ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ * * * «Μεταξύ Ουρανού και Γης» * * * Η πενθήμερη εκδρομή της ενορίας των Τεσσάρων Μαρτύρων ( Όλυμπος- Άνω Μηλιά- Μετέωρα- Λίμνη Πλαστήρα)

ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ

«Μεταξύ Ουρανού και Γης»

Η πενθήμερη εκδρομή της ενορίας των Τεσσάρων Μαρτύρων

( Όλυμπος- Άνω Μηλιά- Μετέωρα- Λίμνη Πλαστήρα)

         ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

      www.ret-anadromes.blogspot.com

«Μεταξύ Ουρανού και Γης» αναπτύχθηκε, στην κυριολεξία, η φετινή πενθήμερη εκδρομή της ενορίας των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων της πόλεώς μας, υπό την αρχηγία του ακούραστου εφημερίου της π. Σωκράτη Ξενικάκη. Κυριολεκτικά ακροβατώντας οι πενήντα πέντε Ρεθεμνιώτες εκδρομείς περπάτησαν στις κορυφές του Ολύμπου και επισκέφθηκαν το χωριό Άνω Μηλιά (υψόμ. 950 μ.) του νομού Πιερίας, για να καταλήξουν στα ιερά Μετέωρα και στην τεχνητή Λίμνη του Πλαστήρα (Ταυρωπού), στον νομό Καρδίτσας (1000 μ.), για να μην αναφερθούμε στους άλλους «κοινότερους» προορισμούς της ίδιας εκδρομής, τον Βόλο, την Κατερίνη τα Τρίκαλα, την Καλαμπάκα και την Καρδίτσα. Και είναι μέρη, τα πρώτα εξ αυτών- δηλαδή οι κορυφές και τα υψίπεδα- τόποι «Μεταξύ Ουρανού και Γης», στους οποίους μπορείς να γευθείς την ομορφιά της ηρεμίας και της ησυχαστικής ζωής και να νιώσεις τη δύναμη της προσευχής και την εμπειρία της αγάπης του Θεού, φτάνοντας ψηλά, όσο γίνεται κοντύτερα στον Ουρανό. Τότε είναι που σμικραίνουν οι αποστάσεις και οι αδυναμίες των ανθρώπων γύρω μας και η καρδιά απλώνεται να τους χωρέσει όλους.

Οι εκδρομείς στον παλαιό Άγιο Διονύσιο τον εν Ολύμπω

          Και, μήπως, αλήθεια, μέσω των ανωτέρων αυτών συναισθημάτων που νιώθει ο άνθρωπος σε αυτά τα υψίπεδα και στις κορυφές, που συνδέονται με την ικανοποίηση υψηλών πνευματικών αναγκών και αναζητήσεων και βαθιών ανθρώπινων συναισθημάτων, με τα οποία εκδηλώνεται η στάση του ατόμου απέναντι στις υψηλές αξίες της ζωής: της αλήθειας, της ομορφιάς, της αρετής και του ανώτερου ήθους, μήπως, λέγω, μέσα από τέτοια υψηλά συναισθήματα δεν αποδόθηκε και ο υπερύψηλος και περήφανος Όλυμπος, από τους πρώτους, κιόλας, κατοίκους της περιοχής στο Δωδεκάθεο των Αρχαίων Ελλήνων; Και μήπως, ακόμα, οι περίφημοι θρύλοι που δημιουργήθηκαν, στη συνέχεια, από τους προγόνους μας δεν τοποθετούν τους δώδεκα Ολύμπιους θεούς, αλλά και πολλούς άλλους ημίθεους - τους υπερασπιστές, δηλαδή, των υψηλών αυτών ιδανικών και αξιών της ζωής (σύμφωνα, έστω, με τα αξιολογικά μέτρα της εποχής εκείνης) - να κατοικούν στις πανύψηλες κορυφές, στα δώματα και στα φαράγγια (στις «πτυχές του Ολύμπου», όπως αποκαλεί τα δεύτερα ο Όμηρος), όπου βρισκόντουσαν και τα λαμπρά και μεγαλόπρεπα παλάτια τους; Στο λεξικό του Ησύχιου του Αλεξανδρέως (5^ος αι.) αναφέρεται ο Όλυμπος ως «ο ουρανός και του θεού το οικητήριον». Και, ειδικότερα, το Πάνθεον (ο σημερινός Μύτικας), θεωρούνταν το σημείο συνάντησής τους και το θέατρο των θυελλωδών συζητήσεών τους, ενώ ο θρόνος του Δία (στο σημερινό Στεφάνι), φιλοξενούσε αποκλειστικά τον αρχηγό των θεών, τον Δία, απ’ όπου- σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των αρχαίων Ελλήνων- εξαπέλυε τους κεραυνούς του, δείχνοντας σε θεούς και ανθρώπους «την θεϊκήν του μήνιν» (κι έκραξε ο Δίας ο κεραυνόχαρος τους αθάνατους όλους να ρθουν στου Ολύμπου του πολύκορφου την πιο αψηλή τη ράχη (Ιλ. Θ, στ. 2-3).

Το σχήμα του Ολύμπου, ο συμπαγής, σχεδόν κυκλικός, ορεινός όγκος του, δεσπόζει ανάμεσα στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία και η πολύμορφη και ευμετάβλητη γοητεία της φύσης του, οι υψηλές κορυφές του, γεμάτες ομίχλη και χαμηλά σύννεφα όπου ξεσπούν πολύ συχνά σφοδρότατες καταιγίδες, προκάλεσαν, εξ αρχής, το δέος και τον θαυμασμό στον προϊστορικό άνθρωπο που κατοίκησε στους πρόποδές του (όπου η αρχαιολογική σκαπάνη αποκαλύπτει σήμερα ευρήματα από οικισμούς της εποχής του σιδήρου) και τον απέδωσε στους Δώδεκα Ολύμπιους θεούς.

Μυθικός, επιβλητικός, άγριος και πανέμορφος μαζί ο Όλυμπος, το αέρινο «μπαλκόνι» των αρχαίων θεών και ως εκ τούτου η μυθολογική σκέπη του κόσμου, το δεύτερο ψηλότερο βουνό των Βαλκανίων και ανάμεσα στα πενήντα ψηλότερα βουνά του κόσμου, ο Έλληνας Όλυμπος, ένας φυσικός επίγειος παράδεισος, αιώνες τώρα εξάπτει τη φαντασία του ανθρώπου και κινεί την περιέργειά του, παραμένοντας ακόμη βαθιά μυστηριώδης και απρόσιτος, προκαλώντας τον άνθρωπο να ανακαλύψει όλη την αλήθεια των θρύλων του.

Όλυμπος στα 1100 μ.

Σήμερα, στον Όλυμπο «μεταλλάχθηκε», ως συνήθως, η αρχαία θρησκεία και αντικαταστάθηκε με άφθονα χριστιανικά μνημεία τής ελληνικής Ορθοδοξίας, εγκατεσπαρμένα στις κορυφές και τις χαράδρες του, όπως την περίφημη Παλαιά αλλά και τη Νέα Μονή του οσίου Διονυσίου του εν Ολύμπω  (23 Ιανουαρίου), που έζησε τον 16ο αιώνα και η οποία υπήρξε, στο εν λόγω βουνό, και ο βασικός προορισμός μας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 820 μ. μέσα στη χαράδρα του ποταμού Ενιπέα και είναι και οδικά προσβάσιμη μέσω της κωμοπόλεως του Λιτόχωρου. Λεηλατήθηκε και κάηκε από τους Τούρκους, ενώ το 1943 καταστράφηκε από τους Γερμανούς κατακτητές, που υποπτεύονταν ότι αποτελούσε άντρο και κατοικητήριο ανταρτών. Σήμερα έχει μερικώς αναστηλωθεί και λειτουργεί ως μετόχι της Νέας Μονής Διονυσίου, που βρίσκεται αμέσως έξω από το Λιτόχωρο.

