ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ * * * * Ε Π Ι Φ Α Ν Ε Ι Σ Κ Ρ Η Τ Ε Σ * * * Α Ν Α Τ Ο Υ Σ Α Ι Ω Ν Ε Σ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ

Ε Π Ι Φ Α Ν Ε Ι Σ   Κ Ρ Η Τ Ε Σ

                       Α Ν Α  Τ Ο Υ Σ  Α Ι Ω Ν Ε Σ 

[Γ.ΔΕΤΟΡΑΚΗΣ ΑΕΒΕ, Ηράκλειο 2019, σχ. 4^ο (30Χ21), τόμ. Α΄, σελ. 430- τόμ. Β΄ 424]            

 

  ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

      http://ret-anadromes.blogspot.com

    Ακάματος εργάτης του λόγου και της ιστορικής μας κληρονομιάς είναι ο γνωστός Ηρακλειώτης συγγραφέας και ερευνητής της κρητικής Ιστορίας, κ. Γεώργιος Ι. Παναγιωτάκης. Ο κ.  Παναγιωτάκης αγαπάει πραγματικά τον τόπο του και αυτό το αποδεικνύουν τόσο τα βιβλία του για την Κρήτη, όσο και τα λοιπά σχετικά δημοσιεύματα και οι ομιλίες του. Και το εντυπωσιακό στην περίπτωσή του είναι ότι η εγνωσμένη αυτή  αγάπη του για τον τόπο και τους ανθρώπους του εξακτινώνεται και αγκαλιάζει ολόκληρη τη Μεγαλόνησο, της οποίας ενεργός πολίτης νιώθει ο εν λόγω συγγραφέας, όπως γίνεται άμεσα φανερό από τα δεκαοκτώ βιβλία του, που, σχεδόν όλα, έχουν σαφώς κρητικό, παγκρήτιο χαρακτήρα. Τόσο η εικονογραφημένη Ιστορία της Κρήτης, Η Μάχη και η Αντίσταση της Κρήτης, Η Ιστορία των Κρητικών αγώνων εκτός Κρήτης, Η γυναίκα της Κρήτης κ.λπ., όσο και οι εξατομικευμένες- πέραν της παρουσιαζόμενης με το σημείωμά μας αυτό- βιογραφίες του στους αγαπημένους της Κρήτης, Νίκο Καζαντζάκη και Ελευθέριο Βενιζέλο, αφορούν, και πάλι, σαφώς και αναφέρονται σε πρόσωπα που με το κύρος και το έργο τους αγκαλιάζουν και προβάλλουν διεθνώς ολόκληρη την Κρήτη.

Η αγάπη του, λοιπόν, αυτή για το νησί του είναι, θεωρώ, που τον οδήγησε να προχωρήσει, μετά από πολύχρονες και εξαντλητικές έρευνες και αναζητήσεις, και στην συγγραφή του παρουσιαζομένου νέου και εξαιρετικού ενδιαφέροντος, δίτομου έργου, οκτακοσίων πενήντα τεσσάρων (854) σελίδων, ενός πραγματικού έργου ζωής, που έρχεται- όσα βιβλία του είδους και αν έχουν γραφτεί μέχρι σήμερα- να καλύψει ένα, ομολογουμένως, τεράστιο κενό στην Κρητική Βιβλιογραφία με τον επίσημο τίτλο: «Επιφανείς Κρήτες ανά τους Αιώνες». Το βιβλίο προλογίζεται δεόντως από τον πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης, Καθηγητή κ. Οδυσσέα Ζώρα.

          Πρόκειται για μια, κατά βάσιν, «βιογραφική» μελέτη, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της την επιλεγμένη παρουσίαση των μορφών και το πλούσιο εικαστικό και, συχνά, σπάνιο έγχρωμο φωτογραφικό υλικό που χρησιμοποιεί. Πρόκειται, λέγω, για μια πολύτιμη έκδοση, εξαιρετικά φροντισμένη, σε αρίστης ποιότητας χαρτί και δυο τεράστιους (τετάρτου σχήματος) τόμους, εμπεριεχομένους σε μια θαυμάσια πολυτελή κασετίνα προστασίας, που αποτελούν, τωόντι, έργο τιμής και αξίας για τους βιογραφουμένους και σπουδαία προγονική αναγνώριση και μαρτυρία πνευματικής επαφής και γνωριμίας με το έργο τους και την εν γένει προσωπικότητα και προσφορά τους.

Βιογραφία ονομάζεται η λεπτομερής εξιστόρηση της ζωής και των πράξεων αξιόλογων ανθρώπων. Η βιογραφία όταν στηρίζεται στην αντικειμενικότητα και την αλήθεια έχει να προσφέρει πολλά στην Ιστορία, γιατί μέσω των βιογραφιών ιστορικών προσώπων ο αναγνώστης μπορεί να γνωρίσει και αυτό το ίδιο το ιστορικό γίγνεσθαι τής συγκεκριμένης περιόδου, στην οποία τα πρόσωπα αυτά έζησαν. Έτσι, οι βιογραφίες των ιστορικών προσώπων αποβαίνουν ένα άριστο βοήθημα για να γνωρίσει ο αναγνώστης την ιστορική πορεία τής ανθρωπότητας στην πλήρη και ολοκληρωτική διάστασή της, αφού δεν γνωρίζει μόνα τα γεγονότα, αλλά και τα πρόσωπα εκείνα που διαμόρφωσαν την εξέλιξή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Και στο σημείο αυτό αναδύεται αυτόματα το ψευδοδίλλημα^. είναι, δηλαδή, τα ιστορικά πρόσωπα εκείνα που διαμορφώνουν και αναδεικνύουν τα ιστορικά γεγονότα ή τα ιστορικά γεγονότα αναδεικνύουν και καταξιώνουν τα ιστορικά πρόσωπα και την ιστορική συμβολή τους στο ιστορικό, πολιτιστικό και κοινωνικό γίγνεσθαι; Ύστερα από αυτό, στο μυαλό μας έρχεται ο γνωστός διάλογος τού Θεμιστοκλή με τον Κυκλαδίτη, που είναι, θεωρώ, και η απάντησή μας στο παραπάνω ψευδοδίλλημα.

Λέγεται, λοιπόν, πως κάποτε ο Θεμιστοκλής, ο μεγάλος ηγέτης της ισχυρής Αθηναϊκής Πολιτείας, δέχτηκε ειρωνική φραστική επίθεση από έναν μέτριο πολιτικό ηγέτη από τις Κυκλάδες.

«Θεμιστοκλή!», του είπε ο Κυκλαδίτης, «έγινες τρανός, μεγάλος και ξακουστός μόνο και μόνο γιατί κυβερνάς μια μεγάλη και σπουδαία πόλη, την Αθήνα!».

 «Συνάδελφε», τον αντίκοψε ο Θεμιστοκλής, «μπορεί ναι! να ήμουν ένας ασήμαντος πολιτικός, αν κατοικούσα στην ασήμαντη δική σου Κυκλαδίτικη κοινωνία. Εσένα, όμως, τον ατάλαντο πολίτη και αν, ακόμα, κατοικούσες στην Αθήνα, σε βεβαιώνω ότι δεν θα σε εξέλεγαν ποτέ ηγέτη τους οι Αθηναίοι».

Και το συμπέρασμα από τον ιστορικό αυτόν, ανεκδοτικού χαρακτήρα, διάλογο εξάγεται, νομίζω, από μόνο του αβίαστα^. ναι! τα μεγάλα ιστορικά πρόσωπα διαδραματίζουν, ασφαλώς, ρόλο καταλυτικό στη δημιουργία του πολιτισμού και στην εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων, αλλά είναι και τα μεγάλα και εξαιρετικά γεγονότα μεγάλων και ονομαστών τόπων, που αναδεικνύουν, με τη σειρά τους, τους μεγάλους και εξαιρετικούς άνδρες.

Στο παρουσιαζόμενο έργο τού κ. Παναγιωτάκη, λόγιοι, ποιητές, κληρικοί, μουσικοί, ολυμπιονίκες, στρατιωτικοί, αγωνιστές της ελευθερίας, γλύπτες, ζωγράφοι, καλλιτέχνες, δωρητές, πολιτικοί ευεργέτες και άλλες προσωπικότητες, που έζησαν από το 700 π.Χ. μέχρι και σήμερα και αποτελούν, κατά τον συγγραφέα τους, «σάρκα εκ της σαρκός της Κρήτης», εξετάζονται, αποκρυπτογραφούνται και δημοσιοποιούνται στους δυο πολυσέλιδους τόμους τού μνημειώδους αυτού και πολυτελέστατου έργου.

Στην Εισαγωγή τού έργου ο συγγραφέας καταγράφει τους λόγους που σε κάθε εποχή γίνονται αίτιοι δημιουργίας νέων ιστορικοκοινωνικών παραγόντων που, με τη σειρά τους, εκκολάπτουν και φέρνουν στην επιφάνεια τα νέα ιστορικά πρόσωπα που θα πρωταγωνιστήσουν στην υλοποίησή τους, των νέων ιστορικών μορφών, των νέων αγωνιστών, που θα καθορίσουν και θα αναδείξουν την εξέλιξη των κοινωνικών δρωμένων τής εποχής τους. Οι προσωπικότητες αυτές αποτελούν, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο συγγραφέας, το «εύλαλον αυτής στόμα» και το νήμα,  με το οποίο συνδέονται οι παλιότερες με τις νεότερες γενιές. Τις σπουδαίες αυτές μορφές ο συγγραφέας προβάλλει προς τους νεοτέρους προς παραδειγματισμό και μίμηση, τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.

Ο Α' τόμος, ειδικότερα, αφιερώνεται στην παρουσίαση Κρητών λογίων, ποιητών και φιλοσόφων, γλυπτών, ζωγράφων και αγιογράφων, μουσικών και αθλητών (με έμφαση στους Κρήτες Ολυμπιονίκες). Ταυτόχρονα, ειδικήν ποιείται αναφορά στους χορούς και στα μουσικά όργανα της Κρήτης και στη διαχρονική προσφορά της στη γέννηση και ανάπτυξη του αθλητικού ιδεώδους, όπως αυτό εκφράστηκε, διαχρονικά, μέσα από τον μινωικό πολιτισμό και τους Ολυμπιακούς αγώνες. Ο εν λόγω τόμος ολοκληρώνεται με την παράθεση ιστορικών, συχνά άγνωστων, λεπτομερειών από απίθανες και εκπληκτικές πτυχές της Κρητικής Ιστορίας που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τον Κρητικό, όπως αυτές με τους Κρήτες αξιωματούχους στον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου και με τους τελευταίους Κρήτες υπερασπιστές τής Πόλης κατά την άλωσή της από τους Τούρκους στα 1453.

Από τον α΄τόμο παραθέτουμε μια θαυμάσια πολυπρόσωπη εικόνα του Ρεθυμνιώτη Εμμ. Τζάνε Μπουνιαλή- Το θαύμα της  Αγίας Ζώνης - Μουσείο Μπενάκη

Στον Β' τόμο παρουσιάζονται σημαίνουσες εκκλησιαστικές προσωπικότητες της Κρήτης, που έζησαν από το έτος 1502 και εξής, καθώς και διάφοροι Άγιοι και άλλοι επιφανείς ιερωμένοι του νησιού. Σημαντικό τμήμα του τόμου αυτού καταλαμβάνει, επίσης, η ιστορική αναφορά σε Κρήτες επαναστάτες και αγωνιστές, που έδρασαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ή στην ηρωική μάχη της Κρήτης, καθώς και σε διάσημους Έλληνες πολιτικούς, που την καταγωγή τους έλκουν από τη Μεγαλόνησο. Και ο Β΄, αυτός, τόμος συμπληρώνεται με εξαιρετικές, και πάλι, πτυχές της Κρητικής Ιστορίας, όπως τη διαχρονική εξέταση της θέσης της γυναίκας στην κρητική κοινωνία και την αποτίμηση της συνεισφοράς της όχι μόνο στους ηρωικούς για την ελευθερία της Κρήτης αγώνες αλλά και στον πολιτιστικό και πνευματικό τομέα, καθώς, τέλος, και τη ζωή και το έργο Κρητών ευεργετών και άλλων σύγχρονων διαπρεπών τέκνων αυτού του τόπου.

Εικόνα από τον Β΄τόμο

Για την κατάρτιση των βιογραφιών αξιοποιήθηκαν όλοι οι δρόμοι και οι δυνατότητες που παρέχει η ιστορική έρευνα^. τόσο, δηλαδή, τα αρχεία όσο και η βιβλιογραφία και οι παραδόσεις που συνοδεύουν το κάθε σπουδαίο πρόσωπο.

        Το παραπάνω έργο του φίλου κ. Γεωργίου Παναγιωτάκη είναι αξιολογότατο και έρχεται να καλύψει ένα σημαντικότατο κενό στα Κρητολογικά Γράμματα και την Ιστορία τής Κρήτης γενικότερα. Λαμπρός κρητολόγος ο ίδιος ερευνά και εξετάζει με ευρυμάθεια, γλαφυρότητα, συνθετικό πνεύμα και οξυδέρκεια το θέμα του, δίνοντάς μας συχνά πρωτότυπες και εξαιρετικά πολύτιμες πληροφορίες γύρω από τις μορφές που αναδιφεί. Ευχαριστούμε θερμά τον λαμπρό κρητολόγο- ερευνητή κ. Παναγιωτάκη και γι’ αυτό το τελευταίο  πόνημά του και του ευχόμαστε να είναι υγιής, και συνεχώς να ανεβαίνει στον γόνιμο δρόμο της συστηματικής και καρποφόρας προσπάθειάς του.