Ο ΝΤΑΡΑΜΑΝΕΛΙΤΗΣ

ΧΑΡΗ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Ο ΝΤΑΡΑΜΑΝΕΛΙΤΗΣ
(Εκτύπωση Γραφότυπο, Ρέθυμνο 2004, σσ.150, σχ. 8ο)


ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Ο Σωκράτης, στην περίφημη «Απολογία» του (κεφ.18), είχε πει, κάποτε- ενώπιον των κατηγόρων του Αθηναίων- ότι, αν τον θανάτωναν, δεν θα εύρισκαν άλλο σαν κι αυτόν, κολλημένο από τον θεό στην πόλη τους, σαν σε μεγάλο και δυνατό, μα νωθρό και δυσκίνητο από το πάχος του, άλογο, που για να ξυπνήσει έχει ανάγκη από μια αλογόμυγα. Σαν τέτοια αλογόμυγα, μου φαίνεται, συνέχισε ο μεγάλος σοφός, πως με κόλλησε και μένα ο θεός στην πολιτεία μας, την Αθήνα, για να σας πείθω και να σας πειράζω και να σας ξυπνώ καθέναν από σας από τον αιώνιο ύπνο και τον λήθαργο στον οποίο βρίσκεστε παραδομένοι. Κι έτσι δεν παύω όλη την ημέρα να σας κολλάω εδώ κι εκεί (ελεύθερη μετάφραση).
Τα λόγια αυτά του Σωκράτη, έχω την εντύπωση, ότι απηχούν και ταιριάζουν απόλυτα στην περίπτωση του εκλεκτού φίλου, δικηγόρου και Νομαρχιακού Συμβούλου, Χάρη Ανδρέα Παπαδάκη, του άλλως γνωστού και ως «Νταραμανελίτη». Γιατί σαν τέτοια «τσιμπήματα», σαν και αυτά της αλογόμυγας του Σωκράτη- μεταφερμένα, βέβαια, εδώ στο κοιμισμένο άλογο της ρεθεμνιώτικης πολιτείας- θεωρώ και τα κείμενά του, που άρχισε να τα δημοσιεύει από τον Αύγουστο του 2002- κάτω από τη συναισθηματική φόρτιση των τοπικών εκλογών– μέχρι και το Δεκέμβριο του 2003, στη σελίδα έντεκα, της τοπικής εφημερίδας «Ρέθεμνος». Τα κείμενα αυτά παρουσιάζουμε σήμερα, με το παρόν σημείωμά μας, συγκεντρωμένα όλα μαζί, σε έναν καλαίσθητο τόμο εκατόν πενήντα σελίδων.
Το πρωτότυπο ψευδώνυμο «Νταραμανελίτης», που ο Χάρης χρησιμοποιεί στα κείμενά του, προέρχεται από το ομώνυμο βιβλίο Ντάρα Μανέλα, του ρεθεμνιώτη λογοτέχνη Γιάννη Δαλέντζα και σημαίνει η Πολιτεία της Ανοχής, που, για τον Δαλέντζα, δεν είναι άλλη από την πόλη του, το Ρέθυμνο. Το όνομα αυτό- διαβάζοντας τό συγκεκριμένο βιβλίο- εξέφρασε, από την πρώτη στιγμή, απόλυτα τον Χάρη για την πολιτεία του, το Ρέθυμνο, και τον έκανε να το καθιερώσει, έκτοτε, από το Δεκέμβριο του 2002, ως μόνιμο ψευδώνυμό του, έχοντας σ’ αυτό το θάρρος της γνώμης του και χωρίς να φοβηθεί στο παραμικρό να βαφτίσει και τον εαυτό του με αυτό το όχι δα και τόσο κολακευτικό όνομα.
