ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟ - «Ο ί κ ο ς Π α ι δ ε ί α ς» - (Γυμνάσιο Αρρένων)

ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟ      

               

                           «Ο  ί  κ  ο  ς   Π  α  ι  δ  ε  ί  α  ς»                                                                       (Γυμνάσιο Αρρένων)

 ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

              Στο α΄ τέταρτο τού 20^ου αιώνα στο Ρέθυμνο λειτουργούσαν  Δημοτικό, Γυμνάσιο και Ελληνικό Σχολείο. Τα σχολεία αυτά βρίσκονταν στο συγκρότημα των σχολείων που στεγαζόταν στα προαύλια τού Μητροπολιτικού Ναού και της αγίας Βαρβάρας. Από αυτά το Ελληνικό Σχολείο, με τρεις τάξεις- Ανώτερο και Κατώτερο Αλληλοδιδακτικό- λειτουργούσε στην αίθουσα τού «πρίγκιπα Γεωργίου» ή «Τριών Ιεραρχών», στον χώρο τής Μητροπόλεως. Το Παρθεναγωγείο, πάλι, λειτουργούσε, την περίοδο 1900-1927, στα οικήματα τής αγίας Βαρβάρας, όπου βρίσκεται σήμερα η Δημόσια Βιβλιοθήκη τού Ρεθύμνου, ενώ ακόμα παλιότερα, στο β΄ μισό τού 19^ου αιώνα (ίδρυση παρθεναγωγείου 1864), στεγαζόταν σε αίθουσες στη βορινή πλευρά τού Μητροπολιτικού ναού.

     Από το έτος 1917 γίνεται λόγος για αδιέξοδο στο οποίο είχαν περιέλθει τα εκπαιδευτικά ζητήματα τής πόλης, λόγω έλλειψης αιθουσών και διδακτηρίων. Η Κυβέρνηση τού Ελευθερίου Βενιζέλου είχε ορίσει υποχρεωτική την εκκένωση των διδακτηρίων κατά τον μήνα Σεπτέμβριο από τις οικογένειες των προσφύγων που διέμεναν σε αυτά, για να δοθούν κανονικά, από 1ης Οκτωβρίου, στους μαθητές τής πόλης. Η Γενική, επίσης, Διοίκηση Κρήτης είχε χορηγήσει για τον σκοπό αυτόν ποσό για την καθαριότητα και απολύμανση των επιταχθέντων διδακτηρίων, έτσι ώστε να δοθούν και πάλι με ασφάλεια στους μαθητές. Τον ίδιο καιρό, μετά από πρόταση τού Εποπτικού Συμβουλίου τού Νομού, αποφασίστηκε η ίδρυση και δύο ακόμα σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης (του Β΄ Αρρένων και του Β΄ Θηλέων) γεννάται, όμως, το ερώτημα πού και πώς θα λειτουργούσαν τα εν λόγω εκπαιδευτήρια[1].

      Κατά την χρονική περίοδο 1928-1933 το Γυμνάσιο Ρεθύμνης ήταν εξατάξιο. Ήταν ένα ψιλό διώροφο  κτίριο και βρισκόταν στην οδό Καστρινογιαννάκη, αριθμός 35. Κάθε όροφος είχε δύο  αίθουσες. Για χρόνια γυμνασιάρχης στο σχολείο αυτό ήταν ο λόγιος Μιχαήλ Πρεβελάκης.

    Η πρώτη τάξη αποτελώντας ένα μόνο μεγάλο τμήμα από 80 παιδιά, συγκεντρωνόταν στη γειτονική αίθουσα των Τριών Ιεραρχών- παλιότερα τής Αλληλοδιδακτικής Σχολής- που καταλάμβανε τη ΝΑ γωνία τού χώρου γύρω από τον ναό και είχε πλάι, στον βορινό της τοίχο, κατά σειρά τους τάφους των επισκόπων τής Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου. Στο βάθος τής αίθουσας ήταν συσσωρευμένα άχρηστα θρανία. Φιλόλογος στην τάξη αυτή ήταν ο Μιχαήλ Τρουλλινός .

Εικ. 1. To Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο
Ρεθύμνου- 1928 (παλιό Θηλέων-
σημερινό 3ο Λύκειο Ρεθύμνου )

    Μετά το πρώτο Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο (εικ. 1), στην πλατεία των Τεσσάρων Μαρτύρων που προηγήθηκε, τον Ιούνιο τού 1928 τίθεται ο θεμέλιος λίθος και για το Γυμνάσιο Αρρένων (εικ. 2), το σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης που συνεχίζει να λειτουργεί ανελλιπώς μέχρι και σήμερα. Για πολλά χρόνια, μιαν ολόκληρη 25ετία, αγωνίζονταν για τον σκοπό αυτόν ο Γυμνασιάρχης Μιχαήλ Πρεβελάκης, οι καθηγητές και άλλοι παράγοντες τού Ρεθύμνου[2]. Το όνειρο πραγματοποιήθηκε όταν Νομάρχης στο Ρέθυμνο έφτασε ο Ανδρέας Μάρκελλος. Ως πρόεδρος τού ταμείου Εφέδρων Πολεμιστών Νομού Ρεθύμνης, συμμερίστηκε από την αρχή τον πόθο όλης τής πόλης και του Νομού για την ανέγερση Γυμνασίου και με έξοδα τού Εφεδρικού Ταμείου- πάνω σε οικόπεδο 8000 τ.μ., που δώρισε ο Δήμος Ρεθύμνης- προχώρησε στην υλοποίηση τού στόχου αυτού, υπό της Εργολάβου Εταιρίας Δερμιτζάκη– Φωτιάδη[3].

Εικ. 2. Γυμνάσιο Αρρένων Ρεθύμνου
(Οίκος Παιδείας)

       Το Εφεδρικό Ταμείο κατέβαλλε 2.000.000 δραχμές για την τοιχοποιία και τη στέγαση τού διδακτηρίου, όταν, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Μ. Πρεβελάκης, «καιροί δυσήνεμοι και αντίξοοι τού Εφεδρικού Ταμείου τας πηγάς εξήρανον και τού έργου η συμπλήρωσις εν γε τω παρόντι αδύνατος απέβαινεν. Τότε αναλαμβάνει τον αγώνα η «Διδακτηριακή Επιτροπή» και εις νέαν αυτής προσπάθειαν προς αποπεράτωσιν τού έργου εύρεν πολλούς υποστηρικτάς^.. τον πρώην Γενικόν Διοικητήν Κρήτης κ. Γεώργιον Κατεχάκιν και μάλιστα τον νυν υπουργόν Γενικόν Διοικητήν Κρήτης κ. Νικόλαο Ασκούτσην»[4].

        Οι εν γένει προσπάθειες στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία, κι έτσι τα Χριστούγεννα τού 1931 το Γυμνάσιο Αρρένων, ο σημερινός «Οίκος Παιδείας», ήταν έτοιμο και μεταφέρθηκαν οι μαθητές στο νεόδμητο αυτό κτίριο.

        Τα εγκαίνιά του, ενώ επρόκειτο να γίνουν κατά τον εορτασμό τής Αρκαδικής Εθελοθυσίας τού 1931, έγιναν, τελικά- για τεχνικούς λόγους- στις 14-1-1932, με την παρουσία τού επισκόπου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και των λοιπών αρχών τής πόλης, όταν υπουργός Παιδείας ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου.

       Μίλησαν οι Πέτρος Μανουσάκης, δικηγόρος, Πρόεδρος τής «Διδακτηριακής Επιτροπής» και ο Γυμνασιάρχης Μιχαήλ Πρεβελάκης[5]. Η εν λόγω «Διδακτηριακή Επιτροπή» αποτελουμένη από αρκετά έγκριτα μέλη τής πόλης τού Ρεθύμνου (όπως οι: Μενέλαος Παπαδάκης, Τίτος Πετυχάκης, Μάνος Τσάκωνας, Σταμάτιος Ρολόγης, Νικόλαος Τρουλλινός, Εμμανουήλ Δερμιτζάκης, Χρυσούλα Αθανασιάδου) δραστηριοποιήθηκε δυναμικά για τη συγκέντρωση χρημάτων προς ανέγερση τού νέου γυμνασιακού μεγάρου.

       Το σχολείο υπήρξε, για την εποχή τού, πολύ σύγχρονο και η Ρεθεμνιώτικη κοινωνία ένιωθε ιδιαίτερα περήφανη γι’ αυτό. Ο Πρεβελάκης στον παραπάνω λόγο του «επί τοις εγκαινίοις τού νέου γυμνασιακού μεγάρου» το αποκαλεί «μέγα, θείον και πολυδαίδαλον έργον, που δεν έμελλε να λειτουργήση ως απλούν κλασσικόν Γυμνάσιον, αλλ’ ως Σχολή Μέσης Εκπαιδεύσεως, έχουσα μεν τας δύο πρώτας τάξεις κοινάς, από τής τρίτης δε εις δύο τμήματα χωριζομένη^. εις τετραετές κλασσικόν Γυμνάσιον και εις τετραετές πρακτικόν Λύκειον»[6]. Ήταν εφοδιασμένο με εποπτικά όργανα διδασκαλίας Φυσικής και Χημείας και για την πρακτική εφαρμογή τής θεωρητικής παράδοσης από έδρας. Επίσης, στον χώρο του, στη μεγάλη αίθουσα τού Γυμνασίου, δίνονταν ομιλίες από τους διανοούμενους Ρεθεμνιώτες τής εποχής αλλά και από τους καθηγητές τού σχολείου. Υπήρχε τότε- όπως παρατηρούμε και από τον γενικότερο οργασμό ανέγερσης παντοειδών σχολείων στην πόλη μας- μια άνθιση στην παιδεία, και όχι μόνο, στο Ρέθυμνο.

---

[1] Διά τα σχολεία, «Κρητική Επιθεώρησις», 1917 (Δυστυχώς, στη φωτοτυπία τού εν λόγω άρθρου, εκ παραδρομής, παραλείψαμε να σημειώσουμε την πλήρη ημερομηνία τού φύλλου τής εφημερίδας). 

[2] Κρητική Επιθεώρησις 23/7/1953 και «Τα εγκαίνια τού Γυμνασίου, Λόγος εκφωνηθείς υπό τού Γυμνασιάρχου κ. Μιχ. Πρεβελάκι», Κρητική Επιθκεώρησις 14-1-1932.

[3] «Τα εγκαίνια του Γυμνασίου μας», Κρητική Επιθεώρησις,3/6/1928.

[4] «Τα εγκαίνια τού Γυμνασίου, Λόγος εκφωνηθείς υπό τού Γυμνασιάρχου κ. Μιχ. Πρεβελάκι…», Κρητική Επιθκεώρησις 14-1-1932.

[5] «Τα εγκαίνια τού Γυμνασίου, Λόγος εκφωνηθείς υπό τού Γυμνασιάρχου κ. Μιχ. Πρεβελάκι…», Κρητική Επιθεώρησις 14-1-1932.

[6] «Τα εγκαίνια τού Γυμνασίου, Λόγος εκφωνηθείς υπό τού Γυμνασιάρχου κ. Μιχ. Πρεβελάκι…», Κρητική Επιθεώρησις 14-1-1932.