Αγαπητοί μας νεκροί: Ας μην σκορπίσει το χώμα το μακάριον που σας σκεπάζει… (Ανδρέας Κάλβος)

Αγαπητοί μας νεκροί: Ας μην σκορπίσει το χώμα το μακάριον που σας σκεπάζει…    

 (Ανδρέας Κάλβος)

 (Με την ευκαιρία τού αρχιερατικού μνημόσυνου “Για τους Νεκρούς” και τον Μητροπολίτη Κρήτης Βασίλειο Μαρκάκη στα Κεραμέ- H ομιλία τού Κωστή Ηλ. Παπαδάκη)

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
http://ret-anadromes.blogspot.com/

Ο «Σύλλογος Κεραμιανών τής Αθήνας “Ο Άγιος Παντελεήμων”» τέλεσε την Κυριακή 10 Αυγούστου 2008, στα Κεραμέ Δήμου Λάμπης, για τέταρτη συνεχή χρονιά, αρχιερατικό μνημόσυνο συμπροσευχής και αγάπης στη μνήμη των νεκρών τού χωριού, με την παρουσία τού Δημάρχου Λάμπης κ. Ταταράκη και πλήθους χωριανών.
Είναι ευτυχείς οι λαοί και οι κοινωνίες που ξέρουν να μελετούν την ιστορία τους και τους προγόνους τους και να διδάσκονται και να παραδειγματίζονται από τις πράξεις τους και τα επιτεύγματά τους. Ο ανιστόρητος άνθρωπος είναι όν α-πολιτικό, δεν έχει κοινωνικό και πολιτικό ήθος και γι’ αυτό και δεν μπορεί να θεωρείται καλός πολίτης.
Και σε αυτήν την έξοχη και, συχνά, ασύλληπτη για τον κοινό νου διάσταση τής «ιστορικής μνήμης» και του παραδειγματισμού των μεταγενεστέρων θεωρώ ότι εξακτινώνεται η σημασία τής απόφασης τού «Συλλόγου Κεραμιανών τής Αθήνας “Ο Άγιος Παντελεήμων”» να απονέμει σε ετήσια βάση μνήμη τιμής, αγάπης και αφοσίωσης στο παράδειγμα που μας άφησαν οι νεκροί τού χωριού. Στο ίδιο ακριβώς μήκος κύματος εντάσσεται, νομίζουμε, και η πρόσφατη απόφαση του Συλλόγου να τιμήσει με προτομή, σε κεντρικό σημείο τού χωριού, τον μεγάλο άνδρα Βασίλειο Μαρκάκη, Μητροπολίτη Κρήτης, γέννημα και θρέμμα τού Κεραμέ, δήμου Λάμπης, της πρώην επαρχίας Αγίου Βασιλείου.

Εικ. 1. Σε ιδιόχειρη σημείωσή του ο Βασίλειος σημειώνει: "Εις τας Καρυάτιδας εν Παρθενώνι τη 28-11-36.+ ο Αρκαδίας Βασίλειος".

Έτσι, κατόπιν αιτήματος τού Συλλόγου προς τον αρμόδιο Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίο, συστάθηκε 11 μελής Επιτροπή, με Πρόεδρο τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη, προκειμένου να αρχίσει τη διαδικασία υλοποίησης τού στόχου απονομής τιμής στο πρόσωπο τού Βασιλείου Μαρκάκη.
Θεωρώ τον εαυτόν μου ιδιαίτερα ευτυχή γι’ αυτήν την απόφαση τού υπερδραστήριου Συλλόγου Κεραμιανών τής Αθήνας και τού ακούραστου Προέδρου του, φίλου Γιάννη Μιχελακάκη. Όταν πριν από οκτώ, ακριβώς χρόνια έγραφα τη βιογραφία τού Βασιλείου Μαρκάκη με πόνο ψυχής, ανάμεσα στα άλλα, σημείωνα στο βιβλίο μου και τα εξής. «και δυστυχώς η θαυμάσια αυτή εκκλησιαστική μορφή παραμένει σήμερα εντελώς ξεχασμένη και σ’ αυτό το ίδιο το νησί του, που με τόσο πάθος αγάπησε και υπηρέτησε σε τόσο δύσκολες και δραματικές για τον τόπο στιγμές. Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατό του (+ Ιαν.1950) και όμως ούτε μια αράδα δεν έχει ακόμα συνταχτεί γύρω από την προσωπικότητα και το θεάρεστο έργο του, ενώ ούτε μια προτομή ή, έστω, ένας δρόμος δεν υπάρχει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Ρέθυμνο, ή το χωριό του, τον Κεραμέ, που να μας υπενθυμίζει την αληθινά πληθωρική και κατάλευκη βιβλική μορφή του. Και όμως, ο όλος βίος και η αγία πολιτεία του, η πραότητα, η φιλανθρωπία, η αγάπη του προς τον συνάνθρωπο, και, κυρίως, η πατριωτική προσφορά του κατά τα δίσεκτα χρόνια της γερμανικής Κατοχής, θα μπορούσαν, ασφαλώς, να αποτελέσουν λαμπρό παράδειγμα προς μίμηση από τους μεταγενεστέρους».

Εικ. 2. Ο Βασίλειος, με την ασκητική ζώνη να διακρίνεται ελαφρά στη μέση, στο φράγμα τού Μαραθώνα, στις 29-11-1936.
Ο Βασίλειος Μαρκάκης γεννήθηκε στα Κεραμέ, το έτος 1872. Το Σεπτέμβριο τού 1898, ο Βασίλειος, ιεροδιάκονος ακόμα, διαδέχεται στη διεύθυνση της Σχολής τού Αγίου Πνεύματος τον λαμπρό φιλόλογο και λόγιο καθηγητή τού Γυμνασίου Ρεθύμνης Μιχαήλ Πρεβελάκη, ο οποίος είχε τη διεύθυνση τής Σχολής από το 1895. Με αξιοσημείωτο ζήλο και αφοσίωση ο Βασίλειος εργάστηκε για δύο συνολικά χρόνια για την πνευματική και υλική καθοδήγηση των εβδομήντα και πλέον τροφίμων της Σχολής, που προέρχονταν από τις επαρχίες Αγίου Βασιλείου, Αμαρίου και Σφακίων. Το σχολείο και οικοτροφείο τού Αγίου Πνεύματος δεν είχε τώρα πια τίποτε να ζηλέψει από τα ευρωπαϊκά πρότυπα τής εποχής του.
Το έτος 1902 ο Βασίλειος Μαρκάκης χειροτονείται από την Ι. Σύνοδο της Εκκλησίας τής Κρήτης επίσκοπος Αρκαδίας, στη Μεσαρά Ηρακλείου. Ως επίσκοπος, πέραν των καθαρά εκκλησιαστικών δραστηριοτήτων του, ο Βασίλειος εργάστηκε αποτελεσματικά και στον κοινωνικό τομέα και προσέφερε σπουδαίες υπηρεσίες σε παραγωγικά, κυρίως, και γεωργικά έργα και σε διανοίξεις αγροτικών δρόμων. Έτσι, το έργο που κυρίως ανέδειξε τον Βασίλειο στο χώρο αυτόν τής κοινωνικής- αγροτικής προσφοράς ήταν η περίφημη Πρακτική Γεωργική Σχολή της Μεσαράς. Για πρώτη φορά, την εποχή εκείνη, ακουγόταν Ιεράρχης, πέραν των καθαρών επισκοπικών του καθηκόντων, να ασχολείται και με τα παραγωγικά και γεωργικά έργα των ανθρώπων. Οι χωρικοί στο σεμνό πρόσωπο τού Βασιλείου αναγνώρισαν, από την πρώτη κιόλας στιγμή, τόσο τον επίσκοπό τους ποιμένα και διδάσκαλο της εκκλησίας όσο και τον πρωτοπόρο και προοδευτικό γεωργό, τον πολύτιμο γεωπόνο στις διάφορες αγροτικές και γεωργικές τους εργασίες που τόσο πολύ τον είχαν ανάγκη. Και αυτό ακριβώς είναι που τον καταξίωνε απεριόριστα στη συνείδηση τού πληρώματος τής Εκκλησίας.

Εικ. 3. Μια ακόμα πολύτιμη φωτογραφία τού Αρκαδίας Βασιλείου, στην οποία εικονίζεται, λουσμένος από το φως τής δικής του δημιουργίας, να στέκεται μπροστάρης πάνω στην αλωνιστική μηχανή, "κατά την έναρξιν τού αλωνισμού", όπως ιδιοχείρως σημειώνει, "της εν Γόρτυνι Κρήτης Γεωργικής Σχολής, 1937".
Αργότερα, το έτος 1941 και ενώ είχε ήδη ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Αρκαδίας Βασίλειος εκλέγεται Μητροπολίτης Κρήτης στον θρόνο τού αγίου Τίτου, στο Ηράκλειο(1941-1950). Η εκλογή τού Βασιλείου σε Μητροπολίτη Κρήτης στη διάρκεια τού Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου θα τον αναδείξει σε έναν αληθινά φλογερό, έντιμο και αγνό πατριώτη και κληρικό. Εξαπολύοντας εγκυκλίους του προς τους ναούς όλης τής Κρήτης ο Βασίλειος εμψυχώνει από το ένα μέχρι το άλλο άκρο του νησιού τον Κρητικό λαό και στρέφεται ευθέως κατά των στυγνών κατακτητών, καλώντας ιερείς, μοναχούς και λαϊκούς να αναλάβουν έργο διαφώτισης τού λαού. Ο άμβωνας τού αγίου Μηνά έγινε από τον Βασίλειο φάρος παρηγοριάς και ελευθερίας αλλά και βήμα περήφανο εναντίον των Γερμανών κατακτητών. Το κήρυγμά του, όπως και των άλλων ιερωμένων είχε διπλή μορφή. είτε τη συμβολική, αλληγορική είτε την ευθαρσή ομολογία και προτροπή για αγώνα. Έτσι, ο Βασίλειος μετά από κάθε λειτουργία στον άγιο Μηνά και αλλού βροντοφωνούσε θαρρετά παραδειγματίζοντας και δυναμώνοντας τα πλήθη: «Καλή Λευτεριά!» και σε κάθε μεγάλη εορτή: «Και του χρόνου λεύτεροι!». Επίσης, κατά τις διάφορες εκτελέσεις ο Βασίλειος καυτηρίαζε δριμύτατα τη βαρβαρότητα των κατακτητών και, με τον καιρό, έφτασε να θεωρείται ως ο πνευματικός ηγέτης πάντων των αγωνιζομένων Κρητικών. Συνέπεια τής δράσης του αυτής ήταν η σύλληψή του από τους κατακτητές στις 26 Μαρτίου 1942 και η βίαιη απομάκρυνσή του στην Αθήνα, όπου, για μια τριετία περίπου, μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου 1945, κρατήθηκε εξόριστος μακριά από το αγαπημένο του ποίμνιο και κάτω από αυστηρότατη επιτήρηση.

Εικ. 4. Το εξοριστήριο έγραφο τού Μητροπολίτη Κρήτης Βασιλείου Μαρκάκη-Έγγραφο Γερμανού Διοικητή Κρήτης.

Η τριετής, όμως, παραμονή τού Βασιλείου κατά την εποχή εκείνη τού λιμού και της ανέχειας στην Αθήνα ήταν κάτι παραπάνω από εξορία. οι κακουχίες και οι στερήσεις τής γερμανικής κατοχής υπέσκαψαν σοβαρά την ήδη εύθραυστη υγεία του και, με την παρέμβαση τής υποτυπώδους ελληνικής πολιτείας, μεταφέρθηκε για νοσηλεία στο αθηναϊκό θεραπευτήριο «Ευαγγελισμός», όπου παρέμεινε το μεγαλύτερο διάστημα τής εκεί εξορίας του. Όμως, τα τραύματα από τον κλονισμό που γνώρισε η υγεία του δεν έκλεισαν, έκτοτε, ποτέ πια μέχρι τον θάνατό του, που επήλθε στις 10 Ιανουαρίου 1950.
Αυτός υπήρξε ο Μητροπολίτης Κρήτης Βασίλειος Μαρκάκης. Ένας άνδρας με αδαμάντινο ήθος, ακέραιο χαρακτήρα, βαθιά ανθρωπιστικά αισθήματα και απέραντη καλοσύνη. Σε καιρό ειρήνης ο σεβάσμιος Γέροντας των Ηρακλειωτών και ο χαρισματικός, σε καιρό πολέμου, ηγέτης τής επαναστατημένης εθνικής συνείδησης των «απανταχού Κρητών», το υψηλό καύχημα των συγχωριανών του Κεραμιανών, και ο στύλος και ευεργέτης τής μεγάλης και ιστορικής τού Αγίου πνεύματος Σχολής και της τροφού Ιεράς τού Πρέβελη Μονής.
Με όλα αυτά ο Βασίλειος αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα ενός ακόμα άξιου ποιμένα ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες ρασοφόρους που θυσιάστηκαν στους μακραίωνες αγώνες τού έθνους. Η ζωή του αποτελεί για τους νέους, κυρίως, διδασκαλία υψηλού εθνικού και θρησκευτικού περιεχομένου, που προβληματίζει έντονα και με τρόπο θετικό και βέβαιο σε θέματα που άπτονται τής έννοιας τού χρέους και της ενσυναίσθησης τής κοινωνικής ευθύνης και αγαθοποιΐας.