Έλενα Βιταλάκη και Αναστασία Πρατικάκη - Των παιδιών μας τα παιδιά

     Έλενα Βιταλάκη και Αναστασία Πρατικάκη    

                         Των παιδιών μας τα παιδιά

                       Τρεις γενιές σε μιαν οικογένεια

                   [Εκδόσεις «ΔΟΚΙΜΑΚΗΣ», Ηράκλειο 2013, σχ. 8^ο (24Χ17), σσ. 125]  

             ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

       www.ret-anadromes.blogspot.com

     Χάρη στις συμπολίτισσες παιδαγωγούς Έλενα Βιταλάκη και Αναστασία Πρατικάκη απέκτησαν και οι παππουδογιαγιάδες το δικό τους βιβλίο! Πρόκειται για ένα βιβλίο «προσφορά» στην τρίτη ηλικία, ή την αρχική, την πρώτη γενιά τής κάθε οικογένειας, όπως, εξάλλου, αυτό θαυμάσια διασαφηνίζεται και από τον ποιητικότατο και συναισθηματικά φορτισμένο τίτλο τού βιβλίου: «Των παιδιών μας τα παιδιά» και τον διευκρινιστικό, περαιτέρω, υπότιτλο: «Τρεις γενιές σε μιαν οικογένεια» (εγγόνια- γονείς- παππούδες και γιαγιάδες).

Πρόκειται για μια σοβαρή και άκρως ενδιαφέρουσα παιδαγωγική μελέτη των δύο παραπάνω συγγραφέων- ερευνητριών, κατόχων, αμφοτέρων, διδακτορικών και μεταδιδακτορικών τίτλων, καθώς και πλούσιας και πολυετούς διδακτικής εμπειρίας στην ανωτάτη εκπαίδευση, αφού συμβαίνει να έχουν διδάξει, η μεν πρώτη, η κ. Βιταλάκη, στις σχολές τού Πανεπιστημίου Κρήτης, η δε δεύτερη, η κ. Πρατικάκη, στο Ανώτατο Τεχνολογικό Ίδρυμα τού Ηρακλείου (ΤΕΙ).

Το παρουσιαζόμενο βιβλίο- από τα ελάχιστα στο είδος του στην ελληνική, ειδικά, βιβλιογραφία- βασίζεται στον συνδυασμό τής παιδαγωγικής εμπειρίας των συγγραφέων του σε δύο βασικά ερευνητικά πεδία^. στη μελέτη, αφενός, της επικοινωνίας των βρεφών με τις γιαγιάδες τους (η πρώτη έρευνα- της Έλενας Βιταλάκη) και των βρεφών με τους παππούδες τους (η δεύτερη έρευνα- της Αναστασίας Πρατικάκη), μελέτες και οι δύο που εντάσσονται στη γενικότερη έρευνα των πρώιμων μορφών επικοινωνίας των βρεφών (και ειδικότερα τής μίμησης) με τους ενήλικες που τα φροντίζουν.

Εντυπωσιάζει, πάντως, κατά τις συγγραφείς το γεγονός ότι από τις σύγχρονες δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες ελάχιστοι μόνο περιγράφουν και αξιολογούν τον ρόλο των γιαγιάδων, ενώ οι παππούδες πρακτικά είναι σχεδόν παντελώς… απόντες! Το γεγονός αυτό, συμπεραίνουν οι συγγραφείς, σαφώς εξεικονίζει και μαρτυρεί τη σύγχρονη δυτικοευρωπαϊκή πραγματικότητα, που δεν συμβαδίζει ευτυχώς με τον, ακόμα, εξέχοντα ρόλο τής μεγαλύτερης γενιάς, των παππούδων και γιαγιάδων, στη μεσογειακή ελληνική οικογένεια, που εν αντιπαραβολή και συγκριτικά προς την ευρωπαϊκή ενδελεχώς, στο παρουσιαζόμενο βιβλίο, μελετάται.

Ως σημαντικότατα και ουσιώδη συμπεράσματα, χρησιμότατα στους εμπλεκόμενους στην υπόθεση τής ανατροφής των παιδιών (γονείς και παππουδογιαγιάδες) και αποδεικνύοντα τη σοβαρότητα και σπουδαιότητα τής μελέτης τών εν λόγω ερευνητριών, παραθέτουμε, δειγματικά, ορισμένα από τα επιλεγόμενα και κάποιες άλλες σελίδες τού βιβλίου:

α) για τα παιδιά, πάνω και πρώτα από όλα, υπεύθυνοι είναι οι γονείς τους και όχι οι παππούδες και οι γιαγιάδες τους, των οποίων η συμβολή στην φροντίδα των εγγονιών τους είναι προαιρετική και όχι υποχρεωτική. Οι γονείς οφείλουν να θυμούνται ότι η στήριξη των παππούδων και των γιαγιάδων στο μεγάλωμα των παιδιών δεν είναι δεδομένη, ενώ, παράλληλα, οι παππούδες και οι γιαγιάδες πρέπει να σέβονται την ανατροφική πορεία που χάραξαν οι γονείς.

β) στην ελληνική κοινωνία η γιαγιά και ο παππούς φαίνεται ότι, ακόμα και σήμερα, θεωρούνται βασικά μέλη τής οικογένειας, αφού πολλές γιαγιάδες και παππούδες εξακολουθούν να παραμένουν κοντά ή να συγκατοικούν με τα παιδιά και τα εγγόνια τους, με τα οποία συν- δημιουργούν σχέσεις ιδιαίτερες και αρμονικές (Βιταλάκη- Πρατικάκη).

γ) είναι γεγονός ότι συχνά οι παππούδες και οι γιαγιάδες συνδέονται περισσότερο συναισθηματικά με τα εγγόνια τους, παρά με τα ίδια τα δικά τους παιδιά, πράγμα που κάνει τη σχέση αυτή μοναδική.

δ) οι παππούδες και οι γιαγιάδες έχουν το χάρισμα να τροφοδοτούν τους «ισχυρούς δεσμούς» τής οικογένειας, μέσω τής μεταβίβασης τής οικογενειακής παράδοσης και τής ιστορίας στις νεότερες γενιές, πράγμα ιδιαίτερα συναρπαστικό για όλους.  

ε) η επαφή με τους παππούδες και τις γιαγιάδες βοηθά τον έφηβο να καλλιεργήσει την εφηβική του ταυτότητα, να μάθει να διαχειρίζεται τις δυσκολίες τής ηλικίας του και ακόμα να μάθει για τις αξίες, τα πρότυπα και τις στάσεις τής οικογενειακής του ιστορίας και να εξομαλύνει τις δύσκολες σχέσεις με τους γονείς του.   

στ΄) οι παππούδες και οι γιαγιάδες κάνουν τα εγγόνια τους να νιώθουν μοναδικά, εκπληρώνοντας κάθε τους επιθυμία, ενώ, παράλληλα, και οι ίδιοι «εισπράττουν» ζωντάνια και πνευματική εγρήγορση από τη σχέση τους αυτήν.

ζ) οι σύγχρονοι γονείς οφείλουν να διατηρούν την αγάπη των παιδιών τους για τη μεγαλύτερη γενιά αναλλοίωτη από εγωισμούς και διαφωνίες που μπορεί να διέπουν τις σχέσεις τους με τους παππούδες και τις γιαγιάδες.  

Το έργο των εν λόγω συμπολιτισσών ερευνητριών αποτελεί, πιστεύουμε, μαρτυρία και κατάθεση ψυχής στη βασική τους αντίληψη γύρω από τον τεράστιο και βαρυσήμαντο ρόλο και την ουσιαστική μετοχή και προσφορά τής μεγαλύτερης γενιάς στην ελληνική οικογένεια. Η παράλληλα προσεκτική ανασκόπηση τής διεθνούς βιβλιογραφίας- που λεπτομερώς παρατίθεται στο τέλος τού βιβλίου- οι ποικίλες απόψεις, προσωπικές σκέψεις και μαρτυρίες γονέων, εγγονών, παππούδων και γιαγιάδων, καταξιώνουν και δίκαια προβάλλουν τη μοναδικότητα τού βιβλίου στη ελληνική και, εν πολλοίς,  και στη διεθνή βιβλιογραφία. Πρόκειται για ένα έργο «ψυχής», όπως περήφανα οι ίδιες το αποκαλούν, που καθίσταται ελάχιστος φόρος τιμής, σεβασμού και αγάπης στους γοητευτικούς και περήφανους παππούδες και τις γιαγιάδες τής μελέτης τους, αλλά και σε κάθε Έλληνα παππού και γιαγιά που με την ψυχή του «στέκεται» και στηρίζει και βοηθά τη σύγχρονη ελληνική οικογένεια.