Τέσσερα Ημερολόγια τού 2016

Τέσσερα Ημερολόγια τού 2016

(Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου - Ι. Μητροπόλεως Αργολίδος, ενορίας Σπηλίου Ρεθύμνου και Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής «το Αρκάδι» )

               ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

         www.ret-anadromes.blogspot.com

Από τα πολλά ημερολόγια των οποίων, με την ανατολή τού Νέου Έτους 2016, γίναμε αποδέκτες, με το σημείωμά μας αυτό επιθυμούμε να  εστιάσουμε- σεβόμενοι και τον χώρο τής εφημερίδας που μας φιλοξενεί- σε τέσσερα μόνο^. και είναι, ίσως, η ποιότητά τους ή, κυρίως, η κεντρική θεματολογία τους, αυτό που μας συγκίνησε περισσότερο και μας ώθησε να εκφραστούμε πάνω σ’ αυτά. Ο λόγος για τρία εκκλησιαστικά ημερολόγια, που αφορούν τα δύο σε Μητροπόλεις- στην Ι. Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και στην Ι. Μητρόπολη Αργολίδος - και το ένα σε ενορία, στην ενορία Σπηλίου Ρεθύμνου, ενώ το τέταρτο αφορά σε Πολιτιστικό Σύλλογο, στον ιστορικό Σύλλογο Ρεθυμνίων Αττικής το «Αρκάδι».

                          *                  *                    *

Το πρώτο ημερολόγιο, αυτό τής Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, εκδίδεται, ως γνωστόν, ανά έτος με την πρόνοια τού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου και την επιμέλεια τού παν. Αρχιμ. Ρωμανού Αναστασιάδη και του κ. Εμμανουήλ Γοργοράπτη, θεολόγου, και τα έσοδά του, όπως σημειώνεται, διατίθενται υπέρ τού κοινωνικού και πνευματικού έργου τής Μητροπόλεώς μας.

Το εν λόγω ημερολόγιο αφιερώνεται στο μέγα γεγονός που η πόλη μας εορτάζει κατά το παρόν έτος, στην 150^η Επέτειο από την Αρκαδική Εθελοθυσία (1866- 2016). Όπως σημειώνει στο Προλόγισμά του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος «Το έτος αυτό για τη Μητρόπολή μας και τον Τόπο μας είναι έτος εποφειλομένης τιμής και μνήμης στο μεγάλο γεγονός που σημάδεψε την ιστορία μας, το γεγονός τού ολοκαυτώματος τής Ιεράς Μονής Αρκαδίου. Εκατόν πενήντα χρόνια συμπληρώνονται από το έτος 1866, κατά το οποίο η Ι. Μονή Αρκαδίου έγινε παγκόσμιο σύμβολο ελευθερίας…. Στη μεγάλη αυτήν επέτειο αφιερώνομε το εφετινό Ημερολόγιό μας, όπως αφιερώνομε και όλο το έτος, κατά το οποίο θα πραγματοποιηθούν πολλές εκδηλώσεις με αποκορύφωμα αυτές που θα γίνουν την 8^η Νοεμβρίου στην Ιερά Μονή Αρκαδίου με την υψηλή παρουσία τού Προέδρου τής Ελληνικής δημοκρατίας».

Πέραν της συνήθους ύλης, στις πρώτες σελίδες (1- 63) του ημερολογίου, παρατίθεται σχετικό προς το μοναστήρι θρύλος υλικό, όπως τρεις ιστορικές ομιλίες εξαιρετικού ενδιαφέροντος που εκφωνήθηκαν στο Αρκάδι, από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο (2013), τον Αρχιεπίσκοπο και Πρόεδρο τής Κυπριακής Δημοκρατίας Μακάριο (8/11/1966), κατά τον εορτασμό τής Εκατονταετηρίδος τού Ολοκαυτώματος και Αποσπάσματα από Ομιλία το Παντελή Πρεβελάκη, στο Ωδείο τής πόλης μας, στα πλαίσια τού ίδιου εορτασμού (1966).   

                                      *         *          *

Το δεύτερο ημερολόγιο μάς προσφέρθηκε ως ευλογία αγάπης για το Νέο Έτος από τον εκλεκτό φίλο, Μητροπολίτη Αργολίδος κ. Νεκτάριο (Αντωνόπουλο), τον Μητροπολίτη- ή, μάλλον, τον ηγούμενο, τότε, της Ι. Μονής Σαγματά, Βοιωτίας- που έκανε γνωστό, με δεκάδα όλη βιβλίων του, ανά το πανελλήνιο, τον άγιο Λουκά τον ιατρό, Αρχιεπίσκοπο Συμφερουπόλως.

Το ημερολόγιο 2016 τής Ι. Μητροπόλεως Αργολίδος αφιερώνεται στα Βυζαντινά Εκκλησιαστικά Μνημεία τής Ιεράς Μητροπόλεως Αργολίδος, ενώ διάσπαρτα, μέσα σε αυτό, παραθέτονται και πατερικά, κυρίως, κείμενα ορθοδόξου πνευματικής οικοδομής. Όπως σημειώνει στον Πρόλογό του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αργολίδος κ. Νεκτάριος, με βεβαιότητα μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο Χριστιανισμός στην Αργολίδα επικράτησε από πολύ ενωρίς, με το κήρυγμα, κιόλας, του πρωτοκορυφαίου των Αποστόλων Παύλου στη γειτονική Κόρινθο, δηλαδή από το 50- 60 μ.Χ., ενώ από τις αρχές του 5^ου αι. μαρτυρούνται και έχουν, μάλιστα, αποκαλυφθεί θαυμάσια δείγματα παλαιοχριστιανικών βασιλικών, όπως η περίφημη βασιλική τής Επιδαύρου (5^ου αι.), η αρχαιότερη τού ελληνικού χώρου. Σε αυτά τα χριστιανικά μνημεία που κατάφεραν να σταθούν όρθια επί αιώνες, αντιμετωπίζοντας τις καιρικές συνθήκες, τις καταστροφές των κατακτητών, αλλά και την αμάθεια των σύγχρονων… «ανακαινιστών», οι οποίοι δεν ένιωσαν τα λόγια τού Φώτη Κόντογλου πως «αυτά τα έργα δεν ξαναγίνονται και είναι στολίδια τού τόπου μας», αφιερώνεται το φετινό ημερολόγιο τής Μητροπόλεως Αργολίδος.

