Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας * * * ΤΡΙΗΜΕΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕΣ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟ ΡΕΘΥΜΝΙΟ ΙΕΡΑΡΧΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΡΚΑΚΗ (1872- 1950) * * * Επίσκοπο Αρκαδίας (1902 - 1941) και μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης (1941 - 1950)

Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας

ΤΡΙΗΜΕΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕΣ  ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟ ΡΕΘΥΜΝΙΟ ΙΕΡΑΡΧΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΡΚΑΚΗ (1872- 1950)

Επίσκοπο Αρκαδίας  (1902 - 1941) και

μετέπειτα  Μητροπολίτη  Κρήτης  (1941 - 1950)

         ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
          www.ret-anadromes.blogspot.com

Η Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας διοργάνωσε πρόσφατα (από 28-30 Ιουνίου) 3/ήμερο Εκδηλώσεων τιμής και ευγνωμοσύνης στη μνήμη του αοίδιμου Ρεθυμνίου, από τον Κεραμέ Αγίου Βασιλείου, αντιστασιακού Ιεράρχη Βασιλείου Μαρκάκη, επισκόπου Αρκαδίας (1902- 1941) και μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης (1941- 1950), Προέδρου της Ι. Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης και εμπνευστή και πρωτεργάτη της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς.

Εικ. 1. Ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος χαιρετίζει τις Εκδηλώσεις 

Κατά την εκδηλώσεις της πρώτης ημέρας (Παρασκευή 28/6/2019), στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ι. Μητροπόλεως, στις Μοίρες, χαιρετισμό απεύθυνε ο Ρεθύμνιος- επίσης Αγιοβασιλειώτης (από το Μιξόρρουμα, Αγίου Βασιλείου)- Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος (εικ. 1) [δύο Αρχιεπισκόπους Κρήτης έχει αναδείξει, μέχρι σήμερα, η επαρχία Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου (τον Βασίλειο Μαρκάκη και τον Ειρηναίο Αθανασιάδη)].

Εικ. 2. Ειδική έκδοση "Αφιέρωμα"
στον Βασίλειο Μαρκάκη

Στη συνέχεια, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος παρουσίασε στο κοινό, που ασφυκτικά είχε γεμίσει την αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου, την ειδική έκδοση, «Αφιέρωμα», του εξαίρετου περιοδικού της Ι. Μητροπόλεως, «Εν Εσόπτρω», προς τον Πρωθιεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη, εκ 272 σελίδων (εικ. 2) [να σημειώσουμε ότι η Ι. Μητρόπολη Γορτύνης ξέρει να τιμά τους σπουδαίους Ιεράρχες της και έτσι και άλλα δύο προηγούμενα τεύχη, του ίδιου έγκριτου περιοδικού, είχαν, κατά παρόμοιο τρόπο, αφιερωθεί το ένα στον, επίσης, μεγάλο της Αντίστασης Αρχιεπίσκοπο Ευγένιο Ψαλιδάκη (432 σελ.) και το άλλο στον μειλίχιο Αρχιεπίσκοπο των έργων (Παναγία Καλυβιανή) Τιμόθεο Παπουτσάκη (104 σελ.)].

Εκτός του Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακαρίου, την ίδια βραδιά, το στίγμα της προσωπικότητας του άνδρα έδωσαν και δύο άλλοι ομιλητές, εκ των οποίων ένας, ο υποφαινόμενος, είχε την ευλογία, πριν από τριάντα χρόνια, να συγγράψει την πρώτη (μέχρι σήμερα) του άνδρα  βιογραφία, γράφοντας το βιβλίο του χωριού του, του Κεραμέ, στο οποίο σαράντα, περίπου, σελίδες είναι αφιερωμένες στον εν λόγω μεγάλο αντιστασιακό Ιεράρχη.

Ο Σεβ. Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος και ο ομιλητής Κωστής Ηλ. Παπαδάκης

Ο έτερος ομιλητής, ο ιστορικός- ερευνητής του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, κ. Κώστας Τσικνάκης, αναφέρθηκε σε μιαν άλλη σπουδαία πτυχή της πολυσχιδούς, ως επισκόπου Αρκαδίας, δράσης του^. στο ενδιαφέρον του, δηλαδή, και στη μεγάλη συμβολή του στην ανάδειξη των μνημείων της Δυτικής Μεσαράς.

Ο Σεβ. Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος και ο ομιλητής κ. Κ. Τσικνάκης

Τέλος, χαιρετισμό ευγνωμοσύνης για τον αοίδιμο Πρωθιεράρχη απεύθυνε και η  κ. Μαρία Χαλκιαδάκη, Διευθύντρια της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς.

Και στο σημείο αυτό, επαναλαμβάνοντας, «εν συντόμω», την αντιστασιακή του Βασιλείου Μαρκάκη δράση, το κύριο στοιχείο της προσωπικότητάς του, θεωρούμε σκόπιμο να υπενθυμίσουμε τους τρεις εκείνους χαρακτηριστικούς του αείμνηστου Ιεράρχη λόγους, τους οποίους μονίμως είχε στο στόμα του εν μέση, ναι εν μέση, Γερμανική Κατοχή (!) και στους οποίους, στο τριήμερο αυτό των εκδηλώσεων, ηρέσκετο- απηχώντας, ίσως, βαθιά και τη δική του δυναμική ψυχοσύνθεση- ο Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος επανειλημμένα να αναφέρεται, προκειμένου να τονίσει την αντιστασιακή και αδούλωτη του Βασιλείου Μαρκάκη δράση, που τόσο φαινόταν να ενθουσίαζε και τον ίδιο: α) «Καλή Λευτεριά!», β) «Και του χρόνου ελεύθεροι!» και γ) «Όλοι μαζί εναντίον των Ούνων» (έτσι εξευτελιστικά αποκαλούσε τους Γερμανούς).

Διαπνεόμενος, περαιτέρω, ο Βασίλειος μέχρις αυτοθυσίας από αγανάκτηση για την κατάκτηση της Κρήτης από τους Γερμανούς, ευθαρσώς και από άμβωνος κήρυττε συνεχώς ότι ως Επίσκοπος και Έλληνας δεν μπορούσε να ανεχθεί την κατάσταση αυτήν! Οι τολμηρές δε αυτές και προκλητικότατες για τους Γερμανούς «ιαχές» του δείχνουν, αν μη τι άλλο, το απύθμενο διαμέτρημα τής προς την πατρίδα αγάπης του, που θα τον αναδείκνυε, κατά τη διάρκεια του πολέμου, σε έναν αληθινά φλογερό, έντιμο και αγνό πατριώτη και κληρικό. Επίσης, κατά τις διάφορες εκτελέσεις ο Άγιος Κρήτης καυτηρίαζε δριμύτατα τη βαρβαρότητα των κατακτητών και, με τον καιρό,  έφθασε να θεωρείται ως ο πνευματικός ηγέτης όλων των χειμαζομένων και αγωνιζομένων Κρητών.

Έτσι, οι λόγοι αυτοί και οι πράξεις του Βασιλείου, οι λίαν ενοχοποιητικές εγκύκλιοί του, με τις οποίες καλούσε τον κρητικό λαό να αγωνιστεί με θάρρος κατά του κατακτητή και τα συνεχή κηρύγματά του από τον άμβωνα του Αγίου Μηνά, με τα οποία καταφερόταν ανοικτά κατά των Γερμανών, υπήρξαν η αφορμή να οδηγηθεί, αρχικά, στο εκτελεστικό απόσπασμα, από το οποίο, την τελευταία στιγμή, κατάφερε να τον σώσει ο Γενικός Διοικητής Κρήτης Εμμανουήλ Λουλακάκης και να προτείνει τροποποίηση της καταδικαστικής απόφασης, από εκτέλεση, σε ισόβια εξορία.

Εικ. 3. Το τμήμα Παραδοσιακής Χορωδίας, του Πολιτιστικού Κέντρου της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας,

Η πρώτη ημέρα των εκδηλώσεων έκλεισε με συναυλία «Αφιέρωμα» στον Πρωθιεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη από το τμήμα Παραδοσιακής Χορωδίας, του Πολιτιστικού Κέντρου της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, υπό τη διεύθυνση του μουσικού κ. Ανδρέα Γιακουμάκη (εικ. 3). Η Χορωδία με φωνή λαμπερή, γενναιόδωρη, πλατιά πειθαρχημένη, αγέρωχη και συνεπή, απέδωσε, κάτω από τη στιβαρή καθοδήγηση του Χοράρχη της, τρία παραδοσιακά τραγούδια, που- όπως χαρακτηριστικά διευκρινίστηκε- επελέγησαν, γιατί, άμεσα ή έμμεσα, εκφράζουν την ανυπότακτη και αδούλωτη προσωπικότητα του αοίδιμου Ιεράρχη: 1) «Αγρίμια κι αγριμάκια μου» 2) «Οι άντρες οι φανίσιμοι», με επιγραφή από τον Παύλο Βλαστό «Ο χορός της Λευτεριάς» και 3) «Κόρη βερικοκόκκινη», παραλογή κρητικού τραγουδιού, που εμμέσως μιλάει για την εθνική κυριαρχία.

Εικ. 4. Ο Σεβασμιώτατος Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος και η κ. Πολ. Λιοπυράκη- Μαρκάκη, εκατέρωθεν της προτομής του Βασιλείου 

Τη δεύτερη μέρα των Εκδηλώσεων έγινε Αρχιερατική θ. Λειτουργία και μνημόσυνο για τον αείμνηστο Ιεράρχη στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Νεκταρίου Μοιρών, όπου και μίλησε ο κ. Δημήτρης Σάββας, προϊστάμενος της Βικελαίας Βιβλιοθήκης Ηρακλείου. Ακολούθησαν τα αποκαλυπτήρια προτομής του Πρωθιεράρχη Βασιλείου Μαρκάκη και προσλαλιά και απονομή Εύφημης Μνείας από τον Σεβασμιώτατο στην δευτερανιψιά του κ. Πολύμνια Λιοπυράκη- Μαρκάκη, μοναδική ζώσα συγγενή τού Βασιλείου Μαρκάκη (εικ. 4), που πολλά έχει προσφέρει για τον θείο της τόσο στην Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, όσο και στον υποφαινόμενο, κατά τη συγγραφή της βιογραφίας του αειμνήστου θείου της (προσφέροντας προσωπικά ενθυμήματα, φωτογραφικό υλικό και πληροφορίες).

Η προτομή του Βασιλείου Μαρκάκη, έξω από τον άγιο Νεκτάριο Μοιρών

Και η 2^η μέρα ολοκληρώθηκε με αρχιερατικό τρισάγιο, από αντιπροσωπεία της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, στον ι. Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά, Ηρακλείου, όπου κάτωθεν της Αγίας Τραπέζης και πλάι, ακριβώς, στην οστεοθήκη με τα οστά τού από Λάμπης και Σφακίων Πρωθιεράρχη Κρήτης, Ευμενίου Ξηρουδάκη (πνευματικού πατέρα του Βασιλείου), φυλάσσονται τα οστά του Βασιλείου Μαρκάκη.

Εικ. 5. Συνοδική θ. λειτουργία και Συνοδικό ι. Μνημόσυνο, στον ναό των Αγίων Δέκα, της ομώνυμης κωμοπόλεως Δήμου Γορτυνίων.

Η τελευταία, τρίτη, ημέρα Εκδηλώσεων σημαδεύτηκε από τη λαμπρότητα Συνοδικής θ. λειτουργίας και Συνοδικού ι. Μνημόσυνου, απάντων των Μητροπολιτών της Εκκλησίας της Κρήτης, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου, στον ναό των Αγίων Δέκα, της ομώνυμης κωμοπόλεως του Δήμου Γορτυνίων (εικ. 5), τον οποίο είχε ανακαινίσει ο Βασίλειος. Ομιλία, εδώ, εκφώνησε ο Αγιοδεκιανός δάσκαλος κ. Απόστολος Πιρουνάκης, που έδωσε μια διαφορετική πτυχή της πλούσιας παρουσίας του πολυφίλητου Ιεράρχη στους Αγίους Δέκα (όπου ήταν και η έδρα της επισκοπής του) και των ευχάριστων αναμνήσεων που, μέχρι σήμερα, συνεχίζουν οι κάτοικοι να διατηρούν για το πρόσωπό του.

Εικ. 6. Η Ι. Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης, έξω απο το Επισκοπείο του Βασιλείου Μαρκάκη, στους Αγίους Δέκα

 Έγιναν και εδώ αποκαλυπτήρια δύο επιγραφών εις μνήμην του Βασιλείου Μαρκάκη, της μίας έμπροσθεν του ι. Ναού των Αγίων Δέκα και της άλλης στο τέως Επισκοπείο, της τότε Ι. Επισκοπής Αρκαδίας, το οποίο οικοδόμησε «ιδίαις δαπάναις» και δώρισε στην κοινότητα ο μακαριστός Ιεράρχης (εικ. 6).

Εικ. 7. Σκηνή από τη θεατρική Ομάδα, του Πολιτιστικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας 

Και η ημέρα έκλεισε με θεατρική παράσταση, σε ιαμβικό 15σύλλαβο, από τη θεατρική Ομάδα του Πολιτιστικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, εμπνευσμένο από τη Βιογραφία του Βασιλείου Μαρκάκη, σε στίχους τής κ. Χαριστής Κουκουμπεδάκη, σκηνοθεσία Μ. Βασιλάκη και μουσική επένδυση Α. Γιακουμάκη. Ένα θεατρικό έργο που φάνηκε ότι το αγάπησαν βαθιά οι ερασιτέχνες ηθοποιοί του και του έδωσαν ζωή από τη ζωή τους, πνοή και συναισθήματα από τα συναισθήματά τους. Ένα έργο που πρέπει, νομίζω, να παρουσιαστεί και εδώ, στο Ρέθυμνο, τόπο γέννησης του μεγάλου Πρωθιεράρχη (εικ. 7).

Να σημειώσουμε, εν κατακλείδι, ότι εκδηλώσεις για τον Βασίλειο Μαρκάκη θα πραγματοποιηθούν, επίσης, και στη Γεωργική Σχολή Μεσαράς, μέγα κοινωνικό έργο του μεγάλου Ιεράρχη, με την έναρξη του νέου σχολικού έτους, αλλά και στο χωριό του, τα Κεραμέ, με αποκαλυπτήρια προτομής και έκδοση βιβλίου, με απόφαση της Ενορίας και του δραστήριου ιερέα της π. Τίτου Λίτινα, με την ευλογία και ένθερμη υποστήριξη του οικείου Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίου.

Άποψη του κοινού από τις εκδηλώσεις στο Πολιτιστικό Κέντρο
της Ι. Μητρόπολης Γορτύνης και Αρκαδίας