ΓΙΩΡΓΟΣ ΕΜΜ. ΤΡΑΝΤΑΛΙΔΗΣ - ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΗΣ ΦΑΛΚΟΝΕΡΑΣ “HΡΑΚΛΕΙΟΝ”

ΓΙΩΡΓΟΥ ΕΜΜ. ΤΡΑΝΤΑΛΙΔΗ

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΗΣ ΦΑΛΚΟΝΕΡΑΣ “HΡΑΚΛΕΙΟΝ”

                                                           (τόμος 1ος)

 [Εκδόσεις «Εν Τύπω», Πειραιάς 2013, σχ. 8^ο (20,5 Χ 14), σσ. 108]

                ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

               www.ret-anadromes.blogspot.com

Ένα βιβλίο που προσπαθεί να ρίξει άπλετο φως στα πικραμένα βάθη τής Φαλκονέρας κυκλοφόρησε πρόσφατα, πενήντα, περίπου, χρόνια (8- 12- 1966) από τη μεγάλη ναυτική τραγωδία που συγκλόνισε το πανελλήνιο και ιδιαίτερα τον γενναίο λαό τής Κρήτης. Ο λόγος  για το βιβλίο «Το Ναυάγιο τής Φαλκονέρας “HΡΑΚΛΕΙΟΝ”», όπως επιγράφεται ο 1^ος τόμος τού νέου πονήματος τού Ρεθυμνιώτη δικηγόρου κ. Γιώργου Εμμ. Τρανταλίδη, που αφιερώνεται στα θύματα τού ναυαγίου ως λιτό και απέριττο μνημόσυνο.

Ο κ. Γ. Τρανταλίδης είναι ένας πολυτάλαντος δικηγόρος με εξαιρετικές σπουδές στην Αθήνα και το Λονδίνο, όπου και εργάστηκε για ένα διάστημα ως δικηγόρος. Στο διάστημα αυτό συνέστησε και διηύθυνε την πρώτη ελληνόφωνη χορωδία στον Καθεδρικό ναό τής Αγίας Σοφίας, ενώ και τώρα, στην Αθήνα, έχει ιδρύσει τον Σύλλογο Φίλων Κλασσικής Μουσικής και Όπερας. Τις βάσεις αυτές τής ενασχόλησής του με τη σοβαρή μουσική τις κρατάει, τολμώ να πω, από εδώ, από το Ρέθυμνο, που τον θυμάμαι ως μαθητή γυμνασίου με πόσο ζήλο συμμετείχε στη χορωδία τού Καθεδρικού μας Ναού υπό τον αείμνηστο Καλοπαιδάκη, της οποίας, λόγω τής εξαίρετης, όλο μέταλλο φωνής του, αποτελούσε πολύτιμο και βασικό μέλος. Ως δικηγόρος, σήμερα, δραστηριοποιείται στον Πειραιά, ασχολούμενος κυρίως με το ναυτικό δίκαιο. Γιος τού παλαιού Ρεθυμνιώτη δασκάλου Εμμ. Τρανταλίδη, από τον Αϊ- Γιάννη τον Καμένο, είναι πολύ γνωστός και στην πόλη μας τόσο από προηγούμενα βιβλία του [Νομικά Περίεργα απ’ όλο τον κόσμο (2005), τόμ. 1, σελ. 495 και Νομικόν Εγκόλπιον (2010), σελ. 215], όσο και από την τακτική και «χτυπητή» παρουσία του στις τοπικές μας εφημερίδες με τα καυστικά εκείνα «σημειωματάκια» του, με τα οποία επιχειρεί να ευαισθητοποιήσει και να ξυπνήσει συνειδήσεις, θέτοντας μονίμως υπό έλεγχο όλα τα κακώς κείμενα τής Πολιτείας και των πολιτικών, αλλά και άλλα καίρια κοινωνικά θέματα, που εναγώνια ζητούν  απαντήσεις.

Δεν θα μπορούσε, λοιπόν, του δικαιοκρίτου οφθαλμού τού εν λόγω εκλεκτού φίλου και λόγιου δικηγόρου- και, μάλιστα, και ως ασχολουμένου περί το ναυτικό δίκαιο- να διαλάθει το γεγονός τής «αφάνειας» και αποτελμάτωσης στην οποία τόσα χρόνια τώρα έχει περιέλθει η απίστευτη εκείνη ναυτική τραγωδία στη Φαλκονέρα, που στοίχισε τη ζωή 241 [όπως, αρχικά, την εποχή εκείνη (1966) πιστευόταν] ανθρώπων, ενώ, τελικά, και μετά από επισταμένες έρευνες τού κ. Τρανταλίδη, διαπιστώθηκε ότι ο αριθμός των πνιγέντων ανερχόταν στους 278, στην πλειονότητά τους Κρητικών. Αφορμή, περαιτέρω, για τη συγγραφή τού παρουσιαζομένου βιβλίου υπήρξε τόσο η ρεθυμνιώτικη καταγωγή τού συγγραφέα, όσο και η βαθιά ενσυναίσθηση τής ανεκτίμητης αξίας τής ζωής τού ανθρώπου. Πενήντα, τόσα, χρόνια μέχρι σήμερα δεν έχει γραφτεί ούτε ένα βιβλίο, έστω από κάποιον από τους 96 δικηγόρους που παρεστάθησαν στην περίφημη εκείνη δίκη τού «Ηρακλείου». Αυτό, λοιπόν, το πράγμα το τόλμησε σήμερα ο εκλεκτός φίλος δικηγόρος κ. Γιώργος Τρανταλίδης- παρότι, ως συνομήλικός μου, τον καιρό εκείνο τού φοβερού ναυαγίου, ήταν ακόμα παιδί. Το τόλμησε, όμως, προκειμένου, όπως χαρακτηριστικά και ό ίδιος σημειώνει, η ευαίσθητη ψυχή του να «ανακαλέσει» στη μνήμη μας και τιμήσει όλους αυτούς που τόσο άδικα έφυγαν από κοντά μας, έχοντας υπόψη του τον κρητικό λόγο ότι: «ο άνθρωπος δεν πεθαίνει μέχρι να ζει στη σκέψη μας». Η μνήμη είναι που σε βοηθά να ανασταίνεις και να βλέπεις τον άλλο μπροστά σου ζωντανό, σε αντίθεση με τη ροή τού πανδαμάτορα χρόνου, σαν αναψηλαφείς με αγάπη και παρακολουθείς και επανεξετάζεις από κοντά τις σκέψεις του στο ημερολόγιο τής ζωής του.

Του εν λόγω βιβλίου- του οποίου θα ακολουθήσει και β΄ τόμος που θα θίγει τη νομική πτυχή τού ζητήματος- προηγήθηκε πολύχρονη και βασανιστική από τον συγγραφέα έρευνα και ανίχνευση στα αρχεία και τις εφημερίδες τής εποχής. Από τη μελέτη του αυτήν προκύπτει, τόπος κοινός, μέσω τής αφήγησης των επιζησάντων και των συγγενών των θυμάτων, των συγκλονιστικών καταθέσεων των μαρτύρων στο ακροατήριο, αλλά και της αγόρευσης των συνηγόρων Πολιτικής Αγωγής, ότι:

        1. το πλοίο από τη μετασκευή του, ήδη, παρουσίαζε πολλά, γνωστά στους ειδήμονες τής εποχής, προβλήματα     

    2. τα λιμενικά όργανα εθελοτυφλούσαν στη, συχνά, παράνομη υπερφόρτωση τού πλοίου σε οχήματα και επιβάτες

     3. το μοιραίο ψυγείο, και η απερίσκεπτη και βιαστική- λόγω τής καθυστερημένης προσέλευσής του- τοποθέτησή του στο γκαράζ τού πλοίου, διαδραμάτισε, φαίνεται, αποφασιστικό ρόλο στην πρόκληση τού ναυαγίου

      4. δεν ακολούθησε, δυστυχώς, κατά το ναυάγιο, καμιά ενημέρωση των επιβατών από το πλήρωμα τού πλοίου, αλλ’ αφέθησαν όλοι στην τύχη τους

     5. υπήρξε δραματική καθυστέρηση ανάληψης μέτρων και κακή εκτίμηση τής όλης κατάστασης τού πλοίου από τον πλοίαρχο και τα μέλη τού πληρώματος, ενώ και στην πλοιοκτήτρια εταιρεία καταλογίζονται απ’ όλους τεράστιες ευθύνες.

            Μέσα από το βιβλίο, περαιτέρω, ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μας οι συγκλονιστικές στιγμές τού ναυαγίου^. παιδάκια (δύο περιπτώσεις) που με την αγνή διαίσθηση τής ψυχής τους διέγνωσαν (;), φαίνεται, τον κίνδυνο και δεν ήθελαν να ταξιδέψουν με το μοιραίο εκείνο καράβι «φέρετρο», αλλά και άλλα παιδιά και νέους, άντρες και γυναίκες, να τους «ρουφά» κυριολεκτικά το κύμα και από τη μια στιγμή στην άλλη να ρίχνονται σε μια απεγνωσμένη και απέλπιδα πάλη με τη μανιασμένη θάλασσα.

            Πολλά θα μπορούσε να γράψει κανείς με αφορμή το τρομακτικό αυτό ναυάγιο, που έχει ματώσει βαθιά την ψυχή και τη μνήμη όλων των Ελλήνων και μάλιστα των Κρητικών. Θα προτιμούσα, όμως, να κλείσω την κατάθεσή μου αυτή, με αφορμή το βιβλίο τού ακριβού φίλου Γ. Τρανταλίδη, με τα συγκλονιστικά λόγια ενός τραγικού πατέρα, του Κρητικού Γεωργίου Τσιμπουκάκη, που στο φοβερό εκείνο ναυάγιο έχασε και τα δυό του παιδιά, φοιτητές στην Αθήνα, ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Πλησιάζει, λοιπόν, τον Πρόεδρο τού Δικαστηρίου με την λεβέντικη κρητική φορεσιά του, στιβάνια και μαύρο πουκάμισο, και, στην ερώτησή τού Προέδρου «τι έχεις, κύριε, να μας πεις για τη συμφορά που σε βρήκε», εκείνος τού απαντά αγέρωχα, όλως αυθεντικά με την ωραία εκείνη κρητική του λαλιά: «Ήντα να πω ορέ! Δεν έχω να σας πω τίποτα, γιατί εγώ δεν είμαι τού κόσμου σας!! Εμένα δε με νοιάζουν οι αιτίες. Εγώ τις ψυχές των παιδιών μου σκέφτομαι! Εγώ μιλάω με το Θεό και για τα παιδιά μου παρακαλώ»!! Αφοπλιστική απάντηση(!) που εκπροσωπεί, θεωρώ, τα «πιστεύω» και τον βαθύτατο πόνο που δοκίμασε από την τραγωδία αυτήν σύμπας ο κρητικός λαός.

            Στο τέλος τού παρουσιαζομένου βιβλίου παρατίθενται πίνακες όλων των πνιγέντων και διασωθέντων επιβατών, καθώς και των μελών τού πληρώματος και τρία χρονογραφήματα τής εποχής, το ένα τού Δημ. Ψαθά και τα άλλα δύο από την ανεπανάληπτη λογοτεχνική πένα τού αξέχαστου Παύλου Παλαιολόγου. 

 Το βιβλίο καταγράφει μια δίκη που συγκλόνισε το πανελλήνιο, μια δίκη που έθεσε επικτακτικά το ζήτημα τής ασφάλειας, σε κάθε εποχή, των θαλασσίων, και όχι μόνο, μεταφορών, κάτι που, όπως εξάγεται από τα  γραφόμενα και τις μαρτυρικές καταθέσεις, εξαρτάται άμεσα από την ευσυνειδησία των ανθρώπων, πολιτικών και όχι μόνο προσώπων, που είναι, εκάστοτε, υπεύθυνοι στους χώρους αυτούς. Και καταλήγει ο συγγραφέας κ. Τρανταλίδης: Ο άδικος χαμός τόσων ανθρώπων, μετά το τραγικό ναυάγιο, έπρεπε ουσιαστικά να μετουσιωθεί, να αναχθεί σε δημιουργία προς όφελος τού κοινωνικού συνόλου τής Κρήτης. Έπρεπε, πλέον, να γίνει ένα σοβαρό έργο που θα ήταν η αιώνια απάντηση στη μεγάλη προσβολή που έγινε στο πέρφανο νησί των γενναίων. Πρωτεργάτες τού εγχειρήματος αυτού ήταν ο Κώστας Αρχοντάκης, ο οποίος οραματίστηκε την ίδρυση μιας κρητικής ναυτιλιακής εταιρείας λαϊκής βάσης (βλ. Κ. Αρχοντάκη, «Η Κρήτη αφετηρία των εταιρειών Λαϊκής Βάσεως», Προμηθεύς Πυρφόρος, τ. 30 (1982), 235- 237) και ο Γιάννης Τζαμαριουδάκης, οικονομολόγος. Όμως, ο φωτεινός φάρος που ενέπνευσε την εμπιστοσύνη στους Κρητικούς και τους συγκέντρωσε όλους αρωγούς στον στόχο αυτόν ίδρυσης μιας ναυτιλιακής εταιρείας λαϊκής βάσης, με βασικό μέτοχο τον Κρητικό λαό, υπήρξε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου κυρός Ειρηναίος, Μια προσωπικότητα σύμβολο, αφού ήταν εντιμότατος και μεγάλος οραματιστής και άνθρωπος. Έτσι δημιουργήθηκε η Ανώνυμη Ναυτιλιακή Εταιρεία Κρήτης (ΑΝΕΚ). Ο δε Ειρηναίος, μέχρι το τέλος τής ζωής του, παρέμεινε ο αδιαφιλονίκητος Πρόεδρός της και ο άσβεστος φάρος των ταξιδιών της.