«Σκοπός μας είναι, σημειώνει, περαιτέρω, ο Σεβασμιώτατος, αφενός μεν να γνωρίσουμε τις ανεκτίμητες αυτές πνευματικές και πολιτιστικές παρακαταθήκες, τις οποίες οι πρόγονοί μας προστάτεψαν διά μέσου των αιώνων και αφετέρου να σταθούμε με σεβασμό και αγάπη μπροστά τους και να ανοίξουμε τα αυτιά τής ψυχής μας, για να ακούσουμε τη φωνή τους που ως σήμερα υψώνουν, ώστε ο καθένας μας από το μετερίζι του να συμβάλει στη διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξή τους, για να τα έχουν κληρονομιά και οι επερχόμενες γενεές».        

                    

                              *             *            *

Το τρίτο ημερολόγιο αφορά σε μιαν εκδοτική πρωτοβουλία τού αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβύτερου τού Οικουμενικού Θρόνου π. Ευαγγέλου Κοπανάκη, Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου τής Ι. Μητροπόλεως Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων και προϊσταμένου τού ιερού Μητροπολιτικού Ναού τού αγίου Παύλου, Σπηλίου, στου οποίου ενοριακού ναού την ιστορία είχε αφιερωθεί το περσινό ημερολόγιο.

Το Ημερολόγιο τού 2016 ο π. Ευάγγελος το αφιερώνει στον προκάτοχο τού σημερινού Μητροπολίτη κ. Ειρηναίου, μακαριστό Μητροπολίτη Ισίδωρο, έξοχο εκκλησιαστικό άνδρα, στον οποίο, εν πολλοίς, οφείλεται η ύπαρξη, σήμερα, ως τοπικής Εκκλησίας, της Ι. Μητροπόλεως Λάμπης, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει στον χαιρετισμό του, με τον οποίο και ευλογεί την εν λόγω εκδοτική προσπάθεια, ο Μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίος.

Την προσωπικότητα τού άνδρα παρουσιάζουν αφενός, εν συντόμω, ο κ. Νικόλαος Γ. Ξεξάκης, ομότιμος καθηγητής τής Θεολογικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών και αφετέρου ο π. Ευάγγελος Κοπανάκης αναλυτικά, αποκαλύπτοντας το πλήρες διαμέτρημα του χαρακτήρα του και παρουσιάζοντας εκτενώς το μέγα και πολυσχιδές έργο του^. την ανέγερση τού επιβλητικού επισκοπικού μεγάρου και του νέου Μητροπολιτικού Ναού τού αγίου Παύλου, του Γηροκομείου στην Ι. Μ. Πρέβελη (1959-64), του ταχύρρυθμου φροντιστηρίου Βυζαντινής Μουσικής (επίσης στην Ι. Μ. Πρέβελη), της Αγροτικής Μεταβατικής Οικοκυρικής Σχολής (1962- 1976), που, κατά τη διάρκεια τής λειτουργίας της, φιλοξένησε δεκάδες μαθητριών, του Οικοτροφείου Θηλέων και των αντίστοιχων συσσιτίων για τους μαθητές τού Γυμνασίου μέχρι το έτος 1966 και, επίσης, τής ουσιαστικής του συμβολής στην ίδρυση τού Γυμνασίου Σπηλίου (1963), αλλά και στη στελέχωση των ενοριών τής Μητροπόλεώς του με ικανούς και επίλεκτους κληρικούς.

                                   *              *               *

Και πώς θα μπορούσε, βέβαια, και το τέταρτο από τα παρουσιαζόμενα με το σημείωμά μας αυτό Ημερολόγια, αυτό τού ιστορικού Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής «το Αρκάδι», να μην ήταν, ειδικά φέτος, όπως και τής Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, αφιερωμένο στο συνονόματό του ιστορικό Μοναστήρι τού Αρκαδιού και στα 150 χρόνια από το Ολοκαύτωμα του (1866- 2016). Στην πραγματικότητα η έκδοση αυτή αφορά σε ένα μοναδικό Επετειακό Λεύκωμα [Αθήνα 2016, σχ. 8^ο (24 Χ 17), σελ. 104], που εκδόθηκε με την επιμέλεια τού ακάματου φίλου Προέδρου τού Συλλόγου, δικηγόρου κ. Γεωργίου Ν. Βλατάκη.

Μετά τον χαιρετισμό τού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου, με τον οποίο από καρδιάς συγχαίρει και επαινεί τον Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο και όλα τα μέλη τού Συλλόγου των αποδήμων Ρεθυμνίων τής Αττικής για την ωραία αυτήν επετειακή έκδοσή τους και για τις λοιπές δραστηριότητες που ετοιμάζουν για το έτος 2016, ακολουθεί το Προλογικό Σημείωμα τού Προέδρου κ. Βλατάκη.

Όπως σημειώνει ο κ. Βλατάκης, το επετειακό αυτό λεύκωμα είναι μια πρωτότυπη ιδέα Τιμής και Μνήμης στους ήρωες τού Αρκαδιού. Αναφέρεται, στη συνέχεια, με συγκίνηση στην πρωτότυπη τού Συλλόγου ιδέα να ζητήσει- και να γίνει το αίτημά του αποδεκτό- από δώδεκα γνωστούς των γραμμάτων, της πολιτικής και των τεχνών Ρεθεμνιώτες να φωτογραφηθούν με την αυθεντική κρητική φορεσιά και να διακοσμήσουν, αντίστοιχα, τους δώδεκα μήνες τού ενιαυτού.

Κατά τα λοιπά, σε αυτό το ημερολόγιο –λεύκωμα εμπεριέχονται εξαιρετικά σπουδαία κεφάλαια, εν πολλοίς άγνωστα, της ιστορίας τού Αρκαδιού και των ηγουμένων τής Μονής από κτίσεώς της μέχρι σήμερα. Στη συνέχεια, βήμα προς βήμα, ακολουθεί το Χρονολόγιο τής Μεγάλης Κρητικής Επανάστασης (1866- 69) μέχρι και το Ολοκαύτωμα, αλλά και όλων των Κρητικών Επαναστάσεων από το 1821 και μετά, που δίνουν μιαν ολοκληρωμένη ιστορική εικόνα όλων όσων διαδραματίστηκαν πριν και μετά τη μεγάλη Αρκαδική εποποιία, που ξεκόλλησε το σταματημένο για αιώνες και σκουριασμένο ρολόι τής ιστορίας.  Όλα αυτά συνοδεύονται από ποιήματα, θαυμάσιες φωτογραφίες τής Ι. Μονής και τού Μουσείου αυτής, καθώς και από κάποιες φανταστικές τής Μονής απεικονίσεις και γκραβούρες.

Συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τους παραπάνω εκκλησιαστικούς, και όχι μόνο, φορείς, που καταφέρνουν πάντα με τις ωραίες δημιουργίες τους να μεταγγίζουν από τον ζήλο και τον προσωπικό ενθουσιασμό τους πνοή, οράματα και πλούσιες καταθέσεις ψυχής στον γενέθλιο τόπο που με τόση αφοσίωση και ευσυνειδησία όλοι τους υπηρετούν.

  

"Ευγνωμοσύνης Κανίσκιον"

"Ευγνωμοσύνης  Κανίσκιον"

Χαριστήριος Τόμος- Χρονικό τής Επίσκεψης της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος τού Οικουμενικού Πατριάρχου, κ.κ. Βαρθολομαίου, στην Ι. Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, στις 2 και 3 Σεπτεμβρίου τού 2012

 

  ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

  www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Μέγα γεγονός για την Εκκλησία των Ρεθυμνίων αποτελεί η επίσημη Επίσκεψη τής Αυτού θειοτάτης Παναγιότητος, τού Οικουμενικού Πατριάρχη, κ.κ. Βαρθολομαίου, κατά τη 2^α και 3^η Σεπτεμβρίου 2012. Η Εκκλησία τής Κρήτης διακρατεί το ιστορικό προνόμιο να ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και η επίσκεψη σε αυτήν τού Οικουμενικού Πατριάρχη αποτελεί,

οπωσδήποτε, γεγονός μέγα και ενισχύει τους ακατάλυτους δεσμούς που τη συνδέουν με τη Μητέρα Αγία τού Χριστού Μεγάλη Εκκλησία. Δεσμούς που, όπως σημειώνει ο Επίσκοπός μας, κ. Ευγένιος, λειτουργούν αμφίδρομα και αλληλεπιδραστκά. Έτσι και στην παρούσα περίπτωση, χρέος ιερό και απόδοση οφειλόμενης τιμής και ευχαριστίας για την Πατριαρχική Επίσκεψη οδήγησε την τοπική μας Εκκλησία στην απόφασή της για την έκδοση τού παρουσιαζόμενου Αναμνηστικού Λευκώματος, «λήθης αντίδοτον», για όσα μεγάλα και υψηλά η τοπική μας Εκκλησία έζησε τις ημέρες εκείνες, αλλά και για να πληροφορηθούν οι νεότεροι τη στοργή την οποία το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο και ο Οικουμενικός Πατριάρχης πατρικά και μόνιμα επιδαψιλεύουν προς την τοπική μας Εκκλησία.

Και πρώτα- πρώτα, πρωτότυπος και εξαιρετικά εντυπωσιακός ο τίτλος τού λευκώματος ^. «Ευγνωμοσύνης Κανίσκιον». Η λέξη «κανίσκιον», υποκοριστικό τής ομηρικής λέξης «κάνεον», σημαίνει το προσφερόμενον ως «αναθηματικόν δώρον», ενώ στη γλώσσα τού λαού μας η λέξη αυτή διασώζεται μέχρι σήμερα και χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στη γαμήλια χαρά, καθώς συγγενείς και φίλοι, κινούμενοι από μιαν ισχυρή και άγια παράδοση προσφέρουν το «κανίσκι» τους, το καλάθι των δωρημάτων τους, στην καλή απαρχή μιας νέας οικογένειας. Μετά από όλα αυτά τα εύστοχα ερμηνεύματα τής λέξης από το «Ειδικόν», εν είδει Προλόγου, «Σημείωμα» τού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας, αντιλαμβανόμαστε, ασφαλώς, όλοι μας τη μεταφορική τού τίτλου σημασία στην εν λόγω έκδοση, που αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, το καλάθι, το «Ευγνωμοσύνης κανίσκιον», αντιδώρημα πενιχρό στην αγάπη τού Πατριάρχη μας για όλα όσα μεγάλα και σπουδαία προσέφερε κατά το ιστορικό εκείνο διήμερο με τη σεπτή παρουσία του και τον πνευματικό επιστηριγμό και εναγκαλισμό του και την ελπίδα και την εμπιστοσύνη στη χάρη τού Θεού, με τα οποία παιδαγώγησε, με τον δικό του τρόπο, την Εκκλησία των Ρεθυμνίων.

Στον παρουσιαζόμενο τόμο όλα τοποθετούνται με απόλυτη τάξη και ημερολογιακή σειρά, ώστε να αποτελεί ένα θαυμάσιο Χρονικό των ημερών εκείνων: Η Επιστολή τού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου, προκειμένου να τύχει τής Πατριαρχικής ευχής και ευλογίας, και να προβεί στην έκδοση τού παρόντος αναμνηστικού αφιερωτικού τόμου και η απάντηση τού Πατριάρχη διά τής οποίας το αίτημα γίνεται αποδεκτό και ευλογείται. Η Πρόσκληση την οποίαν ευσεβώς υπέβαλαν στον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας, συνοδευόμενος από τους βουλευτές τού νομού κ. Εμμανουήλ Όθωνα (Υφυπουργό, τότε, Προστασίας τού Πολίτου) και Όλγα Κεφαλογιάννη, την Αντιπεριφερειάρχη κ. Μαρία Λιονή και τον Δήμαρχο κ. Γεώργιο Μαρινάκη, καθώς και η αποδοχή αυτής από τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Το Πρόγραμμα τής Επισκέψεως και ένα Σύντομο Χρονικό αυτής, είναι όλα τοποθετημένα και αφηγούνται τα γεγονότα των ημερών με απόλυτη χρονολογική σειρά και τάξη.

Το αναλυτικό, τώρα, πρόγραμμα τής Επίσκεψης άρχεται από την πλατεία τού Αγνώστου Στρατιώτη τής πόλεώς μας, κατά την επίσημη υποδοχή, με την προσφώνηση τού Οικοδεσπότου τής πόλεως, Δημάρχου κ. Γεωργίου Μαρινάκη, ο οποίος και αναλαμβάνει το χρέος, τώρα, στην αρχή, κιόλας, της επισκέψεως τού Υψηλού Επισκέπτη να τον ενημερώσει γύρω από την ιστορία του τόπου που Τον υποδέχεται, με καταφανή έμφαση τού λόγου του στην Κρητική Αναγέννηση, του 16^ου αι., και ειδική αναφορά στους Γ. Χορτάτση, Μαρίνο Τζάνε Μπουνιαλή, Ακαδημία των Vivi και Φραντσέσκο Μπαρότση, αλλά και στους νεότερους, μέχρι και τον Π. Πρεβελάκη. Αναφέρθηκε, επίσης, και στο κοινωνικό και ανθρωπιστικό έργο που πλουσίως επιτελείται στον τόπο αυτόν (όπως το Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, τον Σύλλογο Αγάπη, το Φιλόπτωχο Ταμείο, το Κοινωνικό Παντοπωλείο κ.λπ.). Στο τέλος τού λόγου του ο κ. Δήμαρχος θα απευθύνει, εκ μέρους όλων των Ρεθυμνίων, το «Ως ευ παρέστητε» στον Υψηλό του Επισκέπτη, στην Αυτού θειοτάτη Παναγιότητα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη.

Στην απάντησή του ο Πατριάρχης αφορμώμενος από τον χώρο υποδοχής, την πλατεία Αγνώστου Στρατιώτου, θα υπενθυμίσει τους διαχρονικούς αγώνες τής Κρήτης υπέρ τής Ελευθερίας και την στερράν αγάπη και αφοσίωση των Κρητών στην Μητέρα Εκκλησία τής Κωνσταντινουπόλεως.

Στον Μητροπολιτικό Ναό των Εισοδίων τής Θεοτόκου, στη συνέχεια, στην ομιλία του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος θα αναφερθεί στους στενούς δεσμούς που συνέχουν τον Οικουμενικό Θρόνο με την Ι. Μητρόπολή μας και στους Ρεθυμνίους που διακρίθηκαν ανά τους αιώνες στα Γράμματα και τις Τέχνες. Θα κάνει, επίσης, ειδικήν αναφορά στη λειτουργία τού Κέντρου Ορθοδόξου Πολιτισμού, «Πατριάρχης

Βαρθολομαίος ο Α΄», της Μητροπόλεώς μας, όπου, με σύγχρονα εποπτικά μέσα, θα προβάλλεται, στο εξής, στους «εκ πάσης τής γης» επισκέπτες τού τόπου μας, αλλά και στους μαθητές και φοιτητές μας, ο πολιτισμός και η παράδοση, τα μνημεία και η αγιολογία τού τόπου αυτού, καθώς και τής Ορθοδόξου Κατηχητικής Σχολής, που δημιουργήθηκε στον ίδιο αυτόν πολυχώρο, για την κάλυψη ποιμαντορικών αναγκών και τη γνωριμία με τη διδασκαλία, την ιστορία και πνευματικότητα τής Ορθοδοξίας, αλλά και για την Ιερά κατήχηση και προετοιμασία όσων θέλουν να λάβουν το άγιο Βάπτισμα και να γίνουν μέλη τής Εκκλησίας.

Στην απάντησή του η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Πατριάρχης, θα ευχαριστήσει για τη συγκινητική υποδοχή που μόλις πριν από λίγο του επεφυλάχθη στην πλατεία τού Αγνώστου Στρατιώτη, πράγμα που τον κάνει να αναλογιστεί την τεράστια σημασία που έχει η Εκκλησία μας και τον ρόλο που αυτή μπορεί να διαδραματίσει στη ζωή τού λαού μας, ειδικά κατά τη σημερινή δυσχερή συγκυρία. Και στο σημείο αυτό προχωρεί σε εκτενή αναφορά στην κρίση τής Οικονομίας που είχε, ήδη, τότε (2012), ενσκήψει δυναμικά στην ελληνική κοινωνία και για την οποία ο Οικουμενικός Πατριάρχης δίνει σπουδαίες συμβουλές αντιμετώπισής της διά της πίστης και προσήλωσης νου και καρδίας εις Χριστόν, αφού διά τον Χριστόν ουδέν αδιέξοδο, ουδεμία κρίση, ουδεμία δυστυχία υπάρχουν και όχι διά τού εγωισμού και τής απελπισίας. Ο Κύριος, λέγει, επιτρέπει τη δυστυχία, τον πόνο, τις θλίψεις, την πενία την πείνα, μόνο για να μας βοηθήσει να επιστρέψουμε σε Αυτόν και να τον αναζητήσουμε. Καταλήγοντας πως εάν η κρίση αυτή μάς βοηθήσει να πλησιάσουμε τον Θεό, να πλησιάσουμε τον συνάνθρωπό μας και να βοηθήσουμε ο έχων τον μη έχοντα, τότε θα είναι η σωτηρία όλων μας.

Ακολούθησαν. στη συνέχεια, τα εγκαίνια τής αίθουσας τού «Κέντρου Ορθοδόξου Πολιτισμού» και τα θυρανοίξια τού παρεκκλησίου τού αγίου αποστόλου Τίτου και πάντων των Ρεθυμνίων αγίων, του Επισκοπικού Οίκου, από τον Οικουμενικό Πατριάρχη και Τρισάγιο στον τάφο τού αοιδίμου Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κυρού Τίτου, στον λόφο τού Τιμίου Σταυρού. Κατά την πρόποσή του στο παρατεθέν αμέσως μετά, από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, επίσημο δείπνο, ο Παναγιώτατος εξέφρασε δημοσίως την πατριαρχικήν αυτού ευαρέσκειαν και τα ειλικρινή αυτού συγχαρητήρια για το λαμπρό ποιμαντορικόν έργο που επιτελείται στην Ι. Μητρόπολή μας, ειδικότερα δε, εν προκειμένω, και για τη θαυμάσια προετοιμασία όλων των σχετικών με την επίσκεψή Του, που μαρτυρεί, ακριβώς, την προσκόλληση τής Εκκλησίας των Ρεθυμνίων προς την Μητέρα Εκκλησία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Κατά τη δεύτερη ημέρα (3^η Σεπτεμβρίου) της επισήμου επισκέψεως τής Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητας στην Ι. Μητρόπολή μας, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στην Ι. Μονή τής Αγίας Ειρήνης, η αναστήλωση τής οποίας υπήρξε ένα θαυμαστό γεγονός, που προκάλεσε τη βράβευσή της με το ετήσιο ευρωπαϊκό βραβείο διατήρησης και ανακαίνισης αρχιτεκτονικών μνημείων Europa Nostra, στις 2/4/1995.  Εδώ, στην ομιλία του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Ευγένιος αναφέρθηκε στη μεγάλη προσφορά τής εν λόγω Μονής στον τόπο μας και στους ανθρώπους του, αλλά και στην Εκκλησία τής Κρήτης γενικότερα, με τη λειτουργία- παράλληλα προς τον κύριο σκοπό της- στους χώρους της Ιεροδιδασκαλείου, ως και διά τής οικονομικής. γενικότερα, συμβολής της στην ίδρυση των εκπαιδευτηρίων τού Ρεθύμνου, εκποιώντας μέγα μέρος τής περιουσίας της και δωρίζοντας στα σχολεία τού Ρεθύμνου το ήμισυ των εσόδων της. Στην Αγία Ειρήνη ο Παναγιώτατος τέλεσε Τρισάγιο στον τάφο τού αοιδίμου Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κυρού Θεοδώρου, καθώς και τα εγκαίνια των εργαστηρίων Αγιογραφίας, Υφαντουργίας και Ιεροραπτικής τής Ι. Μονής.

