και
οι αρχηγοί τους Ιωάννης και Καπετάν
Αναγνώστης Τσουδερός
www.ret-anadromes.blogspot.com
Οι Λαμπαίοι (Αγιοβασιλειώτες)
Παραθέτουμε
ενδιαφέροντα χαρακτηρισμό των Λαμπαίων (Αγιοβασιλειωτών), της
ορεινής και τραχείας επαρχίας του Αγίου Βασιλείου,
προερχόμενον από τη γραφίδα του πρώτου, ίσως, των ιστορικών της Κρήτης της
περιόδου της ελληνικής παλιγγενεσίας, Καλλίνικου Κριτοβουλίδη
(1859). Όπως, λοιπόν, σημειώνει στα «Απομνημονεύματά»[1] του ο πολύς Καλλίνικος Κριτοβουλίδης, «οι
Αγιοβασιλειώτες θεωρούνταν λαός λίαν εξασκημένος στα του πολέμου, που έφερε
μεθ’ εαυτού πάντοτε τα όπλα και γινόταν, ένεκα τούτου, εξαιρετικά επίφοβος
στους κατά καιρόν κρατούντες στην Κρήτη, τόσο με τη δυνατή παρουσία του, όσο και
με αυτήν των γενναιόψυχων αρχηγών του (Ηγουμένου Μελχισεδέκ, Γεωργίου, Ιωάννου και Αναγνώστου
Τσουδερού, αλλά και τόσων άλλων ήσσονος
σημασίας αρχηγών) (εικ. 1).
 |
| Εικ. 1. Κρητικοί μαχόμενοι |
1.
Ο αρχηγός επαρχίας Αγίου Βασιλείου Ιωάννης Τσουδερός
Ο Ιωάννης Τσουδερός (εικ. 2), αδελφός των Μελχισεδέκ και του γενναίου εκείνου αγωνιστή Γεωργίου Τσουδερού, ηγήθηκε των Αγιοβασιλειωτών σε αρκετούς αγώνες
της Κρήτης κατά το 1821. Συμμετείχε στα γεγονότα στον Ασώματο, στον Κουρκουλό και στην
Παναγία τη Θυμιανή. Ακολούθως,
ενεργός ήταν η συμμετοχή του και στις νικηφόρες μάχες του Αϊ- Γιάννη του
Καμένου και του Καψαλέ Σπηλίου, όπου με βέβαιο κίνδυνο της ζωής του
κατόρθωσε να περάσει πίσω από τον Ντελή
Μουσταφά και τους δυο γυναικάδελφούς του,
που, πραγματικά γενναία, και επί αρκετές ώρες, κρατούσαν ένα πέρασμα της
περιοχής, χωρίς να κατορθώνουν οι χριστιανοί να τους πλησιάσουν και να τους
συλλάβουν. Ο Ιωάννης Τσουδερός το κατόρθωσε! Τους συνέλαβε και τους υποχρέωσε
να παραδοθούν. Για τον λόγο αυτόν, μετά την θανάτωση τού αιμοβόρου αυτού
γενίτσαρου, του Δελή Μουσταφά, τα άρματά του δόθηκαν, ως επιβράβευση, σε αυτόν
(στον Ι. Τσουδερό). Λέγεται, μάλιστα, ότι ο ίδιος ο Δελή Μουσταφάς ζήτησε από
τους καπετάνιους να του τα δώσουν ως χάρη, για να τιμήσει αυτόν που δεν δείλιασε
των αρμάτων του τη φοβέρα.
 |
| Εικ. 2. Ιωάννης Τσουδερός |
Παρών ήταν, επίσης, ο Ιωάννης και στο Πολεμάρχι
Κισάμου, όπου σκοτώθηκε ο αδελφός του Ηγούμενος Μελχισεδέκ, ενώ και μετά τον ερχομό των Αιγυπτίων στην Κρήτη (28
Μαΐου 1822) ο Ιωάννης επικεφαλής
πενήντα επαναστατών ήλθε από τη Γραμβούσα και συνέχισε τον κλεφτοπόλεμο στην
περιοχή του Ρεθύμνου με τον αδελφό του Γεώργιο. Τέλος, τον βρίσκουμε παρόντα
και στη φονική μάχη στο Φραγκοκάστελο, με τον ατρόμητο Ηπειρώτη ίππαρχο Χατζή Μιχάλη Νταλιάνη κατά του Μουσταφά πασά, ενώ
αρκετά αργότερα τον βρίσκουμε και στην
επανάσταση του 1841.
2. Ο
Καπετάν Αναγνώστης Τσουδερός
Ο καπετάν Αναγνώστης Τσουδερός (εικ. 3) ήταν ένας από τους τρεις γιους του
γενναιόψυχου Στρατάρχη Γεωργίου
Τσουδερού. Γενναιόψυχος και αυτός, σαν και τον
πατέρα του, πολεμικός άνδρας, τον βρίσκουμε να πολεμά στο πλευρό του πατέρα του
και του θείου του Ιωάννη στη μεγάλη μάχη στο Φραγκοκάστελο, ενώ στις 23 Αυγούστου 1828 με τον Ατσιποπουλιανό
καπετάνιο Κατσούρη και τον Καπετάν Μιχάλη Ρουστικιανό, εκδικούμενοι
την εισβολή των Τούρκων στην Αρκούδαινα (Αρχοντική), σχημάτισαν
σώμα από πεντακόσιους μαχητές, έπιασαν το Ατσιπόπουλο και ανάγκασαν τους
Τούρκους να κλειστούν κατατρομαγμένοι στο φρούριο της Φορτέτσας.
 |
| Εικ. 3. Αναγνώστης Τσουδερός |
Την ίδια, επίσης, ημερομηνία, στον Αρμενόκαμπο,
Ρεθύμνου, στη θέση Μοναχή Ελιά, αιφνιδίασε τους Τούρκους, σκοτώνοντας κάπου διακόσιους και
υποχρεώνοντας τους άλλους να τραπούν σε άτακτη φυγή, ενώ την ίδια τύχη είχαν και οι άνδρες του Μεχμέτ Μπεγάκη, που
έσπευσαν από τον Κάστελλο για ν’ ανακόψουν τη φυγή των ομοεθνών τους, αφήνοντας
τον Μπεγάκη πίσω τους νεκρό μαζί με πολλούς στρατιώτες, ενώ και ο δρόμος γέμισε
από πολύτιμα όπλα και ζώα.
Αργότερα εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο Τολό, στην περιοχή του
Ναυπλίου, κι εκεί τον βρήκε η προαγωγή του σε λοχαγό της Βασιλικής Φάλαγγας το
1838[2].
Συμμετείχε και σε πολλές άλλες πολεμικές αναμετρήσεις- εκτός αυτών του
αγώνα της Μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης του Εικοσιένα- όπως στην αποτυχημένη
επανάσταση του 1841, αλλά και στη Μεγάλη
Κρητική Επανάσταση του 1866, όταν ήλθε από το Ναύπλιο και ετέθη αρχηγός της
επαρχίας Αγίου Βασιλείου, παρά το προχωρημένο της ηλικίας του[3].
Συμμετείχε, επίσης, στη μεγάλη νίκη των Κρητών στην Αγία Ρουμέλη, καθώς
και στην αναχαίτιση της μεγάλης επίθεσης του Ομέρ πασά (1867), που
με 30.000 επίλεκτους μαχητές επιχειρούσε να καταπνίξει την επανάσταση των
Κρητικών.
Πέθανε όλως αναπάντεχα περί τις 21
Απριλίου 1867 από τις κακουχίες της τελευταίας αυτής πολεμικής
επιχείρησης.
[1] Κριτοβουλίδης, Καλλίνικος, Απομνημονεύματα
του περί αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών, εν Αθήναις 1859, 61.
[2] Λαδιά, Εύα, «Οι Τσουδεροί στην επανάσταση
του 1821», εφημ. Ρεθεμνιώτικα Νέα της 22/3/2019.
[3] Μελάς, Σπύρος, Το εικοσιένα
και η Κρήτη, Αθήναι 1930, 376, σημ.
2. Ψιλάκης, Βασίλειος, Ιστορία τής Κρήτης, τ. Γ΄, Αθήναι
χ.χ, 376, υποσ. 2.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου