Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 * * * Μέσα από τα τραγούδια

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Μέσα από τα τραγούδια

 

(Χορωδίες των Σχολικών Μονάδων 2^ου, 7^ου, 13^ου, 14^ου και Άδελε

της Α/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνου)

 

 ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

                     www.ret-anadromes.blogspot.com

 

 Ήταν μια, πραγματικά, πρωτόγνωρη, πανηγυρική και όλως ενθουσιώδης κατάθεση δυνάμεων και ικανοτήτων τού μαθητικού δυναμικού της πόλης μας, σε μια πρωτότυπη μουσική σύμπραξη και συνεργασία Χορωδιών και Μαθητών Σχολικών Μονάδων της Α/βάθμιας Εκπαίδευσης, Ν. Ρεθύμνης, κάτω από τη συνοδεία της δεκαμελούς Ορχήστρας της Α/θμιας  Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνης.

Ο λόγος για την επετειακή συναυλία για την 25^η Μαρτίου, που δόθηκε  στην αίθουσα εκδηλώσεων «Παντελής Πρεβελάκης» Ρεθύμνου, την Κυριακή 23 Μαρτίου 2025, υπό τον τίτλο: «Η Ελληνική Επανάστασή του 1821 μέσα από τα τραγούδια». Εμπνευστής, εισηγητής και διδάσκαλός της ο Αντώνης Μαυράκης, ο γνωστός Αρχιμουσικός της Δημοτικής Φιλαρμονικής και Καθηγητής Μουσικής στο 2^ο Δημοτικό Σχολείο, με τη στήριξη του Δ/ντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Λάμπρου Καρβούνη και των συνεργαζόμενων Καθηγητών μουσικής των συγκεκριμένων Σχολικών Μονάδων, υπό τη στήριξη της Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου. Και για την ιστορία, θεωρούμε χρέος μας να σημειώσουμε, στο σημείο αυτό, τις σχολικές μονάδες της Α/θμιας Εκπαίδευσης που συμμετείχαν στην εν λόγω λαμπρά επετειακή εκδήλωση. Πρόκειται για τα σχολεία 2^ο, 7^ο, 13^ο, 14^ο και Άδελε.  

     Το πρόγραμμα, σχετικό με την Επανάσταση του 1821, πέτυχε, μέσα από το τραγούδι, να καταδείξει τα ηρωικά κατορθώματα των ημερών εκείνων και την αδιάσπαστη δύναμη της ελληνικής λαϊκής ψυχής, που με ηρωισμούς, θυσίες και ολοκαυτώματα κατάφερε να κερδίσει την ύπαρξή της και την πολιτική και πνευματική της ελευθερία. Φορτισμένο με έντονα και δυνατά συναισθήματα, έκανε τις νότες να ξεπεράσουν τις φυλακές τού πενταγράμμου και να αναπνεύσουν μέσα από τα αγνά χείλη των μικρών μαθητών τον άνεμο της εθνικής ελευθερίας και λεβεντιάς, προσφέροντάς τους- καθώς και στο πολυπληθές μουσικόφιλο κοινό- την ευκαιρία να εμβαθύνουν στην ιστορική αλήθεια και να συνειδητοποιήσουν ότι μαζί με τη δύναμη της ορμής οι μεγάλοι στόχοι και τα ωραία έργα μόνο με συντονισμένη προσπάθεια τού συνόλου μπορούν να πραγματοποιηθούν. Σημαντική, στο σημείο αυτό, η απαγγελία κειμένων από την κ. Δώρα Δελή, του 2ου Δ. Σ. Ρεθύμνου.

     Από τα τραγούδια που ακούστηκαν ξεχωρίσαμε τον «Θούριο του Ρήγα» (του Χρήστου Λεοντή), τη «Σημαία», τραγούδι πολύ γνωστό από τα παλιά εγχειρίδια του Δημοτικού (σε στίχους Στ. Σπεράντσα και Ιωάννου Πολέμη), το παραδοσιακό ο «Χορός του Ζαλόγγου», το πάσι γνωστό για τον επαναστατικό ενθουσιασμό του εμβατήριο «Όλη η δόξα όλη η χάρη», το έντεχνο του Μάνου Λοΐζου «Δέκα παλικάρια» και, ακροτελεύτια, το κοντάκιο του Ακαθίστου Ύμνου «Τη Υπερμάχω» και τον «Εθνικό Ύμνο».

 Η ερμηνεία των μικρών Μαθητών υπήρξε άψογη και υποδειγματική σε όλη την έκταση της συναυλίας και φανέρωνε σαφή αντίληψη του χαρακτήρα των συγκεκριμένων θεμάτων, της μορφολογίας και των ειδικών ιδιομορφιών της μουσικής που κάθε φορά καλούνταν να αποδώσουν. Χωρίς την άσκοπη προσφυγή σε μια στείρα επίδειξη ή σε άλλους εκφραστικούς τρόπους και μανιερισμούς, οι μαθητές ερμήνευσαν τα σχετικά κομμάτια του ρεπερτορίου τους χωρίς επιτηδεύσεις, διατηρώντας σε όλη τη διάρκεια της ερμηνευτικής διαδικασίας την απαιτούμενη ισορροπία, φυσικότητα και πραότητα. Από την πρώτη, κιόλας, στιγμή οι βασικές ποιότητες της μουσικής έγιναν φανερές και τα κομμάτια αποδόθηκαν- από Χορωδίες και Ορχήστρα- με απόλυτη ακρίβεια, σαφή άρθρωση και μουσικότητα και εντυπωσιακή καθαρότητα στη διαστρωμάτωση των ηχοχρωμάτων. Παιδιά και μουσικοί συνεργάστηκαν με απρόσμενα θετικό τρόπο μεταξύ τους και απόλυτα συντονισμένοι στο πρόσταγμα του αρχιμουσικού, συμβάλλοντας σε αυτό το εξαιρετικό αποτέλεσμα.

Η θυελλώδης ανταπόκριση του κοινού ήταν απόλυτα αναμενόμενη. Αξίζουν, όθεν, τα θερμά συγχαρητήριά μας σε όλους τους συντελεστές της προχθεσινής μεγαλειώδους συναυλίας^. στους Διευθυντές των σχολείων, στον Αρχιμουσικό και στους μουσικούς της Ορχήστρας, στους γονείς και, βέβαια, στους μικρούς μαθητές και τις μαθήτριες των Σχολείων, που κυριολεκτικά συνάρπασαν με την τεχνική τους ακρίβεια περί την ερμηνεία, αλλά και την επιστημοσύνη που επέδειξαν περί την απόδοση του συγκεκριμένου είδους πατριωτικής μουσικής, πράγμα που διασφάλισε την ποιότητα και πιστότητα του αποτελέσματος. 

Τους ανήκει ένα μεγάλο Μπράβο!

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Κ. ΔΟΥΝΔΟΥΛΑΚΗ * * * ΔΡΑΚΟΣ ΚΑΙ ΔΡΑΚΟΝΤΟΚΤΟΝΙΑ ΣΤΟΥΣ ΒΙΟΥΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

 

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Κ. ΔΟΥΝΔΟΥΛΑΚΗ

 

ΔΡΑΚΟΣ ΚΑΙ ΔΡΑΚΟΝΤΟΚΤΟΝΙΑ

ΣΤΟΥΣ ΒΙΟΥΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

[Εκδόσεις «Γρηγόρη», Αθήνα 2024, σχ. 8^ο (21 Χ 14), σσ. 118]

 

 

                ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

                       www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Ο κ. Εμμανουήλ Κ. Δουνδουλάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής τής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Ηρακλείου Κρήτης, όπου διδάσκει τα μαθήματα της Αγιολογίας και Υμνολογίας. Είναι συγγραφέας 63 βιβλίων θεολογικού, διεθνολογικού και Λογοτεχνικού ενδιαφέροντος, καρπός όλα των πλούσιων και πολύχρονων επιστημονικών σπουδών του σε Πανεπιστήμια και Ακαδημίες της Ελλάδας και του εξωτερικού, τόσο στην ορθόδοξη όσο και στην Προτεσταντική και Ρωμαιοκαθολική θεολογία, την ελληνική Παλαιογραφία, την Ψυχολογία και τη Συμβουλευτική.

Με το παρόν σημείωμά μας, παρουσιάζουμε το τελευταίο πόνημα του κ. Δουνδουλάκη, με τον τίτλο: «Δράκος και δρακοντοκτονία στους βίους των Αγίων», που αφορά σε μιαν άκρως ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη μελέτη, που προτείνει έναν διαφορετικό- διακειμενικό τρόπο ανάγνωσης των συναξαριακών κειμένων, σε σχέση με τους όρους «δράκος» και «δρακοντοκτονία».

Ο δράκος, μεγάλος όφις ή κροκόδειλος, καιροφυλακτεί, συνήθως, στο υγρό στοιχείο (πηγές), σε χαλάσματα ή περάσματα και εμποδίζει την άντληση του νερού ή το δηλητηριάζει, επιβουλευόμενος, συχνά, αδιακρίτως, τη ζωή ανθρώπων ή ζώων που προσεγγίζουν τον τόπο. Είναι συνώνυμο του κακού, του διαβόλου και η δρακοντοκτονία, στις περιπτώσεις αυτές, εντάσσεται στην κοινωνική προσφορά και σωτηρία της κοινότητας από τις βλάβες του θηρίου,  συμβολίζοντας τη νίκη του καλού, έναντι του κακού.

Ο δράκος, ειδικότερα, στους βίους των Αγίων, όπως και στην πατερική και εκκλησιαστική γραμματεία, αφορά τόσο στον αισθητό δράκοντα, όσο και στον νοητό (συνώνυμο του κακού και του διαβόλου) και η δρακοντοκτονία συντελείται πάντα με τη δύναμη της προσευχής, όπως, επίσης, και με το σχήμα του σταυρού. Ο Άγιος δεν εχθρεύεται τον δράκοντα, καθώς στην πορεία της αγιότητας κυριαρχεί η συμφιλίωση μεταξύ Αγίου και της άγριας φύσης. Έτσι, το εμπροϋπόθετο της δρακοντοκτονίας, σύμφωνα με τους βίους των Αγίων, κινείται στις ακόλουθες τέσσερις κατευθύνσεις: στην αναπομπή δοξολογίας προς τον Θεό, στην κοινωνική προσφορά, στη σωτηρία της κοινότητας από τις βλάβες του θηρίου και στην προβολή της παρρησίας του Αγίου προς τον Κτίστη.

Στα Λειτουργικά, περαιτέρω, βιβλία της Εκκλησίας και στην Υμνογραφία η αναφορά σε δράκους στη συντριπτική της πλειοψηφία αφορά στον νοητό δράκοντα (τον δαίμονα), τον οποίο κατατροπώνει ο Χριστός και ακολούθως οι Άγιοι με το μαρτύριό τους. Μάλιστα, ο Χριστός θεωρείται ο πρώτος δρακοντοκτόνος του νοητού δράκοντος, του διαβόλου, και η δρακοντοκτονία, στην περίπτωση αυτή, συντελείται: α) με την ενανθρώπηση, β) με τη βάπτιση και γ) με τη σταυρική του Κυρίου θυσία.   

Συχνά η δρακοντοκτονία στους ορθοδόξους Αγίους θεωρείται ότι είναι θέμα που αφορά μόνο στους στρατιωτικούς Αγίους (π.χ. Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο, Θεόδωρο Τήρωνος κ.λπ.). Αντίθετα, ο συγγραφέας αποδεικνύει ότι στη χορεία των δρακοντοκτόνων αγίων συναριθμούνται και άλλοι Άγιοι, Ιεράρχες, Όσιοι και Οσίες, όπως, επίσης, και ομολογητές.

Σκοπός τού εν λόγω βιβλίου είναι να προσεγγίσει τα συναξαριακά κείμενα και να διερευνήσει το πραγματικό ή μη υπόβαθρο της παρουσίας δρακόντων στους βίους των Αγίων και την ευστάθεια ή μη του περιστατικού της δρακοντοκτονίας, ενώ άποψη του συγγραφέα είναι ότι κάθε μονομερής θεώρηση ως προς το ζήτημα του δράκοντος, αλλά και της δρακοντοκτονίας στους βίους των Αγίων κρίνεται επισφαλής, όπως συμβαίνει και με το ζήτημα του θαύματος. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να θεωρούνται ως ιστορικά πραγματικές όλες οι αναφορές σε δράκοντες και δρακοντοκτονίες στους βίους των Αγίων, ούτε όμως πρέπει και να τις διαγράφουμε, συλλήβδην, ως μη πραγματικές.

Ως προς τη μεθοδολογία του παρουσιαζομένου βιβλίου, αυτή αφορά στη διακειμενική θεώρηση του περιεχομένου των σχετικών κειμένων, χωρίς να εστιάζει σε φιλολογικές αρχές της σύνταξής τους, υιοθετώντας έναν συνδυασμό μεθόδων, όπως την ιστορικο-γραμματική- που διασφαλίζει την εγκυρότητα της κειμενικής παράδοσης- και τη θεολογική ερμηνευτική. Τέλος, όπου κρίνεται απαραίτητο αξιοποιείται και η αλληγορική, ενώ σε ένα  σημαντικό μέρος του βιβλίου αξιοποιείται και η περιπτωσιολογική μελέτη.

Το βιβλίο διαρθρώνεται σε δύο μέρη, με κεφάλαια και υποενότητες. Στο Α΄ Μέρος προσεγγίζεται το ζήτημα του δράκοντος και της δρακοντοκτονίας στα Υπομνήματα της Θείας Οικονομίας (δηλαδή στην Αγία Γραφή, στην απόκρυφη γραμματεία, στους Πατέρες και Εκκλησιαστικούς Συγγραφείς). Το Β΄ Μέρος ασχολείται με τους δράκους στους δρακοντοκτόνους Αγίους, όπου εξετάζονται τα χαρακτηριστικά τους, οι τόποι και οι δράσεις του δράκου, όπως και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι Άγιοι για να τους σκοτώσουν.

Όσον αφορά στο θέμα της δρακοντοκτονίας, οι όροι που απαντιούνται συνήθως είναι οι ακολουθοι: Δρακοντοκτονία,  Δρακοντολέτης, Δρακοντοπνίχτης, Δρακοντοφόνος, Δρακοφόνος, εκ των οποίων στο παρουσιαζόμενο βιβλίο αξιοποιούνται ο «δρακοντοκτόνος» και «δρακοντοκτονία», καθώς δηλώνει το εμπρόθετο της πράξης.

Το βιβλίο - που αποτελεί περικαλλέστατη και εξαιρετικά προσεγμένη στις λεπτομέρειές της έκδοση- ολοκληρώνεται με τα Συμπεράσματα, Περίληψη στα Αγγλικά, την πλουσιότατη ελληνική και ξένη Βιβλιογραφία, όπως επίσης και κάποια επιλεγμένα Αγιολογικά κείμενα μελέτης στο Επίμετρο.

Ο κ. Εμμανουήλ Κ. Δουνδουλάκης είναι άξιος τού «δικαίου επαίνου» ότι: «ὂντως καλόν ἒργον εἰργάσατο, ἐπειδάν καί ἐτελείωσεν αὐτό». Ευχή μας να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει επί μακρόν τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του στον χώρο της θεολογικής επιστήμης, όπου τόσο μεγάλη είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του με το περισπούδαστο και κεφαλαιώδους σημασίας συγγραφικό του έργο.

Δημήτρης Ν. Θεοδοσάκης * * * ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΓΗ * ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

 

Δημήτρης Ν. Θεοδοσάκης

 

ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΓΗ

ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

[Εκδόσεις Σμυρνιωτάκη, Ηράκλειο 2024, σχ. 16^ο (24 Χ 17), σσ. 176]

  

Κωστής Ηλ. Παπαδάκης

  http://ret-anadromes.blogspot.com

  

Ο Δημήτρης Ν. Θεοδοσάκης, από τον Χόνδρο Βιάννου, με το γλυκύτατο ψευδώνυμο του «Κάστρου ο Ταχυδρόμος», παρουσιάζει, μέσα από μια σειρά ιστορικών διηγημάτων και ποιημάτων του, τη ζωή των παλιών ανθρώπων του τόπου του, φτωχών όλων φαμελιάρηδων, των αρχών, βασικά, του 20^ου αι. Τη ζωή τους δίπλα στα χωραφάκια και τα περβολάκια τους και τις λοιπές αγροτικές κυρίως ασχολίες. Όλοι οι άνθρωποι εκείνοι, στερνοί ακρίτες ενός αλλοτινού κόσμου, φωτοδότες της κρητικής μας παράδοσης «μεγάλωσαν κι έφυγαν και τώρα πια έχουν μείνει μια φούχτα από ρημαγμένα σπιτάκια και στις καλύτερες περιπτώσεις κάποια μετοχάκια και οικισμοί, βουβοί όλα μάρτυρες να θυμίζουν ένα φεγγάρι μιας γεωργικής δοξαστικής εποχής».

Με τις διηγήσεις του αυτές και με κάποια στιλάτα και καλογραμμένα ποιήματά του- με τα οποία ο φίλος συγγραφέας διανθίζει τα διηγήματά του- ανασταίνει με τα πιο εύγλωττα, ζωντανά και καθάρια χρώματα τη ζωή των συγχωριανών του στα εν λόγω χωριά της επαρχίας του, Χόνδρο, Βιάννο, Κάστρο κ.λπ και την καθημερινή τους βιοπάλη προκειμένου να διασφαλίσουν το ψωμί τους και το ψωμί των παιδιών τους σε εποχές δύσκολες, σκληρές και απάνθρωπες.

Βλέπουμε, περαιτέρω, και διδασκόμαστε από το παράδειγμα των απλών αυτών ανθρώπων πως οι εξαιρετικές καταστάσεις και δυσκολίες της ζωής καθίσταντο γι’ αυτούς πηγή και μόνιμη δύναμη για δημιουργία, δημιουργώντας μέσα τους αντιστάσεις και σοβαρές ικανότητες. Έτσι κατάφερναν να επουλώνουν πληγές, να ξανακτίζουν χαλάσματα και να θρέφουν τα γηρατειά και τα γυμνά και λιπόσαρκα παιδιά τους, για να μην πεθάνουν από την πείνα.

Η αυθεντικότητα της πρώτης ύλης, το βάρος της προσωπικής εμπειρίας και η ιδεολογική φόρτιση προσδίδουν στη γραφή αυτήν του Δημήτρη Θεοδοσάκη την αμεσότητα του ρεαλισμού και τη λεπτότητα των αισθημάτων για την πατρώα γη και τους αγαπημένους συγχωριανούς του. Και είναι γεγονός ότι ένας ολόκληρος κόσμος ξεπηδά ολοζώντανος μπροστά στα μάτια μας μέσα από τις ρεαλιστικές αυτές διηγήσεις, ενώ η εσωτερικευµένη πραγματικότητα επιτρέπει, συχνά, λυρικές εξάρσεις υποκειμενικών βιωμάτων υποκινούμενων από μιαν έντονη συναισθηματική του συγγραφέα φόρτιση, χωρίς, πάντως, να αναιρείται ποτέ ο ρεαλισµός των διηγήσεων ούτε η αυθεντικότητα της πραγματικότητας.

Στα κείμενα του Δημήτρη Θεοδοσάκη αποτυπώνονται, επί πλέον, και τα καθαρά, τα γνήσια κρητικά έθιμα, όπως ζωντάνευαν τότε στις καθαρές εκείνες και αυθεντικές κρητικές κοινωνίες της «εποχής του λύχνου», με πλουσιότατα λαογραφικά στοιχεία από την καθημερινή ζωή, από τον γάμο και τα πανηγύρια και, ακόμα, με μαντινάδες, μοιρολόγια και παροιμίες, δοσμένα όλα με ένα μοναδικά δυνατό και απαιτητικά γενναιόδωρο κρητικό λεξιλόγιο.

Τι κρίμα, αλήθεια, που εμείς οι νεοέλληνες, και ειδικότερα οι νέοι, ολοένα και περισσότερο ξεχνούμε ή χάνουμε αυτόν τον πολύτιμο λαϊκό μας πολιτισμό, που αποτελεί, ακριβώς, τις ρίζες εκείνες που μας εξέθρεψαν. Ο ρυθμός τής νέας ζωής με τις ευκολίες και τις ταχύτητες της μηχανής, τα εύκολα ταξίδια και τις μετακινήσεις των πληθυσμών, ολοένα και περισσότερο αλλάζει κι εξαφανίζει την παραδοσιακή σταθερότητα και ομορφιά. Eυτυχώς, όμως, που υπάρχει η νοσταλγία, αυτή η πανανθρώπινη δυνατή «αδυναμία», που ξαναφέρνει τους απομακρυσμένους οδοιπόρους στο όνειρο και στα πρώτα βήματα της ζωής. Και στο βιβλίο του κ. Θεοδοσάκη η δύναμη αυτή, η νοσταλγία για τα παλιά, είναι που μεγαλώνει το όνειρο και προετοιμάζει και προδιαθέτει για την πνευματική σοδειά που θα επακολουθήσει.

Θεωρώ ότι με το παρουσιαζόμενο βιβλίο του, ο Δημήτρης Θεοδοσάκης κατάφερε να ζωντανέψει τη ζωή των ανθρώπων αυτών που του εμπιστεύτηκαν ένα μοναδικά σπάνιο και αδημοσίευτο φωτογραφικό υλικό και πλούσιες ιστορίες, αυθεντικές, με ήρωες και πρωταγωνιστές πρόσωπα υπαρκτά, που τα περισσότερα από αυτά και ο ίδιος τα πρόλαβε και τα συναναστράφηκε στα παιδικά του χρόνια. Είναι, γι’ αυτό, οι διηγήσεις του τόσο αληθινές, δοσμένες όλες με υψηλή λογοτεχνική δύναμη και με μια τέτοια αξιοπρέπεια και ομορφιά, που, εσένα τον αναγνώστη, σε συγκλονίζει και σε κάνει να ταυτίζεσαι με τα πρόσωπα και τα προβλήματά τους και ας μην τα γνωρίζεις ο ίδιος προσωπικά. Ζεις όμως μέσα σου τις καταστάσεις και τα βιώματά τους, διδάσκεσαι από τη ζωή και τα έργα τους και νιώθεις, στο βάθος, πως και συ, τελικά, είσαι άνθρωπος.  

Τα θερμά μου, και πάλι, συγχαρητήρια στον αγαπητό φίλο Δημήτρη Ν. Θεοδοσάκη, τον όμορφο αυτόν του «Κάστρου Ταχυδρόμο» και για την παρούσα πολύτιμη προσφορά του στα κρητικά γράμματα. Και τον διαβεβαιώνω ότι και με το βιβλίο του αυτό τα κατάφερε, ναι τα κατάφερε- όπως σημειώνει και στον Πρόλογό του - να στήσει στους στερνούς αυτούς ακρίτες της κρητικής γης έναν περίλαμπρο ανδριάντα μνήμης. Με τις παρουσιαζόμενες λογοτεχνικές δροσοσταλίδες του να είναι σίγουρος ότι μας ενθαρρύνει όλους εμάς και μας κάνει να πιστεύουμε ότι όσο συνεχίζουμε να ενδιαφερόμαστε και να σκύβουμε πάνω από τις αιώνιες αξίες της κρητικής γης, πάνω από τα ήθη και τις παραδόσεις των πατέρων μας, πάνω από τα ελληνορθόδοξα μετερίζια, δεν χάθηκαν ακόμα όλα κάτω από τον αδυσώπητο οδοστρωτήρα του σύγχρονου τεχνοκρατούμενου πολιτισμού.

                                                  

ΜΑΡΙΕΤΤΑ ΑΣΗΜΟΜΥΤΗ- ΕΚΚΕΚΑΚΗ * * * ΛΥΚΕΙΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ * ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΡΕΘΥΜΝΗΣ * ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

ΛΥΚΕΙΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΡΕΘΥΜΝΗΣ

ΜΑΡΙΕΤΤΑ ΑΣΗΜΟΜΥΤΗ- ΕΚΚΕΚΑΚΗ

 

ΛΥΚΕΙΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΡΕΘΥΜΝΗΣ

ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

Τόμος Α΄ 1917- 1967

(Έκδοση ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗ, Ρέθυμνο 2025, σχ. 4^ο, 29Χ23 εκ., σσ. 350)

 

   ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

      www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Το «Λύκειο των Ελληνίδων Ρεθύμνης» υπήρξε στον καιρό του Μεσοπολέμου, σε εποχές δύσκολες και απαιτητικές, το σωματείο- φάρος της πόλης του Ρεθύμνου με τις ομιλίες του, τις διαλέξεις και τα φιλολογικά βραδινά, τα τσάγια, τις απογευματινές κι επίσημες δεξιώσεις, τους βραδινούς χορούς, τους Κλήδονες, τους Κρητικούς γάμους κι ακόμα τις συναυλίες, τα Ανθεστήρια και τις θεατρικές παραστάσεις. Σκοπός του ήταν σταθερά η αναγέννηση της εθνικής μας ζωής μέσα από τα έθιμα, τις παραδόσεις, τους χορούς, τα τραγούδια, τις τοπικές ενδυμασίες και τη μουσική.

Και η δράση του αυτή συνεχίζεται και σήμερα- εκατό οκτώ ολόκληρα χρόνια μετά- εξ ίσου δυναμικά και σε παρόμοιους τομείς και χώρους του πολιτισμού. Το «Λύκειο των Ελληνίδων» συνεχίζει να ζωντανεύει στη μνήμη των σημερινών Ρεθεμνιωτών τις παλιές εκείνες πρωτοπόρες αρχόντισσες Κυρίες τούτης της πολιτείας, που δόθηκαν «ψυχή τε και σώματι» στον τόπο αυτόν και σημάδεψαν με την αγνή και άδολη αγάπη τους προς τον συνάνθρωπο και τον τόπο μιαν ολόκληρη κοινωνία και εποχή.  

 Πρόκειται - προκειμένου να γνωρίσουμε τα πράγματα καλύτερα- για το σωματείο που έβαλε τα θεμέλια του Ωδείου της πόλης μας και οργάνωσε συσσίτια για τους πρόσφυγες το 1924 (μαζί με τον «Σύλλογο των Kυριών»). Που αγκάλιασε τις προσφυγοπούλες και τους δίδαξε υφαντική, κρητικό κέντημα, κοπτική, ραπτική και οικιακή οικονομία, για να μπορέσουν να βρουν δουλειά και να θεμελιώσουν τα νέα σπιτικά τους. Mέριμνα και αυτή, όπως κι όλες οι άλλες, συνειδητή και όχι φιλανθρωπία, τόσο στη μόρφωση, στις συνθήκες εργασίας και στα δικαιώματα, όσο και στην ισοπολιτεία και στην προστασία της άγαμης μητέρας.

Στη συνέχεια, πρώτο το «Λύκειο των Eλληνίδων» δημιούργησε χορευτικά συγκροτήματα με γνήσιες τοπικές ενδυμασίες απ’ όλη την Ελλάδα και συγκέντρωσε πολύτιμα δείγματα λαϊκής τέχνης (υφαντά, κεντήματα, ξυλόγλυπτα κοσμήματα και πήλινα). Από τα σημαντικότερα έργα του, τα τελευταία χρόνια, ήταν- απ’ όσο μπορώ να θυμηθώ- και η αναπαράσταση αρχαίων ελληνικών και βυζαντινών εορτών, που σχετίζονται με τον σημερινό Κλήδονα, με τη συμμετοχή εκατόν είκοσι, τουλάχιστον, ατόμων επάνω στη σκηνή του θεάτρου EPΩΦIΛH, τα έτη 1996 και 1997, αλλά και οι διάφορες εκθέσεις που συχνά το σωματείο αυτό διοργανώνει.

       Τέλος, είναι σε όλους μας γνωστό ότι στις μέρες μας- πέραν των ανωτέρω- ανάμεσα στα ιδανικά που κοσμούν και φλογίζουν τις Κυρίες του ΛΕΡ είναι και η μάθηση της Ιστορίας, Τοπικής και Γενικής, που, μαζί με την ελληνική γλώσσα, διδάσκονται ολοχρονίς στην περικαλλέστατη και φιλόξενη αίθουσά του, γνωρίζοντας ότι λαός που δεν έχει ιστορική μνήμη και γλώσσα είναι καταδικασμένος να πεθάνει. Ο ανιστόρητος άνθρωπος είναι όν α-πολιτικό, δεν έχει κοινωνικό και πολιτικό ήθος και, συνήθως, δεν είναι και καλός πολίτης.

                                               *     *     *       

Το τεράστιο και πολυσχιδές αυτό έργο του Λυκείου Ελληνίδων, έργο ενός αιώνα συνεχούς πορείας και δράσης ανέλαβε και κατέγραψε με έναν ομολογουμένως θαυμάσιο, αυθεντικό, αξιόπιστο και αποτελεσματικό τρόπο η αγαπητή μας κ. Μαριέττα Ασημομύτη- Εκκεκάκη, μέλος επί σειράν ετών και Έφορος Αρχείου του Λυκείου των Ελληνίδων Ρεθύμνης. Η έρευνά της υπήρξε, αναμφίβολα, υποδειγματική, επίπονη, λεπτομερέστατη και πολυετής. Όπως δε και η ίδια σημειώνει προλογικά, επί σειράν ετών, σαν τη μέλισσα, αποδελτίωνε και συγκέντρωνε προσεκτικά ένα τεράστιο αρχειακό υλικό, επιμεριζόμενο σε έγγραφα, φωτογραφίες, συνεντεύξεις αλλά και σημειώματα από τον τοπικό ημερήσιο Τύπο (λόγω έλλειψης αρχειακών πηγών), πράγμα, αυτό το τελευταίο, που μεταφράζεται σε ατέλειωτες ώρες πολυκάματης έρευνας και αναδίφησης στους τόμους των τοπικών ημερήσιων εφημερίδων της Δημόσιας Βιβλιοθήκης του Ρεθύμνου. Αλλά και μετά τη συγκέντρωση του υλικού, η δυσκολία της συγγραφέως συνεχίστηκε να βαίνει το ίδιο επίπονη και προβληματική, κάτι που έγκειται, ακριβώς, στον τεράστιο, αφενός, όγκο που είχε να τιθασεύσει και στην πολυποικιλότητα και πολυμορφία, αφετέρου, αλλά και ιδιομορφία του έργου που είχε μπροστά της. Έπρεπε να βρεθεί η καλύτερη και προσφορότερη μέθοδος για τη δόμηση του συγκεκριμένου υλικού. Προτιμήθηκε, λοιπόν, η οργάνωση του υλικού ανά δεκαετίες και ο επιμερισμός του σε δύο τόμους, περίπου ισομεγέθεις, καθένας εκ των οποίων να αναφέρεται σε πέντε δεκαετίες δράσης του Λυκείου.

Με το παρόν σημείωμά μας παρουσιάζουμε τον Α΄ τόμο του έργου, εκ 350 σελίδων αποτελούμενο, που καλύπτει την περίοδο από το έτος ίδρυσης του Λυκείου (1917) μέχρι και το έτος 1967, οπότε το σωματείο εόρτασε την πεντηκονταετηρίδα από την ίδρυσή του, ενώ σύντομα αναμένεται η έκδοση και του Β΄ τόμου.  Έτσι, από σήμερα και το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνης αποκτά τη δική του ανεκτίμητη βίβλο, με καταγεγραμμένη λεπτομερώς όλη την ιστορία του, των 100 αυτών χρόνων, στη διάρκεια των οποίων από τη θέση της Προέδρου το υπηρέτησαν έξι συνολικά αξιόλογες γυναικείες μορφές του τόπου μας: η Ιουλία Πετυχάκη, η Φερενίκη Βαλαρή, η Ιωάννα Τσουδερού, η Μαρία Τσιριμονάκη, η Ιωάννα Βαλαρή και σήμερα η αγαπητή μας Φέφη Βαλαρή.  

Συγχαίρουμε θερμά και ευχαριστούμε τόσο το Δ.Σ. του Λυκείου, όσο και τη συγγραφέα του βιβλίου κ. Μαριέττα Ασημομύτη- Εκκεκάκη για το πολύμοχθο και πολυτίμητο του παρουσιαζόμενου έργου. Η αίσθηση του χρέους απέναντι στην πνευματική και πολιτισμική του Τόπου κληρονομιά είναι εκείνη που καθοδήγησε τις προσπάθειές τους και συνέβαλε στο ξεπέρασμα των οποιωνδήποτε δυσχερειών, ενώ η προσπάθειά τους ανάγκη βαθιά εσωτερική αντανακλά το περίσσευμα της ψυχής τους. Συγγραφέας και Λύκειο Ελληνίδων γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο άνθρωπος και ο πολιτισμός του σε κάθε περίοδο της ιστορικής του πορείας είναι φως και γι’ αυτό πρέπει να φωτίζει και να φωτίζεται και να διδάσκει ορθά τους μεταγενεστέρους.

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ * * * Οι Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

 

Οι Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου

 

    Ηλία Μετοχιανάκη

Καθηγητή Πανεπιστημίου Κρήτης

 

  Έμπλεως χαράς και ενθουσιασμού απολαμβάνω το νέο βιβλίο με τον ως άνω τίτλο, το οποίο ο εκλεκτός και πολυγραφότατος συγγραφέας Κωστής Ηλ. Παπαδάκης, φιλόλογος- θεολόγος, με ευγένεια και καλοσύνη μού προσέφερε. Το βιβλίο αυτό, με τον υπότιτλο «Συναξαριακά και βιογραφικά στοιχεία αυτών- Έλεγχος ‘Ημαρτημένων’», είναι ένα έργο πνοής, ένας αληθινός θησαυρός από άποψη ποιότητας, καλαισθησίας και περιεχομένου. Είναι μια αληθινά πολύτιμη προσφορά στην Εκκλησία της Κρήτης. Η μελέτη του βιβλίου συγκινεί και ενθουσιάζει τον αναγνώστη, ενώ η καλαισθησία του το καθιστά ζωντανό και ευχάριστο στην ανάγνωσή του.

  Η αναφορά στους Αγίους Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου δημιουργεί σε όλους μεγάλη ευαισθησία και θαυμασμό, γιατί πρόκειται για ιδιαίτερα ονομαστούς Αγίους της Κρήτης, οι οποίοι αγωνίστηκαν με ηρωισμό και αυτοθυσία υπέρ πίστεως και πατρίδος σε καιρούς δύσκολους και χαλεπούς. Δεν δίστασαν να ομολογήσουν την αληθινή πίστη τους σε χρόνους τυραννικής εξουσίας, γιατί τους ενίσχυε η θεία χάρη και τους συνόδευσε στη θυσία τους ως ιερομαρτύρων στην ακατάληπτη στρατιά των Αγίων. Είναι οι Νεομάρτυρες που μας παραδειγματίζουν με τον ιερό τους αγώνα και την παρρησία τους στην ομολογία της πίστεως.

   Ο συγγραφέας αναφέρεται στην προγονική τοπική προέλευση τών εκ Μελάμπων Ρεθύμνης Τεσσάρων Νεομαρτύρων και στη συγγενική σχέση τους με ονομαστές μεγάλες οικογένειες, τα επώνυμα των οποίων συνδέονται με τους Κουρμούληδες και τους Βλατάκηδες της Μεσαράς. Οι άγιοι βίωσαν τα δύσκολα χρόνια της μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης και ήταν πρωτοπόροι στον αγώνα του Έθνους για πίστη και ελευθερία. Υπήρχαν τότε πολλοί κρυπτοχριστιανοί για την αποφυγή ανεξέλεγκτων ομαδικών δολοφονιών από τους κατακτητές και οι άγιοι, ως κρυπτοχριστιανοί, έκρυβαν μέσα τους βαθιά την επιθυμία της ομολογίας και του μαρτυρίου. 

  Δύο χρόνια μετά την Ελληνική Επανάστασή (1824) οι άγιοι οδηγήθηκαν στον τόπο της θυσίας. Το μαρτύριό τους συγκίνησε βαθύτατα τον υπόδουλο χριστιανικό πληθυσμό και ενίσχυσε έντονα το φρόνημά του για τον υπέρ πίστεως και πατρίδος αγώνα, ενώ οι συνεχείς θαυματουργίες τους μετά το μαρτύριό τους ενίσχυαν στην πίστη του τον υπόδουλο κρητικό λαό. Υπήρξαν το καύχημα των Μελάμπων, του Ρεθύμνου, της Κρήτης και όλων των ευσεβών χριστιανών.

 Μετά την αγιοκατάταξη των Τεσσάρων Νεομαρτύρων, οικοδομήθηκαν στη μνήμη τους υπέρλαμπροι ναοί στον τόπο καταγωγής τους, στις Μέλαμπες, στην πόλη του Ρεθύμνου και σε άλλες περιοχές της Κρήτης αλλά και εκτός Κρήτης. Ο συγγραφέας εμπλουτίζει το βιβλίο του με την παρουσίαση των ναών αυτών και μας γοητεύει με πλήθος εικόνων των αγίων, έργο εκλεκτών αγιογράφων, παλαιοτέρων και νεοτέρων, οι οποίοι στις εικόνες τους παρουσιάζουν τους αγίους με διάφορες μορφές και ενδυμασίες. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται η πλήρης Ασματική Ακολουθία και ο Παρακλητικός Κανόνας των Αγίων από τον Όσιο Γεράσιμο των Υμνογράφο. Η Ακολουθία αυτή αντανακλά λεπτομερώς τον βίο, το μαρτύριο και την αγιότητα των Τεσσάρων Μαρτύρων.

  Η πλουσιότατη βιβλιογραφία που παραθέτει ο συγγραφέας, καταδεικνύει την προσπάθειά του να προσκομίσει ένα πλούσιο διαχρονικά υλικό και να δημιουργήσει ένα καλαίσθητο έργο μοναδικό για τους εν λόγω αγίους. Δίκαια τον ευγνωμονεί η τοπική μας Εκκλησία δια του σεπτού Ιεράρχου της Σεβασμιωτάτου κ. Προδρόμου, ο οποίος δεόντως προλογίζει την έκδοση αυτήν, καθώς και οι ευσεβείς χριστιανοί που απολαμβάνουν τη μελέτη του βιβλίου. Ευχαριστούμε εγκάρδια τον εκλεκτό συγγραφέα και του ευχόμαστε τη συνέχιση του πλούσιου συγγραφικού του έργου. 

Ενδόξως άσωμεν… Γεωργίω, Αγγελή, Μανουήλ και Νικολάω * * * Βυζαντινό Ορατόριο

 

 

   ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΌΠΟΛΗ                                                           200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΌ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ

ΡΕΘΥΜΝΗΣ ΚΑΙ ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ                           ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ

 

 

 

 

Ενδόξως άσωμεν… Γεωργίω, Αγγελή, Μανουήλ και Νικολάω

Βυζαντινό Ορατόριο

 

       ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

         www.ret-anadromes.blogspot.com

 

 

 

Το Σάββατο 28 Δεκεμβρίου 2024, στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης» της πόλεως μας, ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου, έλαβε χώρα η καταληκτήρια εκδήλωση του εφετινού επετειακού έτους των 200 ετών από το μαρτύριο των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων, με την παρουσίαση του Βυζαντινού Ορατορίου «Ενδόξως άσωμεν… Γεωργίω, Αγγελή, Μανουήλ και Νικολάω» της Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.

Το ορατόριο είναι μεγάλης κλίμακας λυρική μουσική σύνθεση για ορχήστρα, σόλο φωνές και χορωδία. Η δομή του είναι πανομοιότυπη με αυτήν της όπερας, διαφέρει, όμως, στο ότι δεν περιέχει καθόλου σκηνική και θεατρική δράση. Επιπλέον, η πλοκή των ορατορίων είναι, κατά κανόνα, λιγότερο σύνθετη από τη δραματική πλοκή μιας όπερας. Περαιτέρω, το παρουσιαζόμενο, με το σημείωμά μας αυτό, ορατόριο ονομάστηκε από τον δημιουργό του βυζαντινό, καθότι μελοποιήθηκε κατά τα πρότυπα της Ορθόδοξης Εκκλησιαστικής Μουσικής, καθώς και της δημώδους ελληνικής παράδοσης, με αδιάψευστους σε αυτό μάρτυρες τους εναλλασσόμενους ήχους της εκκλησιαστικής Οκταηχίας και των ελληνικών ρυθμών που το διέπουν καθ’ όλον του το μήκος.

Το κείμενο (libretto) του ορατορίου αποτελεί ποιητικό δημιούργημα του Δρ. Εμμανουήλ Κ. Δουνδουλάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή στην Πατριαρχική Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης, και ως βάση και έμπνευσή του έχει κείμενο του Παύλου Βλαστού, του Ρεθυμνίου (1836- 1926), με τίτλο: «Ιστορικόν ανέκδοτον των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων των εν Ρεθύμνη ξίφει τελειωθέντων τω 1824 Οκτωβρίου 28». Πρόκειται για μιαν, όντως, ενδιαφέρουσα ιστορική μαρτυρία- συνέντευξη, που πήρε ο Π. Βλαστός το 1872 από τον Ρεθύμνιο Ιωάννη Πανταλάκη, αυτόπτη μάρτυρα της σφαγής των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων, κατά το έτος 1824, ηλικίας, τότε, 19 ετών. Το «Ποίημα για τους Τέσσερις Νεομάρτυρες του Ρεθύμνου», του Εμμανουήλ Κ. Δουνδουλάκη, δημιουργήθηκε με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από τη μαρτυρική τελείωση των Νεομαρτύρων Γεωργίου, Αγγελή, Μανουήλ και Νικολάου. Κατατάσσεται από τον Ποιητή στην κατηγορία των επικών ποιημάτων και φέρεται σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία. Αριθμεί 112 στίχους και αναφέρεται σε ενδιαφέροντα βιογραφικά- συναξαριακά των αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων στοιχεία, καθώς και στις επαναστάσεις των Κρητών εναντίον των Τούρκων με αφετηρία το 1821.

