ΝΕΕΣ ΑΤΣΙΠΑΔΕΣ Ή ΜΠΑΛΕ ;

ΝΕΕΣ ΑΤΣΙΠΑΔΕΣ Ή ΜΠΑΛΕ ;

Πληροφορηθήκαμε από τον τοπικό Τύπο τη διαμάχη, ανάμεσα στους κατοίκους των Ατσιπάδων και της Κοξαρές, για το όνομα που πρέπει να επισημοποιηθεί για τον νέο οικισμό που, από χρόνια, δημιουργείται στη θέση Μπαλέ, του Δήμου Αγίου Βασιλείου.

Δεν σχολιάζομε τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς, τα οποία είναι σεβαστά. Θέλομε, όμως, ως ουδέτεροι παρατηρητές να κάμομε την πρότασή μας για μιαν ειρηνική συμβιβαστική επίλυση της διαφοράς. Για την παρέμβασή μας αυτήν μάς δίνει το ηθικό δικαίωμα το γεγονός ότι πρωτοστατήσαμε στη διοργάνωση του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου για την Επαρχία Αγίου Βασιλείου, δια του οποίου, μέσα σε επτά (07) πολυσέλιδους τόμους, αποθηκεύτηκε όλη η μέχρι σήμερα γνώση για την Επαρχία μας.

Στον ειδικό, λοιπόν, τόμο του Συνεδρίου μας, τον πέμπτο (Ε΄), που αφορά στο «Τοπωνυμικό της Επαρχίας Αγίου Βασιλείου» (Ρέθυμνο 2011), με συγγραφέα του τον συνεπαρχιώτη μας φιλόλογο καθηγητή Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, στη σελ. 327, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε τα εξής:

«Η αρχική αναγνώριση της κοινότητας Κοξαρέ έγινε με το Διάτ. 26-1-1925, ΦΕΚ Α 27/1925. Οικισμοί που αρχικά απάρτισαν την κοινότητα: Κοξαρέ, Ατσιπάδες, Κατσογρίδα, Τσικαλαργιό.

Οικισμοί που αποτελούν σήμερα το Δ. Δ. Κοξαρέ (κάτ. 401): Κοξαρέ (κάτ. 226), Ατσιπάδες (κάτ. 70), Κατσογρίδα (κάτ. 22), Μπαλέ (κάτ.83). 

Ερειπωμένοι Οικισμοί: Κορέδω, Κουρτωλία, Τσικαλαριό, Φώνισσες.

Από την απογραφή του 1991 και εξής εμφανίζεται και ο νέος οικισμός του Δ. Δ. Κοξαρές, (Μ)παλέ, με 23 κατ. και στην απογραφή του 2001 με 83, [ενώ στην απογραφή του 2011 έχει φθάσει τους 132]. Το όνομα του οικισμού Μπαλέ δεν πρέπει να έχει σχέση με το τουρκ. balli= μέλι. Έχει εκφραστεί η άποψη ότι το συγκεκριμένο τοπωνύμιο προέρχεται από οικογενειακό Βαλής ή Μπαλής, από τα χρόνια της Ενετοκρατίας  ή, ίσως, πρόκειται για το παλέ < παλαιά (γη, χώρα), εξέλιξη της αρχαίας διφθόγγου [αι] σε [η] στα Κρητικά δωρικά, που αποδίδεται σήμερα ως [ε], σύμφωνα με παρατήρηση του Σ. Γ. Καψωμένου (> Παλαί>(Μ)παλέ)».

Στην περιοχή, δηλαδή, αυτήν της Μπαλέ υπήρχε μεσαιωνικός- βυζαντινός οικισμός με το όνομα Παλαία (χώρα)- της οποίας μετεξέλιξη είναι το σημερινό Μπαλέ-  από την οποία, μάλιστα, σώζονται σήμερα σπουδαία μνημεία, οι βυζαντινοί ναοί της Παναγίας (Ζωοδόχου Πηγής) και του Αγίου Γεωργίου στα Φατρελιανά, με εξαιρετικές τοιχογραφίες του 14^ου αι. (βλ. Κ. Παπαδάκη: Τοπωνυμικό, σελ. 332- 333 και Θ. Πελαντάκη, Βυζαντινοί Ναοί, σελ. 12 και 19).

Ο νέος πρωτότυπος και λεπτομερειακός Χάρτης της επαρχίας- σημερινού Δήμου Αγίου Βασιλείου- του Θεοδώρου Πελαντάκη, που επικαιροποίησε τον παλιό χάρτη της ίδιας επαρχίας, με προσθήκη 350 νέων στοιχείων, τα οποία προέκυψαν από τις 72 επιστημονικές ανακοινώσεις του Συνεδρίου, είναι αναρτημένος στο ισόγειο του Δήμου μας. Αντίγραφο- μικρογραφία του υπάρχει και μέσα σε καθένα από τους επτά τόμους των Πρακτικών του Συνεδρίου. Και εκεί ο οικισμός αναγράφεται με το όνομα Μπαλέ.

Αυτή, λοιπόν, την ονομασία, Μπαλέ, προτείνουμε και μεις να διατηρήσει ο νέος οικισμός που χτίστηκε με πολύν αγώνα, κόπο και γραφειοκρατικά εμπόδια δεκαετιών. Με αυτήν την ονομασία οι κάτοικοι των οικισμών Κοξαρές, Ατσιπάδων, Κατσογρίδας και Μπαλές, που απαρτίζουν την κοινότητα Κοξαρές δεν έχουν λόγους διαφωνίας- διαμάχης για το όνομα του οικισμού και θα συνεχίζουν να συνυπάρχουν ειρηνικά στο μέλλον, ενώ, ταυτόχρονα, διατηρούμε, ενδυναμώνουμε και επικαιροποιούμε ένα, ήδη, υπάρχον ιστορικό τοπωνύμιο, στο πνεύμα της αποφυγής δημιουργίας νέων τοπωνυμίων, όταν υπάρχουν παλαιά με ιστορία αιώνων, σύμφωνα και με το γνωστό υπόμνημα της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών (ΕΚΙΜ). Εξάλλου, το Νέες Ατσιπάδες περιττεύει, αφού υπάρχει, ήδη, το παλαιό τοπωνύμιο (Ατσιπάδες), ενώ αυτό το «Νέες» παραπέμπει τον ξένο επισκέπτη, που δεν γνωρίζει τον τόπο, σε προσφυγικό (από τη Μικρά Ασία) συνοικισμό, κατά το παράδειγμα της Νέας Σμύρνης, Νέας Αλικαρνασσού, Νέων Φωκαιών κ.ο.κ.

Κωστής Ηλ. Παπαδάκης  

Θεόδωρος Στ. Πελαντάκης