Η Οσιοτάτη Ηγουμένη, Θέκλη, στην προσφώνησή της, υπενθύμισε στον Παναγιώτατο την προηγούμενη επίσκεψή του στην Ι. Μονή, στις 24/11/1992, ότε και τότε ο μακαριστός Γέρων και προστάτης τους, ο περισπούδαστος τής Ρεθύμνης λόγιος Αρχιερεύς κυρός Θεόδωρος,  είχε οδηγήσει τα βήματά Του σε αυτό το ίδιο Μοναστήρι.

Ακολουθεί επιστροφή στο Ρέθυμνο και επίσκεψη τού Πατριάρχη στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, όπου η Αντιπεριφερειάρχης, κ. Μαρία Λιονή, στην προσφώνησή της, τον  υποδέχεται ως μιαν πεφωτισμένη προσωπικότητα με ήθος και παρρησία λόγου, γνωστή για τις ανθρωπιστικές και οικολογικές της ευαισθησίες, ως τον πνευματικόν Ηγέτη ενός υπερεθνικού και διαχρονικού θεσμού, αυτόν τού Οικουμενικού Θρόνου.

Στην αντιφώνησή του ο Παναγιώτατος υπογράμμισε ότι ο εκάστοτε Πατριάρχης είναι ένα

σύμβολο, η συνισταμένη όλων των προσπαθειών και δραστηριοτήτων τού Οικουμενικού Θρόνου  και αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα τής διεύρυνσης τής Αγίας και Ι. Συνόδου τού Πατριαρχείου, σε κάθε συνοδική περίοδο - εκτός των άλλων αρχιερέων από όλα τα μέρη τού κόσμου- και με ένα αδελφό Ιεράρχη από τη Κρήτη, τονίζοντας ότι το Πατριαρχείο γνησίως και ειλικρινώς αγαπά την Κρήτη και τους Κρητικούς και διακαώς επιθυμεί όλοι μαζί να πορευόμεθα στον δόμο των πεπρωμένων  τής φυλής και του γένους μας, κάτω, πάντοτε, από τις στοργικές πτέρυγες τής Μητρός Εκκλησίας, του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Καθ’ οδόν, στη συνέχεια, προς το «Σπίτι τού Πολιτισμού», για την εκδήλωση τού Δήμου Ρεθύμνου προς τιμήν Του, ο Παναγιώτατος διήλθε, εν μέσω θερμών εκδηλώσεων τού λαού τού Ρεθύμνου, από τον ι. ναό τής Κυρίας των Αγγέλων και το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνου, ενώ με την ίδια ευκαιρία, ο Παναγιώτατος προσέφερε και φάρμακα στο Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

 Στη μακροσκελή ομιλία του, στη συνέχεια, στο «Σπίτι τού Πολιτισμού», ο κ. Δήμαρχος θα κάνει εκτενέστατη αναφορά τόσο στην ευρύτητα των σπουδών τού Παναγιωτάτου όσο και στο μεγαλόπνοο ποιμαντικό, ανά τον κόσμο, έργο του, με κυρίαρχα θέματα έναν ουσιαστικό Διαθρησκειακό Διάλογο για την παγκόσμια Ειρήνη και το Περιβάλλον, του «Πράσινου»- όπως χαρακτηριστικά τον αποκάλεσε- «Πατριάρχη». Η αναφορά αυτή τού κ. Δημάρχου στις περιβαλλοντικές ευαισθησίες τού Οικουμενικού μας Πατριάρχη, θα τον ωθήσει να επισημάνει, στη συνέχεια, και τον αντίστοιχο βαθμό με τον οποίο και ο Δήμος τής πόλης μας συμμερίζεται και ασπάζεται τις απόψεις του για το περιβάλλον, πράγμα που αποτυπώνεται, βασικά, στο επίπεδο καθαριότητας που παρατηρείται στον Δήμο Ρεθύμνου.

Στην αντιφώνησή του η Αυτού θειοτάτη Παναγιότης θα αναφερθεί στη μακραίωνα παράδοση και στον ανεξάντλητο, όπως τον αποκάλεσε, πολιτισμό τού Ρεθύμνου, που συνεχίζεται ακαταπόνητος και στις μέρες μας. Ένας πολιτισμός που τον τραγούδησαν οι ποιητές και τον απεικόνισαν οι ζωγράφοι, ένας πολιτισμός που δεν πρόδωσε ποτέ την ιδιομορφία και ιδιοπροσωπία του, ενδίδων σε αλλότριους κυριάρχους και εξέφρασε τη χαρά του, διότι, όντας και ο ίδιος επίτιμος Δημότης Ρεθύμνου, βλέπει την εμφανή σε κάθε επισκέπτη εξέλιξη και πρόοδο τής πόλης.

Στα εγκαίνια τής Α΄ Έκθεσης Αγιογραφίας που ακολούθησαν στον ίδιο πολυχώρο, στο «Σπίτι τού Πολιτισμού», ο Παναγιώτατος εξέφρασε τη χαρά του, διότι μεταξύ των αγιογράφων θαυμάζουμε και έργα αρκετών κληρικών τής Μητροπόλεώς μας και συνεχάρη προς τούτο τον αδελφόν Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιο, που ενθαρρύνει τέτοιες ευγενικές προσπάθειες και πρωτοβουλίες.

Οδεύων, στη συνέχεια, προς την Ι. Μονή τού Σωτήρος, Κουμπέ, η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης θα κάνει σύντομη στάση στον τάφο τού αοιδίμου Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κυρού Ανθίμου, παρά τον ι. ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, και θα τελέσει τρισάγιο επ’ αυτού.

Στην Ι. Μονή τού Σωτήρος, στην ομιλία του, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος θα επισημάνει, χαρακτηριστικά, ότι αισθάνεται μέσα του, μυστικά, την ευχή τού νεοτέρου κτήτορός της, Αγιορείτου Γέροντος Νέστορος Βασσάλου, αλλά και αυτήν τού μακαριστού προκατόχου του, Μητροπολίτη Τίτου- που η ψυχή του εδώ μέσα εύρισκε την ανάπαυσιν- να περιίπτανται και να περισκέπουν μεταμορφωτικά και ανακαινιστικά την Ι. Μονή ως εν άλλο θαβώρειον φως.        

  Στην προσφώνησή της η οσιοτάτη μοναχή Πανσέμνη, Ηγουμένη τής Μονής, σημείωσε με πόση χαρά και ευφροσύνη υποδέχονται τη φωτοφόρο αυτήν ημέρα τον Πατριάρχη οι ψυχές τού ιδρυτού και κτήτορος Γέροντος Νέστορος Βασσάλου και του μακαριστού Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κυρού Τίτου.

Ο Παναγιώτατος, στη συνέχεια, εγκαινίασε την αναδιαμορφωθείσα, στους χώρους τής Μονής, Αίθουσα προς τιμήν και μνήμην τού αοιδίμου Μητροπολίτη κυρού Τίτου Συλλιγαρδάκη.

Μέσω των ενοριών  Άδελε, Πηγής και Κυριάννας ο Πατριάρχης, σύμφωνα με το Πρόγραμμα, θα φθάσει, στη συνέχεια, στην Ι. Μονή Αρκαδίου. Εδώ, στο μνημείο αυτό τής πνευματικής ελευθερίας, της ειρήνης και του πολιτισμού, στην ομιλία του, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος θα αναφερθεί στη λαμπρά τής μονής Ιστορία και στον χαρακτηρισμό της, από παλιά, με την τιμητική αξία τού πατριαρχικού Σταυροπηγίου για την οποία η Μονή σήμερα μεγάλως σεμνύνεται και εγκαυχάται.

Ακολούθησαν η προσφώνηση, κατά τη δοξολογία, του μακαριστού, σήμερα, αρχιμ. του Οικουμενικού Θρόνου Ανθίμου, Ηγουμένου τής Ι. Μονής, τα εγκαίνια από τον Παναγιώτατο των ανακαινισθεισών αιθουσών τού Μουσείου με τα κειμήλια που διασώθηκαν από τον ορυμαγδό και την αντάρα των εχθρικών επελάσεων και διασώζουν σήμερα την ιστορική και ένδοξη τής Ι. Μονής πορεία. Και τέλος, η προσφώνηση προς την Αυτού θειοτάτη Παναγιότητα, του Προέδρου τού ιστορικού Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής «το Αρκάδι», κ. Γεωργίου Βλατάκη, με την οποία τού ανακοινώθηκε η απόφαση τού Συλλόγου να τον ανακηρύξει σε επίτιμο Πρόεδρό του, στον ιερό αυτόν της, ομώνυμης προς τον ιστορικό Σύλλογο τής Αθήνας, Μονής χώρο.

Στην ομιλία του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Ευγένιος, κατά το αποχαιρετιστήριο, προς τιμήν τής Αυτού θειοτάτης Παναγιότητος τού Οικουμενικού Πατριάρχου, γεύμα, στην Ι. Μονή Αρκαδίου, θα διακηρύξει, για μιαν ακόμη φορά, το αναπόσπαστο τής Ι. Μητροπόλεώς μας από τον Οικουμενικό Θρόνο, στον οποίο, και στον Προκαθήμενο τού Οποίου, έχει την κανονική της αναφορά, και θα ζητήσει, στη συνέχεια, τις προσευχές τής Μητρός Εκκλησίας για την Ι. Μητρόπολή μας και τον ευγενή λαό της και θα ευχαριστήσει για τη θερμή ανταπόκριση τού Πατριάρχη στην ταπεινή πρόσκληση τού Ιδίου, των αρχών και των πιστών τής Μητροπόλεώς μας.     

Τελευταία, μετά το ιστορικό Αρκάδι, επίσκεψη τού Παναγιωτάτου υπήρξε η Ι. Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή τού Αγίου Γεωργίου Αρσανίου, όπου, πλέον του Ηγουμένου και των μοναχών, εκεί παραβρέθηκαν και υποδέχθηκαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη ο Πρόεδρος και μέλη τού Συλλόγου Κωφών και Βαρηκόων τού νομού Ρεθύμνου, στον ι. Ναό τού Προστάτη τους, του Αγίου Μάρκου τού Κωφού, στον αύλειο της εν λόγω Ι. Μονής χώρο.

Ακροτελεύτια, στο παρουσιαζόμενο Χρονικό τής επισκέψεως τής Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου, παρατίθενται ποικίλα αποσπάσματα τού έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου, δηλούντα την απήχηση που είχε στον τόπο μας η πατριαρχική επίσκεψη, καθώς και η ευγνώμων ευχαριστία τού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας κ. Ευγενίου προς όλους, ανεξαιρέτως, όσοι συνέβαλαν, εργάσθηκαν και συνεργάσθηκαν προκειμένου να επιτευχθεί το θαυμάσιο αυτό αποτέλεσμα και για την υποδοχή που επεφύλαξαν στον Πατριάρχη τού Γένους. Ευχαριστεί από καρδιάς τις μοναχικές Αδελφότητες, τον Κλήρο, τους Άρχοντες και τον ευγενή λαό τής Μητροπόλεώς μας, τη λυχνία τής οποίας- όπως διατράνωσε και στον Πατριάρχη- ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κρατεί άσβεστη με τη δύναμη που του δίνει σε τούτο ο Θεός, ανανεώνοντας καθημερινά το έλαιόν της από την αγάπη τού πληρώματος τής Εκκλησίας των Ρεθυμνίων.

