ΜΠΑΜΠΗ ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΑΚΗ *** Σπονδή στο Μεγαλώνυμο Αρκάδι *** Συμφωνικό Ποίημα

           ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΡΕΘΥΜΝΗΣ & ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΔΗΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ 

ΜΠΑΜΠΗ   ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΑΚΗ

Σπονδή στο 

Μεγαλώνυμο Αρκάδι

 Συμφωνικό  Ποίημα

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

www.ret-anadromes.blogspot.com

 http://historicalcrete.ims.forth.gr

 Ήταν μια σπάνια προσφορά για τα Γράμματα, την Τέχνη και τον μουσικό πολιτισμό του Ρεθύμνου η βραδιά αφιέρωμα στο Αρκάδι, το Σάββατο 11 Νοεμβρίου 2017, στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης» της πόλης μας, που, σύμφωνα με τον λόγο και την ευφυή σκέψη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας, κ. Ευγενίου, ήλθε να σηματοδοτήσει την έναρξη ενός νέου κύκλου εορτασμών του δράματος, αυτόν της τρίτης εκατονταετίας της Αρκαδικής Εθελοθυσίας, που αρχίζει από φέτος, μετά τον περυσινό πανηγυρικό εορτασμό των εκατό πενήντα χρόνων. Ο σεβασμός που οφείλουμε στην ιστορική μνήμη του Έθνους μάς υπαγορεύει τη συνεχή ανανέωση αυτής της επετείου ως ταπεινού μνημόσυνου και ευλαβικού και αιώνιου αφιερώματος στη στρατιά των αθανάτων νεκρών μας, αλλά, επιπλέον, και για τη συνεχή άντληση υψηλών διδαγμάτων προς παραδειγματισμό ιδιαίτερα των νεοτέρων.     

Με τη συναυλία του Σαββάτου κλείνει η ιστορική, θα την ονόμαζα, ενότητα έργων του διαπρεπούς Ρεθύμνιου μουσικοσυνθέτη κ. Μπάμπη Πραματευτάκη, με την οποία έχουν υμνηθεί σπουδαία γεγονότα της τοπικής μας Ιστορίας ^. η Μάχη της Κρήτης, το Ολοκαύτωμα των χωριών του Κέντρους, η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα αλλά και οι αγώνες των αδελφών μας Κυπρίων (με το τιτάνιο έργο του «Ο γιος μου ο Πενταδάκτυλος»). Και πάντα με τη συνεχή και διακριτική, θα έλεγα, ποιητική παρουσία δίπλα του της επί δεκαετίες συνεργάτιδός του κ. Εύας Λαδιά, της ιστορικής δημοσιογράφου του τόπου μας, αλλά και της εκλεκτής ποιήτριας, λογοτέχνιδος και ιστοριοδίφου των ιστορικών πηγών του Ρεθύμνου που- καίτοι μη κρητικής καταγωγής- έχει δουλέψει και αγαπήσει την ιστορία του τόπου και, μάλιστα, αυτήν του Αρκαδικού Δράματος, όσο πολλοί λίγοι ντόπιοι ερευνητές.
      Έτσι, στα πλαίσια του κύκλου αυτού και υπό την αιγίδα της Ι. Μητρόπολεως, της Αντιπεριφέρειας και του Δήμου Ρεθύμνου παρουσιάστηκε και έκλεισε τους φετινούς εορτασμούς για το αρκαδικό έπος το μεγαλόπνοο έργο του Μπάμπη Πραματευτάκη «Σπονδή στο Μεγαλώνυμο Αρκάδι», συμφωνικό ποίημα δομημένο σε πέντε μέρη: Προσκύνημα- Μνήμης Εσπερινός- Πρώτη Αυγή στο Μετερίζι- Κραυγή Ηφαιστείου- Ηρώων Εφύμνιον. Με το έργο του αυτό ο κ. Πραματευτάκης έθεσε τη σφραγίδα για ένα μεγάλο έργο και για το Αρκάδι που μόνιμα τον ενέπνεε και για το οποίο έχει δημιουργήσει επανειλημμένα σπουδαίες μουσικές επενδύσεις για τις ανάγκες άλλων εκδηλώσεων [«Ωδή στο Αρκάδι» (1954), «Το Αρκάδι των Αγγέλων» (Φέφης Βαλαρή- Μαρίας Σακαδάκη), «Από το Μέρωνα στο Αρκάδι» (από την τριλογία «Αρκαδίου Έπος») της Εύας Λαδιά].

 

Και της τελευταίας αυτής μεγάλης δημιουργίας του κ. Πραματευτάκη το ποιητικό κείμενο (λιμπρέτο) φέρει, και πάλι, τη σφραγίδα της κ. Εύας Λαδιά, η οποία κατάφερε να επεξεργαστεί, συνδέσει και επιμεληθεί κείμενα ντόπιων ποιητών και συγγραφέων (Παντελή Πρεβελάκη, Κώστα Απανωμεριτάκη και φυσικά και δικά της), αλλά και ο ίδιος ο συνθέτης προσέθεσε προηγούμενες μουσικές δημιουργίες του σε ποίηση Ιωάννου Πολέμη και Μιχάλη Καυκαλά. Τα διανθίσματα, επίσης, από την ορθόδοξη εκκλησιαστική υμνολογία υπήρξαν εξαιρετικά καίρια και επιτυχή και συνέβαλαν τόσο νοηματικά όσο και μουσικά στο αποτέλεσμα, που- όπως όλοι διαπιστώσαμε από την ακρόαση της συναυλίας του Σαββάτου- ήταν καταπληκτικά υψηλό σε νοήματα και ποιητικές και μουσικές εξάρσεις. 
     Το έργο παρακολουθεί απ’ αρχής το αρκαδικό δράμα, των θυσιών τη θυσία, τονίζοντας και προβάλλοντας στο κοινό τα κύρια σημεία αυτού. Στο Α΄ Μέρος ο συνθέτης αρχίζει με τον χερουβικό ύμνο της Μεγάλης Πέμπτης «του Δείπνου σου του Μυστικού» και ο ακροατής εισάγεται σιγά- σιγά στη συντελούμενη θυσία από την Αγία Τράπεζα στην αλήθεια και τη σκληρή πραγματικότητα των πολιορκουμένων Αρκαδιωτών ηρώων. Στο ίδιο Μέρος και η ευγενής του Ποιητή Πολέμη προτροπή: «Μπρος στο κουρέλι σκύψετε με δακρυσμένα μάτια,  ὅταν ἡ δόξα τ' ἅρπαξε μέσ' ἀπό τή φωτιά…».     

Στο Β΄ Μέρος πρωταγωνιστής είναι το κυπαρίσσι, το κυπαρίσσι που πάντοτε ενέπνεε τον συνθέτη από την πρώτη του, κιόλας, απόπειρα να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στη σύνθεση. « Ήταν»- θα μας πει ο ίδιος στο πρόγραμμα της εκδήλωσης- «ο χώρος, το μοναστήρι κι εκείνο το δέντρο που με ενέπνεαν. Εκείνο το δέντρο που έχει ακόμα στον κορμό του τα σημάδια από τη συγκλονιστική μέρα που η μονή έγινε βωμός θυσίας». Στο δέντρο αυτό ο συνθέτης εστιάζει το μουσικό θέμα του για μιαν ακόμα σπονδή- πέραν των πολλών που σημειώσαμε παραπάνω- στο μεγαλώνυμο Αρκάδι, για μιαν ολοκληρωμένη, τη φορά αυτή, σκέψη, σαν ένα προσκύνημα στην κοίτη αυτήν της πανανθρώπινης υπέρβασης… Το κυπαρίσσι, λοιπόν, στο θρηνητικό του τραγούδι, το ακούμε, τώρα, να αναφωνεί: «Η μάνητα του Σουλτάνου έπεσε βαριά στο νησί. Ο πασάς ανέλαβε να καταπνίξει τους επαναστάτες». Στο ίδιο Μέρος και ο μονόλογος του Ηγουμένου με το συγκλονιστικό εκείνο «Κύριε ελέησον» της ύστατης επίκλησης του ανθρώπου στη βοήθεια του Θεού.     

Στο Γ΄ Μέρος και ενώ τα τουρκικά λεφούσια εισβάλλουν κατά της Μονής, από μέσα οι νέοι «ελεύθεροι πολιορκημένοι» ακούγονται να ψάλλουν το τροπάριο των Αγίων της ημέρας, απόλυτα αρμόδιο στην περίσταση της στιγμής: «Των ουρανίων στρατιών Αρχιστράτηγοι, δυσωπούμεν υμάς ημείς οι ανάξιοι, ίνα ταις υμών δεήσεσι τειχίσητε ημάς….». Όμως, η θεία θέληση προορίζει τους Αρκαδιώτες στην υπέρβαση και την έκλαμψη! Με το στόμα του βαρύτονου ο ηγούμενος θα αναφωνήσει εν επιγνώσει του βεβαίου κινδύνου: «Απάνω τους γενναίοι, δεν είμαστε μονάχοι, η Παναγιά στο πλάι μας τα όπλα ευλογεί».  

 Στο Δ΄ Μέρος το έργο οδηγείται, πλέον, προς την ολοκλήρωση και τη δοξαστική αποκορύφωση, μέσα από τη φωτιά των όπλων και του μεγάλου κανονιού, της «Μπουμπάρδας Κουτσαχείλας», που έχει καταφθάσει μπροστά στην πύλη του μοναστηριού. Το ηρωικό ταπεινό μοναστήρι, στην έσχατη αυτή στιγμή, πολεμάει γενναία. Η έκρηξη ελεεί τους νικημένους, η αγωνία γίνεται θρίαμβος, κι΄ αυτό το μοναστήρι το ηρωικό, που πολέμησε σαν κάστρο, πεθαίνει τώρα σαν ένα ηφαίστειο (Β. Ουγκώ). Και στο σημείο αυτό, στο έσχατο αυτό σημείο, ήρθε η ώρα ο συνθέτης να βάλει στα βάθρα τους υψηλά τους ήρωες του δράματος της αυτοπύρωσης, τον Κορωναίο, τον Αδάμ Παπαδάκη και τον Μαρουλιανό παπα.  

 Και το έργο ολοκληρώνεται στο Ε΄ Μέρος με το Εφύμνιο, που εκφράζει, ακριβώς, την επιθυμία του συνθέτη για προσωπική μετοχή και βίωση των γεγονότων.    

Και τη θεμελιώδη αυτήν ευστοχία στα κείμενα, το μουσικό ύφος και τον σχεδιασμό από τον μουσικοσυνθέτη Μπάμπη Πραματευτάκη, συμπλήρωσαν και φώτισαν θαυμάσια- σε μιαν αποτελεσματικότερη ολοκλήρωση μουσικού λόγου και παρτιτούρας- οι επιλεγμένες φωνές των μονωδών, αφενός, (Ν. Μαρκαντώνη, Ρωμανού Σκουμπουρδή, Φέφης Βαλαρή, Μαριέλλας Βιτώρου, Ν. Γαβαλά, Α. Κατικάκη και Μπάρμπαρας Λιονή), της πανελλήνια γνωστής Μικτής Χορωδίας του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδος (σε διδασκαλία Κώστα Ευαγγελάτου) και των Αναγνωστών Βαγγέλη Στεφανάκη και Τάσου Κόλλια, αλλά και των μουσικών εκτελεστών της περίφημης Συμφωνιέτας Αθηνών, αφετέρου, υπό τη στιβαρή καθοδήγηση του αρχιμουσικού Γιώργου Αραβίδη^. με το χαρακτηριστικό ηχόχρωμα και τη γενναιοδωρία των φωνών τους οι πρώτοι και τα πλούσια και εναλλασσόμενα χρωματικά ποικίλματα και μοτίβα οι δεύτεροι. Όλοι τους είχαν την ευκαιρία να αποτυπώσουν το πλήρες καλλιτεχνικό διαμέτρημά τους, με στόχο, προφανώς, την ανάδειξη μιας όψης των πραγμάτων τελείως διαφορετικής από τη γνώριμη, χαρίζοντας στο φιλόμουσο κοινό μιαν ερμηνεία λαμπερή, ανάλαφρη, φωτεινή, ανεπιφύλακτα δυναμική και υπερδεξιοτεχνική, με εντυπωσιακή ευκρίνεια και καθαρότητα, ευέλικτες αρθρώσεις και πλαστικότητα ήχου, αποδεικνύοντας μεγάλη, ασφαλώς, επεξεργασία και εξοικείωση, που ενθουσίασε πραγματικά το ακροατήριο σε ένα εξαιρετικά φωτισμένο όσο και λυτρωτικό εσωτερικό ταξίδι σύμφωνο με το πνεύμα και την ανάγκη του ανθρώπου προς μέθεξη των μεγάλων γεγονότων της αρκαδικής εποποιίας. 

     Δεν μας μένει παρά να σφίξουμε θερμά το χέρι των εκλεκτών φίλων δημιουργών Μπάμπη Πραματευτάκη και Εύας Λαδιά, και, ακόμα, να συγχαρούμε έναν προς έναν όλους τους προαναφερθέντες συντελεστές της θαυμάσιας αυτής μουσικής εκδήλωσης για τη σαφή, άκρως ευσυνείδητη και καταξιωμένη ερμηνεία τους.