ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΟΝ ΑΟΙΔΙΜΟ ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΑΡΚΑΔΙΑΣ (1902 - 1941) - ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΡΗΤΗΣ (1941 - 1950) - ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΡΚΑΚΗ

Όπως μας έγινε γνωστό, η Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, στη Μεσαρά Ηρακλείου, διοργανώνει τριήμερο εκδηλώσεων (στις 28, 29, 30  Ἰουνίου 2019) μνήμης καί εὐγνωμοσύνης

για τον αοίδιμο Ιεράρχη από τα Κεραμέ Ρεθύμνου 

ΒΑΣΙΛΕΙΟ  ΜΑΡΚΑΚΗ  (1872 - 1950)
ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΑΡΚΑΔΙΑΣ
ΚΑΙ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΡΗΤΗΣ
ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

Ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης

                                                                     **********************

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
            ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
     ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

Πρόσκληση

Σᾶς προσκαλοῦμε στίς 3/μερες ἐκδηλώσεις μνήμης καί εὐγνωμοσύνης, γιά τόν

ἀοίδιμο Ἐπίσκοπο Ἀρκαδίας (1902 - 1941),

μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης (1941 - 1950),

Β Α Σ Ι Λ Ε Ι Ο   Μ Α Ρ Κ Α Κ Η,

Πρόεδρο τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης

πού διοργανώνει ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας καί οἱ ὁποῖες τελοῦν

ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης.

Οἱ ἐκδηλώσεις αὐτές θά πραγματοποιηθοῦν σύμφωνα μέ τό παρακάτω πρόγραμμα.

† Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος

Πρόγραμμα ἐκδηλώσεων

Παρασκευή 28 Ἰουνίου 2019 ὥρα 7 μ.μ.

Πολιτιστικό Κέντρο Ἱ. Μητροπόλεως στίς Μοῖρες

ΕΚΔΗΛΩΣΗ  ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ  ΣΤΟΝ  ΑΟΙΔΙΜΟ

ΕΠΙΣΚΟΠΟ  ΑΡΚΑΔΙΑΣ  (1902 - 1941)

ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ  ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ  ΚΡΗΤΗΣ  (1941 - 1950)

ΒΑΣΙΛΕΙΟ  ΜΑΡΚΑΚΗ

ΠΡΟΕΔΡΟ  ΤΗΣ  ΙΕΡΑΣ  ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ  ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ  ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ  ΚΡΗΤΗΣ

7.00 - 7.10 μ.μ. Μήνυμα τῆς Ἱ. Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. Χαιρετισμός Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου, Προέδρου τῆς Ἱ. Ἐπαρχικῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης.

7.10 - 7.20 μ.μ. Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος: Παρουσίαση τῆς εἰδικῆς ἔκδοσης τοῦ περιοδικοῦ τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας «Ἐν Ἐσόπτρῳ», γιά τόν Πρωθιεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη.

7.20 - 7.30 μ.μ. Χαιρετισμός εὐγνωμοσύνης γιά τόν Πρωθιεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη, ἀπό τήν κ. Μαρία Χαλκιαδάκη, Διευθύντρια ΕΠΑ.Σ. (Γεωργικῆς Σχολῆς Μεσαρᾶς).

7.30 - 8.00 μ.μ. Ὁμιλία τοῦ κ. Κωστῆ Ἠλ. Παπαδάκη, Συνταξ. Φιλολόγου Καθηγητοῦ, Θεολόγου, Συγγραφέα: «ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ε. ΜΑΡΚΑΚΗΣ, (1872 - 1950), Ὁ ἀντιστασιακός ἀπό Ἀρκαδίας Μητροπολίτης Κρήτης, ὁ ἐμπνευστής καί πρωτεργάτης τῆς Γεωργικῆς Σχολῆς Μεσαρᾶς».

8.00 - 8.30 μ.μ. Ὁμιλία τοῦ κ. Κων/νου Τσικνάκη, Ἱστορικοῦ - Ἐρευνητῆ τοῦ Ἰνστιτούτου Ἱστορικῶν Ἐρευνῶν τοῦ Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἐρευνῶν: «Ὁ Ἐπίσκοπος Ἀρκαδίας Βασίλειος Μαρκάκης (1902-1941) καί ἡ συμβολή του στήν ἀνάδειξη τῶν μνημείων τῆς Δυτικῆς Μεσαρᾶς».

