EYXEΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ - ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

 EYXEΣ  ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ- 
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Η Γέννηση του Χριστού ας είναι το προμήνυμα για μια χρονιά διαφορετική, όμορφη, με λιγότερα προβλήματα και περισσότερες φωτεινές εικόνες χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας.
           *********************
«Μγα στν τ τς εσεβεας μυστριον...» (α΄ Τιμ. 3, 16). « Λγος Σρξ γνετο, να Σρξ γνηται Λγος» (Ιω. α΄, 14), λυτρῶσαι καί «ἀπαλλάξαι σους φβ θαντου δι παντς το ζεν νοχοι σαν δουλεας» (Εβρ. β΄,15).

ΧΑΤΖΗ ΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ - Η ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΑ - ΗΤΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟΥ 1866


     ΓΑΚ- ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
          ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
          ΧΑΤΖΗ ΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ

Η ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΑ
ΗΤΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟΥ 1866
[Έκδοση «ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ Α.Β.Ε.», Βι.Πε Ηρακλείου 2013, σχ. 8ο (21 Χ 14), σσ. 223] 

               ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ 

                 Στην ενδιαφέρουσα, τον τελευταίο καιρό, σειρά εκδόσεων των ΓΑΚ- Ιστορικού Αρχείου Κρήτης συγκαταλέγεται από φέτος (2013) και «Η Κρητικοπούλα, ήτοι αγώνες και πάθη τής Κρήτης τού 1866» τού Χατζή Μιχάλη Γιάνναρη, με Εισαγωγή και Επιμέλεια, όπως και οι λοιπές εκδόσεις τού Ιστορικού Αρχείου, του Κωνσταντίνου Φουρναράκη. Τη συγκεκριμένη έκδοση προλογίζει και ο κ. Εμμανουήλ Πετράκης, Αρχιπλοίαρχος Π.Ν. ε.α., Πρόεδρος τού Ναυτικού Μουσείου Κρήτης, που συνεργάστηκε με το Ιστορικό Αρχείο στην επανέκδοση τού πονήματος αυτού του Χατζή Μιχάλη Γιάνναρη.

Ο Χ΄΄ Μιχάλης Γιάνναρης (1832- 1916) γεννήθηκε στους Λάκκους τής Κυδωνίας. Έφηβος, δεκαέξι, μόλις, χρονών, μετέβη με τον πατέρα του στους Αγίους Τόπους ως προσκυνητής, όθεν και το προσωνύμιο «Χατζής». Η ζωή του υπήρξε μία συνεχής πολεμική περιπέτεια, αλλά αυτό που, κυρίως, τον ανέδειξε ήταν ο επικός αγώνας τού 1866. Τον καιρό εκείνο ο Χ΄΄ Μιχάλης Γιάνναρης διορίστηκε Γενικός Αρχηγός Κυδωνίας για τις θαυμαστές πολεμικές ικανότητές του. Στην Κωνσταντινούπολη- όπου μεταφέρθηκε από τον Αυνή πασά και τέθηκε σε κατ’ οίκον επιτήρηση- κατάφερε να συναντηθεί με τον Πατριάρχη και να ενεργήσει προς αποστολή χρημάτων για την ανοικοδόμηση τής Ι. Μ. Αρκαδίου, που, μετά την ανατίναξη, ήταν ένας σωρός ερειπίων. Πέραν, όμως, του μεγάλου αγώνα τού 1866, ηγήθηκε, το 1877, και διακρίθηκε και στις μάχες των Κεραμειών, του Αλικιανού και των Λάκκων και αργότερα, το 1897, και των Λειβαδίων. Ο Χ΄΄Μιχάλης επέζησε όλων αυτών των κινδύνων και κατόρθωσε να δει την αγαπημένη του Κρήτη ελευθερωμένη και το 1912 ομόφωνα να εκλεγεί Πρόεδρος τής Διοικούσας Επαναστατικής Επιτροπής και υπουργός Δικαιοσύνης, ενώ την 1η Δεκεμβρίου 1913 είχε την μεγάλη τιμή να αντιπροσωπεύσει στην επίσημη τελετή τής Ένωσης όλους τους αγωνιστές τής Κρητικής Ελευθερίας, παραδίνοντας στον Βασιλιά την ιστορική ελληνική σημαία, που ύψωσε, στη συνέχεια, στο φρούριο τού Φιρκά.

Ο κ. Φουρναράκης, πέραν της αδρομερούς βιογραφικής παρουσίασης τού άνδρα, προχωρεί, περαιτέρω, και σε μια σε βάθος ανάλυση τού ιστορικού τού Γιάνναρη έπους, «Της Κρητικοπούλας». Την «Κρητικοπούλα» ο Γιάνναρης συνέθεσε κατά την αυτοεξορία του στο Ταϊγάνι τής Ρωσίας και αναφέρεται στη Μεγάλη Κρητική Επανάσταση τού 1866- 69 (1η τού έργου έκδοση το έτος 1894 και αποτελείται από 4029 ιαμβικούς ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, 157 κεφάλαια και άφθονες εκτενείς υποσελίδιες τού Ποιητή, κατατοπιστικότες, σημειώσεις).

Αντικειμενικό του σκοπό, κατά τον κ. Φουρναράκη, ο Χ΄΄ Μιχάλης Γιάνναρης είχε, γράφοντας το παρόν πατριωτικό του πόνημα, την προκοπή τού λαού του, που ο μεγάλος αγωνιστής θεωρεί ότι επιτυγχάνεται με τη γνώση τού ιστορικού παρελθόντος. Με την «Κρητικοπούλα» του, λοιπόν, ο Γιάνναρης θέλησε να ντύσει με την αθάνατη στολή τής ποίησης τα γεγονότα τής Κρητικής Ιστορίας που μας περιγράφει. Γιατί πίστευε ότι όταν ο λαός γνωρίζει εκτιμά καλύτερα τις δυνάμεις του και αποκτά σταθερή θέληση να συνεχίσει το έργο εκείνων που θυσιάστηκαν για το καλό τής κοινωνίας και της πατρίδας και να φανεί αντάξιος συνεχιστής τους.

Η ανάλυση τού κ. Φουρναράκη στην «Κρητικοπούλα» αναδεικνύει, για άλλη μια φορά- μετά το «Βουκολικόν» και τα «Άσματα Λαϊκά Κρητών» τού Π. Βλαστού που προηγήθηκαν- τις μοναδικές ικανότητές του στο είδος αυτό φιλολογικής εργασίας. Παντού, στις εισαγωγές του, αντικρύσαμε μακροσκελείς, δεκάδων σελίδων, και σε βάθος αναλύσεις. Ο κ. Φουρναράκης, στην παρουσιαζόμενη με το παρόν σημείωμά μας  μελέτη του, θέτει επιτυχώς, και μετά από πολλή σκέψη, τη σφραγίδα του και ορίζει το ποίημα τού Γιάνναρη ως «ιστορικό έπος», για να καταδείξει, ακριβώς, το πλάτος τής αφήγησης και να το διαχωρίσει από τις άτεχνες ρίμες και την έμμετρη χρονογραφία. Στη συνέχεια, ανακαλύπτει ομοιότητες στην ποίηση τού Χ΄΄ Μιχάλη Γιάνναρη και τού Ομήρου, που τις εντοπίζει: α) στην επίκληση στην Παναγία- στον Όμηρο στη Μούσα, β) στην επιφάνια- θεοφάνια τού Αγγέλου- στον Όμηρο των θεών, γ) στην ομιλία των γερόντων στη σύναξη τού Ομαλού- στον Όμηρο στην αγορά τού λαού και δ) στους ποιητικούς καταλόγους των παλικαριών- των νεών στην Ιλιάδα.

Μελετά, περαιτέρω, και εντοπίζει τις πρωτότυπες αφηγηματικές τεχνικές τού έργου και τον εσωτερικό διάλογο τού Ποιήματος με άλλα λογοτεχνικά κείμενα, όπου διαπιστώνει ότι «Η Κρητικοπούλα» συνομιλεί με τη λογοτεχνική παράδοση τού τόπου μας από τον Όμηρο μέχρι τον Ερωτόκριτο, τον Χορτάτση, τον Μπουνιαλή, το τραγούδι τού Δασκαλογιάννη, τον Σολωμό και τον Μαρκορά. Μελετά, επίσης, το συγκινησιακό πάθος τής αφήγησης, τις πλούσιες επικές εικόνες, τη δραματικότητα, σε συνδυασμό με μιαν υπέροχη και ζώσα γλώσσα (πρόκειται, ακριβώς, γι’ αυτό το ιδίωμα τής δυτικής Κρήτης των μέσων τού 19ου αιώνα). Όλ’ αυτά, κατά τον κ. Φουρναράκη, συνδημιουργούν ένα κείμενο που ξεχωρίζει ως μία σημαντική λαϊκή δημιουργία με την έννοια ότι αγγίζει τον παλμό τής λαϊκής ψυχής και εκφράζει το πνεύμα τού κρητικού λαού.

Παρά τις όλως αποθαρρυντικές κρίσεις επί τού ποιήματος τού ανιψιού του Αντωνίου Γιάνναρη, Καθηγητή Φιλολογίας τού Πανεπιστημίου τού Αγίου Ανδρέα τής Σκωτίας («το γράφειν, σημειώνει χαρακτηριστικά ο ανιψιός Αντ. Γιάνναρης στον πολιό θείο Χ΄΄Μιχάλη Γιάνναρη, είναι πάντη διάφορον τής φιλοπατρίας και τού ηρωϊσμού άτινα είναι τα κύρια σου γνωρίσματα και κεκτημένα κεφάλαια») και παρά το γεγονός, περαιτέρω, ότι το συγκεκριμένο πατριωτικό έπος μέχρι σήμερα ούτε μελετήθηκε ούτε αποτιμήθηκε όσο θα έπρεπε, όμως θεωρώ ότι με την παρουσιαζομένη μελέτη του ο κ. Φουρναράκης τού προσέδωσε λογοτεχνική αξία, επιστημονικό κύρος και το ανέσυρε από την αφάνεια στην οποία είχε περιέλθει, 120 σχεδόν χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του, ενώ είναι αξιολογότατη, περαιτέρω, και άξια πολλών συγχαρητηρίων και ευχαριστιών και η πρόθεση τού Επιμελητή τής έκδοσης να ακολουθήσει, εν ευθέτω χρόνω, και η κριτική έκδοση τού ποιήματος.

Πρόκειται για μίαν άκρως ενδιαφέρουσα επιστημονική έρευνα και επανέκδοση πρωτογενούς ποιητικού- ιστορικού υλικού. Τα θερμά μας συγχαρητήρια στον κ. Κων. Φουρναράκη και τους λοιπούς συντελεστές τής έκδοσης, τους οποίους βεβαιώνουμε ότι: «ντως καλόν ργον εργάσαντο, πειδάν καί τελείωσαν ατό». Τέτοιες προσπάθειες μάς ενθαρρύνουν και μας κάνουν να πιστεύουμε ότι όσο ενδιαφερόμαστε και σκύβουμε πάνω από τις αιώνιες αξίες τής τοπικής μας ιστορίας και του λαϊκού μας πολιτισμού δεν χάθηκαν ακόμα όλα κάτω από τον αδυσώπητο οδοστρωτήρα τού σύγχρονου τεχνοκρατούμενου πολιτισμού και την ισοπεδωτική λαίλαπα τής παγκοσμιοποίησης και του συγκρητισμού.

Δημήτρης Ι. Καραμβάλης Εναλλασσόμενα Φορτία, Ζωγραφική Ποίηση-----Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη Πρώτη Εσοχή- Στης Ψυχής το Σώμα



ΔΥΟ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ: 
          Δημήτρης Ι. Καραμβάλης
    Εναλλασσόμενα Φορτία, 
  Ζωγραφική Ποίηση
   [Έκδοση «Οι Εκδόσεις των Φίλων», Αθήνα 2013, σχ. 8ο (21 Χ 14), σσ. 79]

**************************************

Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη
   Πρώτη Εσοχή- 
   Στης Ψυχής το Σώμα
    [Έκδοση «Οι Εκδόσεις των Φίλων», Αθήνα 2013, σχ. 8ο (21 Χ 14), σσ. 63]
************************************************************* 
                 ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ 
Ο Δημήτρης Καραμβάλης και η Μαριάννα Βλάχου-Kαραμβάλη αποτελούν ένα ξεχωριστό ζευγάρι ποιητών, με μια θαυμάσια και πολύπλευρη λογοτεχνική συνεργασία και παρουσία στον χώρο τής ελληνικής ποίησης.

Ο Δημήτρης Ι. Καραμβάλης γεννήθηκε στο Καμερούν το έτος 1953, κατάγεται, όμως, από τη Γέρα τής Λέσβου. Σπούδασε νομικά και δημοσιογραφία και έκανε μεταπτυχιακό στη Φιλοσοφία στο Πάντειο και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σήμερα είναι επίτιμος δικηγόρος. Στο συγγραφικό του έργο ασχολείται με την ποίηση και το δοκίμιο και έχει στο ενεργητικό του δεκαπέντε βιβλία με ποιήματα και δοκίμια για Έλληνες ποιητές. Ακόμη, γράφει λογοτεχνική κριτική, στίχους και μουσική, ενώ είναι και ερασιτέχνης ζωγράφος.

