Μάνου Χ. Γοργοράπτη *** Ρέθεμνος * Σημεία των καιρών


Μάνου Χ. Γοργοράπτη

         Ρέθεμνος
               Σημεία των καιρών

[Εκδόσεις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη, Ρέθυμνο 2017, σχ. 8ο (20Χ29),σσ. 248]

    ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

"Ο ζήλος του oίκου σου κατέφαγέ με" (Ιω. β΄,17) μονολογούσα συνεχώς αναδιφώντας τις σελίδες του πρώτου βιβλίου του φίλου Μάνου Χ. Γοργοράπτη, με τον τίτλο "Ρέθεμνος, Σημεία των καιρών", που κυκλοφορήθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις- «Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη». Ενός βιβλίου που, σε καμιά περίπτωση, δεν θα μπορούσε να του προσαφθεί ο χαρακτήρας του πρωτόλειου - όπως από ταπείνωση ο φίλος συγγραφέας μού το αποκάλεσε, προσκαλώντας με στην μοναδικά πρωτότυπη παρουσίασή του, στον κινηματογράφο «Παντελής»- αφού, στην πραγματικότητα, δεν στερείται ωριμότητας και διαθέτει εξαιρετικά σπουδαίες αρετές.

Το βιβλίο αυτό - κατάθεση ειλικρινούς αγάπης και λατρείας του συγγραφέα του για την πόλη μας- στο Πρώτο του Μέρος περιλαμβάνει ένα σύνολο από 31+1 «Μνήμες Ρεθεμνιωτών» της μεσοαστικής τάξης, που πάλλουν όλες τους από ζωντάνια, ρεαλισμό και παραστατικότητα, πλούσιο συναίσθημα και αρχοντιά και που, οι περισσότερες, για πρώτη φορά έρχονται, τώρα, από τη γραφίδα του Μάνου, στο φως της δημοσιότητας, ενώ στο Δεύτερο Μέρος ο συγγραφέας βγάζει από το ρεθεμνιώτικο χρονοντούλαπο άλλες δεκάξι μνήμες από γεγονότα που συνέβησαν στην πόλη μας κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Τις παραπάνω σαράντα οκτώ (48), συνολικά. μνήμες ο συγγραφέας διανθίζει με μοναδικές άγνωστες φωτογραφίες, που, συνήθως, τις ανασύρει από τα ανεξερεύνητα και άγνωστα αρχεία των πληροφορητών του.

Ο Μάνος Γοργοράπτης χειμαρρώδης και πληθωρικός στην πληροφόρηση, στα συναισθήματα και στην ανθρωπιά, γράφει με γλώσσα απλή και ευχάριστη, γυρίζοντάς μας σε μιαν άλλη πιο ανθρώπινη εποχή, όταν όλοι ήταν δεμένοι μεταξύ τους- γείτονες, φίλοι και συγγενείς- και λεπτές μυρωδιές ξεχύνονταν από τις γλάστρες με τα μυριστικά και τα ποικιλόχρωμα γαρίφαλα, που στόλιζαν ένα γύρο τα ρεθεμνιώτικα κονάκια σε κάθε γειτονιά.

Θεωρώ γεγονός υψίστης σημασίας την καταγραφή της ιστορίας του κάθε τόπου. Κάθε τέτοια καταγραφή- ακόμα και του μικρότερου οικιστικού χώρου της πατρίδας μας- αποτελεί, οπωσδήποτε, γεγονός εξαιρετικής σημασίας, μεγίστη συνεισφορά και ουσιαστική συμβολή στην τοπική και, κατ’ επέκτασιν, και στη Γενική Ιστορία. Μακάρι να βρίσκονταν οι κατάλληλοι, κάθε φορά, άνθρωποι, που θα σκύψουν με αγάπη πάνω από τα χωριά και τις πόλεις μας, για μιαν έστω και μικρή, αφετηριακή αποτύπωση της ιστορίας και του πολιτισμού τους, αν δεν είναι δυνατή μια ουσιωδέστερη και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση. Και κάτι τέτοιο, βέβαια, αποτελεί πράξη επίσημη και εξαιρετική, που, σε καμιά περίπτωση, δε μπορεί να αποτιμηθεί με τους γνωστούς κανόνες της λογοτεχνικής και ιστορικής κριτικής, γι’ αυτό και, συνήθως, πραγματώνεται και υλοποιείται από ανθρώπους που οι ίδιοι κατάγονται από τον συγκεκριμένο τόπο που καταγράφουν, ώστε, σε τελική ανάλυση, η εργασία τους αυτή να αποτελεί καρπό εύχυμο και αρωματικό αγάπης ερωτικής και βαθιάς νοσταλγίας των πρώτων παιδικών αλλά, συχνά, και των μεταγενέστερων ώριμων πια αναμνήσεων από τον τόπο καταγωγής.

Το ακριβές χωρόχρονο- η απαραίτητη προϋπόθεση για τον εντοπισμό ενός γεγονότος ή προσώπου- στο οποίο αναφέρεται το εν λόγω βιβλίο, είναι το β΄ μισό του παρελθόντος αιώνος και, μάλιστα, οι δεκαετίες του ’50 και του ’60. Ο συγγραφέας με προσεκτικά και παρατηρητικά βήματα σεργιανίζει στα σοκάκια και στην ιστορία της πόλης του, ζωντανεύοντας το ανθρώπινο πρόσωπο μιας πολιτείας που αλλάζει και παλεύει συνεχώς για την επιβίωσή της, αλλά, ταυτόχρονα, και ανασυντάσσεται, δημιουργεί και διεκδικεί το μέλλον της. Είναι ιδιαίτερα συγκλονιστική η κοπιώδης προσπάθεια στην οποία αποδύεται, προκειμένου να αναστήσει γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της πόλης μας, αλλά και πλήθος απλών συμπολιτών μας, από αυτούς που σε κάθε εποχή δίνουν πνοή, δροσιά και ζωντάνια στο ανθρώπινο πρόσωπο  και στην καθημερινότητά της.