8.30 - 8.40 μ.μ. Προβολή μερικῶν φωτογραφιῶν τῆς περιόδου τῆς ἀρχιερατείας τοῦ Ἱεράρχου Βασιλείου Μαρκάκη.

8.40 - 9.10 μ.μ. Ἀφιέρωμα μέ παραδοσιακά τραγούδια, στόν Πρωθιεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη, ἀπό τό τμῆμα Παραδοσιακῆς Χορωδίας τοῦ Πολιτιστικοῦ μας Κέντρου, ὑπό τή διεύθυνση τοῦ κ. Ἀνδρέα Γιακουμάκη, Καθηγητοῦ Μουσικῆς, Χοράρχου καί Ὑπεύθυνου διδασκαλίας τῆς ἐν λόγῳ Χορωδίας.

Στό χῶρο ὑποδοχῆς τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως θά λειτουργήσει ἔκθεση γιά τόν μακαριστό Ἱεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη.

Σάββατο 29 Ἰουνίου 2019

Ἱ. Καθεδρικός Ναός Ἁγ. Νεκταρίου Μοιρῶν

ΘΕΙΑ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ  ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ  ΠΡΟΤΟΜΗΣ ΤΟΥ  ΑΟΙΔΙΜΟΥ  ΠΡΩΘΙΕΡΑΡΧΟΥ  ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ  ΜΑΡΚΑΚΗ

7.00 - 10.30 π.μ. Ἑορτή τῶν Ἁγ. Ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου. Ἀρχιερατική Θ. Λειτουργία καί ἱ. μνημόσυνο γιά τόν ἀείμνηστο Πρωθιεράρχη Βασίλειο Μαρκάκη, ὅπου θά λάβουν μέρος ὁ Πρωτοσύγκελλος, οἱ Ἡγουμένοι τῶν Ἱ. Μονῶν καί οἱ Ἀρχιερατικοί Ἐπιτρόποι τῶν Ἀρχιερατικῶν Περιφερειῶν τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας. Ὁμιλία θά ἐκφωνήσει ὁ κ. Δημήτριος Σάββας, Προϊστάμενος τῆς Βικελαίας Δημοτικῆς Βιβλιοθήκης Ἡρακλείου - Συγγραφέας.

10.30 - 10.45 π.μ. Ἐπιμνημόσυνη δέηση καί ἀποκάλυψη προτομῆς τοῦ Πρωθιεράρχου Βασιλείου, ἔμπροσθεν τοῦ Ἱ. Καθεδρικοῦ Ν. Ἁγ. Νεκταρίου Μοιρῶν.

10.45 - 11.00 π.μ. Ἀπονομή εὔφημης μνείας τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας στήν κ. Πολύμνια Λιοπυράκη - Μαρκάκη, ἀνηψιά τοῦ μακαριστοῦ Πρωθιεράρχου Βασιλείου.

11.00 π.μ. Καφές στό παρακείμενο «Κέντρο Τουριστικῆς Πληροφόρησης Μεσαρᾶς», τμῆμα τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας, στήν αἴθουσα τοῦ Ἱ. Καθεδρικοῦ Ναοῦ  Ἁγ. Νεκταρίου Μοιρῶν.

Ἱ. Μητροπολιτικός Ναός Ἁγ. Μηνᾶ Ἡρακλείου

12.00 μ. Ἀναχώρηση ἀντιπροσωπείας τῆς Ἱ. Μητροπόλεως γιά τόν Ἱ. Μητροπολιτικό Ναό Ἁγ. Μηνᾶ Ἡρακλείου, ὅπου φυλάσσονται τά ὀστά τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Βασιλείου, ὅπου θά τελεσθεῖ ἀρχιερατικό τρισάγιο.

Κυριακή 30 Ἰουνίου 2019

Ἅγιοι Δέκα

ΣΥΝΟΔΙΚΗ  ΘΕΙΑ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ  ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ  ΕΠΙΓΡΑΦΩΝ

ΓΙΑ  ΤΟΝ  ΑΟΙΔΙΜΟ  ΠΡΩΘΙΕΡΑΡΧΗ  ΤΗΣ  ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ  ΚΡΗΤΗΣ

ΒΑΣΙΛΕΙΟ  ΜΑΡΚΑΚΗ

7.00 - 11.15 π.μ. Ἑορτή τῶν Ἁγ. Δώδεκα Ἀποστόλων, ἡμέρα τῆς εἰς Ἐπίσκοπον Ἀρκαδίας χειροτονίας, τοῦ ἀειμνήστου Ἱεράρχου Βασιλείου, τό ἔτος 1902. Συνοδική Θ. Λειτουργία καί Συνοδικό ἱ. μνημόσυνο στόν Ἱ. Ναό τῶν Ἁγ. Δέκα ὁ ὁποῖος ἀνακαινίσθηκε ἐπί ἀρχιερατείας τοῦ μακαριστοῦ Ἐπισκόπου Ἀρκαδίας Βασιλείου, προεξάρχοντος τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου, Προέδρου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχικῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. Ὁμιλία θά ἐκφωνήσει ὁ κ. Ἀπόστολος Πιρουνάκης, Συνταξιοῦχους Ἐκπαιδευτικός.

11.15 - 11.30 π.μ. Ἀποκαλυπτήρια ἐπιγραφῆς εἰς μνήμην τοῦ Πρωθιεράρχου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης Βασιλείου Μαρκάκη, ἔμπροσθεν τοῦ Ἱ. Ναοῦ τῶν Ἁγ. Δέκα.

11.30 π.μ. - 11.45 π.μ. Σχηματισμός πομπῆς ἡ ὁποία θά φθάσει ἕως τοῦ τ. Ἐπισκοπείου τῆς Ἱ. Ἐπισκοπῆς Ἀρκαδίας τό ὁποῖο οἰκοδόμησε ὁ μακαριστός Ἱεράρχης Βασίλειος, τέλεση Τρισαγίου, ἀποκαλυπτήρια ἐπιγραφῆς τοῦ Δήμου Γόρτυνας εἰς μνήμην αὐτοῦ, ἔμπροσθεν τοῦ Ἐπισκοπείου.

12.00 μ. Παράθεση καφέ καί γεύματος προσφερόμενα εἰς μνήμην τοῦ Πρωθιεράρχου Βασιλείου, ἀπό τόν Δῆμο Γόρτυνας, στούς αὔλειους χώρους τοῦ ἐν λόγῳ Ἐπισκοπείου.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΤΙΣ ΜΟΙΡΕΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ 30 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΩΡΑ 8.30 Μ.Μ.

ΘΕΑΤΡΙΚΗ  ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ  «ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ  ΜΑΡΚΑΚΗΣ»

Θεατρική παράσταση, σέ ἰαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, ἀπό τή Θεατρική Ὁμάδα τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας ἡ ὁποία εἶναι ἐμπνευσμένη ἀπό τή ζωή καί τούς ἀγῶνες τοῦ μακαριστοῦ Πρωθιεράρχου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης Βασιλείου Μαρκάκη.

Κείμενα : Χαριστή Κουκουμπεδάκη.

Διασκευή, ἀπόδοση διαλόγων, σκηνοθεσία: Μαρία Βασιλάκη.

Μουσική ἐπένδυση: Ἀνδρέας Γιακουμάκης.

Συμμετέχει: Ἡ Παραδοσιακή Χορωδία καί Ὀρχήστρα τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας.

Σημείωση:

Γεωργική Σχολή Μεσαρᾶς.

Μέ τήν ἔναρξη τοῦ προσεχοῦς νέου σχολικοῦ ἔτους, ὅπου ἡ Γεωργική Σχολή Μεσαρᾶς, ἡ ὁποία ἀναγέρθηκε ἐπί ἀρχιερατείας τοῦ Ἐπισκόπου Ἀρκαδίας Βασιλείου, θά εἶναι ἀνοικτή, θά πραγματοποιηθοῦν ἐκδηλώσεις εἰς μνήμην αὐτοῦ.

ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΒΛΑΧΟΥ- ΚΑΡΑΜΒΑΛΗ * * * Η Προφητεία έσφυζε σιωπής

ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΒΛΑΧΟΥ- ΚΑΡΑΜΒΑΛΗ

Η Προφητεία έσφυζε σιωπής

         [Εκδόσεις «Αστρολάβος/Ευθύνη», Αθήνα 2019, σχ. 8^ο (20 Χ 14), σσ. 64]

     ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

     www.ret-anadromes.blogspot.com

Από τις εκδόσεις «Αστρολάβος/Ευθύνη» κυκλοφορήθηκε πρόσφατα (Ιανουάριος 2019) μια νέα Συλλογή Ποιημάτων της κ. Μαριάννας Βλάχου- Καραμβάλη με τον αινιγματικό και όλως απρόβλεπτο τίτλο: «Η Προφητεία έσφυζε σιωπής», αφού, βέβαια, το μήνυμα που μεταφέρει ο προφήτης σε καμιά περίπτωση δεν καταφάσκει προς τη σιωπή. Η εν λόγω συλλογή, με μια ποίηση γεμάτη καθάρια και ολοζώντανα χρώματα, εξαγνισμένη από τον χρωστήρα μιας βαθιά λυρικής και πολυδιάστατης σκέψης, χωρίζεται σε δυο υποενότητες ποιημάτων^. η πρώτη με γενικό τίτλο «Της ικεσίας ακόλουθοι» και η β΄ «Στο αειθαλές της πατίνας».

Η κ. Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη γεννήθηκε στην Αθήνα και κατάγεται από την Ευρυτανία. Σπούδασε νομικά στη Ρώμη και την Αθήνα και είναι δικηγόρος. Με την ποίηση ασχολείται από τα μαθητικά της χρόνια. Με εισηγήσεις και παρεμβάσεις της έχει συμμετάσχει σε λογοτεχνικά συνέδρια τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στην αγγλική, ιταλική και πολωνική γλώσσα. Ασχολήθηκε με το δοκίμιο και έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές «Πορτραίτο Φωνής» (Ιωλκός 1999), «Σιωπής Επέκεινα» (Πηνειός 2011), «Πρώτη Εσοχή» (Οι Εκδόσεις των Φίλων 2013), «Οι στιχομυθίες των ίσκιων» (Οι Εκδόσεις των Φίλων 2015) και «Χρόνος αποθέτης» (Γαβριηλίδης 2016), ενώ μεγάλο μέρος τού έργου της συνεχίζει να παραμένει ανέκδοτο. Πολλά από τα ποιήματά της έχουν μελοποιηθεί από τον Κύπριο συνθέτη και ποιητή Ανδρέα Αρτέμη, αλλά και από τον σύζυγό της Ανδρέα Καραμβάλη.

Ο αναγνώστης των παρουσιαζομένων ποιημάτων της κ. Βλάχου, με τον ως άνω οξύμωρο και αντιφατικό τίτλο («Η Προφητεία έσφυζε σιωπής»), με έννοιες, πάντως- κατά τις επιταγές του οξύμωρου- που εκφράζουν κάτι το όλως πραγματικό και αληθινό, νιώθει, μέσα του, έναν δυνατό πέπλο σιωπής να καλύπτει τα πάντα και να βασιλεύει από την αρχή μέχρι το τέλος των ποιημάτων, μιας σιωπής, όμως, όπως αποδεικνύεται από τη δύναμη του στίχου, που καθίσταται συχνά «εκκωφαντική», από την οποία φαίνεται να ηττάται και αυτή η κραυγή και να διαρρηγνύει αθόρυβα τα πέτρινα τειχία της απώλειας…

« Ηττηθείσα κραυγή

Η αρχαία φωνή Σου

Στοίχειωσε τις λέξεις

Και ό χρόνος …

Μια φλέβα ανομολόγητης σιωπής

Αδιατίμητη εκχωρείται στον άνεμο»

Την ακατάληπτη ομορφιά των στίχων της «σιωπής» παρακολουθούμε, περί πλέον, και σε ορισμένα ακόμα «ηχηρά» παραδείγματα. Έτσι, στο ποίημα «Σιωπές», οι σιωπές φαίνονται δυναμικές να καθίστανται συλλείτουργο και Ακάθιστος Ύμνος και:

«Συνταξιδεύουν με τις ψυχές μας

Οι σιωπές

Προσευχές ολονύκτιες αναμετρούμενες

Με τα σώματά τους ευθυτενώς.

Σε κάθε συλλείτουργο οι ήχοι τους

Φέρουν

Τα λόγια του Ακαθίστου» (Οι Σιωπές, σελ. 15).

Και ακόμα πιο κάτω, στο «Ανέσπερο»: τα μάτια ηρεμούν και  γαληνεύουνε

«Στις ακριβοθώρητες

Πολιτείες της σιωπής..» (σελ. 18),

Αλλά και με πόσο, τέλος, ρεαλισμό στην «Πορεία»

«Πυροφάνι η ψυχή

Χρόνια ανείπωτα

Συνταξιδεύει με τη σιωπή σου»!

Και η αλήθεια της Ποίησης αυτής της Σιωπής μας βάζει μπροστά στο αδήριτα εναγώνιο φιλοσοφικό ερώτημα^. μήπως, στ’ αλήθεια, κάποτε, χρειάζεται να σιγήσει ο ορυμαγδός των λέξεων γύρω μας, μπροστά στον βαθιά διεισδυτικό και στοχαστικό «λόγο» της σιωπής, για να μπορέσουμε να ακούσουμε πιο ξεκάθαρα, με τα αυτιά της ψυχής μας, κάποιες σώζουσες και φωτεινές αλήθειες; Και για να εξηγήσω τι θέλω να πω^. μήπως η απάντηση του Χριστού στον Πιλάτο, στο ερώτημά του «τι είναι αλήθεια», δεν ήταν η σιωπή; Γιατί, ακριβώς, ποιες λέξεις θα μπορούσαν, αλήθεια, να εκφραστούν αυτήν την «Απόλυτη Αλήθεια»; Μόνο με την κατάφαση της σιωπής ως εμπειρία μπορούσε, εδώ, να δοθεί η απάντηση.

Και μετά από όλην αυτήν τη σοφία οπού δρέψαμε από την περιδιάβασή μας στο ουράνιο αυτό της σιωπής Περιβόλι, λουλουδιασμένου από τη θεία Ποίηση της κ. Μαριάννας Βλάχου- Καραμβάλη- που φαίνεται να αναδύεται μέσα βαθιά από χώρους ίδιους και πολύ προσωπικούς- κρατάμε ως θείον αδάμαντα το «Επιμύθιο» από το τέλος του βιβλίου, ως συμπέρασμα και ως διδασκαλία:

«Ακροτελεύτια επωδός

Η σιωπή στα χείλη σου.

Αυλάκωσε το σώμα της νύχτας.

Κάτω από τα χαλάσματα επίγειον

Ανασαίνω το Θεό της μνήμης» (σελ. 57).

Η ποίηση της κ. Μαριάννας Βλάχου- Καραμβάλη θέλγει, κατανύσσει (ή, όπως η τελευταία λέξη επιτάσσει, «κεντάει») και συγκινεί βαθιά την καρδιά, διατηρώντας σε πολύ υψηλά επίπεδα την ποιητική θερμοκρασία και διάθεση τού αναγνώστη. Τα θερμά μας, και πάλι, συγχαρητήρια και της ευχόμαστε συνεχώς να αναβαίνει στον γόνιμο και καρποφόρο δρόμο των ποιητικών της αναζητήσεων.

ΔΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ * * * ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΜΑΘΗΜΑΤΑΡΙΟ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΔΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ

ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΜΑΘΗΜΑΤΑΡΙΟ

Του ανδρέα Γ. Φωτάκη, μαθητή Α΄τάξης (σχολ. Έτος 1870- 1871)

Στη Σχολή Αγίου Πνεύματος Κισσού- Ρεθύμνου

(Έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου Αποδούλου, Ρέθυμνο 2018, σχ. 16^ο, σσ. 88)

         ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

         ww.ret-anadromes.blogspot.com

Καρπός αγάπης προς τον τόπο του είναι το τελευταίο βιβλίο του εκλεκτού φίλου κ. Ιωάννου Ηλ. Βολανάκη, γνωστού ρεθεμνιώτη Θεολόγου- Φιλολόγου και Διδάκτορα Βυζαντινολόγου, που στο παρελθόν  διετέλεσε Έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων, καθώς και  της 12^ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με έδρα την Καβάλα. Ο κ. Ιωάννης Βολανάκης με το βιβλίο του αυτό, υπό τον τίτλο: «Χειρόγραφο Μαθηματάριο», μας παρουσιάζει ένα «Μαθηματάριο», ένα μαθητικό, δηλαδή, τετράδιο του συγχωριανού του Ανδρέα Γ. Φωτάκη, μαθητή τότε (κατά το σχολικό έτος 1870- 1871) της Α΄ τάξης της Σχολής του Αγίου Πνεύματος, επαρχίας Αγίου Βασιλείου, στο οποίο ο κάτοχός του σημείωνε τα καθημερινά μαθήματά του και τις σχετικές ασκήσεις.

Και ειδικότερα, επί του παρουσιαζόμενου βιβλίου έχουμε να παρατηρήσουμε, αρχικά, το ενδιαφέρον με το οποίο διαβάζονται οι δύο αλληλοσυμπληρούμενες Εισαγωγές, που προηγούνται της παρουσίασης του χειρόγραφου «Μαθηματαρίου», από τις οποίες πληροφορούμαστε για τη εκπαίδευση στην Κρήτη κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η πρώτη προέρχεται από τη γραφίδα του κ. Θεοδώρου Πελαντάκη, καλού φίλου και, επί οκταετία, στενού συνεργάτη τόσο στην οργάνωση του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου για την επαρχία Αγίου Βασιλείου, εμπνευστής του οποίου υπήρξε, όσο και στην έκδοση, στη συνέχεια, και των εξάτομων «Πρακτικών». Αυτή η πρώτη «Εισαγωγή» την αναφορά της έχει στα Σχολεία, γενικά, της επαρχίας Αγίου Βασιλείου και, ειδικότερα, στο ιστορικό πλαίσιο της δημιουργίας της Σχολής του Αγίου Πνεύματος- της ομώνυμης Ι. Μονής και Μετοχίου της Ι. Μ. Πρέβελη- ενός από τα τελειότερα εκπαιδευτήρια της Κρήτης κατά τον 19^ο αιώνα, πνευματικού «τέκνου» δύο φωτισμένων επισκόπων της επισκοπής Λάμπης και Σφακίων, του Νικοδήμου (Σουμπασάκη) και του Ευμενίου (Ξηρουδάκη), επί των οποίων γνώρισε τη μεγαλύτερη της ακμή. Η Σχολή στα χρόνια των Ιεραρχών αυτών υπήρξε ξακουστή σε ολόκληρη την Κρήτη ως ένα από τα τελειότερα εκπαιδευτήρια. Τα μαθήματα, ειδικότερα, τον καιρό που διευθυντής της ήταν ο μετέπειτα αντιστασιακός Μητροπολίτης Κρήτης Βασίλειος Ε΄ Μαρκάκης (1898-99), πνευματικό παιδί του δευτέρου (του Ευμενίου), έγιναν ακόμα τακτικότερα και συστηματικότερα, υπήρχε μεγαλύτερη άνεση διδασκόντων και διδασκομένων και περίοδος μεγάλης προόδου ανοίχτηκε για τη Σχολή. Τον καιρό εκείνο, οι εβδομήντα και πλέον τρόφιμοί της προέρχονταν απ’ όλη την κεντρική Κρήτη και, κυρίως, από τους νομούς Ρεθύμνου και Ηρακλείου και ειδικότερα των επαρχιών Αγίου Βασιλείου, Αμαρίου και Σφακίων, στις οποίες απλωνόταν η επικράτεια της επισκοπής Λάμπης, ενώ, συχνά, η εμβέλεια του εκπαιδευτικού αυτού κέντρου έφθασε να εκτείνεται και να καλύπτει και τις ανάγκες και άλλων, μακρύτερα ευρισκομένων, επαρχιών του νομού Ηρακλείου (όπως της Πυργιώτισσας, Καινούργιου μέχρι και της Μονοφατσίου). Χιλιάδες Κρητικόπουλα θήτευσαν και τράφηκαν ψυχικά και πνευματικά, κατά τους χαλεπούς εκείνους χρόνους της Τουρκοκρατίας, στον σεπτό αυτόν ελληνορθόδοξης παιδείας χώρο της επισκοπής Λάμπης. Το σχολείο και οικοτροφείο του Αγίου Πνεύματος δεν είχε να ζηλέψει τίποτε από τα ευρωπαϊκά πρότυπα της εποχής του και οι μαθητές του, για την εποχή εκείνη, θεωρούνταν ως οι πλέον κατάλληλοι, για να επανδρώσουν τις πρώτες θέσεις στην κοινωνία και, κυρίως, ως δάσκαλοι και ιερείς.

Στη συνέχεια, ο κ. Πελαντάκης καταγράφει την οργάνωση και το Πρόγραμμα Σπουδών του Σχολείου, αλλά όντας και ένας καλός γνώστης των αφορώντων στην Εκπαίδευση στην Κρήτη κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, από την «Αυτοβιογραφία» του Εμμανουήλ Γενεράλη, την οποία και καλώς επιμελήθηκε, παρέθεσε και πλήθος άλλων πληροφοριών γύρω από το εν λόγω θέμα και ειδικότερα γύρω από τα σχολεία, τους δασκάλους, τα διδασκόμενα μαθήματα, καθώς και τα διάφορα παιδονομικά μέτρα και μέσα που εφαρμόζονταν τον καιρό εκείνο.

Αλληλοσυμπληρουμένων, όπως είπαμε, της 1^ης με τη 2^η Περίληψη, βρίσκουμε αρμονική συνύπαρξη, συνέχιση και ολοκλήρωση των παραπάνω πληροφοριών του κ. Πελαντάκη και του θέματος της παιδείας στην Κρήτη κατά την Τουρκοκρατία, από τον συγγραφέα του βιβλίου κ. Βολανάκη, με την παράθεση και νέων, περαιτέρω, στοιχείων, με πληροφορίες προερχόμενες και από τον μεγάλο χώρο των περιηγητών (Sieber και Pashley), καθώς και ενδιαφέρουσα ειδική αναφορά στη διάκριση των Σχολείων της Κρήτης (σε Δημοτικά, Ελληνικά και Γυμνάσια). Μετά απ’ όλα αυτά, ο κ. Βολανάκης, αφού και πάλιν εστιάσει στη Σχολή του Αγίου Πνεύματος και στον σπουδαστή της Αντρέα Γ. Φωτάκη, φθάνει στο κύριο Μέρος της μελέτης του, στο οποίο μελετά το χειρόγραφο «Μαθηματάριο», το τετράδιο, δηλαδή, στο οποίο ο προαναφερθείς κατοχός αυτού μαθητής σημείωνε τα καθημερινά μαθήματά του και τις σχετικές ασκήσεις.

Από τα ελάχιστα διασωθέντα Αρχεία της Σχολής στη λαμπρή της, ειδικά, περίοδο (1894- 1899) έχουν δημοσιευθεί (2010) από τον φίλο και συντοπίτη κ. Γεώργιο Ν. Τσιγδινό («Η Μονή και η Σχολή του Αγίου Πνεύματος») ο Κώδικας της Μονής του Αγίου Πνεύματος, ο Κανονισμός λειτουργίας της Σχολής, το Μαθητολόγιο του σχολικού έτους 1896- 97, καθώς και τα ονόματα των φοιτησάντων σε αυτήν κατά τα σχολικά έτη 1906- 07, 1907- 08 και 1908- 09.

Στο παραπάνω πολύτιμο αρχειακό της Σχολής υλικό προστίθεται, από σήμερα, και το χειρόγραφο «Μαθηματάριο» του μαθητή Αντρέα Γ. Φωτάκη, που έρχεται να συμπληρώσει τις γνώσεις μας για το εν λόγω σχολείο. Γιατί, όπως παρατηρεί ο μελετητής του κ. Βολανάκης, η σημασία του είναι προφανής και μεγάλη, διότι η μελέτη και δημοσίευσή του μας δίδει τη δυνατότητα να σχηματίσουμε μιαν ακριβή γνώση και γνώμη τόσο για τα διδασκόμενα μαθήματα όσο και για τη διδασκόμενη ύλη στη Σχολή του Αγίου Πνεύματος, στα χρόνια, τουλάχιστον, φοίτησης του κατόχου του, κατά τα έτη, δηλαδή, 1870- 1871 και εξής.

 Τα περιεχόμενα, λοιπόν, του «Μαθηματαρίου», στη συνέχεια της μελέτης του κ. Βολανάκη, αφορούν σε μια γνώση ποικίλη και ετερόκλητη, που αρχίζει από τα παραμύθια [χαρακτηριστικό εδώ το γνωστό και διαχρονικό παραμύθι της «Κοκκίνης Σκουφίας», έτσι αναγράφεται στο «Μαθηματάριο» η «Κοκκινοσκουφίτσα» (!)], προχωρεί σε διηγήματα, αποσπάσματα από την Οδύσσεια του Ομήρου, Αριθμητική των τεσσάρων πράξεων και φθάνει σε ρητορικούς λόγους, απολυτίκια αγίων και Θρησκευτικά, Ανθρωπολογία και Λατινικά.    

Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό και δόκιμο συμπολίτη συγγραφέα κ. Ιωάννη Ηλ. Βολανάκη και για το παρόν βιβλίο του και του ευχόμαστε να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του και στον χώρο των Ρεθεμνιώτικων Γραμμάτων, στα οποία τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του.