Και στο σημείο αυτό, συνοπτικά θεωρούντες τον παρουσιαζόμενο Χαριστήριο, στην Αυτού Θειοτάτη Παναγιότητα, τον Πατριάρχη, κ.κ. Βαρθολομαίο, Τόμο, έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:

α) Εντυπωσιάζει η λεπτομέρεια τής παραθέσεως σε αυτόν όλου αυτού τού πλήθους των Προγραμμάτων και Τυπικών Διατάξεων- μεθ’ όλης τής τυπικής τους τάξης - Δοξολογίας, Εγκαινίων και Θυρανοιξίων και μάλιστα τής Α΄ Εκθέσεως Αγιογραφίας τής Ι. Μητροπόλεώς μας, που τότε καθιερώθηκε ως θεσμός που συνεχίζεται κανονικά μέχρι σήμερα και τα Εγκαίνια τής οποίας πραγματοποίησε, το πρώτον, η Αυτού θειοτάτη Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης, κ.κ. Βαρθολομαίος.

β) Εντυπωσιάζει ο πλούτος των παρεχομένων πληροφοριών μέσα από τους προσεγμένους επίσημους λόγους, τόσο για τον τόπο και την Ι. Μητρόπολή μας, όσο και για την πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα τής εποχής, την οποία ο εν λόγω χαριστήριος τόμος- Χρονικό αποτυπώνει καταλεπτώς. Για παράδειγμα η Οικονομική Κρίση που είχεν ήδη ενσκήψει, τον καιρό εκείνο, αποτελεί συχνή αναφορά στους λόγους πολλών ομιλητών, οι δε συμβουλές που ο Πατριάρχης έδωσε για την αντιμετώπισή της χαρακτηρίζονται από σοφία λόγου και πλούτον θεολογικό.   

γ) Εντυπωσιάζει, επίσης, ο τέλειος χειρισμός και απόλυτος σεβασμός τής Ελληνικής Γλώσσας σε όλες γενικά τις ομιλίες, προσφωνήσεις και αντιφωνήσεις, χαιρετισμούς και προπόσεις που αποτυπώθηκαν στο πολυτονικό σύστημα και σε όλες τις διαβαθμίσεις τού γραπτού λόγου από την απλή λόγια Δημοτική των Αρχόντων μέχρι και την αρχαιοπρεπέστατη, που συχνά άπτεται τα όρια της αρχαίας ελληνικής, γλώσσα τού Πατριάρχη. Σε όλες καλοδουλεμένος, τορνευμένος και ιδιαίτερα προσεγμένος, με βαθιά γνώση και ευαισθησία ο «Έλλην λόγος», που φανερώνει μιαν ηθική στάση, μιαν εσώτατη διάθεση αρετής, κοσμιότητας και ευπρέπειας, πράγμα, συχνά, παντελώς, άγνωστο στη σημερινή στείρα και γλωσσικά αλλοτριωμένη εποχή μας.

δ) Θαυμάζουμε, τέλος, στον παρουσιαζόμενο Χαριστήριο Τόμο- Χρονικό το πλουσιότατο φωτογραφικό υλικό, που πλαισιώνει τους επίσημους λόγους και ξεναγεί τον Αναγνώστη βήμα προς βήμα, προκειμένου εκ του σύνεγγυς να παρακολουθήσει και αυτός την εν λόγω θρησκευτική, πνευματική, πολιτιστική και ιστορική Επίσκεψη στον τόπο μας και την Ι. Μητρόπολή μας της Σεπτής Κορυφής τής Ορθοδοξίας, της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος τού Οικουμενικού Πατριάρχου, κ.κ. Βαρθολομαίου, κατά τη 2^α και 3^η Σεπτεμβρίου τού 2012.                                                                    

 Σας ευχαριστώ!!  

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ "ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ΚΑΝΙΣΚΙΟΝ"

ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΘΕΟΦΑNIΩΝ- ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΌ ΤΟΥ ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΥΣ

ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΘΕΟΦΑNIΩΝ-

 ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΌ ΤΟΥ ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΥΣ

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

www.ret-anadromes.blogspot.com

Με την ευκαιρία των ημερών τούτων συνηθίζω να κάνω μια χρήσιμη αναδρομή σε έθιμα τού ελληνικού μας λαού που πλέκονται στενά με τις γιορτινές ετούτες ημέρες, τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνια. Θα ήθελα, με τον τρόπο αυτό, να βρεθούμε πιο κοντά στις ρίζες τής φυλής μας, στα ιερά εκείνα νάματα που εξέθρεψαν και μεγάλωσαν το δέντρο τού ελληνισμού, στο διάβα των αιώνων. Θα ήθελα, λοιπόν, για φέτος, να αναφερθώ σε κάποια έθιμα των Ελληνικών Θεοφανίων.

Τα Θεοφάνια λέγονται και η δωδέκατη νύχτα, γιατί είναι η τελευταία τού δωδεκαήμερου των Χριστουγέννων. Τότε είναι που εμφανίζονται οι γνωστοί μας κωμικοτραγικοί καλικάντζαροι, που ξεκίνησαν από τον άλλο κόσμο, για να περιπαίξουν και να πειράξουν τους ανθρώπους και τα υπάρχοντά τους. Όλο τον χρόνο βρίσκονται στον Κάτω Κόσμο, κοντά στο Μεγάλο Δέντρο, που ο κορμός του κρατάει στιβαρά τη γη. Έγνοια τους, όμως, παντού και παντοτινή είναι η ζημιά. Έτσι και εκεί κάτω δεν κάθονται ήσυχοι ούτε στιγμή, αλλά συνεχώς πριονίζουν τον κορμό τού μεγάλου δέντρου, μήπως κατορθώσουν τελικά και τον κόψουν και γκρεμίσουν τη γη. Να, όμως, που μόλις ζυγώνουν στον σκοπό τους έρχεται το άγιο δωδεκαήμερο και ανεβαίνουν επάνω, για να τα κάμουν και δω όλα άνω κάτω.

Σε όλη τη διάρκεια τής Δωδέκατης Νύχτας, που σε μας τους ανθρώπους συμβαίνει να αρχίζει μια μέρα πιο πριν, δηλαδή τότε που ξημερώνει η παραμονή των Φώτων, οι καλικάντζαροι οργιάζουν έξω στο ύπαιθρο και στις εξοχές, στα σταυροδρόμια, στ’ αλώνια, στους ερημικούς μύλους, στις ξεμοναχιασμένες καλύβες, στα σοκάκια τού χωριού, στις στέγες των σπιτιών. Γλέντησαν όλες τις μέρες τού Δωδεκαήμερου και τα έκαμαν όλα γης μαδιάμ^. χάλασαν αργαλειούς, ανακάτεψαν τα νήματα και τα κουβάρια, ξαχαρβάλωσαν νερόμυλους, έκαναν άνω- κάτω τις αποθήκες των σπιτιών, έπνιξαν οικιακά ζώα, έπιασαν τέλος τον ανύποπτο νυχτερινό διαβάτη, που τέτοια νύχτα τόλμησε και ξεμύτισε από το σπίτι του και τη φωτιά τού τζακιού του- που τόσο πολύ τα σιχαμερά αυτά καλικαντζαράκια τη φοβούνται- και τον πετούσαν πάνω κάτω και τον έβαζαν δια της βίας να συμμετέχει στον οργιαστικό κυκλικό χορό τους, μέχρι που ο άτυχος νυχτερινός διαβάτης έπεφτε κάτω κυριολεκτικά ξερός από το ζόρισμα που έπαιρνε από τον χορό τους αυτόν. 

 

Για τούτο ο φρόνιμος άνθρωπος κάθεται μέσα στο σπίτι του κλειδομανταλωμένος και δε βγαίνει έξω, ούτε που ξεμυτίζει καν, έστω και από περιέργεια, επειδή άκουσε, τάχατες, κάποιο θόρυβο πάνω στην καμινάδα ή στα κεραμίδια, ούτε, ακόμα, και αν ακούει να τον φωνάζουνε με το ίδιο το όνομά του. Αν τώρα χρειαστεί να βγει έξω από το σπίτι για λίγο, να πάει να πάρει κάτι αναγκαίο, τότε ο φρόνιμος και συνετός δεν ξεμυτίζει από την πόρτα του, αν πρώτα δεν πάρει από το τζάκι του έναν δαυλό αναμμένο να τον κρατεί στο χέρι του. Γιατί οι σιχαμεροί καλικάντζαροι, που όλα τα αποτολμούν και τα σκαρώνουν στους ανθρώπους και στις περιουσίες τους,  αυτό μόνο δεν ημπορούν να το αντέξουν!… Μπροστά στη φωτιά μένουν ανήμποροι να κάνουν το παραμικρό. Η φωτιά «το ιερόν πυρ το  τους δαίμονας κατακαίον» είναι ο μεγαλύτερος εχθρός τους, που με τίποτα δεν μπορούν να τον παλαίψουν και να τον νικήσουν. Κάποτε, πολύ παλιά, μερικοί πρόγονοί τους το τόλμησαν και, έκτοτε, το μάθημα που πήραν ήταν τόσο δυνατό που μέχρι σήμερα δεν μπόρεσαν να το ξεπεράσουν. Η φωτιά που μαζί της πήγαν να τα βάλουν τους άφησε κολοβούς και αιώνια αναπήρους. Και από τότε δεν παύουν να διηγούνται στους απογόνους τους τι φοβερό πράγμα είναι η φωτιά!…Ακόμα και μόνο το όνομα της να ακουστεί το βάζουν στα πόδια κι εξαφανίζονται!… Ο φρόνιμος, λοιπόν, άνθρωπος σαν δει τον εαυτό του κυκλωμένο από καλικαντζάρους δεν έχει να κάνει τίποτα άλλο από τού να φωνάξει με όλη τη δύναμή του το λυτρωτικό λόγο που θα τον αφήσει ελεύθερο από την επικίνδυνα ενοχλητική παρουσία τους^. «Τρεχάτε χωριανοί! Και ξύλα κούτσουρα, δαυλιά αναμμένα!». Έτσι, λοιπόν, και μόνη η απειλή τής φωτιάς μπορεί να διώξει μακριά τους ενοχλητικούς και απρόσκλητους καλικαντζάρους.

Σε παράδοση για τους καλικαντζάρους- που διασώζει ο Νικόλαος Πολίτης από την Κρήτη («Οι Καρκαντζόλοι»)- πιστεύεται ότι όσα παιδιά πιάνονται τού Βαγγελισμού και γεννιούνται τα Χριστούγεννα (όπως δηλαδή ο Χριστός) γένονται καρκαντζόλοι. Βγαίνουν τη νύχτα απ’ την κούνια τους και τα σπάργανά τους και τρέχουν στους δρόμους και πειράζουν όσους διαβάτες απανταίνουν. Και προτού να κράξει ο πετεινός γυρίζουν στα σπίτια τους» (Οι Παραδόσεις τού Ελληνικού Λαού).

Τι κρίμα που εμείς οι νεοέλληνες όλο και περισσότερο χάνουμε τις παραδόσεις μας, αυτόν τον πολύτιμο λαογραφικό μας θησαυρό. Ο ρυθμός τής νέας ζωής με τις απεριόριστες ευκολίες και τις ταχύτητες τής μηχανής και της αναμετάδοσης των πληροφοριών και των γεγονότων, με τις μετακινήσεις των πληθυσμών, το ανακάτωμα των κοινωνιών και τα εύκολα ταξίδια σε όλα τα μήκη κα τα πλάτη τού πλανήτη, ολοένα αλλάζει και αφανίζει αυτήν την παραδοσιακή σταθερότητα. Eυτυχώς, όμως, που υπάρχει η νοσταλγία, αυτή η πανανθρώπινη "δυνατή" αδυναμία, που ξαναφέρνει τους απομακρυσμένους στα πρώτα βήματα τής παιδικής τους ζωής και της ανάμνησης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1)      Δημ. Σ. Λουκάτου, Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία, Ιωάννινα 1966.

2)      Κ. Ρωμαίου, Κοντά στις ρίζες, Αθήνα 1980².

3)    Νικολάου Πολίτη, Οι Παραδόσεις τού ελληνικού λαού, 1965.

4)      Στιλπ. Π. Κυριακίδου, Ελληνική Λαογραφία, Αθήνα 1965.

5)   Σχετικά λήμματα από τις εγκυκλοπαίδειες: «Μπριτάνικα», «Πυρσός», «Δομή». 

ΕΥΧΕΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ - ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

«Μέγα ἐστίν τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον...» (α΄ Τιμ. 3, 16). «Ὁ Λόγος Σάρξ ἐγένετο, ἵνα ἡ Σάρξ γένηται Λόγος» (Ιω. α΄, 14), λυτρώσαι και «απαλλάξαι ὅσους φόβῳ θανάτου διά παντός τοῦ ζεῖν ἔνοχοι ἦσαν δουλείας» (Εβρ. β΄,15).

Η γέννηση τού Χριστού ας είναι το προμήνυμα για μια χρονιά διαφορετική, πιο όμορφη, με λιγότερα προβλήματα και περισσότερες φωτεινές εικόνες χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας.

    

                           ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

                    www.ret-anadromes.blogspot.com

                                   ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