 |
Εικόνα Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων, αγιογραφηθείσα από τον
Ηγούμενο της Ι.Μ Ασωμάτων Γαβριήλ Πάγκαλο (1904).
200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ
ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ 4ΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ
ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ:
ΜΑΡΤΥΣ
ΧΡΙΣΤΟΥ Ἤ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΣ;
Τὸ θέμα τῆς 4ης κάρας
ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
www.ret-anadromes.blogspot.com
-
2ο-
1.
H άποψη τού
Καθηγητή Ν. Τωμαδάκη
Παρόμοια προβληματίζει και χρήζει
περαιτέρω ελέγχου η ερμηνεία που δίνει ο αείμνηστος Καθηγητής Νικόλαος
Τωμαδάκης στο θέμα τής ατυχούς πληροφορίας του Pashley «για τ
ρ ε ι ς Νεομάρτυρες Κουρμούληδες». Ο
Τωμαδάκης σε παλαιότερη μελέτη του[1] ουδόλως αρνείται ούτε παρερμηνεύει την τετράδα
των Αγίων Νεομαρτύρων, αλλά αναφέρεται σαφώς και κανονικά σε τέσσερις
Νεομάρτυρες, στα ονόματα αυτών, στο μαρτύριό τους, στις τιμές που ταχέως τούς
αποδόθηκαν από τους πιστούς και στις ακολουθίες που συντάχθηκαν για τον
εορτασμό της μνήμης τους.
Όμως, στην εν λόγω νεότερη μελέτη του[2], αναφερόμενος στη συγκεκριμένη προβληματική
και ανιστόρητη πληροφόρηση του Pashley, «φαίνεται» να υπεραμύνεται αυτού- ως όντος, λέγει, εγγυτέρου προς τα
γεγονότα του 1824- αλλά και της ατυχούς πληροφορίας του για τρεις νεομάρτυρες
Κουρμούληδες, δίδοντας την προβληματική ερμηνεία: «ότι οι Νεομάρτυρες εις
την μαρτυρίαν του Πάσλευ είναι τρεις, διότι ο νεώτατος ηκολούθησε την τύχην των
άλλων, χωρίς ν’ αντισταθή εις τους Τούρκους»[3]. Δεν αρνείται,
δηλαδή, ο Τωμαδάκης ότι οι μάρτυρες ήταν τέσσερις, αλλά απλά αφήνει να εννοηθεί
ότι ο Pashley σημειώνει
μόνο τρεις, επειδή ο τέταρτος,
ο νεότατος όλων, δεν αντιστάθηκε στους Τούρκους κι έτσι «απώλεσε» τον
φωτοστέφανο της αγιότητος. Οπότε, κατά τη μαρτυρία μεν του Pashley οι μάρτυρες ήταν τρεις, ενώ κατά την
ερμηνεία που δίνει ο Τωμαδάκης ήταν τέσσερις εκ των οποίων ο ένας
«εξέπεσεν»- ως μη αντισταθείς στους Τούρκους και μη ομολογήσας- και γι’ αυτό ο Pashley μαρτυρεί μόνο τους τρεις! Σχολιάζοντας,
πάντως, κατά τον τρόπο αυτόν, την κακή και ανιστόρητη πληροφόρηση του Pashley ο Τωμαδάκης, οπωσδήποτε- καίτοι μη αρνούμενος
την τετράδα και αγιότητα πάντων των Αγίων- δημιουργεί νέα σύγχυση και
προβληματισμό ως προς την αγιότητα του 4ου Μάρτυρος.
2. Σειρά αντιφάσεων και ασαφειών Pashley- Τωμαδάκη
Στο σημείο, όμως, αυτό παρατηρείται
περαιτέρω σύγχυση στο εξεταζόμενο θέμα τόσον από τον Pashley, όσο και από τον Τωμαδάκη. Πρώτον, γιατί, όπως δηλώσαμε, είναι προφανές
ότι με τη «συγκεκριμένη» άποψη του Τωμαδάκη στο άρθρο του αυτό[4]
χωρίς να αρνείται τον τέταρτο μάρτυρα τίθεται θέμα αγιότητας αυτού. Στο
κείμενο, πάλι, του Pashley- στην «αξιοπιστία»
του οποίου ερείδεται ο Τωμαδάκης- παρατηρείται μεγάλη ασάφεια και αοριστολογία,
συνάπτοντας ο περιηγητής κρίσεις όλως αντιφατικές και αλληλοσυγκρουόμενες
μεταξύ τους, που αποκλείουν η μια την άλλη.
Αρχικά, δηλαδή, ως έχουμε, ήδη,
επισημάνει, ο Pashley αναφέρεται σε τρεις μάρτυρες,
ενώ, στη συνέχεια, σημειώνει ότι ο επίσκοπος Ρεθύμνης- που μετέβη επί τόπου τη
νύκτα εκείνη του μαρτυρίου και τις επόμενες δύο ημέρες- έβλεπε ένα φως να εκπέμπεται από τα σώματα των δ ύ ο μόνο
μαρτύρων, «οι οποίοι με ζήλον ένθερμον και ιερόν είχαν δώσει την καλήν
ομολογίαν και κερδίσει το στέμμα του μαρτυρίου». Όμως, ο ίδιος ο Pashley, αμέσως παραπάνω, έχει, ήδη,
μετ’ εμφάσεως επισημάνει ότι και ο τρίτος νεομάρτυς καίτοι ήταν «σταθερός»
στην πίστη του και στην απόφασή του να μαρτυρήσει (though
firm of purpose, η χαρακτηριστική φράση του Pashley), όμως απλά
εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας του, προς στιγμήν, κλονίστηκε και στάθηκε
ανίκανος να δώσει την δέουσαν απάντηση στον Τούρκο αξιωματικό (was
unable to make any answer), οπότε, «ανηρπάγη και αυτός από τους στρατιώτας και την επομένην στιγμήν το
σώμα του, ομοίως, ήταν ένας ακέφαλος αιματωμένος κορμός»[5].
Θεολογικά, λοιπόν, η πίστη και του τρίτου νεομάρτυρος (σύμφωνα,
έστω, με τον λανθασμένο αριθμό μαρτύρων που έδωσαν στον Pashley) είναι δεδομένη και δεν
αμφισβητείται. ήταν, όπως και ο ίδιος ο Pashley παρατηρεί, «σταθερή» και
βεβαία, απλά κλονίστηκε προς στιγμήν, πράγμα όλως φυσικό και ανθρώπινο,
δεδομένης, μάλιστα, και της τελευταίας θέσης του στη σειρά του μαρτυρίου, οπότε
του έλαχε να δει μπροστά του, με τα μάτια του, τους αγαπημένους του εξαδέλφους
να καρατομούνται αγρίως. Η καρδιά του όμως και η συνείδησή του είχαν ήδη- σύμφωνα
με τον ίδιο τον Pashley- αρθρώσει
λόγο «σταθερό» και τούτο ο δήμιος το είχε αντιληφθεί και γι’ αυτό κι εκείνος
αμέσως «ανηρπάγη», όπως και οι δύο άλλοι, και αποκεφαλίστηκε.
Όμως, έπεται και συνέχεια στα
λεγόμενα του Pashley, καθόσον για άλλη μια φορά
αναιρεί εαυτόν, καταθέτοντας διαμετρικά αντίθετες και επαμφοτερίζουσες απόψεις.
Έτσι, αμέσως παρακάτω παραθέτει άποψη που αποτελεί βεβαία μαρτυρία και
τεκμήριον αγιότητας και του… «τρίτου» νεομάρτυρος, όταν σημειώνει ότι τα
ενδύματα και των τ ρ ι ώ ν μαρτύρων μετά τον μαρτυρικό θάνατό τους θαυματουργούσαν.
Μεταφέρω τα ίδια του τα λόγια: «τα αιματοβαμμένα ενδύματα και των τ ρ ι ώ ν
δυστυχών εσχίσθησαν και διεμοιράσθησαν. Μικρόν τεμάχιον από αυτά εάν εκαίετο
εις δωμάτιον ασθενούς είχεν ως αποτέλεσμα την αποκατάστασιν της υγείας του»[6]. Άρα, τα ενδύματα και των τ ρ
ι ώ ν μαρτύρων θαυματουργούσαν (!) και όμως ο επίσκοπος- όπως σημειώνει
αμέσως παραπάνω ο ίδιος ο Pashley «αναιρών
εαυτόν»- έβλεπε
ένα φως να εκπέμπεται από τα σώματα των δ ύ ο μόνο μαρτύρων, «οι οποίοι με ζήλον
ένθερμον και άγιον είχαν κερδίσει το στεφάνι του μαρτυρίου»[7].
[1] Τωμαδάκης
Νικόλαος Β., «Περί
της επισκοπής Λάμπης και των επισκόπων αυτής», Επιστημονική Επετηρίς της
Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. στ΄, Εν Αθήναις 1955-56,
353.
[2] Τωμαδάκης, Νικόλαος
Β. 1980: «Κρήτες Νεομάρτυρες», στο Δ΄ Μέρος (Επίμετρον), Προμηθεύς ο Πυρφόρος , τεύχ. 22, Αθήνα, 326.
[5] He was seized. by the
attendants, and, the next moment, his body likewise was a headless bleeding
trunk» (Pashley Robert, Travels in Crete, τ. 1, London 1837, 108).
[ [6]The blood-stained clothes of all the three unfortunates were cut off, and distributed a very small portion of any part of them, if burnt in a sick chamber, used to effect the invalid's immediate restoration to health (Pashley, Robert 1837: ό.π.).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου