ΜΑΝΟΣ Φ. ΤΣΑΚΩΝΑΣ *** «Ρέθυμνο 1930» *** Ο μεγαλοπρεπής Εορτασμός του Αρκαδίου παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου»

ΜΑΝΟΣ Φ. ΤΣΑΚΩΝΑΣ

        «Ρέθυμνο 1930»

Ο μεγαλοπρεπής Εορτασμός του Αρκαδίου παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου»

 [Εκδόσεις Καλαϊτζάκης Α.Ε. , Ρέθυμνο 2016, σχ. 8ο (24 Χ 17), σσ. 112]

 ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

     www.ret-anadromes.blogspot.com

Τοπικός τύπος, Αρχεία, λογοτεχνία, φωτογραφίες, αντικείμενα, προφορικές μαρτυρίες και παραδόσεις αποτελούν πηγές για την ιστορία της καθημερινής ζωής ενός τόπου και όλα μαζί φωτίζουν και αισθητοποιούν, κατά το δυνατόν, και τη δική μας πορεία και διαδρομή στο συνανθρώπινο αυτού του τόπου παρελθόν. Με τέτοια εφόδια και, κυρίως, με μια φιλόκαλη έκδοση υπό τον τίτλο: «Ρέθυμνο 1930» και υπότιτλο: «Ο μεγαλοπρεπής Εορτασμός του Αρκαδίου παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου», μια έκδοση γεμάτη ασπρόμαυρες φωτογραφίες, έγγραφα και δημοσιογραφικές ανακοινώσεις και αναγγελίες ο συμπολίτης πολιτικός μηχανικός κ. Μάνος Φ. Τσάκωνας, βάλθηκε να σκαλίσει και να επαναφέρει μνήμες μιας περασμένης όμορφης και ευκλεούς για την πόλη μας ημέρας και, ειδικότερα, του Σαββάτου της  8ης Νοεμβρίου 1930, όταν επισκέφθηκε και τίμησε με την παρουσία του το Ρέθυμνο και τους εορτασμούς που οργανώθηκαν στην πόλη μας για τα 64α Αρκάδια και την 100ετηρίδα από της Ελληνικής Ανεξαρτησίας ο Πρωθυπουργός και Εθνάρχης της Ελλάδος Ελευθέριος Βενιζέλος.
Πρόκειται για ένα πραγματικά αρχιτεκτονικό- κατά την επιτυχή έκφραση του συγγραφέα- και εντυπωσιακά- θα πρόσθετα εγώ- πρωτότυπο και προσεγμένο στις λεπτομέρειές του στήσιμο ενός βιβλίου, που διαβάζεται και κατανοείται εύκολα και σου δίνει πολλά για τον τόπο σε μια συγκεκριμένη, μεγαλειώδη, της ιστορικής του πορείας στιγμή, όταν «η πόλις ολόκληρος έπλεεν εις πέλαγος κυανολεύκων, δαφνών, μυρσινών και ταπήτων…». Όλα στο βιβλίο αυτό του κ. Μάνου Τσάκωνα ξεκινούν, κατά την ομολογία του, από τη γνωστή τετρασέλιδη εβδομαδιαία εφημερίδα της οικογένειας με το όνομα «Εφημερίς των συζητήσεων» (15/8/1930- 1/11/1931) με εκδότη τον αδελφό του πατέρα του Πολύβιο Β. Τσάκωνα. Το ξεφύλλισμά της εφημερίδας αυτής μαζί με τα έγγραφα τριών πολύτιμων Αρχείων της οικογένειας αποτέλεσαν το corpus εκείνο από το οποίο ο συγγραφέας άντλησε το υλικό τού παρουσιαζόμενου με το σημείωμά μας αυτό βιβλίου του. Και πρόκειται, ειδικότερα, για το Αρχείο, αφενός, του Πολύβιου Τσάκωνα, το οποίο με ιδιαίτερο σεβασμό διέσωσε και προστάτευσε ο αείμνηστος σε όλους μας γαμπρός του και λόγιος Ρεθυμνιώτης, Μανός Γ. Αστρινός, ο οποίος και το εμπλούτισε, περαιτέρω, και με δικές του νεότερες αρχειακές συλλογές και, αφετέρου, το επίσης σημαντικό για την εποχή του Αρχείο του πατέρα τού συγγραφέα Φώτη Β. Τσάκωνα.
