Νίκος Δερεδάκης * Τ ε τ ρ α κ α τ ο ι κ ί ε ς τ ω ν Β ο μ β ο π λ ή κ τ ω ν

Νίκος Δερεδάκης

και Μαθητές τής Ε2 τάξης τού 5^ου Δημοτικού Σχολείου Ρεθύμνου

Τ ε τ ρ α κ α τ ο ι κ ί ε ς

 τ ω ν   Β ο μ β ο π λ ή κ τ ω ν

Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό  Π ρ ό γ ρ α μ μ α

[Εκδόσεις Καλαϊτζάκης, Ρέθυμνο 2016, σχ. 8^ο (24 Χ 17), σσ. 110]

       ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ 

   www.ret-anadromes.blogspot.com

Το σχολείο και η κοινωνική πραγματικότητα δεν πρέπει να είναι δυο άσχετοι ή ενάντιοι μεταξύ τους κόσμοι, αλλά, αντίθετα, να αναπτύσσεται ανάμεσά τους μια ελκτική διαλεκτική σχέση^. η κοινωνική πραγματικότητα οφείλει να προβληματίζει το σχολείο  και το σχολείο να φωτίζει, δια μέσου των μαθητών του, την κοινωνική πραγματικότητα. Με τον τρόπο αυτόν αίρεται η στεγανοποίηση τού σχολείου και ξεπερνιέται σε σημαντικό βαθμό ο, αναπόφευκτα, συντηρητικός και στατικός του χαρακτήρας. 

Η προοπτική αυτή επιτυγχάνεται μέσα από διάφορες δραστηριότητες του σχολείου, όπως, για παράδειγμα, τις εργασίες που συντελούνται στα πλαίσια τού μαθήματος τής Ευέλικτης Ζώνης, της δημιουργίας από τους μαθητές περιοδικών και άλλων εντύπων και, γενικότερα, κάθε είδους δραστηριοτήτων που απευθύνονται προς το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Έτσι, το σχολείο με τις δραστηριότητές του αυτές ανοίγει διάπλατα τις πόρτες του στην κοινωνική πραγματικότητα με αποτελέσματα, σχεδόν πάντοτε, ευνοϊκά στην προσπάθειά του να επιτύχει την κοινωνική καλλιέργεια και την κανονική ψυχοπνευματική ανάπτυξη των μαθητών.

Από την αρχή της εφαρμογής τους τέτοια προγράμματα γοητεύουν ως ιδέα τους λειτουργούς τής εκπαίδευσης, αλλά, και, κυρίως, τους ίδιους τους μαθητές, οι οποίοι δεν αισθάνονται πλέον παθητικοί δέκτες εντολών και κατευθύνσεων, αλλά ως δραστήρια και ενεργά μέλη της μαθητικής κοινότητας, που τολμά και ανοίγεται επωφελώς στο κοινωνικό σύνολο που άμεσα τους περιβάλλει. Οι μαθητές απαλλαγμένοι από το άγχος τής βαθμολογίας και από τα στενά πλαίσια τής αίθουσας διδασκαλίας ανοίγουν τα φτερά τους σε νέους φωτεινούς ορίζοντες. Η δογματική μέθοδος διδασκαλίας αντικαθίσταται από τη μέθοδο τής εργασίας, μιας εργασίας πραγματικής, που βασίζεται σε ομαδικές μικροερευνητικές δραστηριότητες που υλοποιούνται έξω από το σχολείο και, κατά κανόνα, σε περιοχή που βρίσκεται στο κοντινό και γνωστό περιβάλλον των μαθητών. Στην περίπτωση αυτή, διδάσκοντες και διδασκόμενοι βγαίνουν έξω από το σχολικό περιβάλλον και έρχονται σε επαφή με το πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, εργασιακό, θρησκευτικό, πολιτιστικό και φυσικό γίγνεσθαι, στο οποίο ψάχνουν δημιουργικά, βρίσκουν στοιχεία χρήσιμα για το θέμα τους, τα ταξινομούν, και τα επεξεργάζονται κατάλληλα.

         Αυτό, ακριβώς, συνέβη,  και με τους μαθητές τής Ε2 τάξης τού 5^ου Δημοτικού Σχολείου Ρεθύμνου, κάτω από τη στιβαρή και υπεύθυνη καθοδήγηση τού δασκάλου τους κ. Νίκου Δερεδάκη, Συντονιστή τού όλου Προγράμματος. Η έρευνα των μαθητών στράφηκε, ειδικότερα, στις τετρακατοικίες των Βομβοπλήκτων τού Ρεθύμνου, οκτώ πετρόκτιστων οικοδομικών συγκροτημάτων, με τέσσερις κατοικίες το καθένα (συνολικά 32 σπίτια), που οικοδομήθηκαν κατά τα έτη 1948- 49 από το τότε Υπουργείο Ανοικοδόμησης και δόθηκαν σε πληγέντες από τους Γερμανικούς Βομβαρδισμούς τού 1941 Ρεθυμνιώτες.

          Την έκδοση χαιρετίζει η Αντιπεριφερειάρχης κ. Μ. Λιονή και προλογίζει ο Διευθυντής τού 5^ου Δημοτικού Σχολείου, εκλεκτός φίλος κ. Νικόλαος Ν. Φωτάκης. Η ανάπτυξη τού θέματος από τα παιδιά και τον δάσκαλό τους ακολουθεί τη φυσική ροή των γεγονότων, αρχίζοντας από τη Μάχη τής Κρήτης και τους βομβαρδισμούς τού κεντρικού, περί των Μητροπολιτικό Ναό και τη Μεγάλη Πόρτα τού Ρεθύμνου, τμήματος, το τμήμα, ακριβώς, που δέχθηκε το μεγαλύτερο μέρος των γερμανικών βομβών.

Εκεί, στη Μεγάλη Πόρτα, βρισκόταν και το μαγαζί μας από το έτος 1933, λαδάδικο σαν αυτά που πλούσια χαρακτήριζαν το παλιό, το προπολεμικό Ρέθυμνο, αλλά και το Ρέθυμνο των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Θυμάμαι, λοιπόν, παιδί, ακόμα, που ο πατέρας μου, αείμνηστος Ηλίας Μιχ. Παπαδάκης, μου διηγόταν το δράμα που αντίκρισε, επιστρέφοντας, μετά τους βομβαρδισμούς, στο Ρέθυμνο, από το χωριό του, τον Άρδακτο, της επαρχίας Αγίου Βασιλείου, που βρήκε το μαγαζί μας ισοπεδωμένο από τις ναζιστικές βόμβες και τα ερείπια κυριολεκτικά βουτηγμένα μέσα σε τόνους λάδι, που περιείχαν οι τέσσερις τεράστιες ντίνες- τουλάχιστον τεσσάρων μέτρων ύψος η κάθε μια- στο βάθος τού μαγαζιού μας.   

Και η ενδιαφέρουσα των παιδιών μελέτη συνεχίζεται με κεφάλαιο σχετικό με το Υπουργείο Ανοικοδόμησης, που λειτούργησε αμέσως μετά τη λήξη τού Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1945) για τις ανάγκες, ακριβώς, της ανοικοδόμησης των καταστραφέντων από τον πόλεμο οικισμών. Τελευταίος τού εν λόγω Υπουργείου υπουργός υπήρξε ο Ρεθυμνιώτης Εμμανουήλ Παπαδογιάννης, ο άλλως γνωστός και ως ο «Παππούς τής Αντίστασης», επί των ημερών τού οποίου έγινε η ανοικοδόμηση τού οικισμού των βομβοπλήκτων Ρεθύμνου.

 Ακολουθούν κεφάλαια στα οποία οι μαθητές και ο μέντοράς τους κ. Νίκος Δερεδάκης αναφέρονται σε όλη την κίνηση που δημιουργήθηκε (δημοσιογραφική, κοινωνική, πολιτική, γραφειοκρατική) κατά τη διαδικασία παροχής στους ιδιοκτήτες τους των τριάντα δύο, μόλις, κατοικιών τού οικισμού, ενώ, να σημειωθεί, οι ανάγκες τού Ρεθύμνου ήταν για, τουλάχιστον, εκατό σαράντα ιδιοκτήτες, που έπρεπε, με μέριμνα τού Δημοσίου, να στεγαστούν, γιατί ουσιαστικά είχαν μείνει άστεγοι.

Περιγράφονται, στη συνέχεια, οι κάτοικοι των Τετρακατοικιών και η μιζέρια- ως συνήθως συμβαίνει στις δημόσιες κατασκευές- των κτισμάτων, που ούτε επαρκούσαν, ούτε εξυπηρετούσαν τις βασικές ανάγκες των ενοίκων τους (έλλειψη νερού, ηλεκτροφωτισμού, στενότητα τού μοναδικού υπνοδωματίου, που κάποτε καλούνταν να στεγάσει οικογένεια με επτά παιδιά!). Όμως, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η κ. Ρούλα Καλούδη- Καλαϊτζάκη- εκ των συμπολιτών που έζησαν στον οικισμό και ευγενώς συνέδραμαν με συνέντευξή τους την προσπάθεια των παιδιών- οι ευωδιές πλημμύριζαν τα κηπάκια των οικιών τού οικισμού, που ήταν γεμάτα τριανταφυλλιές, γαρυφαλιές, φούλια, ζουμπούλια, γεράνια, φρέζες και ντάλιες και ξεχείλιζαν τη γειτονιά, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά, με χρώματα και αρώματα. Οι λοιποί κάτοικοι των τετρακατοικιών που παραχώρησαν στα παιδιά συνεντεύξεις γεμάτες παιδικές αναμνήσεις από τη ζωή και την ανθρώπινη σε αυτές παρουσία ήταν οι: Γιώργος Φρυγανάκης, Μανώλης Καρνιωτάκης, Μανώλης Παπιομύτογλου, Ιωάννης Γ. Παπαδογιωργάκης. Τα παιδιά, τέλος, έγραψαν και τα ίδια για τις τετρακατοικίες και τους δρόμους γύρω τους, ανέτρεξαν σε βιβλιογραφικές πηγές (βιβλία και εφημερίδες) και πήραν στοιχεία και πληροφορίες από τα Αρχεία τού Δήμου, της Πολεοδομίας και από προσωπικά φωτογραφικά αρχεία συμπολιτών.      

Επαινούμε τους μικρούς μαθητές και συγχαίρουμε και ευχαριστούμε τον Υπεύθυνο Δάσκαλο- Εμψυχωτή τού προγράμματος κ. Νίκο Δερεδάκη, που με όντως αξιοθαύμαστη προθυμία, ζήλο και μεράκι ανέλαβε το λεπτό και υπεύθυνο έργο τής καθοδήγησης και γόνιμης ανάπτυξης τής προσωπικότητας και της κοινωνικότητας των μαθητών του: Νικολέτας Μυγιάκη, Μαριλίνας Ξεκαλάκη, Ν. Ξυδάκη, Γ. Ομαλιανάκη, Οξούζογλου Κυριάκου, Μ. Πάγκαλου, Ειρ. Πεσδεμιώτη, Γ. Πλυμάκη, Μ. Σαλβαράκη, Στ. Σκέμπη, Π. Σταματίου, Μπρικένας Τσάλα, Αποστολίας Τσιμπούρη, Μαριελένας Τσίχλη, Ερκίνια Τσομπάι, Αναστ. Φανουργάκη, Μαν. Φασουλά, Χρ. Φουντουλάκη, Δήμ. Φουρφουλάκη, Νεκτ. Φραγκιαδάκη, Ντέα Χαμπίλη, Άρη Χατζηδάκη.