στίχο, με εκφραστική γλώσσα και εξαιρετική τεχνική, λεκτική ευκινησία και υποβλητική δύναμη των εικόνων, των μεταφορών, των λέξεων και των παρομοιώσεων:

 

Και πες μου εσύ

ποιος θα υποδεχτεί τους άλλους

που έρχονται από τον χαλασμό;  

Τους ναυαγούς

που ξέρασε η φουσκονεριά

σ’ άγνωστους τόπους;

Τη μάνα

που με το νεκρό μωρό αγκαλιά

ταξίδεψε στ’ αμπάρι;

Ποιος τα ασυνόδευτα παιδιά

που μίσεψαν με μόνο εφόδιο

την ευχή του πατέρα;

Και τις γερόντισσες

που ’χαν για φυλαχτό στον κόρφο

μια χούφτα χώμα πατρικής γης;

Ποιος αν όχι εμείς,

που για τη Μικρά Ασία και την Κύπρο

ιστορούμε ακόμη;

 

Επιλεκτικός πάντα στα βιβλία του ο Γ. Ανδρουλιδάκης τους χαρίζει τίτλους πρωτότυπους και αινιγματικούς («Άπαρση» και «Βισταλόγκα» οι τίτλοι των προηγούμενων ποιητικών του εκδόσεων), με βαθύτερη, πάντοτε, σημασία (θαλασσινής- ναυτικής, συνήθως, ορολογίας), που χρήζουν, συνήθως, για τους πολλούς, κάποιας ειδικής ερμηνείας, την οποία φροντίζει να δίνει, κάθε φορά, ο ίδιος ο Ποιητής. Όπως, λοιπόν, μας εξηγεί, «γρίπος», στην αρχαιότητα, σήμαινε το αλιευτικό δίχτυ, που συνειρμικά, θεωρώ ότι εκφράζει αυτήν την ανάγκη του Ποιητή να «περμαζέψει», να γραπώσει τα σκόρπια απομεινάρια της θύμησής του.         

Στα ποιήματά του αυτά, την ποίησή του ο Ποιητής αξιοποιεί με ξεχωριστή μαεστρία και ‘πιδεξιοσύνη, με στοιχεία που δανείζεται από τα αποθεματικά μιας εξαιρετικά πλούσιας και λιπαράς γενικής παιδείας και κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής εμπειρίας κι ευαισθησίας, που, ευστόχως, εξακτινώνεται μέχρι τα βάθη τής ευρωπαϊκής και ιδιαίτερα τής ελληνικής διανόησης, χρησιμοποιώντας επιτυχώς άλλοτε τα δεκανίκια τής ιστορίας και της μυθολογίας και άλλοτε της θεολογίας, της φιλοσοφίας και της φιλολογίας.

Είναι γεγονός ότι όποιος διαθέτει υψηλή ποιητική αισθητική και συγκίνηση, χωρίς, όμως, διανοητικότητα, δεν φτάνει ποτέ ως την πλήρη έκφραση, τουλάχιστον στην έκφραση που έχει αντικειμενική υπόσταση και που είναι, γι’ αυτό, και μεταδοτή στους άλλους. Και ναι μεν η ποίηση στηρίζεται κατ’ εξοχήν πάνω στη συγκίνηση και το συναίσθημα, όμως πρέπει πάντα ο ποιητής να διαθέτει και ένα ποσοστό διανοητικότητας. Και αυτό το επιτυγχάνει, πιστεύω, στον απόλυτο βαθμό η ποίηση τού φίλου Γιάννη Ανδρουλιδάκη και μάλιστα στο παρακάτω ποίημά του, που μου θυμίζει, πάντως, έμμετρη ελληνική «ταξιδιωτική» εντύπωση:

 

Πάρε πτυχή απ’ το πέπλο

της κλεμμένης Καρυάτιδας

και από τον ναό του Επικούρου

κίονα.

Τόνους του μπλε

απ’ τους τάφους της Βεργίνας

και από την Ολυμπία

πλέθρα σταδίου δρόμου.

Θρόισμα φηγού

απ’ της Δωδώνης το μαντείο

και απ’ τον χορό των Κουρητών στην Ίδη

ζάλα.

Το βλέμμα του Ηνίοχου

το σίγουρο.

Βυζαντινούς ψαλμούς απ’ τον Μυστρά

κι απ’ τα Μετέωρα

ύμνους.

Μικρασιάτικο αναστεναγμό

και θρήνο Κύπριας μάνας.

Δόξα απ’ τον Γοργοπόταμο,

καημό της Μακρονήσου,

Πάρε και βγες στο φως!

Με σιγουριά πορέψου.

Τις προφητείες για τους άλλους

άσ’ τες.

 

Ενώ κάποια άλλα ποιήματά του υμνούν «ταξιδιωτικά» ευρωπαϊκές εμπειρίες και ομορφιές:

 

Μια νότα

να δανειστώ

απ’ τα τρούλλι του Alberobello

και μια δίεση

απ’ τις μπούκλες του μαύρου αγγέλου

στο Παλέρμο.

Ένα μινόρε

απ’ της Ομόνοιας τον ναό

στο Αgrigento

κι ένα κλειδί του sol

απ’ την οβάλ πλατεία

των Συρακουσών.

Την αρμονία της γύμνιας

απ’ τους πολεμιστές του Riace

κι έναν δωρισμό

απ’ τα γκρεκάνικα του Salento.

Kι αφήστε με

την ομορφιά να υμνήσω.

 

Η ποίηση του Γιάννη Ανδρουλιδάκη αποπνέει περισσότερο άρωμα ευαισθησίας, ανθρωπιάς, ανάμνησης και αγάπης, που επεκτείνεται, περαιτέρω, σ’ ένα τρυφερό σφιχταγκάλιασμα με τον γενέθλιό του τόπο, το χωριό του, τους ανθρώπους του και τους ανθρώπους του κόσμου, τα παγκόσμια γεγονότα. Ποιήματα ώριμα, βαθιάς εξομολογητικής διάθεσης, θύμησες που έρχονται να ξεθάψουν από τη λήθη του παρελθόντος, νοσταλγικές μνήμες και περιπλανήσεις.

Λεπτός άνθρωπος ο ποιητής δέχεται την έμπνευση τόσο από τον εσωτερικό του κόσμο όσο και από τη γύρω του πραγματικότητα. Η ποίησή του φίλου Γιάννη Ανδρουλιδάκη, συμπερασματικά, θέλγει και συγκινεί βαθιά την ψυχή, διατηρώντας σε πολύ υψηλά επίπεδα την ποιητική θερμοκρασία και διάθεση τού αναγνώστη της. Του απευθύνω, στην όμορφη Καλαμάτα, τα θερμά μου συγχαρητήρια και του εύχομαι συνεχώς να ανεβαίνει στον γόνιμο και καρποφόρο δρόμο των ποιητικών του αναζητήσεων.

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ * * * Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ * * * Υπό του ΑΝΤΩΝΗ ΕΥΑΓΓ. ΤΣΙΡΙΓΩΤΑΚΗ

 

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

 

 

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ

 

 

                      ΑΝΤΩΝΗΣ ΕΥΑΓΓ. ΤΣΙΡΙΓΩΤΑΚΗΣ

                Καθηγητής Τεχν. Εκπαίδευσης- Συγγραφέας και Λεξικογράφος

 

    Για την προετοιμασία του επαναστατικού αγώνα και γενικά της επανάστασης του 1821 προς απελευθέρωση από τον ζυγό των Τούρκων έχουν γίνει αρκετές μελέτες, έρευνες και βιβλιογραφίες. Παρά ταύτα αρκετές λεπτομέρειες και πληροφορίες από ορισμένα μέρη της Κρήτης μένουν ασταχυολόγητες στην  τοπική άγραφη ιστορία και εν συνεχεία και στη φθορά του χρόνου

    Την κατάλληλη στιγμή ο αγαπητός φίλος -συνταξιούχος- Καθηγητής Φιλόλογος και Θεολόγος, συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής Κωστής Ηλ. Παπαδάκης, με πλούσια συγγραφική δραστηριότητα, έρχεται  με την ανάλογη ευαισθησία και πατριωτισμό, να συμπληρώσει κενά, να φωτίσει ηρωικά πρόσωπα και να αναδείξει άγνωστα  ιστορικά ντοκουμέντα της περιοχής της επαρχίας Αγίου Βασιλείου, Ρεθύμνου, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της επανάστασης τόσο τοπικά, στη συγκεκριμένη επαρχία, όσο και γενικότερα σε ολόκληρη την Κρήτη. 

    Κριτήριό του ο συγγραφέας για τη θεώρηση ενός πολεμικού γεγονότος ως «αγιοβασιλειώτικου»- στην περίπτωση που αυτό λαμβάνει χώρα σε άλλο τόπο, εκτός της επαρχίας- έθεσε τη συμμετοχή σε αυτό Αγιοβασιλειώτη οπλαρχηγού ή Αγιοβαλειωτών πολεμιστών. Και δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητες οι συμμετοχές αυτές των Αγιοβασιλειωτών σε επιχειρήσεις «καθ’ άπασαν την Κρήτην», από το Φραγκοκάστελο και το Πολεμάρχι των Χανίων, μέχρι τις Αμουργέλες Μονοφατσίου του Ηρακλείου και την Εθιά και τις Λιθίνες του Λασιθίου. Μάλιστα, στην παρουσιαζόμενη έκδοση, οι συμμετοχές αυτές, εκτός Επαρχίας, έφτασαν να προσμετρούν περί τις σαράντα (40), με πρωταγωνιστές τους κορυφαίους οπλαρχηγούς της επαρχίας, τον Ηγούμενο της Μονής Πρέβελη Μελχισεδέκ Τσουδερό και τον αδελφό του Στρατάρχη Γεώργιο Τσουδερό.

     Σήμερα που βάλλεται η ακεραιότητα των συνόρων της χώρας μας, είναι αναγκαία η αναδίφηση τέτοιων σημαντικών στοιχείων όσο ποτέ άλλοτε.

   Στον συγγραφέα του πολυσυλλεκτικού, υπεύθυνου, και σημαντικού αυτού έργου "Η συμβολή της επαρχίας Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου στην επανάσταση του εικοσιένα" μένει η χαρά της προσφοράς και διάσωσης ηρωικών πράξεων, που συνέβαλαν στην επιτυχία του αγώνα ενάντια του κατακτητή και σ΄ εμάς η υποχρέωση να τον συγχαρούμε και να του ευχηθούμε να συνεχίσει με την ίδια ζέση το έργο του.

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ * * * ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΜΜ. ΜΑΡΚΑΚΗΣ (1872-1950) * * * ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τον Ζαχαρία Δ. Καλοχριστιανάκη

 


ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

 

 

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΜΜ. ΜΑΡΚΑΚΗΣ

(1872-1950)

Ο αντιστασιακός από Αρκαδίας Μητροπολίτης Κρήτης

 Ο εμπνευστής και πρωτεργάτης της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς

 

 Του ΖΑΧΑΡΙΑ  Δ. ΚΑΛΟΧΡΙΣΤΙΑΝΑΚΗ

                                                                       «Αγαθοίς ανδράσι μείζων ο κατόπιν

                                    και μετά την τελευτήν έπαινος, του                                                                   δε φθόνου

                                   ουκ επί πολύν χρόνον επιζώντος»                                                                                           (Θουκυδίδης)

      Ο ευφήμως γνωστός και καταξιωμένος φιλόλογος καθηγητής -θεολόγος και πολυγραφότατος δόκιμος συγγραφέας κ. Κωστής Ηλία Παπαδάκης μας εκπλήσσει ευχάριστα με το ήδη νέο κυκλοφορηθέν βιβλίο του: ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΜΜ. ΜΑΡΚΑΚΗΣ (1872-1950), Ο αντιστασιακός από Αρκαδίας Μητροπολίτης Κρήτης, Ο εμπνευστής και πρωτεργάτης της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς, Ρέθυμνο 2020, έκδοση της ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗΣ Κρήτης Α.Ε.Ε.

     Το εκ 248 σελίδων βιβλίο εκδόθηκε από την  Ενορία Αγίου Παντελεήμονος Κεραμέ, της Επαρχίας Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου και την έκδοσή του επευλογεί εκθύμως η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης. Επιπλέον, ο οικείος Μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίος στον αδελφικό του χαιρετισμό, για την έκδοση του βιβλίου, αναφέρεται  στην πολυσχιδή προσωπικότητα του βιογραφούμενου Ιεράρχη, ενώ ο τοπικός εφημέριος π. Τίτος Λίτινας ευχαριστεί τον συγγραφέα κ. Κωστή Ηλ. Παπαδάκη και όλους όσοι συνέβαλαν για την ιστορική αυτήν έκδοση.

    Η παρούσα έκδοση είναι όντως ιστορική, διότι  αναδεικνύει με επιστημοσύνη και αδιάσειστη τεκμηρίωση μια μεγάλη και πολυσχιδή μορφή της εκκλησιαστικής ιστορίας της Κρήτης, άγνωστης εν πολλοίς, ακόμη και στην εδαφική επικράτεια της ποιμαντορίας του. Για τον Βασίλειο Μαρκάκη υπήρχαν σκόρπιες πληροφορίες και περιστασιακές αναφορές. Γράφει ο συγγραφέας «Εβδομήντα χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από το θάνατό του (Ιαν. 1950) και όμως ούτε μια αράδα δεν είχε ακόμα συνταχτεί γύρω από την προσωπικότητα και το θεάρεστο έργο του,…που να μας υπενθυμίζει την αληθινά σπάνια προσωπικότητα του άνδρα».

      Βέβαια, αξίζει να αναφερθεί ότι ο φιλίστορας και γεραρός Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος, κάνοντας πράξη την αρχαιοελληνική προτροπή: «τον λιβανωτόν τοις θεοίς, τον δε έπαινον τοις αγαθοίς απονέμειν δει» (Στοβαίος), απονέμοντας τον έπαινο της δικαιοσύνης, οργάνωσε τον Ιούνιο του 2019 τριήμερες λαμπρές εκδηλώσεις, για να τιμηθεί κατά το πρέπον ο εκλιπών Ιεράρχης. Στις εκδηλώσεις αυτές, μεταξύ των άλλων, έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του τιμώμενου, έξω από τον ιερό ναό του αγίου Νεκταρίου στις Μοίρες και εκφωνήθηκε εμπεριστατωμένη ομιλία από τον συγγραφέα του παρουσιαζόμενου βιβλίου, ενώ στην ειδική αφιερωματική έκδοση του περιοδικού της Ιεράς Μητρόπολης Γορτύνης και Αρκαδίας «Εν Εσόπτρω» αποτυπώνεται και καταγράφεται ο βίος και η πολιτεία του σεπτού ιερωμένου από τον συγγραφέα Κωστή Παπαδάκη και από αρκετούς άλλους.

    Ο αγαπητός Κωστής Παπαδάκης, με την πολύκαρπη συγγραφική εμπειρία η οποία τον διακρίνει, κατάφερε με βαθύτατη και λεπτομερειακή έρευνα και αναδίφηση στις πηγές, γραπτές, φωτογραφικές και προφορικές, να συγκεντρώσει και να ταξινομήσει όλο αυτό το πολυποίκιλο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό και να μας το προσφέρει, «ως κτήμα ες αεί» σε μια ολοκληρωμένη και περισπούδαστη βιογραφία, «ως μήτε τα γενόμενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται» (Ηρόδοτος).

     Και μόνο ο πίνακας των περιεχομένων του βιβλίου και η ογκώδης βιβλιογραφία που παρατίθεται στο τέλος  είναι αρκετά για να προϊδεάσουν, να συναρπάσουν και να προκαλέσουν τον αναγνώστη να εισχωρήσει στα φανερά και στα άδυτα της φωτισμένης και χαρισματικής βιογραφούμενης προσωπικότητας. Η τιμητική αυτή έκδοση επιστέφει μια λαμπρή εκκλησιαστική φυσιογνωμία της Εκκλησίας Κρήτης και συγχρόνως τιμά τον συγγραφέα, γιατί «το τιμάν τους τε τετιμημένους τιμή τω τιμώντι» (Θουκυδίδης).

   Ο βιογραφούμενος Ιεράρχης δεν περιορίστηκε στα καθαρώς ποιμαντορικά και πνευματικά του καθήκοντα, αλλά επεξέτεινε τη δράση και τα ενδιαφέροντά του σε κάθε τομέα της δραστηριότητας των κατοίκων της περιφέρειάς του και μάλιστα σε μια εποχή κατά την οποία η διαχείριση της φτώχειας δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Πόσοι, άραγε, γνωρίζουν ότι η ίδρυση της περίφημης Γεωργικής Σχολής Μεσαράς είναι έργο δικό του, ότι στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας λειτούργησε υπό την εποπτεία του υποδειγματικό  σχολείο στην έδρα της επισκοπής του και πόσοι, ακόμα, γνωρίζουν τη σπάνια και σθεναρή αντιστασιακή του δράση και την τριετή υπό των Γερμανών εξορία του κατά περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου; Παράδειγμα μίμησης και ρεαλιστικής παιδαγωγικής καθοδήγησης προς άρχοντες και αρχόμενους, προς λαϊκούς και ιερωμένους.

     Στο βιβλίο, ως αποτέλεσμα μακράς, εμπεριστατωμένης και επισταμένης έρευνας, ο αναγνώστης θα γοητευθεί από τη λογιοσύνη και επιστημοσύνη του συγγραφέα και θα απολαύσει τα κείμενα σε γλώσσα με κύριο χαρακτηριστικό την ακριβολογία και τη γλαφυρότητα. Η καλλιέπεια του συγγράμματος είναι αντάξια του κύρους του βιογραφούμενου.   

     Δεν θα μηκύνω περισσότερο τη βιβλιοπαρουσίασή μου, αναφερόμενος σε επί μέρους περιγραφόμενα αξιόλογα και ενδιαφέροντα περιστατικά και αφήνω τον αναγνώστη να εντρυφήσει στα κείμενα του βιβλίου για να τέρψει τα ώτα του, να θρέψει το νου του κι ενδεχομένως να ικανοποιήσει την περιέργειά του.

   Η γενέτειρα τού από Αρκαδίας Μητροπολίτη Κρήτης  Βασιλείου Μαρκάκη, τα Κεραμέ Ρεθύμνου, δικαιούνται να σεμνύνονται για το άξιο τέκνο τους, η Εκκλησία Κρήτης να γεραίρεται για τον σοφό, φλογερό και «θείω ζήλω πεπυρωμένο»  (Χρυσόστομος) ιεράρχη της και ο συγγραφέας κ. Κωστής Ηλ. Παπαδάκης να αίρεται υπεράνω χθόνιων χθαμαλοτήτων για το επιτυχές τόλμημά του να φέρει στην επιφάνεια την ανήροτη ιστοριογραφία του πολυπράγμονα εκκλησιαστικού άνδρα, γιατί «ανδρών αγαθών έργω γενομένων, έργω και δηλούσθαι τας τιμάς» (Θουκυδίδης).