Γενικού Λυκείου Ατσιπόπουλου * * * Η Εκκλησία σε διάλογο με τον κόσμο

Γενικού Λυκείου Ατσιπόπουλου

Η Εκκλησία σε διάλογο με τον κόσμο

[ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ ΚΑΙ ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ, Ρέθυμνο 2019, σχ. 8^ο (21 Χ 15), σσ. 80]

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

www.ret-anadromes.blogspot.com 

  

Το σχολείο και η κοινωνική πραγματικότητα δεν πρέπει να είναι δυο άσχετοι ή ενάντιοι μεταξύ τους κόσμοι, αλλά, αντίθετα, να αναπτύσσεται ανάμεσά τους μια ελκτική διαλεκτική σχέση^. η κοινωνική πραγματικότητα οφείλει να προβληματίζει το σχολείο  και το σχολείο να φωτίζει, δια μέσου των μαθητών και των διδασκάλων του, την κοινωνική πραγματικότητα. Με τον τρόπο αυτόν αίρεται η στεγανοποίηση του σχολείου και ξεπερνιέται σε σημαντικό βαθμό ο, αναπόφευκτα, συντηρητικός και στατικός χαρακτήρας του. 

Η προοπτική αυτή επιτυγχάνεται μέσα από διάφορες δραστηριότητες του σχολείου, όπως, για παράδειγμα, τις εργασίες που πραγματοποιούνται στα πλαίσια του μαθήματος της  Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, με τους υψηλούς στόχους που το μάθημα αυτό προτείνει κάθε φορά. Τη δημιουργία, επίσης, από τους μαθητές περιοδικών και άλλων εντύπων και, γενικότερα, κάθε είδους δραστηριοτήτων  που απευθύνονται προς το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Έτσι, το σχολείο με τις δραστηριότητές του αυτές ανοίγει διάπλατα τις πόρτες του στην κοινωνική πραγματικότητα με επιπτώσεις, σχεδόν πάντοτε, ευνοϊκές στην προσπάθειά του να επιτύχει την κοινωνική καλλιέργεια και την κανονική ψυχοπνευματική ανάπτυξη των μαθητών του.

Από την αρχή της εφαρμογής τους τέτοια προγράμματα γοητεύουν ως ιδέα τούς λειτουργούς της Εκπαίδευσης, αλλά, και, κυρίως, τους ίδιους τους μαθητές, οι οποίοι κινούμενοι μέσα σε αυτά δεν αισθάνονται, πλέον, παθητικοί δέκτες εντολών και κατευθύνσεων, αλλά δραστήρια και ενεργά μέλη της μαθητικής κοινότητας, που τολμά και ανοίγεται επωφελώς στο κοινωνικό σύνολο που άμεσα τούς περιβάλλει. Οι μαθητές απαλλαγμένοι από το άγχος της βαθμολογίας και από τα στενά πλαίσια της αίθουσας διδασκαλίας ανοίγουν τα φτερά τους σε νέους φωτεινούς ορίζοντες. Η δογματική μέθοδος διδασκαλίας αντικαθίσταται από τη μέθοδο της εργασίας, μιας εργασίας πραγματικής, που βασίζεται σε ομαδικές μικροερευνητικές δραστηριότητες που υλοποιούνται συχνά έξω από το σχολείο και, κατά κανόνα, σε περιοχή που βρίσκεται στο κοντινό και άμεσο των μαθητών περιβάλλον. Έρχονται σε επαφή με το θρησκευτικό, πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, εργασιακό, πολιτιστικό και φυσικό γίγνεσθαι, στο οποίο ψάχνουν δημιουργικά, βρίσκουν στοιχεία χρήσιμα για το θέμα τους, τα ταξινομούν, και τα επεξεργάζονται κατάλληλα. Οι μαθητές μέσα από τις εργασίες τους αυτές γνωρίζουν την πραγματικότητα, χαίρονται με τις επιτυχίες τους, κοινωνικοποιούνται, μαθαίνουν να βλέπουν  με αισιοδοξία το μέλλον.

Αυτό, ακριβώς, συνέβη,  και με τους μαθητές του Γενικού Λυκείου Ατσιπόπουλου, στις 9 Μαΐου 2018, με μιαν όμορφη και όλως ενδιαφέρουσα θεολογική Εσπερίδα, με τίτλο «Η Εκκλησία σε διάλογο με τον κόσμο», την οποία, αφού αξιολόγησε θετικά και επιβράβευσε η Εκκλησία των Ρεθυμνίων, διά του Επισκόπου της κ. Ευγενίου, προχωρώντας στην έκδοση των Πρακτικών της, τα οποία παρουσιάζουμε σήμερα με το σημείωμά μας αυτό.

Και όπως στον Πρόλογό του- στην εν λόγω έκδοση της Εσπερίδας- σημειώνει χαρακτηριστικά ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Ευγένιος, η εσπερίδα αυτή πλήρωσε την ύπαρξή του από αισιοδοξία και ελπίδα, αφού πρωταγωνιστές της δεν ήταν οι συνήθεις, οι αναμενόμενοι σε τέτοιες περιπτώσεις «άνθρωποι του πνεύματος», που συχνά οι ακροατές γνωρίζουν τι θα πουν πριν καν μιλήσουν, αλλά τα ίδια τα παιδιά, οι μαθητές, που μας έδωσαν μάθημα και που μας είπαν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο πως έχουμε πολλά να ωφεληθούμε πνευματικά όταν παύσουμε να τους μιλάμε μόνο «από καθέδρας» και αρχίσουμε και να ακούμε κάποτε τι έχουν να μας πουν. 

Η Μαθητική θεολογική Εσπερίδα χαιρετίζεται, επίσης, από τη σεπτή Κεφαλή της Ορθοδοξίας, τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Βαρθολομαίο και προλογίζεται από τον Διευθυντή του ΓΕΛ Ατσιπόπουλου κ. Ιωάννη Κανιολάκη, θεολόγο, συντονιστή της όλης Εσπερίδας και εργασίας των μαθητών.

      Κραυγή αγωνίας της Εκκλησίας των Ρεθυμνίων προς το ποίμνιό Της και προς την πολλά υποσχομένη νεότητα, είναι, ο- δια του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη της κ. Ευγενίου- παρακλητικός λόγος και η υγιαίνουσα διδασκαλία της, που ζητά να εισχωρήσει βαθιά εις τα ώτα όλων και να εισακουστεί. Και η τοπική μας Εκκλησία είναι γεγονός ότι βρίσκεται σε καθημερινή αγαπητική και ποιμαντική προς τον ποίμνιό της κίνηση. Παντού αποζητά τον άνθρωπο και το πύρωμα της καρδιάς του και είναι άξια, εδώ, πολλών επαίνων και ευχαριστιών η ευαισθησία που, διά του επισκόπου Της, σε κάθε περίσταση, καλώς επιδεικνύει, αξιολογώντας και προβάλλοντας το κάθε έργον αναλόγως, όπως και στην προκειμένη περίπτωση, διά της παρούσας εκδόσεως, της εν λόγω επιτυχημένης και άκρως πρωτότυπης Μαθητικής- των μαθητών του Γενικού Λυκείου Ατσιπόπουλου και του Διευθυντή τους κ. Ιωάννου Κανιολάκη- Εσπερίδας.

Και είναι εντυπωσιακή και άκρως επαινετέα η πορεία που ακολουθήθηκε και, εν τέλει, και επιβραβεύθηκε και από την τοπική μας Εκκλησία^. γιατί όλα- όπως σημειώνει στον Πρόλογό του ο κ. Κανιολάκης- έγιναν «ευσχημόνως και κατά τάξιν», με την ομόθυμη του Συλλόγου Διδασκόντων απόφαση και υπό την αιγίδα της τοπικής Ενορίας και εν τέλει -αφού η όλη εργασία αφορούσε σε θεολογικά θέματα και, ειδικότερα, στο μάθημα των θρησκευτικών- αποφασίστηκε και η παρουσίασή της σε μια πρωτόγνωρη για την τοπική μας Εκκλησία μαθητική εκδήλωση, στη φιλόξενη αίθουσα του «Πολιτιστικού Συλλόγου Ατσιπόπουλου», με την παρουσία των τοπικών αρχόντων, γονέων και μαθητών, εφημερίων των τοπικών ενοριών και καθηγητών και βέβαια, όλων αυτών υπό τη σεπτή του Επισκόπου μας παρουσία. Και κοντά σ’ αυτά, όλα εμφανίζονται οργανωμένα και μελετημένα κατά γράμμα, καθώς, βέβαια και αυτή η ίδια η Ημερίδα, που, από την πρώτη, κιόλας, ματιά, φανερώνει τη σωστή κατεύθυνση που έλαβαν οι μαθητές, αλλά και τη σοβαρότητα του όλου εγχειρήματος, που «φυσικώ τω τρόπω» έρχεται να εγγυηθεί το προγραφέν αποτέλεσμα και, μάλιστα, σε έναν θεματικό κύκλο εξαιρετικά δύσκολο και έκτακτα απαιτητικό για την ηλικία και το γλωσσικό και γνωστικό επίπεδο των μικρών μαθητών, αλλά ταυτόχρονα και εξαιρετικό, αφορώντας σε σπουδαία θέματα της κοινωνίας. Θέματα βαθιά κοινωνικά, με έντονο θεολογικό, φιλοσοφικό και εκκλησιολογικό λόγο, που αφορούν σε σοβαρά προβλήματα της κοινωνίας μας, που δεν μπορούν να αφήσουν αδιάφορη και τη νεότητα, όπως τη μετανάστευση, την Παγκοσμιοποίηση και την Οικολογία, θέματα όλα στα οποία η μαρτυρία και η κατάθεση του Ευαγγελικού και προφητικού λόγου κρίνεται εξαιρετικής σημασίας και σπουδαιότητας.

          Στο σημείο αυτό, κρίνουμε σκόπιμο να μεταφέρουμε τη σχετική θεματολογία της Εσπερίδας και τα ονόματα των Εισηγητών τους, μαθητών όλων της Β΄Λυκείου:

1) Ο Χριστός στο έργο του Ν. Καζαντζάκη (Στέλιος Κιμιωνής)

2) Εκκλησιαστικός λόγος και σύγχρονη νεότητα (Ηλιάνα Λιβανού)

3) Η Ορθοδοξία και η Μετανάστευση (Μαρία Κεραμιανού, Ραφαηλία Σταγάκη)

4) Παγκοσμιοποίηση και χριστιανική Οικουμενικότητα (Ζαχαρίας Θεοδωράκης)

5) Πάθη και Ανάσταση στην ελληνική Ποίηση (Ευαγγελία Μυστράκη)

6) Η Εκκλησία και το Οικολογικό Πρόβλημα (Ευαγγελία Κεριμάκη)

Εν κατακλείδι, θεωρούμε ότι όλα τα θέματα έχουν αναπτυχθεί από τους νεαρούς μαθητές με υπευθυνότητα και σοβαρότητα, στο πνεύμα του ορθόδοξου ευαγγελικού και προφητικού λόγου, με βαθιά εκκλησιολογική συνείδηση, στοχαστικότητα, δύναμη και ρεαλισμό. Σε κάθε πτυχή του προτεινόμενου θεολογικού, φιλοσοφικού και κοινωνιολογικού λόγου διακρίνει ο αναγνώστης την αφοπλιστική ειλικρίνεια και προθετικότητα των νεαρών συγγραφέων- εισηγητών τους, ενώ, κάποτε, γίνεται, ίσως, στον ειδήμονα και απαιτητικό αναγνώστη, αντιληπτό ότι η γλώσσα και η θεολογική- φιλοσοφική σκέψη των κειμένων ξεπερνά, ίσως, την αντιληπτική των μαθητών συγγραφέων τους ικανότητα, πράγμα, όμως, και αυτό, αναγκαίο, θεμιτό και επαινετέο αποδεικτικό της υψηλής ερευνητικής και έμπονης των παιδιών προσπάθειας, δυσανάλογης, ίσως, κάποιες φορές, των προβλημάτων με τα οποία κλήθηκαν να αναμετρηθούν και να παλέψουν και, που, όμως, τελικά, τα κατάφεραν και νίκησαν.

Μετά από όλα αυτά επαινούμε τους νεαρούς μαθητές και συγχαίρουμε και ευχαριστούμε τους συνάδελφους Υπεύθυνους Καθηγητές κ. Κατσινέλη Ιωάννα, Μάλλιου Ελεονώρα και Φανουργάκη Αικατερίνη, καθώς και τον Συντονιστή του όλου Προγράμματος κ. Κανιολάκη, που με πραγματικά αξιοθαύμαστη προθυμία, ζήλο και μεράκι ανέλαβαν το λεπτό αυτό και υπεύθυνο έργο της καθοδήγησης των νεαρών μαθητών τους στη δημιουργική αφομοίωση και κατάθεση πολύτιμων για την κοινωνία μας στοιχείων αλλά, ταυτόχρονα, και στη γόνιμη και καρποφόρα ανάπτυξη της προσωπικής και της κοινωνικής τους σκέψης. 

Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας * * * ΤΡΙΗΜΕΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕΣ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟ ΡΕΘΥΜΝΙΟ ΙΕΡΑΡΧΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΡΚΑΚΗ (1872- 1950) * * * Επίσκοπο Αρκαδίας (1902 - 1941) και μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης (1941 - 1950)

Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας

ΤΡΙΗΜΕΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕΣ  ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟ ΡΕΘΥΜΝΙΟ ΙΕΡΑΡΧΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΡΚΑΚΗ (1872- 1950)

Επίσκοπο Αρκαδίας  (1902 - 1941) και

μετέπειτα  Μητροπολίτη  Κρήτης  (1941 - 1950)

         ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
          www.ret-anadromes.blogspot.com

Η Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας διοργάνωσε πρόσφατα (από 28-30 Ιουνίου) 3/ήμερο Εκδηλώσεων τιμής και ευγνωμοσύνης στη μνήμη του αοίδιμου Ρεθυμνίου, από τον Κεραμέ Αγίου Βασιλείου, αντιστασιακού Ιεράρχη Βασιλείου Μαρκάκη, επισκόπου Αρκαδίας (1902- 1941) και μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης (1941- 1950), Προέδρου της Ι. Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης και εμπνευστή και πρωτεργάτη της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς.

Εικ. 1. Ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος χαιρετίζει τις Εκδηλώσεις 

Κατά την εκδηλώσεις της πρώτης ημέρας (Παρασκευή 28/6/2019), στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ι. Μητροπόλεως, στις Μοίρες, χαιρετισμό απεύθυνε ο Ρεθύμνιος- επίσης Αγιοβασιλειώτης (από το Μιξόρρουμα, Αγίου Βασιλείου)- Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος (εικ. 1) [δύο Αρχιεπισκόπους Κρήτης έχει αναδείξει, μέχρι σήμερα, η επαρχία Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου (τον Βασίλειο Μαρκάκη και τον Ειρηναίο Αθανασιάδη)].

Εικ. 2. Ειδική έκδοση "Αφιέρωμα"
στον Βασίλειο Μαρκάκη

Στη συνέχεια, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος παρουσίασε στο κοινό, που ασφυκτικά είχε γεμίσει την αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου, την ειδική έκδοση, «Αφιέρωμα», του εξαίρετου περιοδικού της Ι. Μητροπόλεως, «Εν Εσόπτρω», προς τον Πρωθιεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη, εκ 272 σελίδων (εικ. 2) [να σημειώσουμε ότι η Ι. Μητρόπολη Γορτύνης ξέρει να τιμά τους σπουδαίους Ιεράρχες της και έτσι και άλλα δύο προηγούμενα τεύχη, του ίδιου έγκριτου περιοδικού, είχαν, κατά παρόμοιο τρόπο, αφιερωθεί το ένα στον, επίσης, μεγάλο της Αντίστασης Αρχιεπίσκοπο Ευγένιο Ψαλιδάκη (432 σελ.) και το άλλο στον μειλίχιο Αρχιεπίσκοπο των έργων (Παναγία Καλυβιανή) Τιμόθεο Παπουτσάκη (104 σελ.)].

Εκτός του Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακαρίου, την ίδια βραδιά, το στίγμα της προσωπικότητας του άνδρα έδωσαν και δύο άλλοι ομιλητές, εκ των οποίων ένας, ο υποφαινόμενος, είχε την ευλογία, πριν από τριάντα χρόνια, να συγγράψει την πρώτη (μέχρι σήμερα) του άνδρα  βιογραφία, γράφοντας το βιβλίο του χωριού του, του Κεραμέ, στο οποίο σαράντα, περίπου, σελίδες είναι αφιερωμένες στον εν λόγω μεγάλο αντιστασιακό Ιεράρχη.