Ο Χάρης, όμως, το όνομα αυτό το παίρνει με μια εντελώς διαφορετική θεώρηση και με την αντίθετη ακριβώς σημασία. του ατόμου, δηλαδή, που- ενάντια προς όλ’ αυτά που συμβαίνουν γύρω του- αυτός ενδιαφέρεται και αγωνιά για τον τόπο του και δεν ανέχεται αυτήν τη χαρακτηριστική στα πάντα αδιαφορία και ανοχή. Δέχεται να γίνει ένα πράγμα με αυτόν, έτσι όπως είναι, με τα ελαττώματα και τις κακομοιριές του, όμοιος του σε όλα ανεξαιρέτως (αυτόκλητος Νταραμανελίτης), μήπως και με τον τρόπο αυτόν- σύμφωνα και με το δίδαγμα της Ομοιοπαθητικής «τα όμοια τοις ομοίοις θεραπεύονται»- καταφέρει καλύτερα να επέμβει και κάπου να διορθώσει.
Αλογόμυγα, λοιπόν, σαν και αυτήν του φιλόσοφου Σωκράτη, τα γραφτά του φίλου μου του Χάρη, αποσκοπούν να πείσουν, να πειράξουν, να ξυπνήσουν. Πάντοτε, όμως, διακριτικά, καλοπροαίρετα και με πολλή δόση λεπτού και έξυπνου χιούμορ, γι’ αυτό και δεν ενοχλούν. Δεν γράφει κακόβουλα για κανένα. Μοναδικό κίνητρο που οδηγεί τη γραφίδα του η αγάπη του για τον τόπο. Αποτολμά αυτά που οι άλλοι δεν αποτόλμησαν, υπογράφοντας, πάντοτε, τα κείμενα με το όνομά του.
Τα κείμενά του, επί πλέον, χαρακτηρίζονται για την ευελιξία τους, τη σαφήνεια, τη φρεσκάδα και την καθαρότητά τους. Έχουν άποψη γνώμης, εγκυρότητα και καταγράφουν γεγονότα, εικόνες, πρόσωπα και καταστάσεις, περιστατικά και ποικίλες αντιδράσεις. Παλιές τραγικές ή ευχάριστες αναμνήσεις, διάφορα κοινωνικά θέματα- όπως τα ναρκωτικά και το τσιγάρο, η πολιτιστική κίνηση του τόπου, οι γιορτές και τα πανηγύρια- λαμβάνουν κεντρική θέση στα κείμενα του Χάρη Παπαδάκη. Και γίνεται, έτσι, ο Χάρης ένας θεατής αθέατος, ένας φωτογραφομνήμων καίριων στιγμών της πόλης μας, όπως πολύ εύστοχα τον ονόμασε ο άλλος καλός φίλος Μιχάλης Παπαδάκης (Δάνδολος), στο προλογικό σημείωμά του στο παρουσιαζόμενο βιβλίο. Ο φακός της παρατηρητικότητας του Χάρη εστιάζει σε γεγονότα, που, συνήθως, για τους πολλούς, περνούν εντελώς απαρατήρητα. Παράδειγμα αναφέρω αυτό του Γερμανού δρομέα, που τρέχει διακριτικά, μαζί με την κόρη του, στις εκδηλώσεις της Μάχης της Κρήτης και φτάνει, σκόπιμα, τελευταίος για να προηγηθούν, τιμητικά, οι απόγονοι των μαχητών και να διδάξει με τη πράξη του αυτήν ότι η μεγαλύτερη τιμή στον άνθρωπο είναι να αγωνίζεσαι για την λευτεριά και ότι δεν υπάρχουν λαοί κακοί αλλά κακοί ηγέτες.
Τα κείμενα στο βιβλίο του Χάρη Παπαδάκη έχουν ταξινομηθεί σε τρία κεφάλαια: Στο πρώτο, με τον ποιητικό τίτλο «Ωραιοζίλη», περιλαμβάνονται δεκατρία κείμενα με γενικά, τοπικά και εκλογικά θέματα. Στο δεύτερο, με τον σατιρικό τίτλο «Νταραμανελίτης», περιλαμβάνονται είκοσι τρία κείμενα με τοπικά, κυρίως, θέματα. Στο τρίτο, και τελευταίο, με τον χιουμοριστικό τίτλο «Αντίο Ελλάς», περιλαμβάνονται είκοσι τέσσερα κείμενα με θέματα γενικού ενδιαφέροντος.
Στα περισσότερα κείμενά του ο Χάρης Παπαδάκης ακολουθεί μια θαυμάσια ενιαία γραμμή γραφής. αναφέρει, δηλαδή, πρώτα άλλοτε ένα προσωπικό του βίωμα, άλλοτε μια ιστορία από τα παλιά, άλλοτε ένα απόσπασμα από το Ευαγγέλιο ή από κάποιο κείμενο των αρχαίων και πάνω σ’ αυτά ερειδόμενος επιχειρεί, στη συνέχεια, να θεμελιώσει την πρόταση, που έχει να καταθέσει κάθε φορά για την πολιτεία του ή για οποιοδήποτε άλλο θέμα τον απασχολεί. Έτσι, παιδαγωγικά, προχωρώντας και στηρίζοντας τις απόψεις του, πότε στο Ευαγγέλιο ή σε οποιοδήποτε άλλο κείμενο εγνωσμένου κύρους και αυθεντίας και πότε σε βιώματα προσωπικά και εμπειρίες, ο Χάρης γίνεται πιο πειστικός και κατανοητός στους συμπολίτες του και τα κείμενα του αποκτούν αναμφίβολη εγκυρότητα, επιβολή και πειστικότητα.
Παίρνει, για παράδειγμα (σ. 32), την περίπτωση της μοιχαλίδας του Ευαγγελίου και την ανεπανάληπτη φράση του Ιησού για τον λιθοβολισμό της: «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω», προκείμενου να στηλιτεύσει τις παράνομες διαγραφές από τα κόμματα ιστορικών στελεχών με αγώνες και καταξίωση από ποιους «αναμάρτητους»;
Στον «Πανίκο», πάλι, (σ. 51), ο Χάρης χρησιμοποιεί ένα προσωπικό του βίωμα από κάποια προηγηθείσα συνομιλία του με τον γνωστό ξενοδόχο της πόλης μας Πανίκο Χατζηκακού, την οποία, στη συνέχεια- ακολουθώντας επιτυχώς τον παραδειγματικό άξονα- μεταφέρει στα δεδομένα της πόλης μας με τις εξής εξαιρετικά εύστοχες παρατηρήσεις- υποδείξεις του: «Ας μοιάσουμε, λοιπόν, στους ξενοδόχους, παλιοί και νέοι άρχοντες, εκλεγμένοι και μη, και ας ετοιμάσουμε και μεις από τώρα, πριν ακόμα αρχίσει η νέα τουριστική περίοδος το μεγάλο μας ξενοδοχείο που λέγεται νομός Ρεθύμνης. Μη μας πιάσει ο ωχαδελφισμός, εγώ φεύγω εσύ έρχεσαι, εγώ ήλθα εσύ φεύγεις και ποιος θα βγάλει το φίδι από την τρύπα…».
Σε άλλα σημεία, τέλος, προχωρεί σε θαυμάσιους συνειρμούς- παραλληλισμούς, όπως αυτόν της πυρπόλησης του Αρκαδιού της Ιστορίας, με το κάψιμο, στις μέρες μας, του αγαπημένου ομώνυμου ρεθεμνιώτικου καραβιού. Και σημειώνει ο Χάρης χαρακτηριστικά: «Δεν ξέρω αν τα σίδερα έχουν ψυχή. Δεν ξέρω αν το «Αρκάδι» μας είχε ψυχή, αλλά λέτε να βρέθηκε κανένα μικρό καλωδιάκι, που να ξεσήκωσε όλα τα καλώδια και τις μηχανές και αποφάσισαν όλα μαζί να αυτοπυρποληθούν με το Αρκάδι, να καούν ξανά όπως τότε, να τιμήσουν το όνομα «Αρκάδι»; Να μην προδοθεί ο αγώνας τους για την ελευθερία του νομού μας από τα ξένα συμφέροντα και να μην είμαστε δούλοι στους προαναφερθέντες Συρίους και στους όμοιούς τους μεγαλοεφοπλιστές, που σήμερα αντί να φορούν το φέσι του τότε κατακτητή, φορούν τον τίτλο μιας μεγαλόσχημης εταιρείας με άγνωστα συμφέροντα και σε κάθε περίπτωση καθόλου ρεθεμνιώτικα».
