Νεκρολογία * * * ΜΑΝΟΛΗΣ Ι. ΚΟΥΝΟΥΠΑΣ

Εικ. 1. Μανόλης Ι. Κούνουπας 

Νεκρολογία

ΜΑΝΟΛΗΣ  Ι. ΚΟΥΝΟΥΠΑΣ

             «Ὡς χαρίεν ἄνθρωπος, ὅταν ἄνθρωπος ᾖ»

                                         

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

    www.ret-anadromes.blogspot.com

    http://historicalcrete.ims.forth.gr

  Αναχώρησε πρόσφατα για τη γειτονιά των αγγέλων ο γνωστός και σε όλους αγαπητός συμπολίτης Μανόλης Ι. Κούνουπας (εικ.1), συνταξιούχος οδοντίατρος και λογοτέχνης. Θεωρώ τον εαυτόν μου ευτυχή που ο Μανόλης Κούνουπας με τίμησε με μια μακρά, ειλικρινή και αδιατάραχτη φιλία κατά τα τελευταία τριάντα,  περίπου, χρόνια. Θα ήταν στις αρχές του 1990, όταν σε μιαν όμορφη εκδήλωση παρουσίασης πέντε βιβλίων εκλεκτών συμπολιτών μας, από ισάριθμους συντοπίτες ομιλητές, στο Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου, μου έλαχε ο κλήρος να παρουσιάσω εγώ το βιβλίο «Ακόμα ψηλότερα» (εικ. 2) του Μανόλη Κούνουπα, που ήταν και το πρώτο του βιβλίο. Αυτή η «ζώσα» βιβλιοπαρουσίαση έγινε η αφορμή να μας ενώσει, έκτοτε, με μια στενή και δυνατή φιλία, που την ισχυροποιούσαν ακόμα περισσότερο τα κοινά πνευματικά και καλλιτεχνικά μας ενδιαφέροντα, τόσο στην επιστήμη, όσο και στο θέατρο και τη μουσική. 

Εικ. 2. Μαν. Κούνουπας, Ακόμα ψηλότερα (εξώφυλλο)

 Και ήταν, θυμάμαι, πολύ επιλεκτικός και σχολαστικός ο κύριος Μανολάκης- όπως, συχνά, χαϊδευτικά τον αποκαλούσαμε- στα θεάματα και στις ψυχαγωγικές και μορφωτικές αναζητήσεις του. Ζητούσε πάντα να είναι υψηλού και βαθιά ποιοτικού επιπέδου. Ήταν ένας πραγματικός αριστοκράτης του πνεύματος. Δεν ξεχνώ τις συναυλίες και τα μπαλέτα που παρακολουθήσαμε μαζί- κατά τις χειμερινές, κυρίως, εξορμήσεις μου στην Αθήνα- στη Λυρική Σκηνή, στο Μέγαρο Μουσικής και (κάποια καλοκαίρια) και στο Ηρώδειο, ενώ παρακολουθούσαμε ανελλιπώς και τις θεατρικές και μουσικές παραστάσεις στο Αναγεννησιακό Φεστιβάλ του Ρεθύμνου και όχι μόνο. Κάτι τέτοια θεάματα και ψυχαγωγικές και μορφωτικές ευκαιρίες ήταν η μόνιμη επιδίωξή του και του προσέφεραν τη μεγαλύτερη ικανοποίηση.

 Σήμερα η χαρά μου είναι απροσμέτρητα μεγάλη, γιατί μου δίνεται, πλέον, η ευκαιρία ν’ αποτίσω φόρο τιμής, το πνευματικό, θα έλεγα, «αντίδωρο» προς τον αγαπητό φίλο, που, και λόγω διαφοράς ηλικίας, τον θαύμαζα σε πολλά και, κυρίως, για τη βαθιά του γνώση, συχνά, μάλιστα, και σε τομείς άσχετους και εντελώς ξένους προς την επιστήμη του, που με τόση ευσυνειδησία κι επιτηδειότητα διακόνησε στην πόλη μας, το Ρέθυμνο, από τη δεκαετία του πενήντα και εξής και, τελευταία- μετά το 1978- και στην Αθήνα, όπου μετακόμισε οικογενειακώς. Γιατί μπορεί ο Μανόλης Κούνουπας να ήταν ένας εξαιρετικός οδοντίατρος- από τους πρώτους επιστήμονες οδοντιάτρους στην πόλη μας, με τα πιο σύγχρονα (όπως μου έλεγε συχνά στις συζητήσεις μας), για την εποχή εκείνη, της δεκαετίας του πενήντα, μηχανήματα- είχε, όμως, μέσα του και πολλές άλλες σημαντικές γνώσεις και δεξιότητες και όχι μόνο σε έναν άλλα και σε πολλούς άλλους χώρους του επιστητού^. στην ποίηση, στη γλώσσα (και μάλιστα στην Κρητική ντοπιολαλιά), στη λογοτεχνία, στην καλλιτεχνική πυρογραφία και στην Ιστορία (ιδιαίτατα δε στην Τοπική μας Ιστορία), σε βαθμό που η τελευταία απέβη σ’ αυτόν πηγή απεριόριστης προσφοράς για την πόλη μας, τον νομό και την Κρήτη γενικότερα.

  Δεν ξεχνώ, προσωπικά, με πόση αγάπη έσκυψε και αγκάλιασε κατά τη συγγραφή του το βιβλίο μου «Ρέθυμνο 1900- 1950» (τόμοι Α΄ και Β΄, Ρέθυμνο 2010, σελ. 600), που έφτιαχνα με τους μαθητές μου στα πλαίσια του μαθήματος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Η βοήθειά του υπήρξε πραγματικά καταλυτική^. ήρθε και μίλησε στους μαθητές μου στο σχολείο, αλλά και μου παραχώρησε δυο αξιόλογα άρθρα του για τον 2^ο τόμο της έκδοσης (τον τόμο των Ρεθυμνίων συνεργατών) με το προσφιλές του θέμα «Ο φίλος μου ο Ελευθέριος Βενιζέλος», το ένα, και με το τοπικό- ιστορικό «Η πλατεία του Πλατάνου και η ιστορία της», το άλλο. Μου περισυνέλλεξε, επίσης, πολύτιμες για το παλιό Ρέθυμνο πληροφορίες, για το ιδιωτικό σχολείο της Αμαλίας, όπου και ο ίδιος είχε φοιτήσει (εικ. 3), για τον ρεθεμνιώτικο αθλητισμό στον οποίο εργάστηκε για αρκετά χρόνια (εικ. 4) και για τον πατέρα του και τη μητέρα του, τη Λέλα Κούνουπα (εικ. 5), αρσακειάδα- δασκάλα, εκ των εκλεκτών μελών του «Συλλόγου Κυριών Ρεθύμνης», που το έτος 1930, ως αντιπρόεδρος, συνέβαλε ουσιαστικά, μαζί και με άλλους Ρεθεμνιώτες, στην ίδρυση των πρώτων παιδικών εξοχών στα Τρία Μοναστήρια, ενώ γνωστή είναι, επίσης, και η ασίγαστη και δυναμική παρουσία της στην αντιμετώπιση της συμφοράς που επιφύλαξε ο ξεριζωμός των προσφύγων στα χρόνια 1915- 24, αλλά και στην οργάνωση των συσσιτίων, στη Λεμονέ, στη διάρκεια τής μεγάλης πείνας της Κατοχής.

Εικ. 3. Το ενδεικτικό του Μ. Κούνουπα της Α΄ Δημοτικού (1931-32) στο Εκπαιδευτήριο της Αμαλίας Ζαννιδάκη

 

Εικ. 4. Αρκάδια 1958, εναρκτήρια ομιλία από τον Πρόεδρο Μαν. Κούνουπα. Διακρίνονται όπισθεν καθήμενοι Γ. Τζέλεσις, Β. Φύκιας. Όρθιοι Στ. Μπεμπής και Δημόκριτος Περράκης

Εικ. 5. Λέλα Κούνουπα

Μέσα σε αυτό το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον ο Μανολάκης «εκ τρυφεράς νεότητος» «μάζευε», όπως και η μέλισσα, και ωρίμαζε μέσα του μια πολύπλευρη και, συχνά ετερόκλητη γνώση, αφού, κοντά σε όλα αυτά τα λογοτεχνικά- όπως έχουμε, ήδη, σημειώσει- ήταν και ένας ικανός καλλιτέχνης στην πυρογραφία- όπως και ο αδελφός του, ο Ανδρέας, στη ζωγραφική- με συμμετοχές του, μάλιστα, με ποικίλα έργα του και σε Εκθέσεις Ζωγραφικής στην Αθήνα, προγράμματα των οποίων δεν παρέλειπε να μου στέλνει κάθε φορά.

Έτοιμος, λοιπόν, και γερά οπλισμένος με την πληρότητα της εξαιρετικής αυτής και πλούσια εμπλουτισμένης με τις καθάριες πατρικές και μητρικές παρακαταθήκες γνώσης, άρχισε, από πολύ ενωρίς- παράλληλα προς τη λοιπή επαγγελματική και κοινωνική του δράση- να προσφέρει στην πόλη μας πνευματικά με μια πλουσιότατη αρθρογραφία- από τις στήλες, βασικά, της τοπικής εφημερίδας «Ρεθεμνιώτικα Νέα»- και από τη δεκαετία του ενενήντα και εξής και με μιαν, εξίσου, πλούσια και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σειρά βιβλίων φυσιολατρικού («Ακόμα Ψηλότερα!», «Κρήτη η αγαπημένη του Ήλιου»), ιστορικού («Νίκησε δυο φορές τον θάνατο»), κοινωνικού («Μισαλλοδοξία»), λογοτεχνικού («Στενοποριές και Στενορύμια») (εικ. 6) και ποιητικού [«Αναβολέματα» (βραβείο Φιλολογικού Συλλόγου Χανίων)] περιεχομένου, που όλα- με την έκδοσή τους- είχαμε την ευκαιρία να τα παρουσιάζουμε, κάθε φορά, από τις στήλες των τοπικών εφημερίδων. Και είναι γεγονός ότι όσο κι αν ψάξεις σήμερα στα κείμενά του αυτά, δεν θα μπορέσεις σε κανένα στάδιο της ηλικιακής του πορείας να βρεις γερασμένη ή, έστω, καταπονημένη τη σκέψη του. Από τα πρώτα ως τα τελευταία, όλα τα κείμενα του Μανόλη Κούνουπα δέχονται σπάταλα και σκορπούν το «ζείδωρον ύδωρ» τής αειθαλούς και ακμάζουσας σκέψης του.

Εικ.6. Παρουσίαση βιβλίου Μ. Κούνουπα Στενοποριές και στενορύμια», από τους Κ. Γεωργουσόπουλο, Γωγώ Ατζολετάκη, Γ. Γρυντάκη, Μ. Κούνουπα και τον εκδότη Κ. Κορίδη

      Ο Μανόλης Κούνουπας ήταν ένας πραγματικά δημιουργικός, πρακτικός και εξαιρετικά αποτελεσµατικός και δημοκρατικός άνθρωπος, μεγαλωμένος στα δύσκολα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου. Ήταν ένα μεγάλο κεφάλαιο για τον τόπο και την ιστορία του, που, πέραν από την πρωτότυπη στη σύλληψή της και απλή στην παρουσίασή της ιστορική και πολιτιστική προσφορά του- με τρόπο βατό και απόλυτα κατανοητό και από αυτόν τον απλό Ρεθεμνιώτη αναγνώστη- ο Μανόλης Κούνουπας παρουσίασε, είναι γεγονός, και προσέφερε στον τόπο του και μιαν, εξίσου, εξαιρετικά πλούσια και καθάρια, πολυποίκιλων ενδιαφερόντων κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική δράση. Έτσι, κατά καιρούς, υπήρξε:

 α) Πρόεδρος του Αθλητικού Ομίλου «Ατρόμητος» Ρεθύμνου (1958) (εικ. 7)

Εικ. 7. Από ποδοσφαιρικό Αγώνα Ατρομήτου και Σχολής Χωροφυλακής 24-3-1963

β) Έφορος Εκδηλώσεων Ελληνικού Ορειβατικού Συνδέσμου- Τμήματος Ρεθύμνου (1973)

γ) Πρόεδρος του Οδοντιατρικού Συλλόγου Ρεθύμνου (1975)

δ) Μέλος της Ρεθεμνιώτικης Μικτής Χορωδίας (1975) (εικ. 8)

 

ε) Δημοτικός Σύμβουλος, με Δήμαρχο τον αείμνηστο Μανόλη Καλαϊτζάκη (εκλογές 30^ης Μαρτίου 1975) (εικ. 9),

Εικ. 9. Δημοτικός Σύμβουλος, με Δήμαρχο τον αείμνηστο Μανόλη Καλαϊτζάκη (εκλογές 30ης Μαρτίου 1975) 

στ΄) Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Δημοτικής Φιλαρμονικής (1975-  ως Δημοτικός Σύμβουλος)

ζ) Μέλος της Επιτροπής Ονοματοθεσίας περιοχής Δήμου Ρεθύμνου (1977-  ως Δημοτικός Σύμβουλος)               

 η) Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (2000 και μετά)

 Για τη δράση του αυτήν ο Μανόλης Κούνουπας έλαβε τιμητικές διακρίσεις από τον Οδοντιατρικό Σύλλογο Ρεθύμνης, την Παγκρήτιο Ένωση και από τον Σύλλογο Ελλήνων Λογοτεχνών.

 Χαρακτηριστικά τής προσωπικότητάς του ήταν, περαιτέρω, η ευγένεια του χαρακτήρα, η ταπεινοφροσύνη, η απλότητα και το γνήσιο χριστιανικό ήθος που τον διακατείχε (τα τελευταία, μάλιστα, χρόνια ήταν συχνότατη η φοίτησή του στην Αγία Σωτείρα Κοττάκη, στην οδό Κυδαθηναίων, στην Πλάκα, όπου του άρεσε ιδιαίτερα η ψαλμωδία με την συνοδεία μουσικού οργάνου και τετράφωνης εκκλησιαστικής χορωδίας). Παντού εμφανιζόταν προσηνής και εγκάρδιος, απλός και λεπτός στους τρόπους, στοργικός, ήρεμος και βαθιά στοχαστικός. Οι συναναστρεφόμενοι μαζί του είχαν πάντοτε κάτι να ωφεληθούν, γιατί είχε το χάρισμα να μεταδίδει, να διδάσκει και να φωτίζει με άγνωστες και πρωτότυπες, κάθε φορά, γνώσεις και ιδέες. Να μεταλαμπαδεύει με τον πιο φυσικό κι ανεπιτήδευτο τρόπο από τον αστείρευτο και πολύπλευρο της σοφίας του πλούτο, αλλά και να ακούει, να δέχεται, να εκτιμά και να επηρεάζεται θετικά και πάντοτε προς το αγαθό και μόνο.

     Είχε μέσα του μόνιμα πνεύµα χαρίεν, διάθεση δροσερή και παιγχνιώδη, χαρακτηριστική τής κεχαριτωµένης προσωπικότητάς του και παρουσίαζε εκδηλώσεις παιδικής αθωότητας και σφύζουσας, μέχρι και τα βαθιά γεράματά του, κινητικότητας και «νεότητας», µε τις οποίες ποίκιλε την καθηµερινότητα όσων είχαν την αγαθή τύχη να συνεργάζονται και συναναστρέφονται μαζί του, ενώ, την ίδια στιγμή, τον διέκρινε και ένα πνεύμα εξαιρετικής συνοχής και σοβαρότητας (εικ. 10).

Εικ. 10. Με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο, στην Αξό, κατά τα Εγκαίνια του ναού αγ. Αθανασίου Πατελάρου (2008) 

      Το απόφθεγμα του αρχαίου ποιητή Μενάνδρου, «ως χαρίεν ἄνθρωπος, ὅταν ἄνθρωπος ᾖ» βρήκε, πιστεύω, απόλυτα την εφαρμογή του και πραγματοποιήθηκε στον ύψιστο βαθμό στην προσωπικότητα του αείμνηστου και «πάνυ» αγαπητού σε όλους φίλου, Μανόλη Κούνουπα. Πολλές κοινωνικές, οικογενειακές (από τη μάνα και τον πατέρα) και προσωπικές αρετές συγκεντρώθηκαν στο πρόσωπό του και αποτέλεσαν ένα αρμονικότατο σύνολο και έναν πλήρη χαρίτων άνθρωπο, μια πολυτρόπως χαριτωμένη προσωπικότητα, που όπου βρέθηκε και με όποιον συναναστράφηκε κέρδισε την απεριόριστη εκτίµηση και φιλία του.

      Ευχόμαστε και προσευχόμαστε ο Κύριος να τον αναπαύσει και να είναι η μνήμη του αιωνία!