Ο Σεβ. Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος και ο ομιλητής Κωστής Ηλ. Παπαδάκης

Ο έτερος ομιλητής, ο ιστορικός- ερευνητής του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, κ. Κώστας Τσικνάκης, αναφέρθηκε σε μιαν άλλη σπουδαία πτυχή της πολυσχιδούς, ως επισκόπου Αρκαδίας, δράσης του^. στο ενδιαφέρον του, δηλαδή, και στη μεγάλη συμβολή του στην ανάδειξη των μνημείων της Δυτικής Μεσαράς.

Ο Σεβ. Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος και ο ομιλητής κ. Κ. Τσικνάκης

Τέλος, χαιρετισμό ευγνωμοσύνης για τον αοίδιμο Πρωθιεράρχη απεύθυνε και η  κ. Μαρία Χαλκιαδάκη, Διευθύντρια της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς.

Και στο σημείο αυτό, επαναλαμβάνοντας, «εν συντόμω», την αντιστασιακή του Βασιλείου Μαρκάκη δράση, το κύριο στοιχείο της προσωπικότητάς του, θεωρούμε σκόπιμο να υπενθυμίσουμε τους τρεις εκείνους χαρακτηριστικούς του αείμνηστου Ιεράρχη λόγους, τους οποίους μονίμως είχε στο στόμα του εν μέση, ναι εν μέση, Γερμανική Κατοχή (!) και στους οποίους, στο τριήμερο αυτό των εκδηλώσεων, ηρέσκετο- απηχώντας, ίσως, βαθιά και τη δική του δυναμική ψυχοσύνθεση- ο Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος επανειλημμένα να αναφέρεται, προκειμένου να τονίσει την αντιστασιακή και αδούλωτη του Βασιλείου Μαρκάκη δράση, που τόσο φαινόταν να ενθουσίαζε και τον ίδιο: α) «Καλή Λευτεριά!», β) «Και του χρόνου ελεύθεροι!» και γ) «Όλοι μαζί εναντίον των Ούνων» (έτσι εξευτελιστικά αποκαλούσε τους Γερμανούς).

Διαπνεόμενος, περαιτέρω, ο Βασίλειος μέχρις αυτοθυσίας από αγανάκτηση για την κατάκτηση της Κρήτης από τους Γερμανούς, ευθαρσώς και από άμβωνος κήρυττε συνεχώς ότι ως Επίσκοπος και Έλληνας δεν μπορούσε να ανεχθεί την κατάσταση αυτήν! Οι τολμηρές δε αυτές και προκλητικότατες για τους Γερμανούς «ιαχές» του δείχνουν, αν μη τι άλλο, το απύθμενο διαμέτρημα τής προς την πατρίδα αγάπης του, που θα τον αναδείκνυε, κατά τη διάρκεια του πολέμου, σε έναν αληθινά φλογερό, έντιμο και αγνό πατριώτη και κληρικό. Επίσης, κατά τις διάφορες εκτελέσεις ο Άγιος Κρήτης καυτηρίαζε δριμύτατα τη βαρβαρότητα των κατακτητών και, με τον καιρό,  έφθασε να θεωρείται ως ο πνευματικός ηγέτης όλων των χειμαζομένων και αγωνιζομένων Κρητών.

Έτσι, οι λόγοι αυτοί και οι πράξεις του Βασιλείου, οι λίαν ενοχοποιητικές εγκύκλιοί του, με τις οποίες καλούσε τον κρητικό λαό να αγωνιστεί με θάρρος κατά του κατακτητή και τα συνεχή κηρύγματά του από τον άμβωνα του Αγίου Μηνά, με τα οποία καταφερόταν ανοικτά κατά των Γερμανών, υπήρξαν η αφορμή να οδηγηθεί, αρχικά, στο εκτελεστικό απόσπασμα, από το οποίο, την τελευταία στιγμή, κατάφερε να τον σώσει ο Γενικός Διοικητής Κρήτης Εμμανουήλ Λουλακάκης και να προτείνει τροποποίηση της καταδικαστικής απόφασης, από εκτέλεση, σε ισόβια εξορία.

Εικ. 3. Το τμήμα Παραδοσιακής Χορωδίας, του Πολιτιστικού Κέντρου της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας,

Η πρώτη ημέρα των εκδηλώσεων έκλεισε με συναυλία «Αφιέρωμα» στον Πρωθιεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη από το τμήμα Παραδοσιακής Χορωδίας, του Πολιτιστικού Κέντρου της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, υπό τη διεύθυνση του μουσικού κ. Ανδρέα Γιακουμάκη (εικ. 3). Η Χορωδία με φωνή λαμπερή, γενναιόδωρη, πλατιά πειθαρχημένη, αγέρωχη και συνεπή, απέδωσε, κάτω από τη στιβαρή καθοδήγηση του Χοράρχη της, τρία παραδοσιακά τραγούδια, που- όπως χαρακτηριστικά διευκρινίστηκε- επελέγησαν, γιατί, άμεσα ή έμμεσα, εκφράζουν την ανυπότακτη και αδούλωτη προσωπικότητα του αοίδιμου Ιεράρχη: 1) «Αγρίμια κι αγριμάκια μου» 2) «Οι άντρες οι φανίσιμοι», με επιγραφή από τον Παύλο Βλαστό «Ο χορός της Λευτεριάς» και 3) «Κόρη βερικοκόκκινη», παραλογή κρητικού τραγουδιού, που εμμέσως μιλάει για την εθνική κυριαρχία.

Εικ. 4. Ο Σεβασμιώτατος Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος και η κ. Πολ. Λιοπυράκη- Μαρκάκη, εκατέρωθεν της προτομής του Βασιλείου 

Τη δεύτερη μέρα των Εκδηλώσεων έγινε Αρχιερατική θ. Λειτουργία και μνημόσυνο για τον αείμνηστο Ιεράρχη στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Νεκταρίου Μοιρών, όπου και μίλησε ο κ. Δημήτρης Σάββας, προϊστάμενος της Βικελαίας Βιβλιοθήκης Ηρακλείου. Ακολούθησαν τα αποκαλυπτήρια προτομής του Πρωθιεράρχη Βασιλείου Μαρκάκη και προσλαλιά και απονομή Εύφημης Μνείας από τον Σεβασμιώτατο στην δευτερανιψιά του κ. Πολύμνια Λιοπυράκη- Μαρκάκη, μοναδική ζώσα συγγενή τού Βασιλείου Μαρκάκη (εικ. 4), που πολλά έχει προσφέρει για τον θείο της τόσο στην Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, όσο και στον υποφαινόμενο, κατά τη συγγραφή της βιογραφίας του αειμνήστου θείου της (προσφέροντας προσωπικά ενθυμήματα, φωτογραφικό υλικό και πληροφορίες).

Η προτομή του Βασιλείου Μαρκάκη, έξω από τον άγιο Νεκτάριο Μοιρών

Και η 2^η μέρα ολοκληρώθηκε με αρχιερατικό τρισάγιο, από αντιπροσωπεία της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, στον ι. Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά, Ηρακλείου, όπου κάτωθεν της Αγίας Τραπέζης και πλάι, ακριβώς, στην οστεοθήκη με τα οστά τού από Λάμπης και Σφακίων Πρωθιεράρχη Κρήτης, Ευμενίου Ξηρουδάκη (πνευματικού πατέρα του Βασιλείου), φυλάσσονται τα οστά του Βασιλείου Μαρκάκη.

Εικ. 5. Συνοδική θ. λειτουργία και Συνοδικό ι. Μνημόσυνο, στον ναό των Αγίων Δέκα, της ομώνυμης κωμοπόλεως Δήμου Γορτυνίων.

Η τελευταία, τρίτη, ημέρα Εκδηλώσεων σημαδεύτηκε από τη λαμπρότητα Συνοδικής θ. λειτουργίας και Συνοδικού ι. Μνημόσυνου, απάντων των Μητροπολιτών της Εκκλησίας της Κρήτης, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου, στον ναό των Αγίων Δέκα, της ομώνυμης κωμοπόλεως του Δήμου Γορτυνίων (εικ. 5), τον οποίο είχε ανακαινίσει ο Βασίλειος. Ομιλία, εδώ, εκφώνησε ο Αγιοδεκιανός δάσκαλος κ. Απόστολος Πιρουνάκης, που έδωσε μια διαφορετική πτυχή της πλούσιας παρουσίας του πολυφίλητου Ιεράρχη στους Αγίους Δέκα (όπου ήταν και η έδρα της επισκοπής του) και των ευχάριστων αναμνήσεων που, μέχρι σήμερα, συνεχίζουν οι κάτοικοι να διατηρούν για το πρόσωπό του.

Εικ. 6. Η Ι. Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης, έξω απο το Επισκοπείο του Βασιλείου Μαρκάκη, στους Αγίους Δέκα

 Έγιναν και εδώ αποκαλυπτήρια δύο επιγραφών εις μνήμην του Βασιλείου Μαρκάκη, της μίας έμπροσθεν του ι. Ναού των Αγίων Δέκα και της άλλης στο τέως Επισκοπείο, της τότε Ι. Επισκοπής Αρκαδίας, το οποίο οικοδόμησε «ιδίαις δαπάναις» και δώρισε στην κοινότητα ο μακαριστός Ιεράρχης (εικ. 6).

Εικ. 7. Σκηνή από τη θεατρική Ομάδα, του Πολιτιστικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας 

Και η ημέρα έκλεισε με θεατρική παράσταση, σε ιαμβικό 15σύλλαβο, από τη θεατρική Ομάδα του Πολιτιστικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, εμπνευσμένο από τη Βιογραφία του Βασιλείου Μαρκάκη, σε στίχους τής κ. Χαριστής Κουκουμπεδάκη, σκηνοθεσία Μ. Βασιλάκη και μουσική επένδυση Α. Γιακουμάκη. Ένα θεατρικό έργο που φάνηκε ότι το αγάπησαν βαθιά οι ερασιτέχνες ηθοποιοί του και του έδωσαν ζωή από τη ζωή τους, πνοή και συναισθήματα από τα συναισθήματά τους. Ένα έργο που πρέπει, νομίζω, να παρουσιαστεί και εδώ, στο Ρέθυμνο, τόπο γέννησης του μεγάλου Πρωθιεράρχη (εικ. 7).

Να σημειώσουμε, εν κατακλείδι, ότι εκδηλώσεις για τον Βασίλειο Μαρκάκη θα πραγματοποιηθούν, επίσης, και στη Γεωργική Σχολή Μεσαράς, μέγα κοινωνικό έργο του μεγάλου Ιεράρχη, με την έναρξη του νέου σχολικού έτους, αλλά και στο χωριό του, τα Κεραμέ, με αποκαλυπτήρια προτομής και έκδοση βιβλίου, με απόφαση της Ενορίας και του δραστήριου ιερέα της π. Τίτου Λίτινα, με την ευλογία και ένθερμη υποστήριξη του οικείου Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίου.

Άποψη του κοινού από τις εκδηλώσεις στο Πολιτιστικό Κέντρο
της Ι. Μητρόπολης Γορτύνης και Αρκαδίας

ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ * * * «Μεταξύ Ουρανού και Γης» * * * Η πενθήμερη εκδρομή της ενορίας των Τεσσάρων Μαρτύρων ( Όλυμπος- Άνω Μηλιά- Μετέωρα- Λίμνη Πλαστήρα)

ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ

«Μεταξύ Ουρανού και Γης»

Η πενθήμερη εκδρομή της ενορίας των Τεσσάρων Μαρτύρων

( Όλυμπος- Άνω Μηλιά- Μετέωρα- Λίμνη Πλαστήρα)

         ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

      www.ret-anadromes.blogspot.com

«Μεταξύ Ουρανού και Γης» αναπτύχθηκε, στην κυριολεξία, η φετινή πενθήμερη εκδρομή της ενορίας των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων της πόλεώς μας, υπό την αρχηγία του ακούραστου εφημερίου της π. Σωκράτη Ξενικάκη. Κυριολεκτικά ακροβατώντας οι πενήντα πέντε Ρεθεμνιώτες εκδρομείς περπάτησαν στις κορυφές του Ολύμπου και επισκέφθηκαν το χωριό Άνω Μηλιά (υψόμ. 950 μ.) του νομού Πιερίας, για να καταλήξουν στα ιερά Μετέωρα και στην τεχνητή Λίμνη του Πλαστήρα (Ταυρωπού), στον νομό Καρδίτσας (1000 μ.), για να μην αναφερθούμε στους άλλους «κοινότερους» προορισμούς της ίδιας εκδρομής, τον Βόλο, την Κατερίνη τα Τρίκαλα, την Καλαμπάκα και την Καρδίτσα. Και είναι μέρη, τα πρώτα εξ αυτών- δηλαδή οι κορυφές και τα υψίπεδα- τόποι «Μεταξύ Ουρανού και Γης», στους οποίους μπορείς να γευθείς την ομορφιά της ηρεμίας και της ησυχαστικής ζωής και να νιώσεις τη δύναμη της προσευχής και την εμπειρία της αγάπης του Θεού, φτάνοντας ψηλά, όσο γίνεται κοντύτερα στον Ουρανό. Τότε είναι που σμικραίνουν οι αποστάσεις και οι αδυναμίες των ανθρώπων γύρω μας και η καρδιά απλώνεται να τους χωρέσει όλους.

Οι εκδρομείς στον παλαιό Άγιο Διονύσιο τον εν Ολύμπω

          Και, μήπως, αλήθεια, μέσω των ανωτέρων αυτών συναισθημάτων που νιώθει ο άνθρωπος σε αυτά τα υψίπεδα και στις κορυφές, που συνδέονται με την ικανοποίηση υψηλών πνευματικών αναγκών και αναζητήσεων και βαθιών ανθρώπινων συναισθημάτων, με τα οποία εκδηλώνεται η στάση του ατόμου απέναντι στις υψηλές αξίες της ζωής: της αλήθειας, της ομορφιάς, της αρετής και του ανώτερου ήθους, μήπως, λέγω, μέσα από τέτοια υψηλά συναισθήματα δεν αποδόθηκε και ο υπερύψηλος και περήφανος Όλυμπος, από τους πρώτους, κιόλας, κατοίκους της περιοχής στο Δωδεκάθεο των Αρχαίων Ελλήνων; Και μήπως, ακόμα, οι περίφημοι θρύλοι που δημιουργήθηκαν, στη συνέχεια, από τους προγόνους μας δεν τοποθετούν τους δώδεκα Ολύμπιους θεούς, αλλά και πολλούς άλλους ημίθεους - τους υπερασπιστές, δηλαδή, των υψηλών αυτών ιδανικών και αξιών της ζωής (σύμφωνα, έστω, με τα αξιολογικά μέτρα της εποχής εκείνης) - να κατοικούν στις πανύψηλες κορυφές, στα δώματα και στα φαράγγια (στις «πτυχές του Ολύμπου», όπως αποκαλεί τα δεύτερα ο Όμηρος), όπου βρισκόντουσαν και τα λαμπρά και μεγαλόπρεπα παλάτια τους; Στο λεξικό του Ησύχιου του Αλεξανδρέως (5^ος αι.) αναφέρεται ο Όλυμπος ως «ο ουρανός και του θεού το οικητήριον». Και, ειδικότερα, το Πάνθεον (ο σημερινός Μύτικας), θεωρούνταν το σημείο συνάντησής τους και το θέατρο των θυελλωδών συζητήσεών τους, ενώ ο θρόνος του Δία (στο σημερινό Στεφάνι), φιλοξενούσε αποκλειστικά τον αρχηγό των θεών, τον Δία, απ’ όπου- σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των αρχαίων Ελλήνων- εξαπέλυε τους κεραυνούς του, δείχνοντας σε θεούς και ανθρώπους «την θεϊκήν του μήνιν» (κι έκραξε ο Δίας ο κεραυνόχαρος τους αθάνατους όλους να ρθουν στου Ολύμπου του πολύκορφου την πιο αψηλή τη ράχη (Ιλ. Θ, στ. 2-3).

Το σχήμα του Ολύμπου, ο συμπαγής, σχεδόν κυκλικός, ορεινός όγκος του, δεσπόζει ανάμεσα στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία και η πολύμορφη και ευμετάβλητη γοητεία της φύσης του, οι υψηλές κορυφές του, γεμάτες ομίχλη και χαμηλά σύννεφα όπου ξεσπούν πολύ συχνά σφοδρότατες καταιγίδες, προκάλεσαν, εξ αρχής, το δέος και τον θαυμασμό στον προϊστορικό άνθρωπο που κατοίκησε στους πρόποδές του (όπου η αρχαιολογική σκαπάνη αποκαλύπτει σήμερα ευρήματα από οικισμούς της εποχής του σιδήρου) και τον απέδωσε στους Δώδεκα Ολύμπιους θεούς.

Μυθικός, επιβλητικός, άγριος και πανέμορφος μαζί ο Όλυμπος, το αέρινο «μπαλκόνι» των αρχαίων θεών και ως εκ τούτου η μυθολογική σκέπη του κόσμου, το δεύτερο ψηλότερο βουνό των Βαλκανίων και ανάμεσα στα πενήντα ψηλότερα βουνά του κόσμου, ο Έλληνας Όλυμπος, ένας φυσικός επίγειος παράδεισος, αιώνες τώρα εξάπτει τη φαντασία του ανθρώπου και κινεί την περιέργειά του, παραμένοντας ακόμη βαθιά μυστηριώδης και απρόσιτος, προκαλώντας τον άνθρωπο να ανακαλύψει όλη την αλήθεια των θρύλων του.

Όλυμπος στα 1100 μ.

Σήμερα, στον Όλυμπο «μεταλλάχθηκε», ως συνήθως, η αρχαία θρησκεία και αντικαταστάθηκε με άφθονα χριστιανικά μνημεία τής ελληνικής Ορθοδοξίας, εγκατεσπαρμένα στις κορυφές και τις χαράδρες του, όπως την περίφημη Παλαιά αλλά και τη Νέα Μονή του οσίου Διονυσίου του εν Ολύμπω  (23 Ιανουαρίου), που έζησε τον 16ο αιώνα και η οποία υπήρξε, στο εν λόγω βουνό, και ο βασικός προορισμός μας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 820 μ. μέσα στη χαράδρα του ποταμού Ενιπέα και είναι και οδικά προσβάσιμη μέσω της κωμοπόλεως του Λιτόχωρου. Λεηλατήθηκε και κάηκε από τους Τούρκους, ενώ το 1943 καταστράφηκε από τους Γερμανούς κατακτητές, που υποπτεύονταν ότι αποτελούσε άντρο και κατοικητήριο ανταρτών. Σήμερα έχει μερικώς αναστηλωθεί και λειτουργεί ως μετόχι της Νέας Μονής Διονυσίου, που βρίσκεται αμέσως έξω από το Λιτόχωρο.

Εσωτερικό της Ι. Μονής Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω (1542)

Άνω Μηλιά, Πιερίας,
ο Σταυρός του αγίου Κοσμά του Αιτωλού

            Το δεύτερο μέρος που επισκεφθήκαμε, η Άνω Μηλιά, είναι χωριό του νομού Πιερίας, άγνωστο στον πολύ κόσμο αλλά με εξαιρετικό θρησκευτικό και φυσιολατρικό-περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, πλούσια βλάστηση και πανίδα, στο οποίο σώζονται τα ερείπια από τον περίφημο Πύργο των Λαζαίων, της γνωστής οικογένειας κλεφταρματολών του Ολύμπου. Εδώ, σε ένα μικρό πεύκο, δίπλα σε σύγχρονο  περικαλλέστατο και θαυμάσια αγιογραφημένο ναό, αφιερωμένο στη μνήμη του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, σώζεται, ακόμα και σήμερα, ο σιδερένιος σταυρός που χάραξε το έτος 1763 ο ισαπόστολος αποκληθείς άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, σε ανάμνηση της επίσκεψής του και της διδασκαλίας του στην Πιερία.

Ο επόμενος σταθμός μας, τα ιερά Μετέωρα, ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη, οι οποίοι υψώνονται έξω και πάνω από τη γραφική Καλαμπάκα, δεν χρειάζονται, νομίζω, ξέχωρες συστάσεις. Όσες φορές και αν τα επισκεφθεί ο περιηγητής το ενδιαφέρον που εξάπτουν στην ψυχή του ανθρώπου, Έλληνα ή ξένου, είναι όλως ανομολόγητο και απερίγραπτο. Η θέα των πανύψηλων σκουρόχρωμων βράχων, μεταξύ των βουνών Κόζιακα και Αντιχασίων, προκαλεί στον επισκέπτη το δέος. Αυτό το μεγαλούργημα της φύσης αποκαλύπτει όλο του το μεγαλείο αιώνες τώρα, καθώς αποτελεί ένα μοναδικό σε ομορφιά γεωλογικό φαινόμενο και ένα σημαντικό μνημείο της Ορθοδοξίας, αφού τα Μετέωρα, ως γνωστόν, έχουν χαρακτηριστεί ως το δεύτερο Άγιον Όρος και συνεχίζουν τη μοναστική παράδοσή τους εδώ και, περίπου, έξι αιώνες.

Στις κορυφές και στις σπηλιές τους βρίσκονται φωλιασμένα, από τον 11ο αιώνα, τα διάφορα μοναστήρια^. της Μεταμόρφωσης (1020) ιδρυμένο από κάποιον Κρητικό μοναχό ονόματι Ανδρόνικο και μετά από 200 χρόνια ο ασκητής Βαρλαάμ ιδρύει το μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών και των Αγίων Πάντων, ενώ αργότερα άγνωστοι ιερωμένοι δημιούργησαν και τα λοιπά γνωστά Μοναστήρια^. της Αγίας Τριάδος, του Αγίου Στεφάνου, της Υπαπαντής, του Ρουσάνου, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά και κάποια άλλα λιγότερο γνωστά.

Μετέωρα, Μονή Αγίου Στεφάνου

Με τα γυμνά τους χέρια, με δίχτυα ή με σχοινιά, με ανεμόσκαλες ή με σκαλωσιές στηριγμένες σε δοκάρια σφηνωμένα μέσα στους βράχους, οι πρώτοι μοναχοί καθιέρωσαν και εξάσκησαν μιαν παράδοση αιώνων, την αναρρίχηση, προκειμένου να αναμετρηθούν με τους θεόρατους βράχους. Σήμερα οι προσκυνητές-επισκέπτες χρησιμοποιούν τις σκάλες που λαξεύτηκαν στα βράχια, εξασφαλίζοντας έτσι μίαν άνετη και ασφαλή ανάβαση.
          Το όνομα Μετέωρα αποδίδεται στον κτήτορα της μονής του Μεγάλου Μετεώρου, τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον Πλατύ Λίθο στον οποίο ανέβηκε για πρώτη φορά το έτος 1344. Γενικά η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το έτος 1393. Ωστόσο, από τα τέλη του 15ου αιώνα, και κυρίως τον 16ο αιώνα, τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή, καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, τα οποία κοσμούνται με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες.

Τα άγια Μετέωρα

Τα Μετέωρα, λόγω και της μορφολογίας τους, προσέφεραν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το ιδανικό καταφύγιο για τον μοναχισμό και διέσωσαν μοναδικά μνημεία πολιτισμού και μουσειακά εκθέματα της μεταβυζαντινής τέχνης, που ο επισκέπτης μπορεί να αποθαυμάσει, όπως φορητές εικόνες, οι παλαιότερες από τις οποίες φυλάσσονται σήμερα στα σκευοφυλάκια των ναών, Σταυρούς με Τίμιο Ξύλο, χρυσοποίκιλτα ιερατικά άμφια, χειρόγραφα, Ευαγγέλια, μολυβδόβουλλα, αργυρές λειψανοθήκες. Από ιστορικής πλευράς μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πάνω από χίλιοι χειρόγραφοι κώδικες, καθώς και οι πολύτιμες σε αξία σειρές βυζαντινών και μεταβυζαντινών εγγράφων που σώζονται και φυλάσσονται στα αρχειοφυλάκια των μοναστηριών. Στην Ιερά, τέλος, μονή του Αγίου Στεφάνου θησαυρίζεται και η θαυματουργός Κάρα του αγίου Χαράλαμπους, ενώ στη μονή Βαρλαάμ φυλάσσεται Ευαγγέλιο, που αποδίδεται στον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο.

Η τεχνητή Λίμνη Πλαστήρα από ψηλά

Τελευταίος «υψηλός» προορισμός μας η τεχνητή Λίμνη του Πλαστήρα, που σχηματίστηκε το έτος 1959, το στολίδι του νομού Καρδίτσας, που βρίσκεται σε ειδυλλιακή τοποθεσία, περιτριγυρισμένη από τις κατάφυτες πλαγιές του βόρειου ορεινού όγκου των Αγράφων. Οι κατάφυτες από έλατα, οξιές και καστανιές πλαγιές των γύρω βουνών καθρεφτίζονται στα καταγάλανα νερά της λίμνης, δημιουργώντας μίαν όλως ιδιαίτερα μαγευτική εικόνα, γνωστή και ως «Μικρή Ελβετία».

Η τεχνητή Λίμνη Πλαστήρα στην περιοχή του φράγματος

Η Λίμνη Πλαστήρα, μία από τις μεγαλύτερες τεχνητές λίμνες της χώρας, με τα πολυσχιδή φιόρδ, το μικρό κατάφυτο νησάκι της και το εντυπωσιακό της φράγμα, που έδωσε, με τη σειρά της, νέα πνοή στη γύρω περιοχή, βρίσκεται 25χλμ. δυτικά από την πόλη της Καρδίτσας και σε υψόμετρο 1.000, περίπου, μέτρων. Η σύλληψη της ιδέας δημιουργίας τεχνητής λίμνης στην περιοχή, ανήκει στον σπουδαίο βενιζελικό στρατηγό και πολιτικό Νικόλαο Πλαστήρα, ο οποίος κατάγεται από το γραφικό αγραφιώτικο χωριό Μορφοβούνι. Το 1925, λοιπόν, ο Νικόλαος Πλαστήρας οραματίστηκε την κατασκευή ενός φράγματος, το οποίο θα εξασφάλιζε το κλείσιμο του Μέγδοβα ή Ταυρωπού ποταμού, παραπόταμου του Αχελώου, με αποτέλεσμα την άρδευση του θεσσαλικού κάμπου, ο οποίος το καλοκαίρι υπέφερε από λειψυδρία, την ύδρευση της Καρδίτσας και άλλων κοινοτήτων, καθώς και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με την εκμετάλλευση της δύναμης του νερού. Η χρηματοδότησή της έγινε από χρήματα που χρωστούσε η Ιταλία στην Ελλάδα (πολεμικές επανορθώσεις) και την κατασκευή ανέλαβε γαλλική εταιρεία. Σήμερα τη διαχείριση του φράγματος έχει αναλάβει η ΔΕΗ.  

Τρίκαλα, ποταμός Ληθαίος