Η αυτοκριτική και ο αυτοέλεγχος στα οποία πολύ συχνά προβαίνει ο Χάρης είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό δείγμα της ειλικρίνειας και των προθέσεων της γραφής του. Έτσι ( στη σ. 50), με θάρρος σημειώνει: «Μπορεί να έχω ελαττώματα πολλά, φανατικός όμως δεν είμαι ούτε στα αθλητικά, ούτε στα πολιτικά ούτε στα θρησκευτικά ούτε πουθενά». Ενώ, και πάλι, στο ίδιο πνεύμα της αυτοκριτικής και του αυτοελέγχου κινούμενος, με ένα ασυναγώνιστα χιουμοριστικό μα και εξόχως διδακτικό ύφος θα σημειώσει, σχετικά με την αταξία και ασυδοσία που παρατηρείται στους δρόμους της πόλης μας από το άναρχο παρκάρισμα των αυτοκινήτων: «Σιγά τ’ αυγά! μην πάει ο κύριος Χάρης Παπαδάκης, δικηγόρος και Νομαρχιακός Σύμβουλος, να παρκάρει εκεί. Σιγά μην περπατήσει είκοσι με πενήντα μέτρα, για να πάει στην είσοδο του Νομαρχιακού Μεγάρου ή στα κρατητήρια για να συναντήσει τον πελάτη του. Θα πιαστεί η μέση του! Θα διπλοτριπλοτετραπλοπενταπλοπαρκάρει, λοιπόν, έξω από την πόρτα των κτιρίων. Αμέ τι εξουσία είναι και μάλιστα νταραμανελίτικη! Κύριε Διοικητά της Τροχαίας, ρίχτε του μια κλήση. Έτσι, για να μάθει να παρκάρει και να περπατάει».
Τέλος, στο ίδιο θέμα της αυτοκριτικής και του αυτοελέγχου, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας της αφιερωμένης στα Άτομα με Αναπηρίες, ο Χάρης ευθαρσώς, και πάλι, αναγνωρίζει ότι αισθάνεται πολύ μικρός, που δεν έχει ποτέ τίποτε προσφέρει στα άτομα αυτά και το μόνο που τον χαρακτηρίζει είναι η αδιαφορία και η ανεμελιά, σε αντίθεση με αυτούς που έχουν τάξει σκοπό της ζωής τους τη βοήθεια και την ένταξη στην κοινωνία των ατόμων αυτών. Όμως, φαίνεται πως ο Χάρης, στο σημείο αυτό, έχει θέσει πολύ ψηλά τον πήχη των προσδοκιών και των ελπίδων του για τα άτομα αυτά, από τη στιγμή που τα έξοδα από τις πωλήσεις του παρόντος βιβλίου τα διαθέτει, εξολοκλήρου, στο Σύλλογο Αγάπη- ΑμΕΑ Ρεθύμνου.
Ο Χάρης Παπαδάκης με όλα αυτά διδάσκει, παρατηρεί, διορθώνει τα στραβά του τόπου του, χωρίς να παρεξηγείται στο παραμικρό, γιατί στις προτάσεις του δεν ακολουθεί έναν στείρο αλαζονικό διδακτισμό, που αποτρέπει και απομακρύνει, αλλά αντίθετα συμβουλεύει και νουθετεί, όπως και ο ίδιος σημειώνει, καλοπροαίρετα και ποτέ κακόβουλα, ενοχοποιώντας, σε κάθε περίπτωση, πρώτα-πρώτα τον εαυτό του. Δεν διεκδικεί αναμαρτησία σε ό,τι στραβό συμβαίνει, αλλά θέτει σ’ αυτό και τον εαυτό του υπόλογο, πρώτο, μπροστά- μπροστά στο στόχαστρό του.
Αγαπητέ Χάρη, το βιβλίο σου, ο Νταραμανελίτης, θεωρώ ότι καθίσταται ένα εγχειρίδιο υψηλού πολιτικού και κοινωνικού ήθους, ψυχικής καλλιέργειας και ανθρωπιάς, που πρέπει, γι’ αυτό, να διαβαστεί από όλους τους Ρεθεμνιώτες, μπας και η αλογόμυγα σου, κάποια στιγμή, μας ξυπνήσει- να βάλω κι εγώ τον εαυτό μου μέσα, μιμούμενος το παράδειγμά σου- από τον ύπνο της ανοχής και της εγκληματικής, κάποτε, αδιαφορίας προς αυτήν την πόλη.