Εσωτερικό της Ι. Μονής Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω (1542)

Άνω Μηλιά, Πιερίας,
ο Σταυρός του αγίου Κοσμά του Αιτωλού

            Το δεύτερο μέρος που επισκεφθήκαμε, η Άνω Μηλιά, είναι χωριό του νομού Πιερίας, άγνωστο στον πολύ κόσμο αλλά με εξαιρετικό θρησκευτικό και φυσιολατρικό-περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, πλούσια βλάστηση και πανίδα, στο οποίο σώζονται τα ερείπια από τον περίφημο Πύργο των Λαζαίων, της γνωστής οικογένειας κλεφταρματολών του Ολύμπου. Εδώ, σε ένα μικρό πεύκο, δίπλα σε σύγχρονο  περικαλλέστατο και θαυμάσια αγιογραφημένο ναό, αφιερωμένο στη μνήμη του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, σώζεται, ακόμα και σήμερα, ο σιδερένιος σταυρός που χάραξε το έτος 1763 ο ισαπόστολος αποκληθείς άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, σε ανάμνηση της επίσκεψής του και της διδασκαλίας του στην Πιερία.

Ο επόμενος σταθμός μας, τα ιερά Μετέωρα, ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη, οι οποίοι υψώνονται έξω και πάνω από τη γραφική Καλαμπάκα, δεν χρειάζονται, νομίζω, ξέχωρες συστάσεις. Όσες φορές και αν τα επισκεφθεί ο περιηγητής το ενδιαφέρον που εξάπτουν στην ψυχή του ανθρώπου, Έλληνα ή ξένου, είναι όλως ανομολόγητο και απερίγραπτο. Η θέα των πανύψηλων σκουρόχρωμων βράχων, μεταξύ των βουνών Κόζιακα και Αντιχασίων, προκαλεί στον επισκέπτη το δέος. Αυτό το μεγαλούργημα της φύσης αποκαλύπτει όλο του το μεγαλείο αιώνες τώρα, καθώς αποτελεί ένα μοναδικό σε ομορφιά γεωλογικό φαινόμενο και ένα σημαντικό μνημείο της Ορθοδοξίας, αφού τα Μετέωρα, ως γνωστόν, έχουν χαρακτηριστεί ως το δεύτερο Άγιον Όρος και συνεχίζουν τη μοναστική παράδοσή τους εδώ και, περίπου, έξι αιώνες.

Στις κορυφές και στις σπηλιές τους βρίσκονται φωλιασμένα, από τον 11ο αιώνα, τα διάφορα μοναστήρια^. της Μεταμόρφωσης (1020) ιδρυμένο από κάποιον Κρητικό μοναχό ονόματι Ανδρόνικο και μετά από 200 χρόνια ο ασκητής Βαρλαάμ ιδρύει το μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών και των Αγίων Πάντων, ενώ αργότερα άγνωστοι ιερωμένοι δημιούργησαν και τα λοιπά γνωστά Μοναστήρια^. της Αγίας Τριάδος, του Αγίου Στεφάνου, της Υπαπαντής, του Ρουσάνου, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά και κάποια άλλα λιγότερο γνωστά.

Μετέωρα, Μονή Αγίου Στεφάνου

Με τα γυμνά τους χέρια, με δίχτυα ή με σχοινιά, με ανεμόσκαλες ή με σκαλωσιές στηριγμένες σε δοκάρια σφηνωμένα μέσα στους βράχους, οι πρώτοι μοναχοί καθιέρωσαν και εξάσκησαν μιαν παράδοση αιώνων, την αναρρίχηση, προκειμένου να αναμετρηθούν με τους θεόρατους βράχους. Σήμερα οι προσκυνητές-επισκέπτες χρησιμοποιούν τις σκάλες που λαξεύτηκαν στα βράχια, εξασφαλίζοντας έτσι μίαν άνετη και ασφαλή ανάβαση.
          Το όνομα Μετέωρα αποδίδεται στον κτήτορα της μονής του Μεγάλου Μετεώρου, τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον Πλατύ Λίθο στον οποίο ανέβηκε για πρώτη φορά το έτος 1344. Γενικά η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το έτος 1393. Ωστόσο, από τα τέλη του 15ου αιώνα, και κυρίως τον 16ο αιώνα, τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή, καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, τα οποία κοσμούνται με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες.

