ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ
ΤΗΝ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Λαογραφικά του αγίου Βλασίου
(11 Φεβρουαρίου)
Συναξαριακά στοιχεία
Ο άγιος Βλάσιος, ο ιερομάρτυς (11 Φεβρ.),
επίσκοπος Σεβαστείας (εικ. 1), έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Λικινίου (308 -
323 μ.Χ.). Σπούδασε ιατρική την οποία και άσκησε στη συνέχεια, προσφέροντας τις
υπηρεσίες του χωρίς χρήματα, ως φιλανθρωπία, στους πάσχοντες συνανθρώπους του.
Εκτός από την ιατρική βοήθεια χορηγούσε δωρεάν στους ασθενείς του και τα
φάρμακα και τους έδινε και τα έξοδα νοσηλείας τους. Η Εκκλησία τον δέχθηκε στις
τάξεις του ιερού κλήρου και τον εξέλεξε επίσκοπο Σεβαστείας. κατά τον 4ο
αιώνα. Επί της βασιλείας του Λικινίου, ο έπαρχος Αγρικόλας τον συνέλαβε και τον
υπέβαλε σε φρικτά βασανιστήρια. Τέλος, βλέποντας
την πίστη, την υπομονή και την καρτερία του Αγίου, ο Αγρικόλας διέταξε να τον
θανατώσουν με αποκεφαλισμό το 316 μ.Χ..
Προστάτης της Υγείας
Θεωρείται θεράπων Άγιος των παθήσεων
του λαιμού και του λάρυγγα (αμυγδαλίτιδα, ξένα σώματα, διφθερίτιδα ή όποια άλλη
παρόμοια ασθένεια), καθώς και της ευλογιάς. Ως ιατρός των πρώτων, των παθήσεων,
δηλαδή, του λαιμού και του λάρυγγα ο άγιος Βλάσιος καθιερώθηκε ύστερα από τη
θαυματουργική επέμβασή του στη θεραπεία ενός μικρού παιδιού που στον λαιμό του
είχε καρφωθεί ένα ψαροκόκαλο και κινδύνευε άμεσα να πεθάνει από ασφυξία, αν δεν
επενέβαινε ο Άγιος θαυματουργικά. Στην υμνογραφία του αγίου (Μέγας Συναξαριστης,
τ. Β΄) γίνεται υπαινιγμός της θεραπείας του αυτής:
«Λαιμόν Βλάσιος ἐκκοπείς διά ξίφους
ἀλγοῦσι λαιμοῖς ρευμάτων εἴργει βλάβας».
Έκτοτε,
ο άγιος Βλάσιος καθιερώθηκε ως θεράπων Άγιος των παθήσεων τού λαιμού, τόσο στην
Ανατολή, στους Ορθοδόξους, όσο και στη Δύση, στους Ρωμαιοκαθολικούς.
Αγιογραφείται συχνά μέσα στον χώρο του ιερού βήματος των εκκλησιών, λόγω,
αφενός, της επισκοπικής του ιδιότητας και, αφετέρου, λόγω του ιαματικού του
χαρακτήρα σε ζώα και ανθρώπους, αλλά και, κυρίως, επειδή αναφέρεται στις
επικλήσεις της Προσκομιδής[1].
Η πρωιμότερη απεικόνιση του αγίου Βλασίου στην Κρήτη απαντά στον άγιο Ευτύχιο,
στο Χρωμοναστήρι Ρεθύμνου (11ος αι.).
Η ευλογία τού αγίου Βλασίου,
στις περιπτώσεις των παθήσεων του λαιμού,
παρέχεται διά δύο λαμπάδων, τις
οποίες κρατούν πάνω στον λαιμό τού ασθενούς, στο σχήμα Χ (χιαστί)- του σταυρού,
δηλαδή, του αγίου Ανδρέα - ενώ, ταυτόχρονα, λέγεται και η ευχή: «είθε ο
Κύριος να σε απαλλάξει από τον πονόλαιμον και από κάθε άλλο κακό»[2].
Προστάτης των ζώων και έφορος της ευφορίας της γης
Ο άγιος Βλάσιος, όταν ξέσπασε ο απηνής διωγμός τού Λικινίου (308-
323), αρχικά εγκατέλειψε τον επισκοπικό θρόνο και εγκαταστάθηκε στο όρος
Αργαίο, στην περιοχή της Καππαδοκίας, μέσα σε ένα σπήλαιο, ως ασκητής και
ερημίτης. Στο σπήλαιο, λοιπόν, αυτό άρχισαν να τον επισκέπτονται διάφορα ζώα,
που, όμως, ποτέ δεν τον πείραζαν και με τα οποία ο Άγιος είχε την ικανότητα να
έρχεται σε καθημερινή επαφή και επικοινωνία και, όταν αυτά ήταν άρρωστα, ύστερα
από προσευχή του στον Κύριο, και να τα θεραπεύει. Ζώντας όπως και ο προπτωτικός
άνθρωπος, ο άγιος Βλάσιος έφτασε σε μια τέτοια αγαπητική προς τα ζώα σχέση, που,
λέγεται ότι ήταν παρόμοια προς αυτήν του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, που όταν
και αυτός τα έβλεπε μπροστά του τους μιλούσε και τα «καλημέριζε». Τα άγρια ζώα
σκλαβώνονταν από την πραότητα και την ταπείνωση τού Αγίου, ημέρευαν και
μεταβάλλονταν σε υποζύγια και κατοικίδια ζώα ή, κατά τα λόγια του ιερού
Συναξαριστή: «τα άγρια των ζώων εξημερούμενα διά της ευλογίας του Αγίου
χειροήθη εφαίνοντο». Λέγεται, μάλιστα, ότι πολλές φορές αν δεν τα ευλογούσε
και τα χάιδευε με τα χέρια του δεν απομακρύνονταν από την σπηλιά του.
 |
| Ο άγιος Βλάσιος με τους φίλους του, τα ζώα |
Αυτός είναι ο λόγος που ο άγιος
Βλάσιος θεωρήθηκε διά των αιώνων θεράπων άγιος και των ζώων γενικά και μαζί με
τον άγιο Μόδεστο (16 Δεκ.), τον άγιο Μάμα, τον άγιο Μηνά (11 Νοεμβρ.) και τον
άγιο Φίλιππο (14 Νοεμβρ.) λατρεύεται από τους βοσκούς και ως ποιμενικός Άγιος,
που προστατεύει τα ποίμνια από τα άγρια σαρκοβόρα ζώα, το τσακάλι και
τον κατεξοχήν εχθρό τους, τον λύκο. Σε περιοχές, μάλιστα, αγροτικές- όπως η
Κρήτη και η Λακωνία- ο άγιος Βλάσιος, ως βουκόλος, με το μοσχαράκι στην
αγκαλιά- ένα σύμβολο που τονίζει αυτήν ακριβώς την προστασία του προς τα ζώα
και συνάδει με τις ασχολίες των κατοίκων αγροτικών περιοχών- καταλαμβάνει,
συχνά, θέση ιδιαίτερα τιμητική μέσα στο ιερό των εκκλησιών[3].
Ο άγιος Βλάσιος, κατεξοχήν, όπως
είδαμε, ποιμενικός άγιος, θεωρείται- από θετική παρετυμολογία του ονόματός του
(Βλάσιος> βλαστ-αίνω, βλάστηση)- και έφορος της ευφορίας της γης.
….. και άγιος τιμωρός
Ενώ, τέλος, κατά λαογραφική, και πάλι, παρετυμολογία του
ονόματός του, αρνητική, όμως,
τη φορά αυτήν (Βλάσιος< βλάπτει), ο λαός θεώρησε τον Άγιο
επίφοβο για τους εργαζόμενους την ημέρα της εορτής του, των οποίων, λέγει, για
τιμωρία, πνίγει τα ζώα και
γι’ αυτό έχει λάβει και το προσωνύμιο Μοσχαροπνίχτης,
ενώ, περαιτέρω, στην Κρήτη θεωρείται επίφοβος και για τις εγκύους γυναίκες που
δεν σέβονται τη μνήμη του[4],
και ιδιαίτερα στην επαρχία Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου, όπου οι έγκυες γυναίκες δεν
δούλευαν την ημέρα τής μνήμης του, αλλά ζύμωναν γλυκά και τα προσέφεραν σε
συγγενείς και φίλους.
Από αυτό, αλλά και λόγω τής
προαναφερθείσας σωτηριώδους επέμβασής του στον λαιμό του μικρού παιδιού, ο εν
λόγω Άγιος καταλέγεται και στους θεράποντες αγίους των παιδιών και των νηπίων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου