EYXEΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ - ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

 EYXEΣ  ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ- 
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Η Γέννηση του Χριστού ας είναι το προμήνυμα για μια χρονιά διαφορετική, όμορφη, με λιγότερα προβλήματα και περισσότερες φωτεινές εικόνες χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας.
           *********************
«Μγα στν τ τς εσεβεας μυστριον...» (α΄ Τιμ. 3, 16). « Λγος Σρξ γνετο, να Σρξ γνηται Λγος» (Ιω. α΄, 14), λυτρῶσαι καί «ἀπαλλάξαι σους φβ θαντου δι παντς το ζεν νοχοι σαν δουλεας» (Εβρ. β΄,15).

ΧΑΤΖΗ ΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ - Η ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΑ - ΗΤΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟΥ 1866


     ΓΑΚ- ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
          ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
          ΧΑΤΖΗ ΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ

Η ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΑ
ΗΤΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟΥ 1866
[Έκδοση «ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ Α.Β.Ε.», Βι.Πε Ηρακλείου 2013, σχ. 8ο (21 Χ 14), σσ. 223] 

               ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ 

                 Στην ενδιαφέρουσα, τον τελευταίο καιρό, σειρά εκδόσεων των ΓΑΚ- Ιστορικού Αρχείου Κρήτης συγκαταλέγεται από φέτος (2013) και «Η Κρητικοπούλα, ήτοι αγώνες και πάθη τής Κρήτης τού 1866» τού Χατζή Μιχάλη Γιάνναρη, με Εισαγωγή και Επιμέλεια, όπως και οι λοιπές εκδόσεις τού Ιστορικού Αρχείου, του Κωνσταντίνου Φουρναράκη. Τη συγκεκριμένη έκδοση προλογίζει και ο κ. Εμμανουήλ Πετράκης, Αρχιπλοίαρχος Π.Ν. ε.α., Πρόεδρος τού Ναυτικού Μουσείου Κρήτης, που συνεργάστηκε με το Ιστορικό Αρχείο στην επανέκδοση τού πονήματος αυτού του Χατζή Μιχάλη Γιάνναρη.

Ο Χ΄΄ Μιχάλης Γιάνναρης (1832- 1916) γεννήθηκε στους Λάκκους τής Κυδωνίας. Έφηβος, δεκαέξι, μόλις, χρονών, μετέβη με τον πατέρα του στους Αγίους Τόπους ως προσκυνητής, όθεν και το προσωνύμιο «Χατζής». Η ζωή του υπήρξε μία συνεχής πολεμική περιπέτεια, αλλά αυτό που, κυρίως, τον ανέδειξε ήταν ο επικός αγώνας τού 1866. Τον καιρό εκείνο ο Χ΄΄ Μιχάλης Γιάνναρης διορίστηκε Γενικός Αρχηγός Κυδωνίας για τις θαυμαστές πολεμικές ικανότητές του. Στην Κωνσταντινούπολη- όπου μεταφέρθηκε από τον Αυνή πασά και τέθηκε σε κατ’ οίκον επιτήρηση- κατάφερε να συναντηθεί με τον Πατριάρχη και να ενεργήσει προς αποστολή χρημάτων για την ανοικοδόμηση τής Ι. Μ. Αρκαδίου, που, μετά την ανατίναξη, ήταν ένας σωρός ερειπίων. Πέραν, όμως, του μεγάλου αγώνα τού 1866, ηγήθηκε, το 1877, και διακρίθηκε και στις μάχες των Κεραμειών, του Αλικιανού και των Λάκκων και αργότερα, το 1897, και των Λειβαδίων. Ο Χ΄΄Μιχάλης επέζησε όλων αυτών των κινδύνων και κατόρθωσε να δει την αγαπημένη του Κρήτη ελευθερωμένη και το 1912 ομόφωνα να εκλεγεί Πρόεδρος τής Διοικούσας Επαναστατικής Επιτροπής και υπουργός Δικαιοσύνης, ενώ την 1η Δεκεμβρίου 1913 είχε την μεγάλη τιμή να αντιπροσωπεύσει στην επίσημη τελετή τής Ένωσης όλους τους αγωνιστές τής Κρητικής Ελευθερίας, παραδίνοντας στον Βασιλιά την ιστορική ελληνική σημαία, που ύψωσε, στη συνέχεια, στο φρούριο τού Φιρκά.

Ο κ. Φουρναράκης, πέραν της αδρομερούς βιογραφικής παρουσίασης τού άνδρα, προχωρεί, περαιτέρω, και σε μια σε βάθος ανάλυση τού ιστορικού τού Γιάνναρη έπους, «Της Κρητικοπούλας». Την «Κρητικοπούλα» ο Γιάνναρης συνέθεσε κατά την αυτοεξορία του στο Ταϊγάνι τής Ρωσίας και αναφέρεται στη Μεγάλη Κρητική Επανάσταση τού 1866- 69 (1η τού έργου έκδοση το έτος 1894 και αποτελείται από 4029 ιαμβικούς ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, 157 κεφάλαια και άφθονες εκτενείς υποσελίδιες τού Ποιητή, κατατοπιστικότες, σημειώσεις).

Αντικειμενικό του σκοπό, κατά τον κ. Φουρναράκη, ο Χ΄΄ Μιχάλης Γιάνναρης είχε, γράφοντας το παρόν πατριωτικό του πόνημα, την προκοπή τού λαού του, που ο μεγάλος αγωνιστής θεωρεί ότι επιτυγχάνεται με τη γνώση τού ιστορικού παρελθόντος. Με την «Κρητικοπούλα» του, λοιπόν, ο Γιάνναρης θέλησε να ντύσει με την αθάνατη στολή τής ποίησης τα γεγονότα τής Κρητικής Ιστορίας που μας περιγράφει. Γιατί πίστευε ότι όταν ο λαός γνωρίζει εκτιμά καλύτερα τις δυνάμεις του και αποκτά σταθερή θέληση να συνεχίσει το έργο εκείνων που θυσιάστηκαν για το καλό τής κοινωνίας και της πατρίδας και να φανεί αντάξιος συνεχιστής τους.

Η ανάλυση τού κ. Φουρναράκη στην «Κρητικοπούλα» αναδεικνύει, για άλλη μια φορά- μετά το «Βουκολικόν» και τα «Άσματα Λαϊκά Κρητών» τού Π. Βλαστού που προηγήθηκαν- τις μοναδικές ικανότητές του στο είδος αυτό φιλολογικής εργασίας. Παντού, στις εισαγωγές του, αντικρύσαμε μακροσκελείς, δεκάδων σελίδων, και σε βάθος αναλύσεις. Ο κ. Φουρναράκης, στην παρουσιαζόμενη με το παρόν σημείωμά μας  μελέτη του, θέτει επιτυχώς, και μετά από πολλή σκέψη, τη σφραγίδα του και ορίζει το ποίημα τού Γιάνναρη ως «ιστορικό έπος», για να καταδείξει, ακριβώς, το πλάτος τής αφήγησης και να το διαχωρίσει από τις άτεχνες ρίμες και την έμμετρη χρονογραφία. Στη συνέχεια, ανακαλύπτει ομοιότητες στην ποίηση τού Χ΄΄ Μιχάλη Γιάνναρη και τού Ομήρου, που τις εντοπίζει: α) στην επίκληση στην Παναγία- στον Όμηρο στη Μούσα, β) στην επιφάνια- θεοφάνια τού Αγγέλου- στον Όμηρο των θεών, γ) στην ομιλία των γερόντων στη σύναξη τού Ομαλού- στον Όμηρο στην αγορά τού λαού και δ) στους ποιητικούς καταλόγους των παλικαριών- των νεών στην Ιλιάδα.

Μελετά, περαιτέρω, και εντοπίζει τις πρωτότυπες αφηγηματικές τεχνικές τού έργου και τον εσωτερικό διάλογο τού Ποιήματος με άλλα λογοτεχνικά κείμενα, όπου διαπιστώνει ότι «Η Κρητικοπούλα» συνομιλεί με τη λογοτεχνική παράδοση τού τόπου μας από τον Όμηρο μέχρι τον Ερωτόκριτο, τον Χορτάτση, τον Μπουνιαλή, το τραγούδι τού Δασκαλογιάννη, τον Σολωμό και τον Μαρκορά. Μελετά, επίσης, το συγκινησιακό πάθος τής αφήγησης, τις πλούσιες επικές εικόνες, τη δραματικότητα, σε συνδυασμό με μιαν υπέροχη και ζώσα γλώσσα (πρόκειται, ακριβώς, γι’ αυτό το ιδίωμα τής δυτικής Κρήτης των μέσων τού 19ου αιώνα). Όλ’ αυτά, κατά τον κ. Φουρναράκη, συνδημιουργούν ένα κείμενο που ξεχωρίζει ως μία σημαντική λαϊκή δημιουργία με την έννοια ότι αγγίζει τον παλμό τής λαϊκής ψυχής και εκφράζει το πνεύμα τού κρητικού λαού.

Παρά τις όλως αποθαρρυντικές κρίσεις επί τού ποιήματος τού ανιψιού του Αντωνίου Γιάνναρη, Καθηγητή Φιλολογίας τού Πανεπιστημίου τού Αγίου Ανδρέα τής Σκωτίας («το γράφειν, σημειώνει χαρακτηριστικά ο ανιψιός Αντ. Γιάνναρης στον πολιό θείο Χ΄΄Μιχάλη Γιάνναρη, είναι πάντη διάφορον τής φιλοπατρίας και τού ηρωϊσμού άτινα είναι τα κύρια σου γνωρίσματα και κεκτημένα κεφάλαια») και παρά το γεγονός, περαιτέρω, ότι το συγκεκριμένο πατριωτικό έπος μέχρι σήμερα ούτε μελετήθηκε ούτε αποτιμήθηκε όσο θα έπρεπε, όμως θεωρώ ότι με την παρουσιαζομένη μελέτη του ο κ. Φουρναράκης τού προσέδωσε λογοτεχνική αξία, επιστημονικό κύρος και το ανέσυρε από την αφάνεια στην οποία είχε περιέλθει, 120 σχεδόν χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του, ενώ είναι αξιολογότατη, περαιτέρω, και άξια πολλών συγχαρητηρίων και ευχαριστιών και η πρόθεση τού Επιμελητή τής έκδοσης να ακολουθήσει, εν ευθέτω χρόνω, και η κριτική έκδοση τού ποιήματος.

Πρόκειται για μίαν άκρως ενδιαφέρουσα επιστημονική έρευνα και επανέκδοση πρωτογενούς ποιητικού- ιστορικού υλικού. Τα θερμά μας συγχαρητήρια στον κ. Κων. Φουρναράκη και τους λοιπούς συντελεστές τής έκδοσης, τους οποίους βεβαιώνουμε ότι: «ντως καλόν ργον εργάσαντο, πειδάν καί τελείωσαν ατό». Τέτοιες προσπάθειες μάς ενθαρρύνουν και μας κάνουν να πιστεύουμε ότι όσο ενδιαφερόμαστε και σκύβουμε πάνω από τις αιώνιες αξίες τής τοπικής μας ιστορίας και του λαϊκού μας πολιτισμού δεν χάθηκαν ακόμα όλα κάτω από τον αδυσώπητο οδοστρωτήρα τού σύγχρονου τεχνοκρατούμενου πολιτισμού και την ισοπεδωτική λαίλαπα τής παγκοσμιοποίησης και του συγκρητισμού.

Δημήτρης Ι. Καραμβάλης Εναλλασσόμενα Φορτία, Ζωγραφική Ποίηση-----Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη Πρώτη Εσοχή- Στης Ψυχής το Σώμα



ΔΥΟ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ: 
          Δημήτρης Ι. Καραμβάλης
    Εναλλασσόμενα Φορτία, 
  Ζωγραφική Ποίηση
   [Έκδοση «Οι Εκδόσεις των Φίλων», Αθήνα 2013, σχ. 8ο (21 Χ 14), σσ. 79]

**************************************

Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη
   Πρώτη Εσοχή- 
   Στης Ψυχής το Σώμα
    [Έκδοση «Οι Εκδόσεις των Φίλων», Αθήνα 2013, σχ. 8ο (21 Χ 14), σσ. 63]
************************************************************* 
                 ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ 
Ο Δημήτρης Καραμβάλης και η Μαριάννα Βλάχου-Kαραμβάλη αποτελούν ένα ξεχωριστό ζευγάρι ποιητών, με μια θαυμάσια και πολύπλευρη λογοτεχνική συνεργασία και παρουσία στον χώρο τής ελληνικής ποίησης.

Ο Δημήτρης Ι. Καραμβάλης γεννήθηκε στο Καμερούν το έτος 1953, κατάγεται, όμως, από τη Γέρα τής Λέσβου. Σπούδασε νομικά και δημοσιογραφία και έκανε μεταπτυχιακό στη Φιλοσοφία στο Πάντειο και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σήμερα είναι επίτιμος δικηγόρος. Στο συγγραφικό του έργο ασχολείται με την ποίηση και το δοκίμιο και έχει στο ενεργητικό του δεκαπέντε βιβλία με ποιήματα και δοκίμια για Έλληνες ποιητές. Ακόμη, γράφει λογοτεχνική κριτική, στίχους και μουσική, ενώ είναι και ερασιτέχνης ζωγράφος.

Η Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη γεννήθηκε στην Αθήνα και κατάγεται από την Ευρυτανία, Σπούδασε νομικά στη Ρώμη και στην Αθήνα και είναι δικηγόρος. Με την ποίηση ασχολείται από τα μαθητικά της χρόνια. Με εισηγήσεις και παρεμβάσεις της συμμετέχει σε λογοτεχνικά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στην άγγλική, ιταλική και πολωνική γλώσσα. Πολλά από αυτά έχουν μελοποιηθεί από τον Κύπριο συνθέτη και ποιητή Ανδρέα Αρτέμη αλλά και από τον σύζυγό της Ανδρέα Καραμβάλη. 

                            *******************

Από τις «Εκδόσεις των Φίλων» κυκλοφόρησαν πρόσφατα (2013) δύο βιβλία τού ως άνω ζεύγους με ποίηση γεμάτη καθάρια και ζωντανά χρώματα, εξαγνισμένη από τον χρωστήρα τής βαθιά λυρικής και πολυδιάστατης σκέψης τους. Τα βιβλία αυτά πρόκειται να παρουσιαστούν στην Αθήνα (Σταδίου 24), την Πέμπτη 30.01.2014 και ώρα 18:00, από τις «Εκδόσεις των Φίλων» και τον «Ιανό».

Στο πρώτο βιβλίο ειδικότερα, αυτό του Δημήτρη Ι. Καραμβάλη, με τίτλο «Εναλλασσόμενα Φορτία, Ζωγραφική Ποίηση», τα ποιήματα που φιλοξενούνται πλαισιώνονται, δίκην τίτλου, το καθένα με τον δικό του ζωγραφικό πίνακα, άμεσα σχετικό προς το θέμα, δημιούργημα αυτού του ίδιου τού καλλιτέχνη Ποιητή τους. Δημιουργείται, με τον τρόπο αυτόν, μια σπάνια πανδαισία ενός έργου «ζωγραφικής» κυριολεκτικά πνιγμένου στην Ποίηση και τα χρώματα. Μιαν ποίηση που φαίνεται να αναδύεται βαθιά μέσα από χώρους ίδιους και πολύ προσωπικούς. Σαν ένας μυστικός προσκυνητής ο Ποιητής πλησιάζει κατά τρόπον, θαρρείς, «εναλλασσόμενο» τα μυστικά «φορτία» τού σύμπαντος, όπως αυτά  διαγράφονται στην ιστορική τους διαδρομή, και προσπαθεί να τα εγχαράξει στην ποίησή του εκεί όπου συνυπάρχουν το όνειρο, ο ρεμβασμός και η πραγματικότητα, εκεί όπου καταλύεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, εκεί όπου η συνολική ανθρώπινη εμπειρία και εσωτερικότητα συγκροτούν το απόλυτο, την υπερπραγματικότητα.

         Παραθέτουμε, αμέσως παρακάτω, δύο χαρακτηριστικά δείγματα τής ποίησης τού Δημήτρη Καραμβάλη:


            α)                           Λησμόνησα

                                           Τη μνήμη τού θανάτου

                                           Αφόρισα         

                           Καμπάνα τού Εσπερινού

                           Λόγια φωτιά

                           Εξόφληση γραμματίων

                           Ψυχής φυλακισμένης…



β)                       Κάποτε θα συναντηθούμε

                           Όταν σημάνουν οι πεντάρφανες

                           Αλειτούργητες καμπάνες

                           Όταν σμίξουν τα κυριακάτικα σύννεφα

                           Όταν μαραθούνε τα

                           Εξόριστα βουνά.

                           Τότε.

                           Θ’ ακούσεις τής ψυχής μου τη φωνή

                           Στο ανεμούριο! 

                          **********************  

Στο δεύτερο βιβλίο, αυτό της Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη, με τίτλο «Πρώτη Εσοχή- Στης Ψυχής το Σώμα», χαιρόμαστε την εκφραστική καθαρότητα τής γλώσσας, την τεχνική τού στίχου, τη λεκτική ευκινησία και υποβλητική δύναμη των εικόνων, οι οποίες με παραστατικότητα και κινητική ενέργεια εξακτινώνονται στις περισσότερες στροφές. Θαυμαστή η συμμετρία τής δομής, η πλαστική και μουσική αρτιότητα, η λυρική πρωτοτυπία τού θέματος που εμφυσά αισθήματα καθολικής αξίας, που συγκινούνε και ανυψώνουν την ψυχή σε μια προσπάθεια λυτρωμού.
         Παραθέτουμε, κι από εδώ, δύο, επίσης, χαρακτηριστικά δείγματα τής ποίησης τής  Μαριάννας Βλάχου- Καραμβάλη:


                             α)                             Η διέλευση τής αλήθειας

      Στα μάτια τής νύχτας

       Μυθοποίησε τις διαστάσεις της.

      Το πλήθος εκέκραξεν

       Άρον- Άρον σταύρωσον Αυτόν…

       Κι όμως

       Το πρόσωπό του παρέμεινε νηφάλιο

       Καθώς εσύρετο

        Από τον Άννα- στον Καϊάφα!

        Εδώ

        στην πρώτη εσοχή τής αμφισβήτησης.

        Οι λεηλατηθείσες ψυχές

        Στάθηκαν απέναντι

        Στα ετοιμόρροπα έδρανα.

        Οι Πραίτορες 

        Έστησαν τις σιδερένιες πανοπλίες τους

        Τα εχέγγυα μάτια

        Ξέβρασαν πάλι τόσα πτώματα.

    β)                         Ενυπάρχεις
                  Στην εκούσια διαφυγή τού παραλήπτη χρόνου                                                
                           Στραγγίζοντας τής απουσίας τον βρόγχο.
           Χορεύοντας αθόρυβα, αιώνες τώρα

           Επάνω στους ετοιμοθάνατους καιρούς

           Όμως, η μετάγγιση τής ελπίδας

           Δεν φθάνει από πουθενά.

           Γιατί ο καθένας μας

           «απεκδύεται τον μανδύα τού ενόχου»

           Η ενοχή όμως παραμένει.


Ιδιαίτερες ευχές και ευχαριστίες στο εκλεκτό ζεύγος ποιητών, στους ακάματους εργάτες τού Λόγου και της Ποίησης Δημήτρη Καραμβάλη και Μαριάννα Βλάχου- Καραμβάλη και γι’ αυτήν την τελευταία γόνιμη και δημιουργική παρουσία τους στα Ελληνικά Γράμματα.

«Θούρια στην Κρήτη τού 19ου αιώνα» από τη Συλλογή τού Παύλου Γ. Βλαστού

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
ΓΑΚ- ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

«Θούρια στην Κρήτη τού 19ου αιώνα»
από τη Συλλογή τού Παύλου Γ. Βλαστού
(Έρευνα- Επιμέλεια: Ανδρέας Αθ. Γιακουμάκης)
[Έκδοση «Σοφοκλή Ανδριώτη και ΣΙΑ Ο.Ε», Ηράκλειο 2013, σχ. 4ο (30 Χ 21), σσ. 230]

            ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Σπουδαία συμβολή στον εορτασμό των 100 χρόνων από την Ένωση τής Κρήτης με την Ελλάδα θεωρούμε τη μουσική έκδοση που έγινε- με τη συνδρομή και τής Περιφέρειας Κρήτης- από τα ΓΑΚ- Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, με τον τίτλο: «Θούρια στην Κρήτη τού 19ου αιώνα» από τη Συλλογή τού Παύλου Γ. Βλαστού. Η εν λόγω έκδοση συνοδεύεται και από ένθετο ψηφιακό δίσκο, στον οποίο περιέχεται μέρος των θουρίων τού παρουσιαζόμενου τόμου. Παράγοντες τής έκδοσης- πέραν των ανωτέρω φορέων- ο δραστήριος προϊστάμενος τού Ιστορικού Αρχείου Κρήτης κ. Κωνσταντίνος Φουρναράκης, ο οποίος- στην αξιέπαινη προσπάθεια που έχει αναλάβει τον τελευταίο καιρό να προβάλει τη λαογραφική Συλλογή τού Π. Βλαστού - κάλεσε τον καθηγητή τής Μουσικής Ανδρέα Αθ. Γιακουμάκη να επιμεληθεί μουσικής εκδόσεως από τη Συλλογή τού εν λόγω μεγάλου Ρεθεμνιώτη λαογράφου. Ο κ. Γιακουμάκης- εν μέσω ερεύνης και μελέτης τής Συλλογής τού Βλαστού ευρισκόμενος, εκπονώντας σχετική με το θέμα διδακτορική διατριβή- «άδραξε» την ευκαιρία και ιδού λαμπρό και διπλά χρήσιμο το αποτέλεσμα. όχι μόνο προβολή έγινε τής συλλογής τού Π. Βλαστού, αλλά και αξιόλογη και ουσιαστική συμβολή στον εορτασμό των 100 χρόνων από την Ένωση τής Κρήτης με την Ελλάδα. Γιατί έχοντας ο κ. Γιακουμάκης εντοπίσει, από τη μέχρι τη στιγμή εκείνη έρευνά του στο Αρχείο τού Π. Βλαστού, «Θούρια» τού 19ου αι. και των αρχών τού 20ου (πατριωτικά, δηλαδή, τραγούδια ή εμβατήρια που σκοπό έχουν να προκαλέσουν ενθουσιασμό και έξαρση) και τα οποία εξέφραζαν τον ασίγαστο πόθο των Κρητικών για Ελευθερία και Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα, συνέλαβε την ιδέα να βγουν όλα αυτά «προς τα έξω», λόγω ακριβώς και του επικείμενου εορτασμού των 100 χρόνων τού μεγάλου αυτού γεγονότος που κυριάρχησε όμορφα όλων των εκδηλώσεων τού ενιαυτού στο Νησί μας.

Το βιβλίο προλογίζεται από τον Προϊστάμενο τού Ιστορικού Αρχείου Κρήτης κ. Κωνσταντίνο Φουρναράκη με μια σπουδαία μελέτη του- εισαγωγή στα «“Θούρια” τής επαναστατημένης Κρήτης τού 19ου αιώνα», στην οποία κάνει μια θαυμάσια ιστορική αναδρομή στα «πατριωτικά άσματα» τής Κρήτης. Από την εισαγωγή αυτήν μαθαίνουμε ότι γενάρχης τού εν λόγω είδους υπήρξε ο Ρήγας Φεραίος ο Βελεστινλής με τον «Θούριο» και τον «Πατριωτικό του Ύμνο», που προετοίμασαν τον μεγάλο ξεσηκωμό τού Γένους. Τα πατριωτικά άσματα τού Ρήγα εισηγήθηκε στην Κρήτη, από τους πρώτους, ο Στέφανος Χάλης από το Θέρισο. Αργότερα, τραγούδια εμπνευσμένα από τον Ρήγα θα γράψει και ο Μανουήλ Βερνάδος (1777- 1852), επιφανής Κρητικός λόγιος και ανιψιός τού ιερομάρτυρα αγίου Μεθοδίου (του Συλλιγάρδου), επισκόπου Λάμπης (+ 1793). Εντυπωσιακή ακολουθεί, στη συνέχεια, η ιστορική πραγματικότητα τού νησιού μας. άνθρωποι ξένοι, συχνά εξαιρετικής μορφώσεως, να γίνονται συνεχιστές τού Ρήγα και στην Κρήτη που αναζητούσε με πάθος την ελευθερία και την ένωσή της με τη Μητέρα Ελλάδα. Στην κατηγορία αυτήν κατατάσσονται ο Στέφανος Κανέλλος (1792- 1823) και οι εθελοντές τού Δημητρίου Πετροπουλάκη (1866), όπως μας βεβαιώνει, γι’ αυτούς τους τελευταίους, ο φιλοκρητικός άγγλος δημοσιογράφος Ιλαρίων Σκίνερ, ενώ στις τελευταίες επαναστάσεις τους οι Κρητικοί πολεμούσαν έχοντας μόνιμα στα χείλη τους τον γνωστό- άγνωστο «Ύμνο τής Κρήτης» πολεμικό εμβατήριο τού ρομαντικού ποιητή Γεωργίου Παράσχου (1822- 1886), που μελοποίησε ο Σπ. Καίσαρης, και προέχεται από το μελόδραμα: «Η Μάχη των Κεραμειών» (βλ. Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, «Το μελόδραμα τού Γεωργίου Παράσχου “Η Μάχη των Κεραμειών” και ο “άγνωστος” Ύμνος τής Κρήτης», περιοδ. «Ελλωτία», τ. 6, σελ. 167- 182). Αυτήν όλη τη λαϊκή μουσική ποιητική παράδοση κατέγραψε ο Π. Βλαστός, προκειμένου να αποδώσει την επαναστατική ατμόσφαιρα τού 19ου αι. στο Νησί μας.

Πολύ κατατοπιστική η «Εισαγωγή» τού Επιμελητή τής έκδοσης και τού ψηφιακού δίσκου που τη συνοδεύει, Ανδρέα Αθ. Γιακουμάκη. Όπως διευκρινίζει, ο χωρισμός τής ύλης δεν έγινε βάσει μουσικολογικών ή ποιητικών κριτηρίων, αλλά προτιμήθηκε η αυτονόμηση τού κάθε τραγουδιού. Κάθε θούριο, δηλαδή, αποτελεί ξεχωριστή ενότητα, η οποία περιλαμβάνει: α) κάποιες γενικές πληροφορίες για το άσμα β) το μουσικό κείμενο γραμμένο σε βυζαντινή παρασημαντική γ) το ίδιο μουσικό κείμενο μεταγραμμένο σε ευρωπαϊκή σημειογραφία και δ) το ποιητικό κείμενο τού άσματος. Τέλος, όπως ο ίδιος ο Επιμελητής επισημαίνει, στόχος τής έκδοσης είναι η προβολή μίας εκ των πτυχών τής προσωπικότητας τού Π. Βλαστού και τμήματος τού πλουσιότατου έργου του. Γνώστης ο Βλαστός τής θεωρίας και πράξης τής Βυζαντινής Μουσικής κατέγραφε μελωδίες παραδεδομένες, συνέθετε νέες προκειμένου να μελοποιήσει ποιήματα προγενεστέρων ή σύγχρονών του ποιητών και, παράλληλα, έγραφε και ο ίδιος νέα ποιήματα προς μελοποίηση. Μέσω των θουρίων που κατέγραψε ή μελοποίησε είμαστε σε θέση σήμερα να γνωρίζουμε πώς οι Κρήτες τού 19ου και των αρχών τού 20ου αιώνα εξέφραζαν το άσβεστο πάθος και τον έντονο πόθο τους για απελευθέρωση και ένωση τού νησιού τους με τη Μητέρα Ελλάδα.

Και κλείνω την παρουσίαση μου στο θαυμάσιο αυτό έργο- συμβολή στα «Θούρια» τής Κρήτης τού 19ου αιώνα, που μας δίνουν να γνωρίσουμε τις ρίζες που εξέθρεψαν το δέντρο τής Κρητικής Λευτεριάς και τις αξίες που κράτησαν αδούλωτη την ψυχή των Πατέρων μας, με τον φωτισμένο λόγο τού φίλου Κων. Φουρναράκη, με τον οποίο και κλείνει τον Πρόλογό του στην έκδοση που παρουσιάζουμε: «Θέλουμε να προσεγγίζουμε τα τραγούδια τής πατρίδας απομακρύνοντας από αυτά κάθε ιδεολόγημα σοβινισμού, φανατισμού και ιδιοτέλειας, αφού, όπως είπε ο Κωστής Παλαμάς “ο πατριωτισμός είναι το ευγενέστερον των αισθημάτων, αλλά και το προχειρότερον εις εκμετάλλευσιν υπό των φωνασκών, των αγυρτών και των επιτηδείων παντός είδους”. Μέσα από τα τραγούδια αυτά ζητούμε να ανακαλύψουμε τις αξίες που αναγέννησαν την Ελλάδα, την πατρίδα “που είχαν ξεγράψει από τον κατάλογο των εθνών”, για να θυμηθούμε τον πατριώτη Μακρυγιάννη. Τα τραγούδια τής πατρίδας δεν είναι η ρομαντική ανάμνηση μιας παρωχημένης εποχής, αλλά ένα μέσο για την αυτογνωσία και την επιβίωσή μας».

           Όλοι οι συντελεστές τού παρόντος έργου είναι άξιοι του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας και γι’ αυτό το νέο πόνημά τους, που αποτελεί, τωόντι, περισπούδαστη και κεφαλαιώδους σημασίας μελέτη για την Κρήτη και ιδιαίτερα για τον μεγάλο συμπολίτη μας λαογράφο Παύλο Βλαστό, ένα μέρος τής τεράστιας Συλλογής τού οποίου και ανασταίνει. Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τους αγαπητούς Κωνσταντίνο Φουρναράκη για την πρωτοβουλία και Ανδρέα Γιακουμάκη για την έρευνα και επιμέλεια και τους ευχόμαστε υγεία και δύναμη, για να συνεχίζουν τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά τους στον χώρο των Κρητικών Γραμμάτων και τής Τέχνης, στα οποία τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα συμβολή τους.