ΜΠΑΜΠΗ ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΑΚΗ * * * Α ν τ ι σ τ ά σ ε ω ς Έ π ο ς * * * Συμφωνικό Ποίημα Σε Κείμενα- Ποίηση * * * Εύας Λαδιά



ΜΠΑΜΠΗ   ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΑΚΗ                                              


Α ν τ ι σ τ ά σ ε ω ς  Έ π ο ς
Συμφωνικό  Ποίημα
Σε Κείμενα- Ποίηση Εύας Λαδιά


ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Σπάνια το Ρέθυμνο έχει την τύχη να παρακολουθεί πολυπρόσωπα μουσικά σχήματα και συμφωνικά έργα επιπέδου, όπως αυτό που παρακολουθήσαμε στη μεγαλειώδη συναυλία της Κυριακής 24 Νοεμβρίου, στην αίθουσα Εκδηλώσεων του Ωδείου της πόλης μας «Παντελής Πρεβελάκης», σε οργάνωση της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου και του «Πολιτιστικού Ρεθύμνου», υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης. Η Συμφωνική Ορχήστρα του Βενιζελείου Ωδείου Χανίων, με τη σύμπραξη μουσικών από το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο και η 40μελής Μικτή τετράφωνη Χορωδία Concordia, του Ωδείου, επίσης, Χανίων (σε διδασκαλία Δέσποινας Δρακάκη), ανέδειξαν καθοριστικά με τους θαυμάσιους σολίστες και αφηγητές, το παρουσιαζόμενο έργο «Αντιστάσεως Έπος», ενός ακόμα έργου εντασσόμενου στην ιστορική, θα την ονόμαζα, ενότητα έργων του διαπρεπούς Ρεθύμνιου μουσικοσυνθέτη Μπάμπη Πραματευτάκη, σε κείμενο και ποίηση Εύας Λαδιά. Στην ιστορική αυτήν ενότητα έχουν υμνηθεί από τη μουσική του κ. Πραματευτάκη σπουδαία γεγονότα της τοπικής μας Ιστορίας, όπως: η Μάχη της Κρήτης, το Ολοκαύτωμα των χωριών του Κέντρους, η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα αλλά και Οι αγώνες των αδελφών μας Κυπρίων (με το τιτάνιο έργο του «Ο γιος μου ο Πενταδάκτυλος»)Και πάντα με τη συνεχή και διακριτική ποιητική παρουσία δίπλα του της επί δεκαετίες συνεργάτιδός του κ. Εύας Λαδιά, της ιστορικής δημοσιογράφου του τόπου μας, αλλά και εκλεκτής ποιήτριας, λογοτέχνιδος και ιστοριοδίφου πάμπολλων ιστορικών πηγών του Ρεθύμνου (βλ. «Πολιτιστικό Ρέθυμνο»).

Και όπως «ιδίοις όμμασι» διαπιστώσαμε, με την πρώτη, κιόλας, ματιά στη συναυλία της Κυριακής, η ποίηση της εξαίρετης ιστορικής ερευνήτριας του τόπου μας κ. Εύας Λαδιά καταξιώθηκε και αναδείχθηκε κατά τρόπο θαυμάσια μοναδικό από τη μαγεία τής μουσικής τού Μπάμπη Πραματευτάκη. Μια ποίηση μεγαλοφυής, με βαθιές πνευματικές διαστάσεις, δύναμη λόγου και στοχασμού, χρειαζόταν, ασφαλώς, ένα εφάμιλλο ένδυμα προς προβολή και ανάδειξή της, που το βρήκε, ακριβώς, στις βαθιές πνευματικές ανησυχίες που χαρακτηρίζουν τις μουσικές δημιουργίες τού Μπάμπη Πραματευτάκη.
Έχουμε, λοιπόν, ένα έργο βαθιά συμβολικό της Εθνικής μας Αντίστασης, που μιλά για τον άνθρωπο με έναν άλλο, δικό του τρόπο, ζωντανεύοντας τήν χωρίς όρια αγάπη που κατακλύζει την ψυχή για την Ελευθερία, ωθώντας την σε σπουδαίες και τιτάνιες πράξεις αγώνων και ηρωισμού. Ευτύχησαν και οι δύο βασικοί συντελεστές του μεγάλου αυτού έργου να ζήσουν την μεταπολεμική ατμόσφαιρα που, όπως σημειώνει η κ. Λαδιά, με κάθε τρόπο εκθείαζε την αντίσταση του λαού μας, δίνοντάς μας πρότυπα αντίστασης ενάντια στον κάθε επίδοξο κατακτητή. Στη συνέχεια, προσπάθεια της κ. Λαδιά ήταν να εστιάσει στην πραγματική της Αντίστασης έννοια, χωρίς συγκεκριμένη ταυτότητα, χωρίς σκοπιμότητες πολιτικές, χωρίς βλέψεις εξουσίας και μόνο. Και εξαιρετικά μεστό, ουσιαστικό και σύμφωνο με την έννοια αυτήν- όπως το έδειξε, εξάλλου, και με την όλη καθαρά εκφρασμένη εθνική ταυτότητα και στάση του, τον τελευταίο καιρό, με την υπόθεση Ρίχτερ- ήταν και το σύντομο προλόγισμα της Εκδήλωσης από τον επίτιμο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ κ. Μανούσο Παπαγιουδάκη.
Προχωρώντας στη μουσική ανάλυση του έργου μπορέσαμε να διακρίνουμε την εκπληκτική ευστοχία και ευχέρεια τού φίλου συνθέτη Μπάμπη Πραματευτάκη στην επιλογή τού κατάλληλου μουσικού ύφους για την κάθε μουσική στιγμή, προκειμένου να επιτύχει και εκφράσει συγκεκριμένους συναισθηματικούς- επικοινωνιακούς στόχους, που να εξεικονίζουν την προθετικότητα τόσο της λιμπρετίστα και την ουσία του προσωπικού του συνειδησιακού βιώματος, όσο και τον δημιουργικό «αναγνώστη»-ακροατή τής μουσικής.

         Και βέβαια, η μουσική επικοινωνία καθίσταται δυνατή με την έντεχνη ακουστική έκθεση του έργου στα αυτιά και την αντίληψη του αναγνώστη- ακροατή, μέσα από την ηρωική παρέμβαση των μουσικών και λοιπών ερμηνευτών της μουσικής εκδήλωσης. Σε όλο, λοιπόν, το παρουσιαζόμενο έργο διακρίναμε, είναι γεγονός, μια φανερή τάση για ένα πλούσιο αρμονικό και ηχοχρωματικό μουσικό λεξιλόγιο, αλλά και μια γενναία προδιάθεση να παραμείνουν τα πάντα ελεύθερα και αποδεσμευμένα από τυπικά και προκαθορισμένα σχέδια και φόρμες. Και τη θεμελιώδη αυτήν ευστοχία τού μουσικού ύφους και σχεδιασμού από τον μουσικοσυνθέτη, συμπλήρωσαν, για μιαν αποτελεσματικότερη ολοκλήρωση τού μουσικού λόγου και της παρτιτούρας, οι επιλεγμένες φωνές των τραγουδιστών και των μουσικών εκτελεστών με το χαρακτηριστικό ηχόχρωμα και τη γενναιοδωρία των φωνών τους οι πρώτοι και τα πλούσια και εναλλασσόμενα χρωματικά ποικίλματα και μοτίβα οι δεύτεροι. Όλοι τους είχαν την ευκαιρία να αποτυπώσουν το πλήρες καλλιτεχνικό διαμέτρημά τους, διαστρωματώνοντας με σαφήνεια και καθαρότητα τα διάφορα ηχοχρώματα και χαρίζοντας στο φιλόμουσο κοινό μιαν ερμηνεία λαμπερή, ανάλαφρη, φωτεινή, ανεπιφύλακτα δυναμική και υπερδεξιοτεχνική, με εντυπωσιακή ευκρίνεια και καθαρότητα, ευέλικτες αρθρώσεις και πλαστικότητα ήχου, αποδεικνύοντας μεγάλη, ασφαλώς, επεξεργασία και εξοικείωση με το έργο, που, πραγματικά, ενθουσίασε το ακροατήριο. Σε αυτό, βέβαια, τεράστια υπήρξε και η δυναμική συμβολή του μαέστρου Γιώργου Αραβίδη που υπήρξε η ψυχή της προχτεσινής συναυλίας.

Ως προς την εξέλιξη της παρτιτούρας τα Μέρη του έργου διαρθρώνονται ως εξής:
Εισαγωγή
Μέρος 1ο Ακρίτες της Αντίστασης- Επίκληση
Μέρος 2ο Έλευση συμφοράς
Μέρος 3ο Ηφαιστείου απόκριση, Αντίποινα
Μέρος 4ο Ο θρήνος της μάνας πατρίδας, Εξελού, Κύριε, Επωδός