Η Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη γεννήθηκε στην Αθήνα και κατάγεται από την Ευρυτανία, Σπούδασε νομικά στη Ρώμη και στην Αθήνα και είναι δικηγόρος. Με την ποίηση ασχολείται από τα μαθητικά της χρόνια. Με εισηγήσεις και παρεμβάσεις της συμμετέχει σε λογοτεχνικά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στην άγγλική, ιταλική και πολωνική γλώσσα. Πολλά από αυτά έχουν μελοποιηθεί από τον Κύπριο συνθέτη και ποιητή Ανδρέα Αρτέμη αλλά και από τον σύζυγό της Ανδρέα Καραμβάλη. 

                            *******************

Από τις «Εκδόσεις των Φίλων» κυκλοφόρησαν πρόσφατα (2013) δύο βιβλία τού ως άνω ζεύγους με ποίηση γεμάτη καθάρια και ζωντανά χρώματα, εξαγνισμένη από τον χρωστήρα τής βαθιά λυρικής και πολυδιάστατης σκέψης τους. Τα βιβλία αυτά πρόκειται να παρουσιαστούν στην Αθήνα (Σταδίου 24), την Πέμπτη 30.01.2014 και ώρα 18:00, από τις «Εκδόσεις των Φίλων» και τον «Ιανό».

Στο πρώτο βιβλίο ειδικότερα, αυτό του Δημήτρη Ι. Καραμβάλη, με τίτλο «Εναλλασσόμενα Φορτία, Ζωγραφική Ποίηση», τα ποιήματα που φιλοξενούνται πλαισιώνονται, δίκην τίτλου, το καθένα με τον δικό του ζωγραφικό πίνακα, άμεσα σχετικό προς το θέμα, δημιούργημα αυτού του ίδιου τού καλλιτέχνη Ποιητή τους. Δημιουργείται, με τον τρόπο αυτόν, μια σπάνια πανδαισία ενός έργου «ζωγραφικής» κυριολεκτικά πνιγμένου στην Ποίηση και τα χρώματα. Μιαν ποίηση που φαίνεται να αναδύεται βαθιά μέσα από χώρους ίδιους και πολύ προσωπικούς. Σαν ένας μυστικός προσκυνητής ο Ποιητής πλησιάζει κατά τρόπον, θαρρείς, «εναλλασσόμενο» τα μυστικά «φορτία» τού σύμπαντος, όπως αυτά  διαγράφονται στην ιστορική τους διαδρομή, και προσπαθεί να τα εγχαράξει στην ποίησή του εκεί όπου συνυπάρχουν το όνειρο, ο ρεμβασμός και η πραγματικότητα, εκεί όπου καταλύεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, εκεί όπου η συνολική ανθρώπινη εμπειρία και εσωτερικότητα συγκροτούν το απόλυτο, την υπερπραγματικότητα.

         Παραθέτουμε, αμέσως παρακάτω, δύο χαρακτηριστικά δείγματα τής ποίησης τού Δημήτρη Καραμβάλη:


            α)                           Λησμόνησα

                                           Τη μνήμη τού θανάτου

                                           Αφόρισα         

                           Καμπάνα τού Εσπερινού

                           Λόγια φωτιά

                           Εξόφληση γραμματίων

                           Ψυχής φυλακισμένης…



β)                       Κάποτε θα συναντηθούμε

                           Όταν σημάνουν οι πεντάρφανες

                           Αλειτούργητες καμπάνες

                           Όταν σμίξουν τα κυριακάτικα σύννεφα

                           Όταν μαραθούνε τα

                           Εξόριστα βουνά.

                           Τότε.

                           Θ’ ακούσεις τής ψυχής μου τη φωνή

                           Στο ανεμούριο! 

                          **********************  

Στο δεύτερο βιβλίο, αυτό της Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη, με τίτλο «Πρώτη Εσοχή- Στης Ψυχής το Σώμα», χαιρόμαστε την εκφραστική καθαρότητα τής γλώσσας, την τεχνική τού στίχου, τη λεκτική ευκινησία και υποβλητική δύναμη των εικόνων, οι οποίες με παραστατικότητα και κινητική ενέργεια εξακτινώνονται στις περισσότερες στροφές. Θαυμαστή η συμμετρία τής δομής, η πλαστική και μουσική αρτιότητα, η λυρική πρωτοτυπία τού θέματος που εμφυσά αισθήματα καθολικής αξίας, που συγκινούνε και ανυψώνουν την ψυχή σε μια προσπάθεια λυτρωμού.
         Παραθέτουμε, κι από εδώ, δύο, επίσης, χαρακτηριστικά δείγματα τής ποίησης τής  Μαριάννας Βλάχου- Καραμβάλη:


                             α)                             Η διέλευση τής αλήθειας

      Στα μάτια τής νύχτας

       Μυθοποίησε τις διαστάσεις της.

      Το πλήθος εκέκραξεν

       Άρον- Άρον σταύρωσον Αυτόν…

       Κι όμως

       Το πρόσωπό του παρέμεινε νηφάλιο

       Καθώς εσύρετο

        Από τον Άννα- στον Καϊάφα!

        Εδώ

        στην πρώτη εσοχή τής αμφισβήτησης.

        Οι λεηλατηθείσες ψυχές

        Στάθηκαν απέναντι

        Στα ετοιμόρροπα έδρανα.

        Οι Πραίτορες 

        Έστησαν τις σιδερένιες πανοπλίες τους

        Τα εχέγγυα μάτια

        Ξέβρασαν πάλι τόσα πτώματα.

    β)                         Ενυπάρχεις
                  Στην εκούσια διαφυγή τού παραλήπτη χρόνου                                                
                           Στραγγίζοντας τής απουσίας τον βρόγχο.
           Χορεύοντας αθόρυβα, αιώνες τώρα

           Επάνω στους ετοιμοθάνατους καιρούς

           Όμως, η μετάγγιση τής ελπίδας

           Δεν φθάνει από πουθενά.

           Γιατί ο καθένας μας

           «απεκδύεται τον μανδύα τού ενόχου»

           Η ενοχή όμως παραμένει.


Ιδιαίτερες ευχές και ευχαριστίες στο εκλεκτό ζεύγος ποιητών, στους ακάματους εργάτες τού Λόγου και της Ποίησης Δημήτρη Καραμβάλη και Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη και γι’ αυτήν την τελευταία γόνιμη και δημιουργική παρουσία τους στα Ελληνικά Γράμματα.

