ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ * * * Η ΕΝΟΡΙΑ ΑΔΕΛΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1833- 1909 * ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΟΔΩΝ- ΕΞΟΔΩΝ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ

 

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ

                      ΔΡ. ΙΣΤΟΡΙΑΣ

   

 

Η ΕΝΟΡΙΑ ΑΔΕΛΕ

ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1833- 1909

ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΟΔΩΝ- ΕΞΟΔΩΝ

ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ

 ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ ΑΔΕΛΕ

[Έκδοση Ενορίας Αγίου Παντελεήμονα Άδελε, Ρέθυμνο 2023, σχ. 8^ο (24 Χ 17), σσ.192]

 

 

     ΚΩΣΤΗΣ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

             www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Το Άδελε, μεγάλο αρχοντοχώρι του Δήμου μας, έχει αποδείξει πολλαπλώς ότι σέβεται και αγαπά την Εκκλησία του. Είχε ανέκαθεν και άξιους εφημερίους, όπως εκ των έργων γίνεται φανερό, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το παρουσιαζόμενο βιβλίο με τον τίτλο: «Η ενορία Άδελε την περίοδο 1883- 1909, Μέσα από το βιβλίο Εσόδων – Εξόδων του ιερού ναού Αγίου Παντελεήμονα».

Το βιβλίο αποτελεί έκδοση της Ενορίας Αγίου Παντελεήμονος Άδελε και προλογίζεται προσηκόντως από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομο, ο οποίος ευστόχως εστιάζει και καταδεικνύει την αξιέπαινη και επιμελή διακονία του εφημερίου, Αιδ. Πρωτ. Παντελήμονος Σακελλαρίδη, του προκατόχου του π. Ανδρέου Παπαδογιάννη, για την διάσωση των ιστορικών αρχείων της Ενορίας, και, βέβαια, του συγγραφέα Παναγιώτη Παρασκευά για την ενδελεχή, με επιμέλεια και υπομονή, έρευνα της παρουσιαζομένης μελέτης, απονέμοντας σε όλους τον δίκαιο της Εκκλησίας έπαινο.

Ακολουθεί ο Πρόλογος του αξιοποιήσαντος το αρχείο, σημερινού εφημερίου, πρωτ. Παντελεήμονος Σακελλαρίδη, ο οποίος- μετά την ολοκλήρωση του Εκκλησιαστικού Κειμηλιοφυλακείου- παραδίδει σήμερα στην Ενορία τού Άδελε και γενικότερα του Ρεθύμνου και αυτό το δεύτερο ιστορικό ντοκουμέντο. Γιατί, να θυμίσουμε ότι πριν τρία μόλις χρόνια (2020), ο ίδιος ιερεύς, σοφά πράττοντας και αξιοποιώντας και τότε τον ίδιο ομοχώριό του επιστήμονα, τον κ. Παρασκευά, είχε φέρει στο φως και έτερο πολύτιμο κατάστιχο του ίδιου αρχείου, του έτους 1864, υπό τον τίτλο: Σημειώσεις περί του μερτικού των μαστόρων η ανέγερση του ναού του αγίου Παντελεήμονα Άδελε (1864- 1865). Το κατάστιχο αυτό αφορά- όπως και από τον τίτλο του επεξηγείται- στην ανέγερση του ιερού ναού του Αγίου Παντελεήμονος Άδελε (1864- 1865). Του κατάστιχου αυτού συνέχεια αποτελεί το παρουσιαζόμενο σήμερα με το σημείωμά μας αυτό νέο βιβλίο της Ενορίας. Ο Πρόλογος του π. Παντελεήμονος πολύ κατατοπιστικός για τον Αναγνώστη τον εισαγάγει αμέσως στην εποχή και στη θεματολογία του βιβλίου και τον καθιστά έτοιμο να παρακολουθήσει το ερευνητικό μέρος του κ. Παρασκευά που ακολουθεί.

Στο κατάστιχο αυτό ιστορείται καταλεπτώς η χρηστή διαχείριση των εσόδων από τους Επιτρόπους του ναού, που μας παρέχουν ένα διαχρονικό μάθημα συνετής διαχείρισης του πλούτου και, ειδικά, όταν αυτός είναι πολύ μικρός. Ως ειδικός ο κ. Παρασκευάς φρόντισε με περισσή επιμέλεια, με την αγάπη και επιστημοσύνη του να αναδείξει και το θέμα αυτό πολυμερώς και πολυτρόπως.

 Ο συγγραφέας ξεκινά με μια λεπτομερειακή αναδρομή στα χρόνια εκείνα (1864- 1865) με τις μεγάλες πολεμικές αναταράξεις που έπληξαν και αυτό το Άδελε και που η Ενορία προσπάθησε μετά την ειρήνευση επιτυχώς να επουλώσει. Εντυπωσιάζει ο σεβασμός αφενός της Ενορίας στις δωρεές των πιστών που τις διεφύλαξε μέχρι τέλους και, ίσως, μερικές και μέχρι και σήμερα, και από την άλλη την ανάγκη των πιστών να χαρίσουν στον Άγιο, για τη βοήθειά του στην καθημερινή τους ζωή, να δώσουν λίγο λάδι για τα καντήλια μέσα από μια- δυο ελιές που δώριζαν στην Ενορία και συνήθως σε ελιές εξωχώραφες ή άνευ γης, όπως αναφέρονται στο κτηματολόγιο, πράγμα που δείχνει την ανάγκη εκχώρησης μεν της ελιάς αλλά όχι και της γης, ώστε αυτή η τελευταία να φυτευτεί και να αποφέρει κάποιο προϊόν στο σπίτι του εν λόγω φτωχοφαμελίτη Αδελιανού.

 Ηθικό συμπέρασμα της μελέτης του παρουσιαζόμενου βιβλίου η συνετή και με σοφία διαχείριση των εσόδων της Ενορίας (εισπράξεις παγκαριού, γάμων, βαπτίσεων, κηδειών) προς κάλυψη με περίσκεψη όλων των εξόδων (πληρωμής του αγιογράφου Ι. Σταθάκη, του ψάλτη, του εκκλησάρχη, καθώς και ποικίλων επισκευών, μέχρι και της καταβολής όλων των εξόδων των σχολικών αναγκών, και αυτής της υποδοχής του πρίγκιπα Γεωργίου στις 9/5/1899. Το εξαιρετικό απ’ όλα τα παραπάνω είναι ότι η ενορία Άδελε μετείχε επιτυχώς και κατά τις δυνάμεις της σε όλο το φάσμα της εθνικής, κοινωνικής, εκπαιδευτικής και οικονομικής ζωής του τόπου.

Σπουδαίες, περαιτέρω, πληροφορίες του κατάστιχου αφορούν τόσο στο ίδιο το χωριό (στους ανθρώπους του, στα οικογενειακά τους ονόματα και στα τοπωνύμια), όσο και στον ναό και στο σχολείο του, γιατί οι σημειώσεις τού Κατάστιχου δείχνουν, ακριβώς- όπως επισημάναμε και παραπάνω- ότι η τοπική Ενορία του Αγίου Παντελεήμονα βοηθούσε αδιάλειπτα το Δημοτικό Σχολείο του χωριού, φροντίζοντας για τη στέγαση και λειτουργία του, πληρώνοντας τον δάσκαλο και όλα τα αναγκαία για τη διδασκαλία, πράγμα που επιβεβαιώνει τον σημαντικό ρόλο της Ενορίας στο θέμα της Εκπαίδευσης, αλλά και της λοιπής κοινωνικής και οικονομικής του τόπου ζωής.      

Πολύ ενδιαφέροντες κρίνουμε και τους πίνακες στο τέλος του βιβλίου με:

α) Πληροφορίες για το χωριό Άδελε και την Ενορία του Αγίου Παντελεήμονα (ιερείς, Επιτρόπους, ψάλτες, δασκάλους, τοπωνύμια).

β) το Γλωσσάρι ερμηνευτικών όρων του Κατάστιχου και

γ) το Ευρετήριο Όρων και Κύριων Ονομάτων. 

Το παραπάνω έργο τού καλού φίλου Π. Παρασκευά είναι αξιόλογο και έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην εκκλησιαστική, εκπαιδευτική και κοινωνική Ιστορία του τόπου. Λαμπρός ιστορικός ο ίδιος ερευνά και εξετάζει με ευρυμάθεια, γλαφυρότητα και συνθετικό πνεύμα ένα σπουδαίο ιστορικό του τόπου ντοκουμέντο. Είναι, λοιπόν, άξιος του «δικαίου επαίνου» όλων μας και γι’ αυτό το νέο πόνημά του. Ευχή μας να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του τόσο στον ειδικό χώρο της εξειδίκευσής του, την Ιστορία, όσο και στον ευρύτερο χώρο των κρητολογικών και όχι μόνο μελετών, στις οποίες τόσο μεγάλη είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του.