Ο συνθέτης ξεκινά με τα έγχορδα και την τρομπέτα να κινούνται, από τα πρώτα, κιόλας, μέτρα του έργου, ανεπιφύλακτα δυναμικά, σε ρυθμούς εμβατηριακούς (Ακρίτες της Αντίστασης). Όμως, να που σύντομα νιώθεις, μέσα από τη δύναμη και τον ηρωισμό να περνάει το δοξάρι του θανάτου (έλευση συμφοράς), που το έργο το ερμηνεύει τόσο ζωντανά και παραστατικά κάτω από τις θρηνητικές παραλλαγές των ήχων της «Ζωής εν Τάφω», ενώ, στη συνέχεια, και μέσα από τον θάνατο διακρίνεται να ξεπηδά πλούσια λαμπαδηφόρος ο θρίαμβος της Δόξας σε μια διάσταση ουράνια, περιχυμένη με πλούσιες ηλιακτίδες φωτός και αναλαμπές χαράς και ελπίδας μέσα από το αρμονικό «πάντρεμα» των βιολιών και των πλούσιων εξάρσεων και κορυφώσεων του λαμπερού ηχοχρώματος της τρομπέτας του Αντώνη Μαυράκη, καθώς, επί πολλή ώρα, η λέξη «Δόξα» περνά σέ έναν χαρούμενο δοξασμό από τα χείλια πρώτα της Χορωδίας και των εξαίρετων σολιστών στη συνέχεια, τόσο της καλής μου μαθήτριας, της υψιφώνου, Μαρίας Λαντζουράκη, που διαπρέπει στο εξωτερικό, όσο και της Εύας Θανάση, αλλά και του καταπληκτικού βαθύφωνου Ρωμανού Σκουμπουρδή με το σπάνιο εκείνο βαθύ ηχόχρωμα φωνής και, μάλιστα, στις πολύ χαμηλές περιοχές του πενταγράμμου.
Από την άλλη μεριά, η καθαρότητα και η ακρίβεια των διατυπώσεων των αφηγητών Φερενίκης Βαλαρή και Γιάννη Λαχνιδάκη ανέδειξαν, περαιτέρω, την ποιότητα της μουσικής και του θαυμάσιου λιμπρέτου της Εύας Λαδιά. Το πάθος εναλλασσόταν με τη λεπτότητα και η δύναμη με την τρυφερότητα της ψυχής, ενώ η ευγένεια των μελωδιών και η συναισθηματική φόρτιση της μουσικής πρόβαλλαν, κυρίως, λόγω του εξαιρετικού ελέγχου της δυναμικής. Ιδιαίτερα εντυπωσιακός και «ηχηρός» και ο επίλογος, το grand finale του έργου (Ο θρήνος της μάνας πατρίδας, Εξελού, Κύριε), με τη διαβαθμισμένη εκείνη «αποκορύφωση» Χορωδίας και μουσικών οργάνων της Ορχήστρας.
Οι εκτελεστές, σε τελική ανάλυση, αποδείχτηκαν άριστα εξοικειωμένοι με το πνεύμα της συγκεκριμένης μουσικής κουλτούρας. Η ποιότητα, γενικά, των ερμηνειών υπήρξε μοναδικά εξαιρετική. Όλοι τους, συνολικά και ατομικά, υπήρξαν θυελλώδεις και άκρως ποιητικοί, με αέρινη δεξιοτεχνία, σαφήνεια, πλαστικότητα, άνεση, ευελιξία, διακριθέντες πλούσια στη λεπτομερή επεξεργασία των φράσεων της μουσικής. Γι’ αυτό και ερμήνευσαν το μεγαλειώδες έργο με μοναδική τέχνη, απρόσμενο βάθος, ποιότητα και προοπτική, που πραγματικά συνάρπασε το κοινό και διασφάλισε την ποιότητα τού αποτελέσματος.
 Τα θερμά μου συγχαρητήρια σε όλους και μάλιστα στους αγαπητούς του Ρεθύμνου και αγαπητούς φίλους, ποιήτρια και δημοσιογράφο, Εύα Λαδιά και μουσικοσυνθέτη και μαέστρο, Μπάμπη Πραματευτάκη.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ- ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΚΑΙ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑΔΙΑΣ * * * θεατρική παράσταση * * * «Βασίλειος Μαρκάκης»




ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ-ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΚΑΙ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ
ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑΔΙΑΣ



θεατρική παράσταση

«Βασίλειος Μαρκάκης»


        ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
           www.ret-anadromes.blogspot.com




       
 Μια και μοναδική θεατρική παράσταση υπό τον τίτλο: «Βασίλειος Μαρκάκης» είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι κάτοικοι του Δήμου Αγίου Βασιλείου αλλά και πολλοί Ρεθεμνιώτες επισκέπτες, την Κυριακή 17 Νοεμβρίου, στο Πατριαρχικό και Πνευματικό Κέντρο «Άγιος Ραφαήλ», του Σπηλίου. Η εκδήλωση  πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Δήμου Αγίου Βασιλείου και του Πολιτιστικού Συλλόγου Κεραμέ – Αγαλλιανού, από την πολυμελή Θεατρική Ομάδα του Πολιτιστικού Κέντρου της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας. Παρόντες τόσο ο Δήμαρχος Αγίου Βασιλείου κ. Γιάννης Ταταράκης, συνοδευόμενος από τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού κ. Γιάννη Χαραλαμπάκη, όσο και ο Πρωτοσύγκελος της Ι. Μητροπόλεως Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Καραχάλιος, οι ηγούμενοι των Ι. Μονών Πρέβελη και Αγίου Πνεύματος, πολλοί κληρικοί και πλήθος Αγιοβασιλιωτών και μάλιστα Κεραμιανών με πρώτο- πρώτο το Διοικητικό Συμβούλιο  του Πολιτιστικού Συλλόγου Κεραμέ – Αγαλλιανού και τον ιερέα του χωριού π. Τίτο Λίτινα.
Το «Πολιτιστικό Κέντρο» της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, κάτω από το συνεχές και αδιάπτωτο ενδιαφέρον του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη κ. Μακαρίου, αποτελεί μια μοναδική κυψέλη ψυχαγωγίας και δημιουργικότητας για την περιοχή της Μεσαράς. Έναν έξοχο πολυχώρο όπου φιλοξενούνται συνέδρια, εκθέσεις και ομιλίες, εργαστήρια εκμάθησης παραδοσιακών οργάνων και τεχνών, αγιογραφίας, θεατρικής τέχνης και βυζαντινής μουσικής, ηλεκτρονικών υπολογιστών, καλαθοπλεκτικής και τεχνικής πάνω σέ χειροποίητο κόσμημα. Στον ίδιο πολυχώρο λειτουργούν, επίσης, Κοινωνικό φροντιστήριο, Κέντρα καταγραφής εκκλησιαστικής κληρονομιάς, Κοινωνικής αλληλεγγύης και πολλά άλλα. Ο λόγος για ένα ξεχωριστά πολύτιμο στέκι για τα παιδιά, τους εφήβους και τους νέους της περιοχής, αλλά και ανθρώπους κάθε ηλικίας.


Όσον αφορά, τώρα, στην ιστορία της προχθεσινής θεατρικής παράστασης από την Θεατρική Ομάδα της Ι. Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας είναι γεγονός ότι ευτύχησε να δουλέψει πάνω σε ένα εξαιρετικά δυνατό έργο, με πολλά και διαχρονικά μηνύματα και υποδηλώσεις για τον σύγχρονο άνθρωπο. Η υπόθεσή του βασίζεται στη ζωή και το έργο του λαμπρού Πρωθιεράρχη της Εκκλησίας της Κρήτης Βασιλείου Μαρκάκη, από τα Κεραμέ Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου. Να υπενθυμίσουμε ότι με το έργο αυτό είχαν κλείσει, με κάθε λαμπρότητα κι επισημότητα, οι θαυμάσιες τριήμερες εκδηλώσεις που η εν λόγω Ι. Μητρόπολη είχε διοργανώσει τον περασμένο Ιούνιο, στις Μοίρες, προκειμένου να τιμήσει τον Ρεθύμνιο Πρωθιεράρχη, που επί τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια ποίμανε την Ι. Μητρόπολη Μεσαράς, με περιώνυμο έργο του την περίφημη Γεωργική Σχολή Μεσαράς, που συνεχίζει μέχρι σήμερα να λειτουργεί κανονικά. Και να που τώρα η εν λόγω Θεατρική Ομάδα ήλθε- με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη της κ. Μακαρίου- και στο Σπήλι Αγίου Βασιλείου να επαναλάβει τη θαυμάσια αυτή θεατρική παράσταση και για τους συνεπαρχιώτες και συγχωριανούς τού μεγάλου αυτού Κεραμιανού Πρωθιεράρχη, του οποίου τη βιογραφία «τύχη αγαθή» εκπονήσαμε, το πρώτον, προ εικοσαετίας, όταν γράφαμε το βιβλίο του χωριού του, του Κεραμέ.  
Κορυφαίο γεγονός στη ζωή του Βασιλείου Μαρκάκη υπήρξε η αντιστασιακή δράση του και αυτή, κυρίως, είναι που τονίζεται και στο παρουσιαζόμενο θεατρικό έργο. Το αποκορύφωμα του αντιστασιακού αγώνα τού Βασιλείου σημειώθηκε αμέσως μετά τον Μάιο του 1941, όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Κρήτη και ο Βασίλειος, ως Μητροπολίτης Κρήτης, δεν δέχτηκε, σε καμιά περίπτωση, να συμβιβαστεί με τη βία της γερμανικής κατοχής.
       Εξαπολύοντας εγκυκλίους του προς τους ναούς όλης της Κρήτης, ο Βασίλειος εμψύχωνε τον κόσμο και ο ίδιος στρεφόταν φανερά και ευθέως κατά των στυγνών κατακτητών. Την παραμονή του Ευαγγελισμού, του κατοχικού έτους 1942, ο τότε Έλληνας Νομάρχης Ηρακλείου με τηλεφώνημά του ζήτησε από τον Μητροπολίτη Βασίλειο, ύστερα από διαταγή των γερμανικών αρχών κατοχής, την άλλη μέρα, κατά την πανηγυρική δοξολογία στον ι. ναό του αγίου Μηνά, να μιλήσει υπέρ των Γερμανών. Τότε εκείνος ευθαρσώς του απάντησε: «Όχι, κ. Νομάρχα, δεν θα ομιλήσω υπέρ των Γερμανών αλλά κατά!». Και η απάντηση του Νομάρχη ήταν: «Σεβασμιώτατε, λυπάμαι πολύ αλλά θα το μετανιώσετε!».
        Ύστερα από όλες αυτές τις δραματικές εξελίξεις ο Βασίλειος οδηγείται από μιαν ομάδα της Γκεστάμπο σε τριετή εξορία στην Αθήνα και, στη συνέχεια, με νεότερη διαταγή, εκτοπίστηκε σε ακριτικό νησί του ανατολικού Αιγαίου, όπου η στέρηση και οι κακουχίες της κατοχής υπέσκαψαν σοβαρά την υγεία του, γεγονός που ανάγκασε την παρέμβαση της τότε σκιώδους ελληνικής πολιτείας να διατάξει τη μεταφορά του στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» της Αθήνας, απ’ όπου συνέχισε την αντιστασιακή δράση του και όπου παρέμεινε το μεγαλύτερο διάστημα τής εκεί εξορίας του μέχρι την κατάρρευση του Άξονα, οπότε επέστρεψε και πάλι ταλαιπωρημένος και εξουθενωμένος στην ελεύθερη Κρήτη.
Είναι γεγονός ότι ο Βασίλειος αγωνίσθηκε σθεναρά για ό,τι ωραίο και υψηλό, για ό,τι πνευματικό και άγιο εμπερικλείεται στην υπερβατική έννοια της Ελευθερίας του ανθρώπου, με βαρύτατο αντάλλαγμα την προσωπική του ελευθερία αλλά και τις μύριες κακουχίες που υπέστη ως εξόριστος, κατά τα δύστηνα εκείνα της γερμανικής κατοχής χρόνια, που υπέσκαψαν σοβαρά την ήδη εύθραυστη υγεία του και τα τραύματα από τον σωματικό και ψυχικό κλονισμό που υπέστη δεν έκλεισαν, έκτοτε, ποτέ, μέχρι τον θάνατό του στις 13-1-1950.
        Μετά από όλ’ αυτά και σύμφωνα με αυτά, ο Βασίλειος αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα ενός ακόμα άξιου Ιεράρχη ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες ρασοφόρους, που θυσιάστηκαν υπέρ Πατρίδος στους μακραίωνες του έθνους αγώνες.


       Το παρουσιαζόμενο έργο μεταγράφτηκε σε ιαμβικό 15σύλλαβο και αποδόθηκε σε γλώσσα ρέουσα, απαλή, φυσική και ευχάριστη και με εξαιρετική νοηματική καθαρότητα από την κ. Χαριστή Κουκουμπεδάκη, ενώ η σκηνοθεσία ανήκει στην Μ. Βασιλάκη και η μουσική επένδυση στον Α. Γιακουμάκη.
Οι θεατές είναι γεγονός ότι παρακολουθήσαμε ένα θεατρικό έργο που φάνηκε ότι το αγάπησαν βαθιά οι ερασιτέχνες ηθοποιοί του και ότι του έδωσαν ζωή από τη ζωή τους, πνοή και συναισθήματα από τα συναισθήματά τους. Το έκαναν «πάνω» τους κυριολεκτικά να «μιλήσει». Κάθε ηθοποιός είναι και μια προσωπικότητα με τις εμπειρίες του και τα βιώματά του και κάθε ρόλος φανερώνει ένα κομμάτι τού εαυτού μας, ξεκλειδώνει πράγματα από την ψυχή μας και τα φέρνει έξω στο φως. Και αυτό, ακριβώς, έκαναν και οι ηθοποιοί του παρουσιαζόμενου έργου, που μετείχαν «ψυχή τε και σώματι» στα διαδραματιζόμενα, με μια σωστή όσο και εντυπωσιακά περίπλοκη και ρεαλιστική ανασύνταξη στον σκηνικό χώρο, μέσα από σόλο, ντουέτα, τρίο και ομαδικά μέρη σε μιαν αδιάκοπη διαδοχή κίνησης και ακινησίας, που, μαζί και με τα απαραίτητα σκηνικά, θύμιζε μιαν εξακολουθητική ροή οπτικοκινητικής ενέργειας μέσα στον χώρο. Το παίξιμο τους ιδιαίτερα τεχνικό και έντονα δυνατό, χάρισε στο πολυπληθές κοινό μιαν ιδιαίτερα ευχάριστη ατμόσφαιρα, μέσα από μιαν ευφρόσυνα συγκινητική κι ελληνορθόδοξη εικόνα. Η εμπνευσμένη επεξεργασία της σκηνοθετικής γραφής, η προσεκτική ανασύνταξη των ερμηνευτών ηθοποιών σε όλη την έκταση του σκηνικού χώρου, η λεπτή και κομψή τακτοποίηση των αντικειμένων της σκηνής και, κυρίως, οι ελεύθερες και συντονισμένες κινήσεις των ερμηνευτών συνετέλεσαν ώστε ουδόλως να βαρύνει ή να γίνει το έργο κουραστικό στους θεατές.
Τα θερμά μου συγχαρητήρια κι ένα μεγάλο «Μπράβο» σε όλους τους συντελεστές της προχτεσινής μεγαλειώδους θεατρικής παράστασης. Ήταν όλοι τους υπέροχοι!


ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΑΡΚΑΚΗΣ (1872-1950) Ο αντιστασιακός Μητροπολίτης Κρήτης



Εικ. 1. Βασίλειος Μαρκάκης

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΑΡΚΑΚΗΣ *
(1872-1950)
   Ο αντιστασιακός  Μητροπολίτης Κρήτης


* Εισήγηση του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη στην Εσπερίδα: "Η συνεισφορά Μορφών της Εκκλησίας του Ρεθύμνου στην Αντίσταση", που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019 από 19.00-21.30 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιερού Ναού 4ων Μαρτύρων.

       Ο Βασίλειος Μαρκάκης γεννήθηκε στα Κεραμέ, Αγίου Βασιλείου, το έτος 1872. Στις 30 Ιουνίου του 1902, ο Βασίλειος χειροτονήθηκε από την Ι. Σύνοδο της Εκκλησίας της  Κρήτης  ως επίσκοπος Αρκαδίας (εικ. 1).


  1. «Ο ζήλος του οίκου σου καταφάγεταί με» (Ιω.β΄,17)

        Ως επίσκοπος πέραν των καθαρά εκκλησιαστικών δραστηριοτήτων του, ο Βασίλειος εργάστηκε αποτελεσματικά και στον κοινωνικό τομέα και προσέφερε σπουδαίες υπηρεσίες σε παραγωγικά και γεωργικά έργα της επαρχίας του. Έτσι, το έργο που κυρίως ανέδειξε τον Βασίλειο στον χώρο αυτόν της κοινωνικής- αγροτικής προσφοράς ήταν η  Π ρ α κ τ ι κ ή  Γ ε ω ρ γ ι κ ή   Σ χ ο λ ή  της Μεσαράς (εικ. 2), που συνεχίζει χωρίς διακοπή μέχρι σήμερα να λειτουργεί. Για πρώτη φορά, την εποχή εκείνη, ακουγόταν Ιεράρχης, πέραν των καθαρών επισκοπικών του καθηκόντων να ασχολείται και με τα παραγωγικά και γεωργικά έργα των ανθρώπων. Και αυτό ακριβώς είναι που τον καταξίωνε απεριόριστα στη συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας.

Εικ. 2. Η Γεωργική Σχολή Μεσαράς
  2. Ο Αντιστασιακός Βασίλειος

      α. Ως επίσκοπος Αρκαδίας

       Όμως το κορυφαίο γεγονός στη ζωή του Βασιλείου υπήρξε η αντιστασιακή δράση του, που είχε αρχίσει, ήδη, με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου 1940, όταν ήταν ακόμη επίσκοπος Αρκαδίας. Ακόμα και σήμερα πολλοί διατηρούν στη μνήμη τους την εικόνα του Δεσπότη τους μπροστά στην είσοδο της επισκοπής του στους Αγίους Δέκα, να ευλογεί όλα τα στρατευμένα παιδιά της επισκοπής του που έφευγαν για το μέτωπο, προσφέροντάς τους, μαζί με την ευλογία και την ευχή του, και από ένα σταυρουδάκι. Δεν υπήρχε Μεσαρίτης που να έφυγε για το μέτωπο χωρίς τον Σταυρό και την ευχή του Δεσπότη.



      β. Ως Μητροπολίτης Κρήτης

          Ι. Ο Παρακλητικός Κανόνας «έν ώρα Πολέμου»

       Στα χέρια μας περιήλθαν φυλλάδιο επιγραφόμενο: «Κανών Παρακλητικός εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον έν ώρα Πολέμου» (εικ. 3) και η με αρ. Πρωτ. 195, της 10ης Μαρτίου 1941, Εγκύκλιος της Ι. Μητροπόλεως Κρήτης, με την οποία ο Βασίλειος, ως Μητροπολίτης, πλέον, εντέλλεται όπως σε όλες της εκκλησίες της Κρήτης τελείται καθημερινά στον εσπερινό η παραπάνω παράκληση «Εν ώρα πολέμου», διότι, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «δια την αισίαν και ένδοξον έκβασιν του διεξαγομένου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος Ιερού και Εθνικού ημών αγώνος έχομεν ανάγκην της ευλογίας και βοηθείας του Παντοδυνάμου Θεού».
        Αν, όμως, μελετήσουμε προσεκτικά το κείμενο της «Παράκλησης» που ο Βασίλειος εντέλλεται όπως τελείται καθημερινά (στον εσπερινό) σε όλες της εκκλησίες της Κρήτης, θα παρατηρήσουμε ότι κρύπτει πολλά ενοχοποιητικά για τον «εντέλλοντα» Ιεράρχη στοιχεία, τα οποία θα πρόσεξαν, ασφαλώς, οι Γερμανοί ή θα τους τα καταμαρτύρησαν οι καλοθελητές ελληνόφωνοι συνεργάτες τους. Έτσι, στο κείμενο του Παρακλητικού Κανόνα υπάρχει χρήση βαρύτατων λέξεων και φράσεων με τις οποίες ο Υμνογράφος κατονομάζει τους Γερμανούς κατακτητές (δολίους, δυνάστες, σατράπες, τυράννους, βαρβάρους, κύνες, αιμοβόρα θηρία, λύκους άρπαγας κ.λπ.) ή διά των οποίων εύχεται για την πλήρη αυτών καταστροφή [τας δυσμενείς κεφαλάς (αυτών) διάκοψον…, ους ράβδω θείας σου ροπής μακράν απέλασον κ.λπ.], ενώ και σε κάποια άλλα σημεία ο Υμνογράφος εύχεται και για την νίκη των Ελλήνων και των συμμάχων αυτών.

Εικ. 3. 

           ΙΙ. Η λοιπή αντιστασιακή δράση

        Το αποκορύφωμα, όμως, του αντιστασιακού αγώνα του Βασιλείου σημειώθηκε μετά το Μάιο του 1941, όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Κρήτη και ο Βασίλειος, ως Μητροπολίτης Κρήτης (εικ. 4), δεν δέχτηκε σε καμιά περίπτωση να συμβιβαστεί με τη βία της γερμανικής κατοχής. Στις 20 Μαϊου 1941, ημέρα που έπεσαν οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές στην Κρήτη, σύμφωνα με τον αγωνιστή παπα- Νικολή Νεονάκη, τελούνταν ο εσπερινός στον άγιο Μηνά, χοροστατούντος του Κρήτης Βασιλείου με τον αρχιμανδρίτη Φώτιο Θεοδοσάκη και τον ιερέα Γεώργιο Κυπριωτάκη. Μετά το πέρας του εσπερινού, Μητροπολίτης και ιερείς, βροντοφώναξαν: «όλοι μαζί εναντίον των Ούνων» και έτρεξαν στην αποθήκη του στρατού που ήταν δίπλα στο Πανάνειο  νοσοκομείο και, αφού παραβίασαν την πόρτα, πήραν μαζί τους όσα όπλα μπορούσαν και ξεχύθηκαν στη μάχη. Εν τω μεταξύ ο Βασίλειος, μαζί με τον παπα-Μηνά και τον παπα-Γιώργη Κυπριωτάκη, βγήκαν στους δρόμους του Ηρακλείου και τους παρότρυναν όλους να πάρουν μέρος στον αγώνα. Όπλισαν όσους τους ακολούθησαν και, στη συνέχεια, ανέβηκαν πάνω στο μπεντένι, κοντά στη Χανιόπορτα. Εκεί πήραν θέση μάχης και εμπόδισαν τους Γερμανούς να μπουν μέσα στην πόλη.
       Εξαπολύοντας νέες εγκυκλίους του προς τους ναούς όλης της Κρήτης, ο Βασίλειος συνέχισε να εμψυχώνει τον κόσμο και να στρέφεται φανερά και ευθέως κατά των στυγνών κατακτητών. Ο άμβωνας του αγίου Μηνά έγινε από τότε από τον Βασίλειο φάρος παρηγοριάς και ελευθερίας αλλά και βήμα περήφανο ενάντια των Γερμανών κατακτητών. Έτσι, ο Βασίλειος μετά από κάθε λειτουργία στον άγιο Μηνά, αλλά και όπου αλλού λειτουργούσε, βροντοφωνούσε θαρρετά και με όλη τη δύναμη της ψυχής του, παραδειγματίζοντας και δυναμώνοντας τα πλήθη: «Καλή Λευτεριά!» και σε κάθε μεγάλη εορτή: «Και του χρόνου ελεύθεροι!».
Εικ. 4.

  3. Από τη θανατική καταδίκη στην ισόβια εξορία

       Την παραμονή του Ευαγγελισμού, του κατοχικού έτους 1942, ο τότε Έλληνας Νομάρχης Ηρακλείου με τηλεφώνημά του ζήτησε από τον Μητροπολίτη Βασίλειο, ύστερα από διαταγή των γερμανικών αρχών κατοχής, την άλλη μέρα, κατά την πανηγυρική δοξολογία στον ι. ναό του αγίου Μηνά, να μιλήσει υπέρ των Γερμανών. Τότε εκείνος ευθαρσώς του απάντησε: «Όχι, κ. Νομάρχα, δεν θα ομιλήσω υπέρ των Γερμανών αλλά κατά!». Και η απάντηση του Νομάρχη ήταν: «Σεβασμιώτατε, λυπάμαι πολύ αλλά θα το μετανιώσετε!».
         Και πραγματικά, στις 25 Μαρτίου 1942 ο Βασίλειος λειτούργησε στον ιερό ναό του Αγίου Μηνά και καταφέρθηκε ανοικτά εναντίον των κατακτητών. Το αμέσως επόμενο πρωί, 26 Μαρτίου, ο Βασίλειος συλλαμβάνεται στο γραφείο του από μιαν ομάδα της Γκεστάμπο, προκειμένου να οδηγηθεί στο εκτελεστικό απόσπασμα, από το οποίο κατόρθωσε, την τελευταία στιγμή, να τον σώσει ο Γενικός Διοικητής Κρήτης Εμμανουήλ Λουλακάκης, ο οποίος μεσολάβησε στον πολεμικό σύμβουλο του Γερμανού Διοικητή Κρήτης Dr Alexinat, λέγοντάς του ότι εάν ο Αρχηγός της Εκκλησίας της Κρήτης τουφεκιστεί τότε όλοι οι Κρητικοί θα επαναστατήσουν εναντίον τους. Και ο Γερμανός, σε έξαλλη κατάσταση, θα καταλήξει λέγοντας: «Η μεγαλύτερη επιείκεια που ημπορούμε να δείξωμεν εις την περίπτωσιν του Μητροπολίτου Μαρκάκη είναι να φύγει αμέσως από την Κρήτην» (εικ. 5).

Εικ. 5. Το εξοριστήριο έγγραφο


        Ύστερα από όλες αυτές τις δραματικές εξελίξεις ο Βασίλειος οδηγείται από μιαν ομάδα της Γκεστάμπο στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου, όπου επιβιβάζεται σε ένα στρατιωτικό αεροπλάνο που τον μετέφερε στο αεροδρόμιο Τατοΐου της Αθήνας, με την υποχρέωση να εμφανίζεται κάθε πρωί και να δίνει το «παρών» στο γερμανικό φρουραρχείο. Από την Αθήνα ο Βασίλειος, με νεότερη διαταγή, εκτοπίστηκε σε ακριτικό νησί του ανατολικού Αιγαίου, όπου η στέρηση και οι κακουχίες της κατοχής υπέσκαψαν σοβαρά την υγεία του, γεγονός που ανάγκασε την παρέμβαση της τότε υποτυπώδους ελληνικής πολιτείας να διατάξει τη μεταφορά του στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» της Αθήνας, απ’ όπου συνέχιζε την αντιστασιακή δράση του και όπου παρέμεινε το μεγαλύτερο διάστημα τής εκεί εξορίας του μέχρι την κατάρρευση του Άξονα, οπότε επέστρεψε και πάλι στην ελεύθερη Κρήτη (εικ. 6).
        Μετά από όλ’ αυτά και σύμφωνα με αυτά, ο Βασίλειος αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα ενός ακόμα άξιου ποιμένα ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες ρασοφόρους, που θυσιάστηκαν υπέρ Πατρίδος στους μακραίωνες του έθνους αγώνες.

Εικ. 6. Ο Βασίλειος στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός της Αθήνας

Η συνεισφορά Μορφών της Εκκλησίας του Ρεθύμνου στην Αντίσταση



Η συνεισφορά Μορφών της Εκκλησίας του Ρεθύμνου στην Αντίσταση

*  *   *

Μορφές της Εκκλησίας στην  Αντίσταση

«Η συνεισφορά Μορφών της Εκκλησίας του Ρεθύμνου στην Αντίσταση» είναι το θέμα εσπερίδας που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019 από 19.00-21.30 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιερού Ναού 4ων Μαρτύρων
Εισηγητές θα είναι :

Γιώργος Ουρανός : Ψυχολόγος –Γεωλόγος : Η συμμετοχή των ιερωμένων και των μοναστηριών του Ρεθύμνου στους αγώνες του 19ου και του 20ου αιώνα

Γιώργος Καλογεράκης : Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Εκπαιδευτικός :
Ιερομόναχος Δαμιανός Καλλέργης (Ιεράς Μονής Αρσανίου-Παγκαλοχώρι)
παπά Μανόλης Ανδρουλάκης (Βολιώνες Αμαρίου)
παπά Γιάννης Σκουλάς (Ανώγεια)

Κωστής Ηλ. Παπαδάκης Φιλόλογος Θεολόγος
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ  ΕΜΜ. ΜΑΡΚΑΚΗΣ   (1872-1950)   Ο αντιστασιακός Μητροπολίτης Κρήτης

Βασίλης Αποστολάκης, Αξιωματικός ε.α. της ΕΛ.ΑΣ:
Η Εκκλησία του Ρεθύμνου στην Αντίσταση
Παπα Γιάννης Αλεβυζάκης Αλώνες – Παπα Γιάννης Πίτερης Μαργαρίτες

Κώστας Μυγιάκης, Εκπαιδευτικός:
Διονύσιος Ψαρουδάκης

Μιχάλης Σαρρής Πρόεδρος Πολιτιστικών Συλλόγων τ. Αντι
δήμαρχος Μυλοποτάμου
« Σπίθες ιερές στο παραγώνι της λευτεριάς

Γιάννης – Νεκτάριος Χαραλαμπάκης: Αντιδήμαρχος Αγίου Βασιλείου: «Αγαθάγγελος Λαγκουβάρδος Η μεγάλη μορφή της Αντίστασης»

Εύα Λαδιά : Η έκθεση του παπα Αντώνη Ξυδάκη στον Χρίστο Τζιφάκη Πολύτιμη πηγή ιστορικής γνώσης

Κωστής Μεργέμογλου – Ιεροψάλτης -φοιτητής Φιλολογίας : Δανιήλ Κουφάκης Ο αντιστασιακός άγνωστος μελωδός

Συντονίζει η Εύα Λαδιά

Συμμετέχει η  παραδοσιακή  χορωδία «Παύλος Βλαστός» υπό τον κ. Αντώνη Μιχελουδάκη

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
Η εκδήλωση έχει ενταχθεί στο επίσημο πρόγραμμα εκδηλώσεων της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου για να τιμηθεί η επέτειος του Ολοκαυτώματος της Ιεράς Μονής Αρκαδίου