Το ποιητικό αυτό αριστούργημα μελοποιήθηκε, στη συνέχεια, από τον Δρ. Ανδρέα Αθ. Γιακουμάκη, καθηγητή, επίσης, στην Πατριαρχική Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης, κατά τα πρότυπα, όπως έχουμε ήδη επισημάνει, του Βυζαντινού Ορατορίου. Μετά την Εισαγωγή (ouverture), που αναφέρεται στην πίκρα της σκλαβιάς και των αιμοσταγών πολέμων, ακολουθούν τα διάφορα χορωδιακά μέρη, μεγαλειώδη και επιβλητικά, καθώς και διάφορες άριες (μελωδίες για σόλο φωνές) και το ρετσιτατίβο (ένα είδος μελωδικής αφήγησης με τη συνοδεία της Ορχήστρας), για την προώθηση της πλοκής του έργου. Στα τελευταία αυτά μέρη διέπρεψαν ο γνωστός τενόρος Γιώργος Ψαρουδάκης (αφήγηση- μονωδία) και ο Θάνος Γιακουμάκης (μονωδία). Η πολυμελής χορωδία- αποτελούμενη από τις χορωδίες των Ρεθυμνίων Μικρασιατών και των Μικρασιατών του Μεγάλου Κάστρου- συνοδευόταν από 10μελή ορχήστρα (συνεργασία Ρεθυμνίων και Ηρακλειωτών μουσικών), στην οποία πρωταγωνιστικό ρόλο- εισαγωγικό και συνοδευτικό στα μέρη του έργου- σαφώς είχαν το μικρό και το μεγάλο νταούλι.

Ο Γιώργος Ψαρουδάκης (αριστερά) και ο Θάνος Γιακουμάκης (δεξιά)

Στο κύριο μέρος του έργου, μεταξύ των άλλων, γίνεται αναφορά στα οικογενειακά των Αγίων ονόματα, στην κρυπτοχριστιανική τους ταυτότητα και στην ηρωική τους «Έξοδο» από το συνειδησιακὸ μαρτύριο που βίωναν όλα τα προηγούμενα χρόνια λόγω της «αποκρυφίας», αλλά και στη γενναιόψυχη συμμετοχή τους, στη συνέχεια, στις κρητικές επαναστάσεις, στη σύλληψη και φυλάκιση και εν τέλει και στη μαρτυρική τελείωσή τους, σαν οι μάρτυρες συνέχιζαν να επιμένουν στον «ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ἀγῶνα», ενώ μνημονεύονται και θαύματα που έγιναν από τα ιερά λείψανά τους. Ο Επίλογος του έργου έχει θεολογική και σαφώς δοξολογική χροιά, με ένα εντυπωσιακό δοξαστικό τεριρέμ- ριριρέμ. Ανατρέχει δυναμικά στις πρεσβείες και την ευλογία των Αγίων στους πιστούς που τους επικαλούνται, ενώ προτρέπονται οι συντοπίτες τους στις Μέλαμπες και το Ρέθυμνο αλλά και σε όλη την Κρήτη να τιμούν και να δοξάζουν τα ιερά αυτά γεννήματα της Μεγαλονήσου. Στο έργο, περαιτέρω, διακρίναμε και θαυμάσια θρηνώδη σημεία, εντυπωσιακές επαναλήψεις βαρυσήμαντων φράσεων του λιμπρέτου, όπως και του φιρμανιού που εξέδωσε ο Μεχμέτ πασάς για την εκτέλεση των μαρτύρων.  

             Χορωδοί, γενικότερα, και μονωδοί απέδωσαν το κείμενο με μια φωνή που έλαμπε σε όλες τις περιοχές του πενταγράμμου, γενναιόδωρη, πλατιά, πειθαρχημένη, αγέρωχη και συνεπή, κάτω από τη στιβαρή καθοδήγηση του χοράρχη τους κ. Ανδρέα Αθ. Γιακουμάκη. Η καλαισθησία των διανθίσεων, των εκλεπτύνσεων και των διαφόρων ποικιλμάτων, αλλά και η φανερή δεξιοτεχνική γραμμή χορωδών- μονωδών και χοράρχη στα ελεύθερα σημεία αυτοσχεδιασμού εντυπωσίασαν ιδιαιτέρα το ακροατήριο. Χωρίς δεξιοτεχνικές υπερβολές, με ελεγχόμενη αναπνοή, εντυπωσιακά σβησίματα και απόλυτη συναίσθηση της σημασίας του ύφους στη δραματικότητα του έργου, οι Χορωδοί φώτισαν και ανέδειξαν εξαιρετικά το έργο. Από την ερμηνεία τους δεν απέλειπε ο παρορμητικός ενθουσιασμός, η καλλιέπεια, η χάρη και, οπωσδήποτε, το πνεύμα, παράγοντας απόλυτα αναγκαίος και ουσιαστικός στην ερμηνευτική διαδικασία τής εν λόγω σημειογραφίας.

Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της εν λόγω επετειακής εκδήλωσης για την άκρως ευσυνείδητη και επιμελημένη ερμηνεία τους, πράγμα το οποίο εξήρε, στο τέλος, και ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Πρόδρομος, ευχαριστώντας θερμά τον Χοράρχη και τα μέλη τής Χορωδίας. Τους ευχαριστούμε και εμείς όλους και τους απευθύνουμε ένα μεγάλο μπράβο!

 

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΚΑΡΠΟΣ * * * ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΦΩΣ * Χριστουγεννιάτικες Μελωδίες και Παραδοσιακά Κάλαντα- Παρουσίαση του συλλογικού τόμου του «Ύμνου των Τεσσάρων Νεομαρτύρων»

 

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΚΑΡΠΟΣ

 

 

ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΦΩΣ

Χριστουγεννιάτικες Μελωδίες και Παραδοσιακά Κάλαντα-

Παρουσίαση του συλλογικού τόμου του

«Ύμνου των Τεσσάρων Νεομαρτύρων»

 

                  ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

                 www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Τη Δευτέρα 23/12/2024, στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης» της πόλεώς μας, σε συνεργασία με την Ι. Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και την Περιφέρεια Κρήτης, εκλεκτοί ερμηνευτές και η Χορωδία του Μουσικού Καρπού (παιδική, νεανική, ενηλίκων), υπό τη διεύθυνση του κ. Αντώνη Μαυράκη, πρότειναν στο ρεθεμνιώτικο φιλόμουσο κοινό ένα θαυμάσιο χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα. Στην ίδια εκδήλωση πραγματοποιήθηκε και η παρουσίαση του συλλογικού τόμου του «Ύμνου των Τεσσάρων Νεομαρτύρων».

  Ο Μουσικός Καρπός, ειδικότερα, με Πρόεδρό του τον γνωστό αρχιμουσικό, τρομπετίστα και καθηγητή Μουσικής Πρωτ. Εκπαίδευσης Αντώνη Μαυράκη, είναι ένας δημιουργικός πυρήνας πολιτιστικής δράσης και εξέλιξης στην πόλη μας, που στοχεύει στη μουσική και πνευματική ανάπτυξη των νέων και στη δημιουργία, σε τοπικό επίπεδο, ενός ζωτικής σημασίας πνεύμονα μουσικής τέχνης και πολιτισμού. Οι εκδηλώσεις του είναι πάντοτε υψηλών προδιαγραφών και με πάθος αγκαλιάζουν οτιδήποτε αφορά στην εξέλιξη της Μουσικής και Πολιτιστικής παιδείας και ανάπτυξης των πολιτών και μαθητών της πόλης μας. Και είναι αυτό, ακριβώς, που εμπνέει απεριόριστη εμπιστοσύνη στους γονείς, που του εμπιστεύονται τα παιδιά τους και είναι αυτά, θεωρώ, που χάρισαν όλη τη λαμπρότητα και ομορφιά και στην παρουσιαζόμενη με το σημείωμά μας αυτό συναυλία^. η εικόνα μιας εκατοντάδας παιδιών και νέων που φώτιζαν τόσο ωραία το παλκοσένικο!

Ήταν μια βραδιά μαγευτική. Στο πρώτο μέρος και σε μια ατμόσφαιρα μυσταγωγίας ακούστηκαν γνωστές χριστουγεννιάτικες μελωδίες [Adeste fideles  (χριστουγεννιάτικος ύμνος του 17ου αιώνα) O Tannenbaum  (γερμανικό χριστουγεννιάτικο τραγούδι, βασισμένο σε ένα παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι, που έχει συνδεθεί με το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο δέντρο κ.ά.], ενώ στο δεύτερο ακούστηκαν παραδοσιακά κάλαντα από διάφορα μέρη της Ελλάδας (Κρητικά, Κέρκυρας, Θράκης, Πελοποννήσου και Μακεδονίας, σε διασκευές του καλλιτεχνικού διευθυντή του Μουσικού Καρπού, Αντώνη Μαυράκη). Η ποικιλία αυτή έδωσε την ευκαιρία στο ρεθεμνιώτικο μουσικόφιλο κοινό να εκτιμήσει τις δυνατότητες των Χορωδών σε έργα, συχνά, ολότελα διαφορετικών απαιτήσεων, ενώ η ανάγνωση από ένα παιδί, πριν από κάθε μουσικό κομμάτι, στοιχείων σχετικών με την ιστορία και τα χαρακτηριστικά του μέλλοντος να εκτελεστεί έργου συμπλήρωνε τη μουσική παιδεία του κοινού.

  Η άρτια προετοιμασία των Χορωδών και η φανερή πίστη τους στα έργα που ερμήνευσαν με τόση επιτυχία, είχε αποτέλεσμα να αναδειχτούν όλα όσο το δυνατόν καλύτερα. Διευθυντής και ερμηνευτές αποδείχτηκαν άριστα εξοικειωμένοι τόσο με τη συγκεκριμένη κουλτούρα, του χριστουγεννιάτικου ρεπερτορίου, όσο και με το αντίστοιχο γλωσσικό ιδίωμα των καλάντων, ύμνων που αποτυπώνουν το αληθινό λαϊκό συναίσθημα, τη νοσταλγία για το θείο και ουράνιο, τη χάρη και τη λεπτότητα των αισθημάτων. Η τελική εντύπωση ήταν μια πρωτόγνωρη ανάγνωση που πήγαζε από το καλλιεργημένο πνεύμα και την ψυχή. Γι’ αυτό και η ερμηνεία τους υπήρξε μοναδική, που συνάρπασε το κοινό και διασφάλισε την ποιότητα του αποτελέσματος.

      Ξεχωριστή παράγραφος στο όλο πρόγραμμα υπήρξε η παρουσίαση του συλλογικού τόμου του «Ύμνου των Τεσσάρων Νεομαρτύρων», σε μουσική Αντώνη Μαυράκη και στίχους Γιώργου Κασφίκη και Αντώνη Μαυράκη, που είχε, το πρώτον, παρουσιαστεί στο ιδιαίτερα συγκινησιακό κλίμα της Μεγάλης Παρασκευής, έξω από τον ι. Ναό των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων, στην ομώνυμη πλατεία της πόλεώς μας, “ως ένα ζείδωρο αντιδώρημα” προς τους αγίους τέσσερις Ρεθεμνιώτες Νεομάρτυρες.  

        Στο σχετικό βιβλίο περιλαμβάνονται οι παρτιρούρες του έργου, που για τον συνθέτη τους δεν αποτελούν- όπως σημειώνει στον Πρόλογό του - απλά έργα καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά ειλικρινείς εκφράσεις ευλάβειας και σεβασμού προς τους αγίους Τέσσερις Μάρτυρες, ενώ από τον ίδιο χώρο ο συνθέτης απευθύνει και τις θερμές του ευχαριστίες προς τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, κ. Πρόδρομο, που με πατρική αγάπη αγκάλιασε την προσπάθειά του αυτήν, όπως και προς την Αντιπεριφερειάρχη κ. Μ. Λιονή, που τη στήριξε εκδοτικά. Στη συνέχεια, στο εν λόγω βιβλίο, ακολουθούν ο Ύμνος σε κειμενική μορφή και σε παρτιτούρα, τόσο για φωνητική χορωδία (σοπράνο, τενόρο, άλτο και μπάσο), όσο και για τα επί μέρους όργανα της ορχήστρας (φλάουτο, κλαρινέτο, τρομπέτα, ευφώνιο, τρομπόνι κ.λπ.)

 Η μουσική σύνθεση, γραμμένη για Μπάντα και Τετράφωνη Χορωδία,  εκτελέστηκε κατά την εν λόγω βραδιά και με τη γενναιόδωρη συμμετοχή του Ρεθεμνιώτη βαθύφωνου Ρωμανού Σκουμπουρδή, που κινήθηκε με εντυπωσιακή άνεση και ασφάλεια, προτείνοντας στο μουσικόφιλο κοινό μιαν εξαιρετικά πλούσια, δυνατή όσο και ομοιογενή φωνή, με έναν υπέροχο, μεστό και άκρως παλλόμενο ήχο, που γέμιζε και συμπλήρωνε θαυμάσια τις φωνές των νεαρών χορωδών.

    Τα θερμά μου συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της προχτεσινής συναυλίας. Ήταν όλα τόσο συμπαθητικά, μέσα από την λαμπερή παρουσία τόσων παιδιών, και εκπληκτική η χάρη, η αβρότητα, η ευαισθησία και ο λυρισμός κατά την άκρως ευσυνείδητη ερμηνεία των κομματιών, μέσω της οποίας τα παιδιά  απελευθέρωσαν όλη την απλότητα των ψυχών τους και όλο το μεγαλείο της ποίησης με τα υψηλά νοήματα των Χριστουγέννων. Μας έδωσαν, θεωρώ, ένα αληθινό μάθημα σεβασμού της μουσικής και των εορταστικών Ημερών που διερχόμαστε. Τους ανήκει ένα μεγάλο «Μπράβο»!