Το εξιστορούμενο μέσα από τα παραπάνω τρία Αρχεία και την εφημερίδα του Πολύβιου Τσάκωνα γεγονός αφορά σε μια μεγαλειώδη στιγμή του Ρεθύμνου, του έτους 1930, όπως αυτό υποδηλώνεται επιτυχώς και από τον εκφραστικότατο υπότιτλο του βιβλίου που προαναφέραμε: «Ο μεγαλοπρεπής Εορτασμός του Αρκαδίου παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου», υπότιτλο αρυόμενο εξ ολοκλήρου από την επιτυχή πρώτη αυτού διατύπωση από τον αείμνηστο Μανό Αστρινό στον αντίστοιχο φάκελο του Αρχείου, που έχει «κεφαλαίοις γράμμασιν» ως εξής: «Ο ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΕΣΤΕΡΟΣ ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΠΟΤΕ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ». Η μετάδοση αυτού του συναισθήματος, που βίωσε το Ρέθυμνο τόσο έντονα μέσα του την ημέρα εκείνη, είναι που ώθησε και τον συγγραφέα στην απόφασή του να προβεί στην έκδοσή του αυτήν.Πρόκειται, ακριβώς, για τη μεγαλειώδη ημέρα της 8ης Νοεμβρίου 1930, κατά την οποία συνεορτάσθηκε με την επέτειο των 100 χρόνων της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, και η επέτειος της Αρκαδικής Εθελοθυσίας, θέλοντας, με τον τρόπο αυτόν, οι Ρεθυμνιώτες να δώσουν στον εορτασμό των Αρκαδίων περισσότερη αίγλη και πανελλήνιο χαρακτήρα, όπως γινόταν μέχρι τότε με τον εορτασμό- εφάμιλλου ιστορικού γεγονότος- της Εξόδου του Μεσολογγίου, με τη συμμετοχή και επιζώντων αγωνιστών των ενδόξων Κρητικών αγώνων «με τας σεβασμίας όσον και αρηΐους μορφάς τους και τα αρχοντικά σαλβάρια των κοσμούμενα εις την μέσην με αργυροποκίλτους μαχαίρας και κουμπούρας, πολύτιμα ενθύμια της πολεμικής δράσεώς των», όπως αργότερα γλαφυρότατα περιγράφεται η μετοχή αυτή των Κρητών αγωνιστών στον εορτασμό από την «Εφημερίδα των Συζητήσεων» (φύλλο 15/ 22-11-1926).Στο βιβλίο, περαιτέρω, καταγράφονται λεπτομερώς όλες οι προετοιμασίες του εορτασμού που πυκνώνονται, νομίζουμε, στα λόγια της 10μελούς Επιτροπής, που φανερώνουν όσο τίποτε άλλο την προσπάθεια των Ρεθεμνιωτών να οργανώσουν έναν, κατά το δυνατόν, μεγαλειώδη, πανελλήνιου κύρους και χαρακτήρα εορτασμό, που θα καθιστούσε το Αρκάδι, στις 8 Νοεμβρίου κάθε έτους, αν μη τι άλλο, «πανελλήνιον προσκύνημα».Αγαπητοί Συμπολίται, έλεγε στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή, οι Ρεθύμνιοι θα εορτάσωμεν την εθνικήν Εκατονταετηρίδα σχεδόν οι τελευταίοι από όλας τας ελληνικάς πόλεις την 8ην προσεχούς Νοεμβρίου, και τούτο, διότι εκρίθη σκόπιμον να συμπέσουν αι τοπικαί μας εορταί με την επέτειον της ολοκαυτώσεως του Αρκαδίου…
…Οι εξώσται και τα παράθυρα πρέπει να διακοσμηθούν με ποικιλόχρωμα υφάσματα εγχωρίου χειροτεχνίας, πατανίας ή τάπητας κ.λπ., με εικόνας αγωνιστών ή μελών της οικογενείας πεσόντων κατά τους αγώνας και τας μάχας του έθνους, στεφανωμένας με στεφάνια δάφνης μυρθιάς, ανθέων, την εθνικήν Σημαίαν και ό,τι καθ’ εις γνωρίζει καλλίτερον…».Από την παραπάνω ανακοίνωση έχουμε, αφενός, μιαν εικόνα του μεγαλειώδους εκείνου εορτασμού στο Ρέθυμνο, αλλά, επίσης, μέσα από το ίδιο κείμενο, φαίνεται ότι κατά τους εορτασμούς της 100ετηρίδος της Ελληνικής Ανεξαρτησίας παρατηρήθηκε άμιλλα μεταξύ των ελληνικών πόλεων, αφού, όπως αναγράφεται, σχεδόν τελευταίοι όλων των ελληνικών πόλεων, εσκεμμένα βεβαίως, ξέμειναν οι Ρεθεμνιώτες επιδικώκοντας διπλούς- πανελλήνιας και τοπικής εμβέλειας- εορτασμούς.Ο συγγραφέας έχει καταφέρει να παραθέσει επιτυχώς στο εν λόγω βιβλίο του όλα τα αποσπάσματα, θεωρούμε, της «Εφημερίδας των συζητήσεων» αλλά και των Αρχείων της οικογένειας, που αφορούν στο μεγάλο αυτό ιστορικό γεγονός. Επίσης, και το ….ευθυμογράφημα του αείμνηστου καθηγητή μας στο Γυμνάσιο Ρεθύμνου Κώστα Α. Ξεξάκη «Ο Βενιζέλος στο δρόμο προς το Αρκάδι» (Ρεθεμνιώτικα Νέα 12/5/ 1992) αποτελεί ένα ακόμα κεφάλαιο του παρουσιαζόμενου βιβλίου που συμπληρώνει επιτυχώς το κύριο σώμα αυτού, ενώ στις τελευταίες σελίδες του παραθέτονται, να σημειώσουμε, και τα σχετικά με τα Αποκαλυπτήρια του «Ηρώου Πεσόντων Ρεθυμνίων» (αυτή ήταν η αρχική ονομασία του γνωστού μας Μνημείου του σημερινού «Αγνώστου Στρατιώτη», έργο του γλύπτη Δημητρίου Περάκη) ονομασία που, δυστυχώς, τελικά δεν επικράτησε, γιατί, φαίνεται πως στάθηκε ισχυρότερη η επιθυμία των Ρεθεμνιωτών να έχουν και αυτοί, όπως και κάθε πόλη ελληνική, ένα μνημείο αφιερωμένο στον «Άγνωστο Στρατιώτη». Κρίθηκε, λοιπόν, σωστό από τους Ρεθεμνιώτες και τα αποκαλυπτήρια του «Μνημείου των Ηρώων» να γίνουν, επίσης, με τη σύμπτωση των λαμπρών εκείνων, με την παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου, εορτασμών όταν το Ρέθυμνο, ακόμα, θα ήταν ντυμένο «στα γιορτινά του»!    Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό συμπολίτη συγγραφέα του βιβλίου αυτού κ. Μάνο Φ. Τσάκωνα. Το Ρέθυμνο να είναι βέβαιος θα του είναι εσαεί ευγνώμον και γι’ αυτήν την πολύτιμη προσφορά του προς αυτό.