Ο Μάνος Γοργοράπτης από το βιβλίο του αυτό φαίνεται ότι πραγματικά γνωρίζει άριστα να συνομιλεί με τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές τους. Με εξαιρετική ευχέρεια καταγράφει ακόμα και τις παραμικρότερες λεπτομέρειες της ταυτότητάς τους- όπως τού εξιστορούν οι ίδιες οι οικογένειές τους- τα χαρακτηριστικά τού ανθρώπινου προσώπου και του χαρακτήρα τους. Μέσα από διάφορα γεγονότα, σημαντικά και ασήμαντα, που σημάδεψαν τη ζωή της πόλης μας, ο συγγραφέας αφήνει σαφώς να διαφανεί το ήθος και η ψυχή των απλών συμπολιτών μας, ανθρώπων του καθημερινού μόχθου και της βιοπάλης, που έδωσαν την προσωπική τους μαρτυρία με το πέρασμά τους από αυτόν εδώ τον τόπο και, που, έκτοτε, παραμένουν στο διηνεκές άφθαρτοι στην καρδιά και στη μνήμη μας. Και είναι τα πρόσωπα αυτά και τα γεγονότα- με τα οποία καταπιάνεται η πένα του Μάνου Γοργοράπτη- όσα, συνήθως, περνούν απαρατήρητα από το μάτι της επίσημης ιστορίας. Έτσι, ο φίλος Μάνος με το υλικό του αυτό αποφεύγει επιμελώς αυτό που μανιωδώς επιδιώκει η Ιστορία να εντοπίσει, δηλαδή, το μεγάλο και τρανταχτό ιστορικό γεγονός και ασχολείται με πράγματα, που, ίσως, δεν είχαν ποτέ την τύχη να περιβληθούν με τον τιμητικό μανδύα του ιστορικού γεγονότος και παρέμειναν εντελώς άγνωστα και, στην καλύτερη περίπτωση, στα «ψιλά» των τοπικών εφημερίδων. Η μετάδοση, πάντως, και αυτής της γνώσης έχει τη θέση της στην Τοπική Ιστορία και είναι μεγάλης ιστορικής και πολιτισμικής αξίας για κάθε τόπο.

Δεν ξέρω αλλά νιώθω να πλημμυρίζουν την ψυχή μου μόνo ευγνωμοσύνη, συγκίνηση και αγάπη μπροστά σε αυτήν την αγαπητική διάθεση και προσφορά του φίλου Μάνου Γοργοράπτη προς την πόλη μας και στην επίμονη προσπάθεια που κατέβαλε, προκειμένου να ανοίξει το, πολλές φορές, ερμητικά κλεισμένο βιβλίο της όμορφης ζωής της. Έτσι, με το παρόν έργο του μπορούμε πια να αφουγκραστούμε την αναπνοή του παλιού Ρεθέμνους, των παιδικών- εμάς των μεγαλύτερων- αναμνήσεών μας, τα βήματα των ανθρώπων του, να φάμε- όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Μάνος στον Πρόλογό του- γαλακτομπούρεκο στου Γρηγοριάδη, να αγοράσουμε υφάσματα και γυαλιά από τον Πλατύρραχο, να δωρίσουμε πορσελάνες του Κυδωνάκη, να αγοράσουμε ψωμί από τον Γιάννη Τζέληση ή τον Κοτάκη και να αγοράσουμε το πηλήκιο και τα γραφικά των γυμνασιακών μας χρόνων από τα καταστήματα του Κώστα Μπαρμπουνάκη ή του Αριστόδημου Χατζηδάκη. Συμπολιτών όλων αυτών που, αν και έζησαν δίπλα μας, όμως, πολλές φορές, κυριολεκτικά χάνονται και σβήνουν από τη θύμησή μας μέσα στις λίγες δεκαετίες που μας χωρίζουν από αυτούς. Φταίει, φυσικά, η ανθρώπινη μνήμη που ασθενεί, φταίνε, όμως, και οι πολυπρόσωπες- απρόσωπες σύγχρονες κοινωνίες και η εξαντλητική πολυπραγμοσύνη στην οποία αυτές μας υποβάλλουν.

          Μετά από όλα αυτά, θεωρούμε ότι ο συμπολίτης μας Μάνος Γοργοράπτης είναι άξιος του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας, για όσα πολύτιμα στοιχεία μάς διέσωσε με το βιβλίο του αυτό. Βαθιά μέσα του ο Μάνος έχει τη συναίσθηση της ευθύνης και ο  κίνδυνος της λησμονιάς είναι, φαίνεται, που βάρυνε περισσότερο στη ζυγαριά της αυτοκριτικής του, επιθυμώντας διακαώς να διασώσει από τον αφανισμό, να πληροφορήσει και να ψυχαγωγήσει τους συμπολίτες του. Η εκπλήρωση με το παρουσιαζόμενο βιβλίο τής επιθυμίας του αυτής αποτελεί, θεωρούμε, γι' αυτόν, την πιο μεγάλη ευχαρίστηση και ανταμοιβή.


Δεν υπάρχουν σχόλια: