ΣΤΑΥΡΟΥ ΕΜΜ. ΦΩΤΑΚΗ *** Μεταγραφή Ριζίτικων Τραγουδιών της Συλλογής Παύλου Βλαστού καταγεγραμμένων στα Αμαριώτικα Χωριά

ΣΤΑΥΡΟΥ ΕΜΜ. ΦΩΤΑΚΗ

Μεταγραφή Ριζίτικων Τραγουδιών

της Συλλογής Παύλου Βλαστού καταγεγραμμένων στα Αμαριώτικα Χωριά

[Ρέθυμνο 2018, σχ. 8^ο (24Χ17), σ. 138]

         ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

     www.ret-anadromes.blogspot.com

    Ο κ. Σταύρος Εμμ. Φωτάκης γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου, γνωστό παλιότερα και ως Άγιο Ιωάννη Χλιαρό, και δραστηριοποιήθηκε στο Αστυνομικό Σώμα, όπου διετέλεσε Διοικητής σε πολλές ειδικές και επιτελικές υπηρεσίες, με άριστες, πάντοτε, κριτικές από τον Τύπο και την Υπηρεσία του για την εν γένει επαγγελματική του δραστηριότητα. Διψώντας για περαιτέρω μάθηση, συνέχισε σπουδές στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Έχει λάβει πολλές περγαμηνές και διακρίσεις από πολλούς φορείς και την Ακαδημία Αθηνών για την εν γένει προσφορά του στη διατήρηση, κυρίως, της εθνικής μας κληρονομιάς και πολιτιστικής μας ταυτότητας, αλλά και για το αξιόλογο συγγραφικό του έργο. Το 1998 ο κ. Σταύρος Φωτάκης προήχθη στον βαθμό του Υποστρατήγου και αποστρατεύθηκε ως ευδοκίμως περατώσας την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Έκτοτε, συνεχίζει να δραστηριοποιείται ως μέλος πολλών πολιτιστικών Συλλόγων, Ενώσεων και Σωματείων, ενώ δεν έπαυσε ποτέ να ασχολείται, ως ερευνητής και άριστος ερμηνευτής, και με τα αγαπημένα του ριζίτικα και τις μαντινάδες- συμμετέχοντας σε πολυάριθμες εκδηλώσεις σε μεγάλες αίθουσες συναυλιών τής Αθήνας και όχι μόνον- αλλά και με το λοιπό συγγραφικό και ερευνητικό του έργο, καρπός εύγευστος τού οποίου είναι και το παρουσιαζόμενο με το σημείωμά μας αυτό βιβλίο του, με τον τίτλο: «Μεταγραφή Ριζίτικων Τραγουδιών της Συλλογής Παύλου Βλαστού καταγεγραμμένων στα Αμαριώτικα Χωριά», που κυκλοφόρησε πρόσφατα.
     Είναι γνωστή η αγάπη και η επί χρόνια ενασχόληση του κ. Φωτάκη με το ριζίτικο τραγούδι. Το ριζίτικο τραγούδι- έγραφε στο βιβλίο του «Ριζίτικα και Μαντινάδες» (Ρέθυμνο 2007)- γεννήθηκε στις ρίζες των βουνών τής Κρήτης, απ’ όπου πήρε και το όνομά του, και σταδιακά εξαπλώθηκε σε ολόκληρο το νησί. Εκφράζει τα αισθήματα του περήφανου κρητικού λαού. Είναι ό,τι ωραιότερο υπάρχει στην ψυχή του. Κάθε λέξη του, κάθε στίχος του είναι το καθαρό απόσταγμα που ξεχειλίζει και κυλάει στο άπεφθο ποτάμι της κρητικής γης. Είναι γέννημα και θρέμμα της κρητικής ψυχής, που αντέχει και δεν το φθείρει ο χρόνος, το στολίδι του κρητικού ιδιωματικού λόγου, η ιερή φλόγα που ανάβει χιλιάδες χρόνια στην Κρήτη και θα παραμείνει άσβεστη εσαεί.
     Το είδος αυτό της Κρητικής Γραμματείας απασχόλησε τον κ. Φωτάκη και σε ανακοίνωσή του σε πρόσφατο επιστημονικό συνέδριο για το ριζίτικο τραγούδι, που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας (2-3 Ιουλίου 2016) και στην εργασία του αυτήν παραπέμπει για περισσότερα στοιχεία τους αναγνώστες τού παρουσιαζόμενου, με το σημείωμά μας αυτό, βιβλίου του. Αξίζει, περαιτέρω, να σημειωθεί ότι από την έρευνα του στους τόμους του Αρχείου του Αμαριώτη λαογράφου Παύλου Βλαστού, για την ανακοίνωσή του στο εν λόγω συνέδριο, και πιο συγκεκριμένα στον 14^ο (1850) τόμο, ο κ. Φωτάκης εντόπισε να υπάρχουν καταχωρημένα πολλά ριζίτικα τραγούδια απ’ όλες τις περιοχές της Κρήτης («Άσματα Λαϊκά Κρητών», τα ονομάζει ο Παύλος Βλαστός), εκ των οποίων, όμως, τουλάχιστον εβδομήντα δύο (72) αφορούν σε πολύ παλιά ριζίτικα τραγούδια, με προέλευση από τα χωριά του Αμαρίου και με Αμαριώτες αφηγητές. Η διαπίστωση αυτή συγκίνησε τον κ. Φωτάκη ως βέρο Αμαριώτη πρωταρχικά, αλλά και ως ασχολούμενο με το ριζίτικο τραγούδι πολυτρόπως και συστηματικά. Έτσι, αφού κατάφερε να αποκτήσει φωτοτυπημένο το υλικό αυτό από το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, στο οποίο, ως γνωστόν, φυλάσσεται και το Αρχείο Παύλου Βλαστού, κατόπιν δωρεάς του από τον Γεώργιου Βλαστό, ανιψιό του Παύλου Βλαστού, και κληρονόμο αυτού, το έτος 1963.
     Το υλικό αυτό του Παύλου Βλαστού, που αφορά στα Αμαριώτικα χωριά, επιθυμώντας ο κ. Φωτάκης να το κάνει ευρύτερα γνωστό στους συμπατριώτες του Αμαριώτες και στους σημερινούς Κρητικούς, το μετέγραψε προσεκτικά στη σημερινή γραφή, λόγω των δυσκολιών που το πρωτότυπο κείμενο (του έτους 1850), του Π. Βλαστού, παρουσίαζε για να κατανοηθεί από τον σημερινό αναγνώστη. Όπως δε ο κ. Φωτάκης δηλώνει στον Πρόλογό του στην έκδοσή του αυτήν, οι παρεμβάσεις του επί των κειμένων του Βλαστού είναι ελάχιστες, κυρίως γραμματικές και ορθογραφικές. Κάτω από τον τίτλο του κάθε τραγουδιού, και εντός παρενθέσεως, τοποθετούνται τα αρχικά του συλλέκτη, ο τόμος, η σελίδα και ο αριθμός του τραγουδιού, ενώ η όλη μεταγραφή συνοδεύεται και από αυτούσιες τις αντίστοιχες, εξαιρετικής σπουδαιότητας, υποσημειώσεις του συλλογέα τους. 

        Την έκδοση, να σημειωθεί, εμπλουτίζει και σύντομο βιογραφικό σημείωμα του Παύλου Βλαστού, ενώ τη μεταγραφή του κ. Φωτάκη- στο Α΄ Μέρος του βιβλίου- ακολουθεί δημοσίευση και των φωτοαντιγράφων των χειρόγραφων ασμάτων του Βλαστού- στο Β΄ Μέρος αυτού- απ’ όπου αμεσότερα ο Αναγνώστης μπορεί να πάρει αρκετές πληροφορίες και να απολαύσει το πρωτότυπο της γραφής του μεγάλου Ρεθύμνιου λαογράφου, του και ως πατέρα της Κρητικής Λαογραφίας λογιζομένου.
     Για άλλη μια φορά, συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον κ. Σταύρο Εμμ. Φωτάκη και γι' αυτήν τη νέα πολύτιμη προσφορά του προς τη γενέθλια γη. Το Ρέθυμνο αλλά και η Κρήτη γενικότερα, θα επιβραβεύσουν, να είναι βέβαιος, με ευγνωμοσύνη και αγάπη και αυτήν την όμορφη και ευγενική παρουσία του στα Κρητικά Γράμματα και την ιερή προσήλωσή του στις πατρογονικές αξίες και παραδόσεις, σε ό,τι όμορφο έχει την αναφορά του στις ρίζες αυτού του τόπου. Η πράξη του αυτή, να περισώσει ό,τι είναι δυνατόν να περισωθεί από αυτά που καθημερινά χάνονται και σβήνουν γύρω μας, είναι πράξη βαθιά εθνική, περήφανη, γεμάτη ανθρωπιά και μεγαλείο, ευγένεια και αγάπη προς τον άνθρωπο και την Κρήτη γενικότερα. Και πάλι τα θερμά μου συγχαρητήρια!