«Θούρια στην Κρήτη τού 19ου αιώνα» από τη Συλλογή τού Παύλου Γ. Βλαστού

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
ΓΑΚ- ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

«Θούρια στην Κρήτη τού 19ου αιώνα»
από τη Συλλογή τού Παύλου Γ. Βλαστού
(Έρευνα- Επιμέλεια: Ανδρέας Αθ. Γιακουμάκης)
[Έκδοση «Σοφοκλή Ανδριώτη και ΣΙΑ Ο.Ε», Ηράκλειο 2013, σχ. 4ο (30 Χ 21), σσ. 230]

            ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Σπουδαία συμβολή στον εορτασμό των 100 χρόνων από την Ένωση τής Κρήτης με την Ελλάδα θεωρούμε τη μουσική έκδοση που έγινε- με τη συνδρομή και τής Περιφέρειας Κρήτης- από τα ΓΑΚ- Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, με τον τίτλο: «Θούρια στην Κρήτη τού 19ου αιώνα» από τη Συλλογή τού Παύλου Γ. Βλαστού. Η εν λόγω έκδοση συνοδεύεται και από ένθετο ψηφιακό δίσκο, στον οποίο περιέχεται μέρος των θουρίων τού παρουσιαζόμενου τόμου. Παράγοντες τής έκδοσης- πέραν των ανωτέρω φορέων- ο δραστήριος προϊστάμενος τού Ιστορικού Αρχείου Κρήτης κ. Κωνσταντίνος Φουρναράκης, ο οποίος- στην αξιέπαινη προσπάθεια που έχει αναλάβει τον τελευταίο καιρό να προβάλει τη λαογραφική Συλλογή τού Π. Βλαστού - κάλεσε τον καθηγητή τής Μουσικής Ανδρέα Αθ. Γιακουμάκη να επιμεληθεί μουσικής εκδόσεως από τη Συλλογή τού εν λόγω μεγάλου Ρεθεμνιώτη λαογράφου. Ο κ. Γιακουμάκης- εν μέσω ερεύνης και μελέτης τής Συλλογής τού Βλαστού ευρισκόμενος, εκπονώντας σχετική με το θέμα διδακτορική διατριβή- «άδραξε» την ευκαιρία και ιδού λαμπρό και διπλά χρήσιμο το αποτέλεσμα. όχι μόνο προβολή έγινε τής συλλογής τού Π. Βλαστού, αλλά και αξιόλογη και ουσιαστική συμβολή στον εορτασμό των 100 χρόνων από την Ένωση τής Κρήτης με την Ελλάδα. Γιατί έχοντας ο κ. Γιακουμάκης εντοπίσει, από τη μέχρι τη στιγμή εκείνη έρευνά του στο Αρχείο τού Π. Βλαστού, «Θούρια» τού 19ου αι. και των αρχών τού 20ου (πατριωτικά, δηλαδή, τραγούδια ή εμβατήρια που σκοπό έχουν να προκαλέσουν ενθουσιασμό και έξαρση) και τα οποία εξέφραζαν τον ασίγαστο πόθο των Κρητικών για Ελευθερία και Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα, συνέλαβε την ιδέα να βγουν όλα αυτά «προς τα έξω», λόγω ακριβώς και του επικείμενου εορτασμού των 100 χρόνων τού μεγάλου αυτού γεγονότος που κυριάρχησε όμορφα όλων των εκδηλώσεων τού ενιαυτού στο Νησί μας.

Το βιβλίο προλογίζεται από τον Προϊστάμενο τού Ιστορικού Αρχείου Κρήτης κ. Κωνσταντίνο Φουρναράκη με μια σπουδαία μελέτη του- εισαγωγή στα «“Θούρια” τής επαναστατημένης Κρήτης τού 19ου αιώνα», στην οποία κάνει μια θαυμάσια ιστορική αναδρομή στα «πατριωτικά άσματα» τής Κρήτης. Από την εισαγωγή αυτήν μαθαίνουμε ότι γενάρχης τού εν λόγω είδους υπήρξε ο Ρήγας Φεραίος ο Βελεστινλής με τον «Θούριο» και τον «Πατριωτικό του Ύμνο», που προετοίμασαν τον μεγάλο ξεσηκωμό τού Γένους. Τα πατριωτικά άσματα τού Ρήγα εισηγήθηκε στην Κρήτη, από τους πρώτους, ο Στέφανος Χάλης από το Θέρισο. Αργότερα, τραγούδια εμπνευσμένα από τον Ρήγα θα γράψει και ο Μανουήλ Βερνάδος (1777- 1852), επιφανής Κρητικός λόγιος και ανιψιός τού ιερομάρτυρα αγίου Μεθοδίου (του Συλλιγάρδου), επισκόπου Λάμπης (+ 1793). Εντυπωσιακή ακολουθεί, στη συνέχεια, η ιστορική πραγματικότητα τού νησιού μας. άνθρωποι ξένοι, συχνά εξαιρετικής μορφώσεως, να γίνονται συνεχιστές τού Ρήγα και στην Κρήτη που αναζητούσε με πάθος την ελευθερία και την ένωσή της με τη Μητέρα Ελλάδα. Στην κατηγορία αυτήν κατατάσσονται ο Στέφανος Κανέλλος (1792- 1823) και οι εθελοντές τού Δημητρίου Πετροπουλάκη (1866), όπως μας βεβαιώνει, γι’ αυτούς τους τελευταίους, ο φιλοκρητικός άγγλος δημοσιογράφος Ιλαρίων Σκίνερ, ενώ στις τελευταίες επαναστάσεις τους οι Κρητικοί πολεμούσαν έχοντας μόνιμα στα χείλη τους τον γνωστό- άγνωστο «Ύμνο τής Κρήτης» πολεμικό εμβατήριο τού ρομαντικού ποιητή Γεωργίου Παράσχου (1822- 1886), που μελοποίησε ο Σπ. Καίσαρης, και προέχεται από το μελόδραμα: «Η Μάχη των Κεραμειών» (βλ. Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, «Το μελόδραμα τού Γεωργίου Παράσχου “Η Μάχη των Κεραμειών” και ο “άγνωστος” Ύμνος τής Κρήτης», περιοδ. «Ελλωτία», τ. 6, σελ. 167- 182). Αυτήν όλη τη λαϊκή μουσική ποιητική παράδοση κατέγραψε ο Π. Βλαστός, προκειμένου να αποδώσει την επαναστατική ατμόσφαιρα τού 19ου αι. στο Νησί μας.

Πολύ κατατοπιστική η «Εισαγωγή» τού Επιμελητή τής έκδοσης και τού ψηφιακού δίσκου που τη συνοδεύει, Ανδρέα Αθ. Γιακουμάκη. Όπως διευκρινίζει, ο χωρισμός τής ύλης δεν έγινε βάσει μουσικολογικών ή ποιητικών κριτηρίων, αλλά προτιμήθηκε η αυτονόμηση τού κάθε τραγουδιού. Κάθε θούριο, δηλαδή, αποτελεί ξεχωριστή ενότητα, η οποία περιλαμβάνει: α) κάποιες γενικές πληροφορίες για το άσμα β) το μουσικό κείμενο γραμμένο σε βυζαντινή παρασημαντική γ) το ίδιο μουσικό κείμενο μεταγραμμένο σε ευρωπαϊκή σημειογραφία και δ) το ποιητικό κείμενο τού άσματος. Τέλος, όπως ο ίδιος ο Επιμελητής επισημαίνει, στόχος τής έκδοσης είναι η προβολή μίας εκ των πτυχών τής προσωπικότητας τού Π. Βλαστού και τμήματος τού πλουσιότατου έργου του. Γνώστης ο Βλαστός τής θεωρίας και πράξης τής Βυζαντινής Μουσικής κατέγραφε μελωδίες παραδεδομένες, συνέθετε νέες προκειμένου να μελοποιήσει ποιήματα προγενεστέρων ή σύγχρονών του ποιητών και, παράλληλα, έγραφε και ο ίδιος νέα ποιήματα προς μελοποίηση. Μέσω των θουρίων που κατέγραψε ή μελοποίησε είμαστε σε θέση σήμερα να γνωρίζουμε πώς οι Κρήτες τού 19ου και των αρχών τού 20ου αιώνα εξέφραζαν το άσβεστο πάθος και τον έντονο πόθο τους για απελευθέρωση και ένωση τού νησιού τους με τη Μητέρα Ελλάδα.

Και κλείνω την παρουσίαση μου στο θαυμάσιο αυτό έργο- συμβολή στα «Θούρια» τής Κρήτης τού 19ου αιώνα, που μας δίνουν να γνωρίσουμε τις ρίζες που εξέθρεψαν το δέντρο τής Κρητικής Λευτεριάς και τις αξίες που κράτησαν αδούλωτη την ψυχή των Πατέρων μας, με τον φωτισμένο λόγο τού φίλου Κων. Φουρναράκη, με τον οποίο και κλείνει τον Πρόλογό του στην έκδοση που παρουσιάζουμε: «Θέλουμε να προσεγγίζουμε τα τραγούδια τής πατρίδας απομακρύνοντας από αυτά κάθε ιδεολόγημα σοβινισμού, φανατισμού και ιδιοτέλειας, αφού, όπως είπε ο Κωστής Παλαμάς “ο πατριωτισμός είναι το ευγενέστερον των αισθημάτων, αλλά και το προχειρότερον εις εκμετάλλευσιν υπό των φωνασκών, των αγυρτών και των επιτηδείων παντός είδους”. Μέσα από τα τραγούδια αυτά ζητούμε να ανακαλύψουμε τις αξίες που αναγέννησαν την Ελλάδα, την πατρίδα “που είχαν ξεγράψει από τον κατάλογο των εθνών”, για να θυμηθούμε τον πατριώτη Μακρυγιάννη. Τα τραγούδια τής πατρίδας δεν είναι η ρομαντική ανάμνηση μιας παρωχημένης εποχής, αλλά ένα μέσο για την αυτογνωσία και την επιβίωσή μας».

           Όλοι οι συντελεστές τού παρόντος έργου είναι άξιοι του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας και γι’ αυτό το νέο πόνημά τους, που αποτελεί, τωόντι, περισπούδαστη και κεφαλαιώδους σημασίας μελέτη για την Κρήτη και ιδιαίτερα για τον μεγάλο συμπολίτη μας λαογράφο Παύλο Βλαστό, ένα μέρος τής τεράστιας Συλλογής τού οποίου και ανασταίνει. Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τους αγαπητούς Κωνσταντίνο Φουρναράκη για την πρωτοβουλία και Ανδρέα Γιακουμάκη για την έρευνα και επιμέλεια και τους ευχόμαστε υγεία και δύναμη, για να συνεχίζουν τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά τους στον χώρο των Κρητικών Γραμμάτων και τής Τέχνης, στα οποία τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα συμβολή τους.      

ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟ - «Ο ί κ ο ς Π α ι δ ε ί α ς» - (Γυμνάσιο Αρρένων)

ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟ      

               

                           «Ο  ί  κ  ο  ς   Π  α  ι  δ  ε  ί  α  ς»                                                                       (Γυμνάσιο Αρρένων)


 ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

              Στο α΄ τέταρτο τού 20ου αιώνα στο Ρέθυμνο λειτουργούσαν  Δημοτικό, Γυμνάσιο και Ελληνικό Σχολείο. Τα σχολεία αυτά βρίσκονταν στο συγκρότημα των σχολείων που στεγαζόταν στα προαύλια τού Μητροπολιτικού Ναού και της αγίας Βαρβάρας. Από αυτά το Ελληνικό Σχολείο, με τρεις τάξεις- Ανώτερο και Κατώτερο Αλληλοδιδακτικό- λειτουργούσε στην αίθουσα τού «πρίγκιπα Γεωργίου» ή «Τριών Ιεραρχών», στον χώρο τής Μητροπόλεως. Το Παρθεναγωγείο, πάλι, λειτουργούσε, την περίοδο 1900-1927, στα οικήματα τής αγίας Βαρβάρας, όπου βρίσκεται σήμερα η Δημόσια Βιβλιοθήκη τού Ρεθύμνου, ενώ ακόμα παλιότερα, στο β΄ μισό τού 19ου αιώνα (ίδρυση παρθεναγωγείου 1864), στεγαζόταν σε αίθουσες στη βορινή πλευρά τού Μητροπολιτικού ναού.

     Από το έτος 1917 γίνεται λόγος για αδιέξοδο στο οποίο είχαν περιέλθει τα εκπαιδευτικά ζητήματα τής πόλης, λόγω έλλειψης αιθουσών και διδακτηρίων. Η Κυβέρνηση τού Ελευθερίου Βενιζέλου είχε ορίσει υποχρεωτική την εκκένωση των διδακτηρίων κατά τον μήνα Σεπτέμβριο από τις οικογένειες των προσφύγων που διέμεναν σε αυτά, για να δοθούν κανονικά, από 1ης Οκτωβρίου, στους μαθητές τής πόλης. Η Γενική, επίσης, Διοίκηση Κρήτης είχε χορηγήσει για τον σκοπό αυτόν ποσό για την καθαριότητα και απολύμανση των επιταχθέντων διδακτηρίων, έτσι ώστε να δοθούν και πάλι με ασφάλεια στους μαθητές. Τον ίδιο καιρό, μετά από πρόταση τού Εποπτικού Συμβουλίου τού Νομού, αποφασίστηκε η ίδρυση και δύο ακόμα σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης (του Β΄ Αρρένων και του Β΄ Θηλέων) γεννάται, όμως, το ερώτημα πού και πώς θα λειτουργούσαν τα εν λόγω εκπαιδευτήρια[1].

      Κατά την χρονική περίοδο 1928-1933 το Γυμνάσιο Ρεθύμνης ήταν εξατάξιο. Ήταν ένα ψιλό διώροφο  κτίριο και βρισκόταν στην οδό Καστρινογιαννάκη, αριθμός 35. Κάθε όροφος είχε δύο  αίθουσες. Για χρόνια γυμνασιάρχης στο σχολείο αυτό ήταν ο λόγιος Μιχαήλ Πρεβελάκης.

    Η πρώτη τάξη αποτελώντας ένα μόνο μεγάλο τμήμα από 80 παιδιά, συγκεντρωνόταν στη γειτονική αίθουσα των Τριών Ιεραρχών- παλιότερα τής Αλληλοδιδακτικής Σχολής- που καταλάμβανε τη ΝΑ γωνία τού χώρου γύρω από τον ναό και είχε πλάι, στον βορινό της τοίχο, κατά σειρά τους τάφους των επισκόπων τής Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου. Στο βάθος τής αίθουσας ήταν συσσωρευμένα άχρηστα θρανία. Φιλόλογος στην τάξη αυτή ήταν ο Μιχαήλ Τρουλλινός .

Εικ. 1. To Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο
Ρεθύμνου- 1928 (παλιό Θηλέων-
σημερινό 3ο Λύκειο Ρεθύμνου )

    Μετά το πρώτο Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο (εικ. 1), στην πλατεία των Τεσσάρων Μαρτύρων που προηγήθηκε, τον Ιούνιο τού 1928 τίθεται ο θεμέλιος λίθος και για το Γυμνάσιο Αρρένων (εικ. 2), το σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης που συνεχίζει να λειτουργεί ανελλιπώς μέχρι και σήμερα. Για πολλά χρόνια, μιαν ολόκληρη 25ετία, αγωνίζονταν για τον σκοπό αυτόν ο Γυμνασιάρχης Μιχαήλ Πρεβελάκης, οι καθηγητές και άλλοι παράγοντες τού Ρεθύμνου[2]. Το όνειρο πραγματοποιήθηκε όταν Νομάρχης στο Ρέθυμνο έφτασε ο Ανδρέας Μάρκελλος. Ως πρόεδρος τού ταμείου Εφέδρων Πολεμιστών Νομού Ρεθύμνης, συμμερίστηκε από την αρχή τον πόθο όλης τής πόλης και του Νομού για την ανέγερση Γυμνασίου και με έξοδα τού Εφεδρικού Ταμείου- πάνω σε οικόπεδο 8000 τ.μ., που δώρισε ο Δήμος Ρεθύμνης- προχώρησε στην υλοποίηση τού στόχου αυτού, υπό της Εργολάβου Εταιρίας Δερμιτζάκη– Φωτιάδη[3].

Εικ. 2. Γυμνάσιο Αρρένων Ρεθύμνου
(Οίκος Παιδείας)

       Το Εφεδρικό Ταμείο κατέβαλλε 2.000.000 δραχμές για την τοιχοποιία και τη στέγαση τού διδακτηρίου, όταν, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Μ. Πρεβελάκης, «καιροί δυσήνεμοι και αντίξοοι τού Εφεδρικού Ταμείου τας πηγάς εξήρανον και τού έργου η συμπλήρωσις εν γε τω παρόντι αδύνατος απέβαινεν. Τότε αναλαμβάνει τον αγώνα η «Διδακτηριακή Επιτροπή» και εις νέαν αυτής προσπάθειαν προς αποπεράτωσιν τού έργου εύρεν πολλούς υποστηρικτάς.. τον πρώην Γενικόν Διοικητήν Κρήτης κ. Γεώργιον Κατεχάκιν και μάλιστα τον νυν υπουργόν Γενικόν Διοικητήν Κρήτης κ. Νικόλαο Ασκούτσην»[4].

        Οι εν γένει προσπάθειες στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία, κι έτσι τα Χριστούγεννα τού 1931 το Γυμνάσιο Αρρένων, ο σημερινός «Οίκος Παιδείας», ήταν έτοιμο και μεταφέρθηκαν οι μαθητές στο νεόδμητο αυτό κτίριο.

        Τα εγκαίνιά του, ενώ επρόκειτο να γίνουν κατά τον εορτασμό τής Αρκαδικής Εθελοθυσίας τού 1931, έγιναν, τελικά- για τεχνικούς λόγους- στις 14-1-1932, με την παρουσία τού επισκόπου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και των λοιπών αρχών τής πόλης, όταν υπουργός Παιδείας ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου.

       Μίλησαν οι Πέτρος Μανουσάκης, δικηγόρος, Πρόεδρος τής «Διδακτηριακής Επιτροπής» και ο Γυμνασιάρχης Μιχαήλ Πρεβελάκης[5]. Η εν λόγω «Διδακτηριακή Επιτροπή» αποτελουμένη από αρκετά έγκριτα μέλη τής πόλης τού Ρεθύμνου (όπως οι: Μενέλαος Παπαδάκης, Τίτος Πετυχάκης, Μάνος Τσάκωνας, Σταμάτιος Ρολόγης, Νικόλαος Τρουλλινός, Εμμανουήλ Δερμιτζάκης, Χρυσούλα Αθανασιάδου) δραστηριοποιήθηκε δυναμικά για τη συγκέντρωση χρημάτων προς ανέγερση τού νέου γυμνασιακού μεγάρου.

       Το σχολείο υπήρξε, για την εποχή τού, πολύ σύγχρονο και η Ρεθεμνιώτικη κοινωνία ένιωθε ιδιαίτερα περήφανη γι’ αυτό. Ο Πρεβελάκης στον παραπάνω λόγο του «επί τοις εγκαινίοις τού νέου γυμνασιακού μεγάρου» το αποκαλεί «μέγα, θείον και πολυδαίδαλον έργον, που δεν έμελλε να λειτουργήση ως απλούν κλασσικόν Γυμνάσιον, αλλ’ ως Σχολή Μέσης Εκπαιδεύσεως, έχουσα μεν τας δύο πρώτας τάξεις κοινάς, από τής τρίτης δε εις δύο τμήματα χωριζομένη. εις τετραετές κλασσικόν Γυμνάσιον και εις τετραετές πρακτικόν Λύκειον»[6]. Ήταν εφοδιασμένο με εποπτικά όργανα διδασκαλίας Φυσικής και Χημείας και για την πρακτική εφαρμογή τής θεωρητικής παράδοσης από έδρας. Επίσης, στον χώρο του, στη μεγάλη αίθουσα τού Γυμνασίου, δίνονταν ομιλίες από τους διανοούμενους Ρεθεμνιώτες τής εποχής αλλά και από τους καθηγητές τού σχολείου. Υπήρχε τότε- όπως παρατηρούμε και από τον γενικότερο οργασμό ανέγερσης παντοειδών σχολείων στην πόλη μας- μια άνθιση στην παιδεία, και όχι μόνο, στο Ρέθυμνο.



[1] Διά τα σχολεία, «Κρητική Επιθεώρησις», 1917 (Δυστυχώς, στη φωτοτυπία τού εν λόγω άρθρου, εκ παραδρομής, παραλείψαμε να σημειώσουμε την πλήρη ημερομηνία τού φύλλου τής εφημερίδας). 

[2] Κρητική Επιθεώρησις 23/7/1953 και «Τα εγκαίνια τού Γυμνασίου, Λόγος εκφωνηθείς υπό τού Γυμνασιάρχου κ. Μιχ. Πρεβελάκι», Κρητική Επιθκεώρησις 14-1-1932.

[3] «Τα εγκαίνια του Γυμνασίου μας», Κρητική Επιθεώρησις,3/6/1928.

[4] «Τα εγκαίνια τού Γυμνασίου, Λόγος εκφωνηθείς υπό τού Γυμνασιάρχου κ. Μιχ. Πρεβελάκι…», Κρητική Επιθκεώρησις 14-1-1932.

[5] «Τα εγκαίνια τού Γυμνασίου, Λόγος εκφωνηθείς υπό τού Γυμνασιάρχου κ. Μιχ. Πρεβελάκι…», Κρητική Επιθεώρησις 14-1-1932.

[6] «Τα εγκαίνια τού Γυμνασίου, Λόγος εκφωνηθείς υπό τού Γυμνασιάρχου κ. Μιχ. Πρεβελάκι…», Κρητική Επιθεώρησις 14-1-1932.

ΧΑΡΗ Κ. ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗ - ΡΕΘΥΜΝΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΧΑΡΗ Κ. ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗ


                                  ΡΕΘΥΜΝΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ

                           ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ
                                                      [ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε.Ε., Ρέθυμνο 2013, σχ. 8ο (21Χ29), σσ. 264]  


    ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
                    www.ret-anadromes.blogspot.com

Το Λιμενικό Ταμείο Ρεθύμνου, παρότι ως όνομα και ως Δημοτική αρχή παραπέμπει σε ειδικούς σκοπούς και επιδιώξεις σύμφωνες προς το αντικείμενό του, όμως στα χέρια τού τωρινού Προέδρου του, κ. Μίνω Αλεφαντινού, πραγματικά μάς έχει εντυπωσιάσει υπερβαίνοντας τις προβλεπόμενες δράσεις του- στις οποίες, επίσης, τον τελευταίο καιρό έχουμε παρακολουθήσει σημαντικά επιτεύγματα- και ασχολούμενο με τρόπο ιδιαίτερα βέβαιο και αποτελεσματικό και με δράσεις άλλες, ετερόκλιτες και ανομοιογενείς, που παράγουν κουλτούρα, μόρφωση και πολιτισμό.  
Είχαμε συναριθμήσει σε προηγούμενο σημείωμά μας («Ρεθεμνιώτικα Νέα» 24/9/2013), για τις πολιτιστικές δραστηριότητες τού Δήμου μας κατά το φετινό καλοκαίρι (2013), και την όντως θαυμάσια και όλως πρωτότυπη πρωτοβουλία και τού Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Ρεθύμνου να κοσμήσει το παραλιακό μέτωπο τής πόλης μας, μέσα στον μήνα Αύγουστο, με τρία θαυμάσια γλυπτά. Ο λόγος για το Συμπόσιο Γλυπτικής που πραγματοποιήθηκε στον χώρο τής μαρίνας τού Ρεθύμνου, για έναν, περίπου, μήνα, με πρωτοβουλία τού Λιμενικού Ταμείου και στο οποίο οι Ρεθυμνιώτες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μία πολύ δημιουργική καλλιτεχνική διαδικασία από την ομάδα τού Καθηγητή τής Σχολής Καλών Τεχνών, στον τομέα τής Γλυπτικής, κ. Γιώργου Χουλιαρά. Στόχος, μάλιστα, μεγαλόπνοος τού Λιμενικού ταμείου είναι- σύμφωνα με τον Πρόεδρό του- αυτό το Συμπόσιο Γλυπτικής να γίνει θεσμός στην πόλη τού Ρεθύμνου.   
Πέραν του σημαντικού αυτού για την πόλη μας πολιτιστικού γεγονότος, το Λιμενικό Ταμείο Ρεθύμνου επανέρχεται σήμερα, και πάλι στον ενδιαφέροντα χώρο τού πολιτισμού και των Γραμμάτων με μια νέα θεαματική κίνησή του, που αφορά, τη φορά αυτήν, σε ένα σπουδαίο εκδοτικό γεγονός και αυτό, μάλιστα, παρά την οικονομική δυσχέρεια που, τον καιρό αυτόν, πλήττει τον Δήμο μας και παρά τα όσα δεινά προοιωνίζεται η οικονομική πολιτική τής Χώρας. Ο λόγος για την έκδοση τού νέου βιβλίου «Ρέθυμνο και Θάλασσα, Μια ιστορική σχέση», του διδάκτορος Παιδαγωγικής κ. Χάρη Κ. Στρατιδάκη, δασκάλου και Σχολικού Συμβούλου Δημοτικής Εκπαίδευσης στα Χανιά.
Πρόκειται για ένα βήμα- τομή για τον πολιτισμό και την ιστορία αυτού τού τόπου, που- ως έχον την αναφορά του στο υγρό στοιχείο με το οποίο τόσο στενά ανά τους αιώνες η πόλη μας συμβιώνει, με έμφαση, μάλιστα, προς τα λιμάνια της (ελληνιστικό, βενετσιάνικο και νεότερο)- δεν μπορούσε να μην μιλήσει άμεσα στα ενδιαφέροντα τού Λιμενικού Ταμείου. Δεν είναι, λοιπόν, μόνο να φτιάχνουμε σπουδαία και χρήσιμα πράγματα για τον τόπο αυτόν, αλλά και να δημιουργούμε στις ψυχές των δημοτών του ωραίες εικόνες και παραστάσεις που προσφέρουν ευεξία και δροσερότητα, προκαλούν ευάρεστα δημιουργικά συναισθήματα και καλλιεργούν και προάγουν τον πολιτισμό. 
Ο Χάρης Στρατιδάκης, γνωστός στην πόλη μας από το πλήθος των μελετών και των δεκάδων βιβλίων του, άνθρωπος με βαθιά γνώση τού τόπου ήδη από το έτος 1985, όταν άρχισε, το πρώτον, να συγγράφει τον κλασικό, πλέον, για το Ρέθυμνο «Οδηγό για την πόλη και τα 

περίχωρα». Από τότε άρχισε και η ενασχόλησή του με το θέμα τού παρόντος βιβλίου του, που συνεχίστηκε αργότερα και με τους μαθητές του, με εργασίες τους που γνώρισαν και το φως τής δημοσιότητας, όπως: «Οι ακτές τού Ρεθύμνου» και «Ρέθυμνο και θάλασσα- Ανθολόγιο κειμένων».

Με το εν λόγω βιβλίο του ο κ. Στρατιδάκης έρχεται να απαντήσει σε ερωτήματα όπως: τι γνωρίζουμε για τα λιμάνια, τα καρνάγια, τους νεώσοικους, για τα επαγγέλματα και τους ανθρώπους τού λιμανιού, αλλά και τις παραθαλάσσιες συνοικίες και τις θαλάσσιες επικοινωνίες τού Ρεθύμνου, για την εμπορική κίνησή του κατά τους τελευταίες, τουλάχιστον, αιώνες, για την προϊστορία τού τόπου και για τη διαμόρφωσή του μέσα στον γεωλογικό χρόνο και τη διαχρονική οικολογία των νερών του…  Το βιβλίο ξεκίνησε με την υπόθεση ότι το Ρέθυμνο ήταν σε παλιότερες εποχές πολύ περισσότερο δεμένο με τη θάλασσα απ’ ό,τι σήμερα. Ότι, δηλαδή, υπήρξε μια κατεξοχήν θαλασσινή πόλη και ότι στη συνέχεια σταδιακά, από τη δεκαετία τού ’60 και εξής , αποκόπηκε από το ζωογόνο υγρό στοιχείο και στράφηκε στην ενδοχώρα για λόγους που ο συγγραφέας αναλύει διεξοδικά στο παρουσιαζόμενο με το σημείωμά μας αυτό βιβλίο του.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα τού βιβλίου τα 517 τεκμήρια- πειστήρια, που έχουν σταχυολογηθεί από πλήθος πηγών (αρχειακών, συμβολαιογραφικών, διοικητικών, μαρτυρίες ανθρώπων, βιβλίων, Τύπου κ.λπ.) και χρησιμοποιούνται αυτούσια, ως έχουν στην πηγή από την οποία λαμβάνονται. Αυτό γίνεται, κατά δήλωση τού συγγραφέα, γιατί στα εν λόγω αποσπάσματα κρύβονται, συχνά, πολλές και σπουδαίες πληροφορίες όχι άμεσα συναφείς με το θέμα τού βιβλίου, που αξίζει, όμως, να παρατεθούν αυτούσια, ως παρέχοντα, για τον προσεκτικό αναγνώστη, εξαιρετικές παράπλευρες πληροφορίες. Ο χώρος αναφοράς τού βιβλίου εκτείνεται, κατά κανόνα, από τα Μισίρια, ανατολικά, μέχρι το Γεράνι, δυτικά. Στις αρετές αυτές τού βιβλίου θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και τους δεκαοχτώ πρωτότυπους χάρτες και σχεδιαγράμματα και τους είκοσι πέντε πίνακες   που κοσμούν το βιβλίο, καθώς, επίσης, και το λοιπό πλουσιότατο φωτογραφικό υλικό, που διευκολύνει και υπηρετεί την κατανόηση τού βιβλίου. Ενώ σαφές τεκμήριο τής επιστημονικής αξίας τού βιβλίου αποτελεί η εκτενής ρεθεμνιώτικη, βασικά, βιβλιογραφία και, μάλιστα, το εμπεριστατωμένος και εξονυχιστικά λεπτομερές και αναλυτικό «Γενικό Ευρετήριο», μια αξία που σπάνια ανευρίσκεται σε βιβλία στον βαθμό αυτόν. 
Θερμά συγχαίρουμε και ευχαριστούμε τον φίλο συγγραφέα και συντελεστή τού λαμπρού αυτού επιτεύγματος Χάρη Στρατιδάκη. Πρόκειται, τώντις, για έργο σημαντικό, απόρροια των συστηματικών ερευνών τού συγγραφέα του, κ. Χάρη Στρατιδάκη, ακούραστου και οτρηρού ερευνητή, στον χώρο τής Κρητολογίας και όχι μόνον. Η αίσθηση τού χρέους απέναντι στον τόπο είναι, νομίζουμε, αυτή που καθοδήγησε τις προσπάθειές του και συνέβαλλε στο ξεπέρασμα των οποιωνδήποτε δυσχερειών. Η προσπάθειά του, ανάγκη βαθιά εσωτερική, αντανακλά το περίσσευμα τής ψυχής του και ενθαρρύνει την ανάληψη και στο μέλλον παρόμοιων πρωτοβουλιών. Χωρίς κανένα δισταγμό μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το φωτισμένο ενδιαφέρον ορισμένων ανθρώπων, το γνήσιο συναίσθημα ευθύνης τού καθενός απέναντι στους συμπολίτες του, η ολοπρόθυμη συνεργασία του με άλλους για ανώτερους σκοπούς και ιδανικά αποτελούν την ασφαλέστερη βάση για την προαγωγή και ιστορική και πνευματική ανάπτυξη και καταξίωση ενός τόπου. Δεν έχω παρά να ευχηθώ στον συγγραφέα μέσα από την καρδιά μου να έχει απεριόριστες ψυχικές δυνάμεις και την απαιτούμενη σωματική ευεξία, προκειμένου να επιτυγχάνει όλο και γενναιότερες και βαθύτερες στον πάτριο τόπο εξερευνήσεις, που θα αποσκοπούν στην πληρέστερη τού τόπου μας προσέγγιση, που- ας μην το ξεχνούμε- αποτελεί έργο εθνικής σημασίας και πολιτιστικής αξίας και ομορφιάς.