ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΌΠΟΛΗ ΡΕΘΥΜΝΗΣ ΚΑΙ ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ * * * 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΌ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ * * * Ύμνοι των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων και της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος

 

 

   ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΌΠΟΛΗ                                                                   200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΌ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ

   ΡΕΘΥΜΝΗΣ ΚΑΙ ΑΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ                                          ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ

 

 

 

 

Ύμνοι των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων και  της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος

 

 

       ΚΩΣΤΗΣ  ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

         www.ret-anadromes.blogspot.com

 

 

 

Το Σάββατο 27 Απριλίου 2024, στον ιερό Ναό των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων πόλεως Ρεθύμνης, ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου, έλαβε χώρα συναυλία από τη Χορωδία τής Σχολής Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής τής Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου. Πλουσιότατο το Πρόγραμμα, κάτω από τη στιβαρά καθοδήγηση του Χοράρχη και Πρωτοψάλτη τού Μητροπολιτικού μας Ναού κ. Ευαγγέλου Καπαϊδονάκη, απέδωσε ύμνους βυζαντινούς επετειακούς για τους Αγίους Τέσσερις Μάρτυρες, αφενός- για τη συμπλήρωση, φέτος, 200 χρόνων από τη μαρτυρική τελείωσή τους- και εορτίους, αφετέρου, για την προ των θυρών Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, καθώς και ποικίλα ελληνικά λαϊκά τραγούδια, υπό τον γενικό τίτλο: «Ύμνοι των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων και της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος».

Η Χορωδία τής Σχολής Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής 
τής Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου

Εντυπωσίασε το «εισοδικόν» (κατά την είσοδο του Χορού στον ι. Ναό) κοντάκιο «Τη Υπερμάχω», μελωδία διαχρονική, που ο χρόνος άφησε μέχρι σήμερα εντελώς αναλλοίωτη, προϊόν συνεργασίας (κατά Θ. Δετοράκη) δύο μεγάλων ποιητών, κορυφαίων εκπροσώπων της βυζαντινής υμνογραφίας, των αδελφών υμνογράφων Ιωάννου του Δαμασκηνού και Κοσμά του Μελωδού (7^ου- 8^ου αι. μ.Χ.). Χωρίς δεξιοτεχνικές υπερβολές, με ελεγχόμενη αναπνοή, εντυπωσιακά σβησίματα και απόλυτη ενσυναίσθηση τής σημασίας τού ύφους οι Χορωδοί φώτισαν και ανέδειξαν τον συγκεκριμένο ύμνο, σε μια σπάνια ηχοχρωματική ποικιλία, σύμφωνη, πάντα, προς το κλίμα των αγίων ημερών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και τις αυστηρές απαιτήσεις τής βυζαντινής σημειογραφίας.

       Από τους επετειακούς, για τους Αγίους Τέσσερις Μάρτυρες, ύμνους ξεχωρίσαμε το προσόμοιο του Εσπερινού (ήχος πλ. του Α΄) «Χαίρεις των Αθλητών η τετράς… », το Δοξαστικό  (ήχος πλ. του Β΄) «Τετράδα θεοστεφή» και το γνωστό εύμολπο Απολυτίκιο των Αγίων «Της Κρήτης γεννήματα…» (ήχος Δ΄ χρωματικός), ποίημα του Επισκόπου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Καλλίνικου Νικολετάκη (1838- 1869). Στο Α΄ Μέρος εντυπωσίασε, επίσης, το Ριζίτικο –Θρήνος, σε στίχους του Πρωτ. π. Νικολάου Νικηφόρου, Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου της Μητροπόλεώς μας, και Μουσική προσαρμογή του Χοράρχη κ. Ευαγγέλου Καπαϊδονάκη.

Από τους εορτίους- του Β΄ Μέρους- Ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδος ξεχωρίσαμε, από μεν τους παλαιότερους, το «Αλληλούϊα» (ήχος πλ. του Δ΄ 3φωνος) και το «Ιδού ο Νυμφίος» (επίσης, ήχος πλ. του Δ΄ 3φωνος) και από τους νεότερους (κυρίως του 18^ου αιώνα), το κάθισμα του Όρθρου της Μ. Δευτέρας (ήχος Α΄ χρωματικός) «Τα πάθη τα σεπτά…», το γνωστό εξαποστειλάριο (των τριών πρώτων «Ακολουθιών του Νυμφίου» της Μεγάλης Εβδομάδος) «Τον  νυμφώνα σου βλέπω» (ήχος Γ΄), το συγκινητικό Αντίφωνο της Ακολουθίας των Παθών της Μ. Πέμπτης «Σήμερον κρεμάται…», σε θαυμάσια εμμελή- κατά τον παραδοσιακό τρόπο- απαγγελία από τον Κωνσταντίνο Καραγιώργη και τα Εγκώμια (Α΄, Β΄. Γ΄ Στάση), όπως ψάλλονταν παλαιότερα, κατά παράδοση Σίμωνος Καρά.

