ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΘΕΟΔ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ * * * Τ Ο Λ Ι Β Α Ν Ι

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΘΕΟΔ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ

Τ Ο   Λ Ι Β Α Ν Ι

[Εκδόσεις «Σαΐτης», Ρέθυμνο 2019, σχ. 8^ο (24X16), σσ. 128]

       ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

  http://ret-anadromes.blogspot.com/

    Ο Νικόλαος Θεοδ. Αποστολάκης, απόφοιτος της περίφημης Πατμιάδας Εκκλησιαστικής του Γένους Σχολής, έχει άμεση σχέση με το λ ι β ά ν ι, ως έμπορος, για πολλά χρόνια, εκκλησιαστικών ειδών στην πόλη μας, στα οποία, φυσικά, κεντρική θέση κατέχει και το ταπεινό και ευωδιαστό λιβάνι, το τόσον απαραίτητο στις διάφορες λατρευτικές της Εκκλησίας μας πράξεις. Έτσι, και κατόπιν δικής μας προτροπής- όπως ο ίδιος στον Πρόλογο του παρουσιαζόμενου βιβλίου του ευγενικά σημειώνει- ανέλαβε να ερευνήσει και μελετήσει και το δεύτερο αυτό κύριο αντικείμενο της επαγγελματικής ενασχόλησής του και να το εκδώσει και σε βιβλίο, μετά το «κερί», το οποίο αποτέλεσε το θέμα της πρώτης ερευνητικής του προσπάθειας, που γνώρισε το φως της δημοσιόητας πριν από δεκαπέντε, περίπου, χρόνια (2004).

     Στην παρουσιαζόμενη δεύτερη αυτήν μελέτη του για το λιβάνι ο κ.  Αποστολάκης καταγράφει- με όσα στοιχεία μπόρεσε προς τούτο να περισυλλέξει- την προέλευση, κατασκευή, χρήση και, ακόμα, τη θεολογική και λαογραφική σημασία του λιβανιού. Αποτέλεσμα του μόχθου του το παρόν βιβλίο, με το οποίο ο αναγνώστης μπορεί, ειδικότερα, να έχει πρόσβαση σε πλήθος πληροφορίες, που φορούν αποκλειστικά και μόνο στο λιβάνι^.

· από πότε, δηλαδή, ο άνθρωπος άρχισε να κατασκευάζει το λιβάνι,

·  τους ποικίλους τρόπους και τα υλικά κατασκευής του και τις πολυάριθμες ποικιλίες που υπάρχουν (όπως, δάκρυ, αρσενικόν, βασιλική, μελιτζουβί κ.λπ.),

· τις χρήσεις του λιβανιού και των θυμιαμάτων, γενικότερα, και σε άλλες, επί πλέον, εφαρμογές, τόσο στην έξω από τον ελληνισμό αρχαιότητα όσο και στην αρχαιοελληνική τελετουργία, κατά τα χρόνια της Μινωικής εποχής, της Μυθολογίας και της ελληνικής αρχαιότητας (Μαντεία, Σίβυλλες κ.λπ.),

· μελετά, επί πλέον, ο συγγραφέας τη χρήση του λιβανιού τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη, επίσης στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και στα συναξάρια των Αγίων. Εδώ, προς απόδειξη των αναφορών που εντόπισε χρησιμοποιεί ευρέως παλαιο- και νέο-διαθηκικά αποσπάσματα, όλα στο πρωτότυπο, τιμώντας, έτσι, τον έλληνα λόγο, αλλά και με τη σχετική μετάφρασή τους από κάτω, διευκολύνοντας σημαντικά τον αμύητο στον αρχαιοελληνικό λόγο αναγνώστη του.   

· τέλος, εξετάζεται λεπτομερώς η κάθε πτυχή της χρησιμοποίησης του λιβανιού στα πλαίσια τού ορθοδόξου θρησκευτικού βίου και της λατρείας τού Θεού και μελετάται ιδιαίτερα ο συμβολισμός τού θυμιάματος στον ναό, που και σήμερα συνεχίζει να παραμένει το ίδιο σημαντικός και σπουδαίος, όπως και στους παλαιότερους χρόνους.

     Η μελέτη τού κ. Αποστολάκη ολοκληρώνεται με την παράθεση πλείστων όσων στοιχείων και αναφορών για τη χρήση του λιβανιού και σε ποικίλες άλλες εφαρμογές έξω από τον εκκλησιαστικό χώρο, όπως:

1) στη Λαογραφία (ξεματιάσματα κ.λπ.) και στη Λαϊκή Ιατρική (όπου το λιβάνι χρησιμοποιούνταν ως αντισηπτικό, ηρεμιστικό, πηκτικό και αντιγηραντικό). Επ’ αυτής της τελευταίας, της Λαϊκής Ιατρικής, παρατίθενται και διάφορες ενδιαφέρουσες πρακτικές συνταγές από το περίφημο «Κρητικόν Ιατροσόφιον» του 19^ου αιώνα. Και:

2) στον καθημερινό λόγο και στη Λογοτεχνία. Στο πρώτο από τα δύο αυτά τελευταία κεφάλαια αφθονεί, φυσικά, το λαογραφικό στοιχείο. Εδώ ο συγγραφέας  παραθέτει θαυμάσιες ιστορίες και ό,τι άλλο εκλεκτό έχει να παρουσιάσει η Κρητική λαϊκή μούσα για το λιβάνι, όπως παροιμίες και, κυρίως, δεκάδες δίστιχα (μαντινάδες), αλλά και αποσπάσματα ριζίτικων και Κρητικών δημοτικών τραγουδιών. Στα κεφάλαια, πάλι, που αφορούν στον καθημερινό λόγο και στη Λογοτεχνία ο συγγραφέας αναφέρεται σε παροιμιακές φράσεις σχετικές με το λιβάνι και σε πλήθος αποσπασμάτων από μεγάλους Έλληνες λογίους και διανοούμενους (Παπαδιαμάντη, Πορφύρα κ.ά.)

     Η εικονογραφία του βιβλίου είναι απόλυτα σύμμετρη και εναρμονισμένη προς αυτό και συμπληρώνει αποτελεσματικά τις παρεχόμενες γνώσεις, όπως τη βιοτεχνική κατασκευή του λιβανιού, φωτογραφίες ειδών λιβανιού και θυμιατών εκκλησιαστικής και οικιακής χρήσης από την αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα. Η Βιβλιογραφία, πάλι, στην ελληνική γλώσσα φαίνεται εξαντλητική, ενώ επιμελώς ανατρέχει και σε πλήθος διαδικτυακών πηγών, εφημερίδων, εγκυκλοπαιδειών και περιοδικών.

    «Οσμήν ευωδίας πνευματικής» εκπέμπει και ο μεστός και περιεκτικός Πρόλογος του Σεβ. Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου, που τιμά και κοσμεί διά της παρουσίας του το παρουσιαζόμενο βιβλίο.

 Από όλα αυτά εξάγεται, νομίζω, αβίαστα το συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια δουλειά ευσυνείδητη, πλήρη και εμπεριστατωμένη. Ως τέτοια η εργασία του εκλεκτού φίλου Ν. Αποστολάκη είναι άξια πολλών συγχαρητηρίων και θερμών ευχαριστιών και δικαιούται μια θέση στη σχετική παγκόσμια και ελληνική  βιβλιογραφία, στην οποία βιβλία του είδους, με μοναδικό θέμα, όπως εδώ, το λιβάνι, δεν πρέπει να αφθονούν. Καλά έκανε, λοιπόν, ο κ. Αποστολάκης και καταχώρησε το βιβλίο του στον διεθνή κατάλογο ISBN, ώστε να είναι δυνατή η πρόσβαση σε αυτό αναγνωστών όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από τον λοιπό κόσμο, γενικότερα.