ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΠΥΛΕΣ ΤΩΝ ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣ ΣΕ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ

ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΥΛΕΣ ΤΩΝ ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣ  ΣΕ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

www.ret-anadromes.blogspot.com

              Κατά τον Εμμανουήλ Λαμπρινάκη ο δήμος Ρεθύμνου κείται στο μέσον τής βόρειας παραλίας τής επαρχίας και αποτελείται από την ομώνυμη πόλη και τα προάστια. Η πρωτεύουσά του είναι το Ρέθυμνο, τειχισμένο με βενετικό φρούριο, που έχει τρεις πύλες ^. αυτήν τής Άμμου (Kum Kapi), τη Μεγάλη Πόρτα και την Καινούρια (Πόρτα) [=Yeni Kapi ή Μαρμαρόπορτα ή του Στρατώνος [Κισλά (τουρκ. kişla= στρατώνας)].

         Υπήρχε, βέβαια, και μία τέταρτη πύλη, η Πύλη Squero[1], στη δυτική πλευρά τού τείχους, όπου σήμερα ο περιφερειακός δρόμος, εντελώς, πάντως, δευτερεύουσα, που χρησιμοποιούνταν για στρατιωτικούς και μόνο λόγους.

                           1.  ΜΕΓΑΛΗ   ΠΟΡΤΑ

                      A΄ . E N E T O K R A T I A

        Πύλη Guora (συνοικία)

        Πρόκειται για τη δεύτερη[2] (μετά της Άμμος την Πόρτα) και πιο κεντρική καστρόπορτα τού Ρεθύμνου, τη σημερινή «Μεγάλη Πόρτα», που κτίστηκε κατά τα έτη 1566- 68 από τον Βενετό

Η Μεγάλη Πόρτα "εκ των έξω" (φ. Gerola)

Ρέκτορα τής πόλης Guora Giacomo, του οποίου και πήρε το όνομα (Πόρτα Guora). Ξεκινούσε από τη σημερινή πλατεία των Τεσσάρων Μαρτύρων με μεγαλόπρεπη πόρτα κάτω από τον προμαχώνα τής Santa Veneranda, του οποίου το μήκος εξαντλούσε, προχωρώντας από κάτω του με στοά είκοσι επτά, περίπου, μέτρων (εικ. 1). Ο προμαχώνας τής Santa Veneranda καταστράφηκε με το γκρέμισμα των τειχών της πόλης, το έτος 1902. Το άνοιγμα τής πύλης είναι 2.60 μ. και σχηματίζεται από λαξευμένους λίθους με λοξότμητες ακμές, που στο πάνω μέρος δημιουργούν ημικυκλικό τόξο. Πάνω από το τόξο υπήρχεεπιστήλιο, στο οποίο πατούσε γείσο και αέτωμα πάνω από αυτό, που στο τύμπανο του υπήρχε ανάγλυφο το λιοντάρι τού Αγίου Μάρκου (εικ. 2).

Αρχικά, η Μ. Πόρτα προβλεπόταν να κτιστεί στη δυτική πλευρά τού ίδι ου προμαχώνα, δηλαδή, στο νοτιότερο άκρο τής σημερινής οδού Νικηφόρου Φωκά (Μακρύ Στενό), αλλά κατασκευάστηκε τελικά εκεί, και έγινε η αρχή τής κεντρικότερης οδού τής πόλης, της σημερινής Εθνικής Αντιστάσεως[3].

Η Μεγάλη Πόρτα "εκ των έσω"

   

---

[1]  Έτσι, ονομαζόταν το μικρό ναυπηγείο (squero= μικρό ναυπηγείο), που βρισκόταν στο δυτικό άκρο τής πόλης, στη σημερινή Σωχώρα, κάπου μεταξύ προμαχώνα τού Καλλέργη και της Φορτέτσας [Ιωάννας Στεριώτου, Οι Βενετικές οχυρώσεις τού  Ρεθύμνου (1540-1646), Συμβολή στη φρουριακή αρχιτεκτονική τού 16ου και 17ου αιώνα, Αθήνα 1979, σχέδ. VII].

[2] Η τρίτη πύλη, η δυτικότερη, των νεότερων οχυρώσεων τής πόλης ήταν η αυτή τού Αγίου Αθανασίου ή Μαρμαρόπορτας, όπου και εδώ υπήρχε μικρός προμαχώνας, αυτός τού Αγίου Αθανασίου, από τον γειτονικό σε αυτόν ομώνυμο ναό.

[3] Ιορδάνη Ε. Δημακόπουλου, Τα σπίτια τού Ρεθέμνου, Αθήνα 2001² , σελ. 57.