Τα άγια Μετέωρα

Τα Μετέωρα, λόγω και της μορφολογίας τους, προσέφεραν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το ιδανικό καταφύγιο για τον μοναχισμό και διέσωσαν μοναδικά μνημεία πολιτισμού και μουσειακά εκθέματα της μεταβυζαντινής τέχνης, που ο επισκέπτης μπορεί να αποθαυμάσει, όπως φορητές εικόνες, οι παλαιότερες από τις οποίες φυλάσσονται σήμερα στα σκευοφυλάκια των ναών, Σταυρούς με Τίμιο Ξύλο, χρυσοποίκιλτα ιερατικά άμφια, χειρόγραφα, Ευαγγέλια, μολυβδόβουλλα, αργυρές λειψανοθήκες. Από ιστορικής πλευράς μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πάνω από χίλιοι χειρόγραφοι κώδικες, καθώς και οι πολύτιμες σε αξία σειρές βυζαντινών και μεταβυζαντινών εγγράφων που σώζονται και φυλάσσονται στα αρχειοφυλάκια των μοναστηριών. Στην Ιερά, τέλος, μονή του Αγίου Στεφάνου θησαυρίζεται και η θαυματουργός Κάρα του αγίου Χαράλαμπους, ενώ στη μονή Βαρλαάμ φυλάσσεται Ευαγγέλιο, που αποδίδεται στον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο.

Η τεχνητή Λίμνη Πλαστήρα από ψηλά

Τελευταίος «υψηλός» προορισμός μας η τεχνητή Λίμνη του Πλαστήρα, που σχηματίστηκε το έτος 1959, το στολίδι του νομού Καρδίτσας, που βρίσκεται σε ειδυλλιακή τοποθεσία, περιτριγυρισμένη από τις κατάφυτες πλαγιές του βόρειου ορεινού όγκου των Αγράφων. Οι κατάφυτες από έλατα, οξιές και καστανιές πλαγιές των γύρω βουνών καθρεφτίζονται στα καταγάλανα νερά της λίμνης, δημιουργώντας μίαν όλως ιδιαίτερα μαγευτική εικόνα, γνωστή και ως «Μικρή Ελβετία».

Η τεχνητή Λίμνη Πλαστήρα στην περιοχή του φράγματος

Η Λίμνη Πλαστήρα, μία από τις μεγαλύτερες τεχνητές λίμνες της χώρας, με τα πολυσχιδή φιόρδ, το μικρό κατάφυτο νησάκι της και το εντυπωσιακό της φράγμα, που έδωσε, με τη σειρά της, νέα πνοή στη γύρω περιοχή, βρίσκεται 25χλμ. δυτικά από την πόλη της Καρδίτσας και σε υψόμετρο 1.000, περίπου, μέτρων. Η σύλληψη της ιδέας δημιουργίας τεχνητής λίμνης στην περιοχή, ανήκει στον σπουδαίο βενιζελικό στρατηγό και πολιτικό Νικόλαο Πλαστήρα, ο οποίος κατάγεται από το γραφικό αγραφιώτικο χωριό Μορφοβούνι. Το 1925, λοιπόν, ο Νικόλαος Πλαστήρας οραματίστηκε την κατασκευή ενός φράγματος, το οποίο θα εξασφάλιζε το κλείσιμο του Μέγδοβα ή Ταυρωπού ποταμού, παραπόταμου του Αχελώου, με αποτέλεσμα την άρδευση του θεσσαλικού κάμπου, ο οποίος το καλοκαίρι υπέφερε από λειψυδρία, την ύδρευση της Καρδίτσας και άλλων κοινοτήτων, καθώς και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με την εκμετάλλευση της δύναμης του νερού. Η χρηματοδότησή της έγινε από χρήματα που χρωστούσε η Ιταλία στην Ελλάδα (πολεμικές επανορθώσεις) και την κατασκευή ανέλαβε γαλλική εταιρεία. Σήμερα τη διαχείριση του φράγματος έχει αναλάβει η ΔΕΗ.  

Τρίκαλα, ποταμός Ληθαίος