Σε αυτό το Β΄ Μέρος ερμηνεύτηκαν και δύο λαϊκά τραγούδια: α΄) το Μοιρολόγι της Παναγιάς (Βορείου Αιγαίου, ήχος πλ. του Δ΄ από καταγραφή του Σίμωνος Καρά) και β΄) τα Κάλαντα Σάμου, της Μ. Παρασκευής (ήχος Λέγετος).

Τα λαϊκά τραγούδια, πρέπει όλοι μας να το καταλάβουμε καλά- σήμερα ιδιαίτερα, που ζούμε σε μέρες βαθιάς αλλοτρίωσης και συγκρητισμού- ότι είναι ο μέγας πλούτος τού ελληνικού μας Γένους^. έχουν άνεση και τρόπον ομηρικό, είτε τραγουδώντας πράξεις ηρωικές τής καθημερινότητας, τον έρωτα, την πατρίδα και τη θρησκευτικότητα τού ελληνικού λαού, είτε συντροφεύοντας τη ζωή, τις λύπες και τις χαρές της, σε λόγο, πάντα, ρέοντα δημοτικό και μουσική που πηγάζει μέσα βαθιά από τα γάργαρα σπλάχνα τού ελληνικού λαού. 

                Όλα τα παραπάνω οι χορωδοί απέδωσαν με μια φωνή που έλαμπε σε όλες τις περιοχές, γενναιόδωρη, πλατιά, πειθαρχημένη, αγέρωχη και συνεπή, κάτω από τη στιβαρή καθοδήγηση τού χοράρχη τους κ. Ευαγγέλου Καπαϊδονάκη. Η καλαισθησία των διανθίσεων, των εκλεπτύνσεων και των διαφόρων ποικιλμάτων, αλλά και η φανερή δεξιοτεχνία χορωδών και χοράρχη στα ελεύθερα σημεία αυτοσχεδιασμού εντυπωσίασαν ιδιαιτέρα το ευσεβές ακροατήριο. Χωρίς δεξιοτεχνικές υπερβολές, με ελεγχόμενη αναπνοή, εντυπωσιακά σβησίματα και απόλυτη συναίσθηση τής σημασίας τού ύφους οι Χορωδοί φώτισαν και ανέδειξαν τους παραπάνω εκκλησιαστικούς ύμνους και τα λαϊκά τραγούδια όσο καλύτερα μπορούσαν. Από την ερμηνεία τους δεν απέλειπε ο παρορμητικός ενθουσιασμός, η καλλιέπεια, η χάρη και, οπωσδήποτε, το πνεύμα, παράγοντας απόλυτα αναγκαίος και ουσιώδης στην ερμηνευτική διαδικασία τής Εκκλησιαστικής σημειογραφίας.

  Ο θεολόγος κ. Γεώργιος Σηφάκης, Γραμματέας της Ι. Μητροπόλεως, στην αρχή τής εκδήλωσης έκανε αναφορά στον βίο και το μαρτύριο των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων και μια βαθύτερη ανάλυση και διείσδυση στο νόημα των Ημερών της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος και των πασχάλιων ύμνων που ακούστηκαν.

Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές τής προχτεσινής εκδήλωσης για την άκρως ευσυνείδητη και επιμελημένη ερμηνεία τους, πράγμα το οποίο εξήρε, στο τέλος, εμφατικά και ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Πρόδρομος, ευχαριστώντας θερμά τον Χοράρχη και τα μέλη τής Χορωδίας. Τους ευχαριστούμε και εμείς όλους, γιατί μας έδωσαν ένα αληθινό μάθημα σεβασμού τόσο της παραδοσιακής μας μουσικής, όσο και των Αγίων Ημερών που διερχόμαστε.

Ο Χοράρχης κ. Ευ. Καπαϊδονάκης με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης
και Αυλοπoτάμου κ. Πρόδρομο, στο τέλος της συναυλίας.