(ΜΕ ΜΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤ. ΠΑΥΛΟΥ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ)ΜΑΡΙΝΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΓΑΛΑΝΑΚΗ
ΜΑΡΓΑΡΙΤΕΣ ΛΙΘΟΙ- ΓΑΥΔΟΣ
[Έκδοση «ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΑΚΗ», Ρέθυμνο 2009, σχ. 8ο (23Χ17), σσ. 334]
http://ret-anadromes.blogspot.com
Τι να ‘ναι, άραγε, σκεφτόμουν διαβάζοντάς το –αυτό που οδήγησε τον φίλο Μαρίνο Σπυρίδωνος Γαλανάκη να αποφασίσει και να γράψει το βιβλίο του αυτό για τη Γαύδο; Ένα ερώτημα που έμελλε να μείνει αναπάντητο και να πλανάται στο μυαλό μου σ’ όλη την έκταση του βιβλίου του, μέχρι που έφθασα στο τέλος, στο καταπληκτικό εκείνο, εν είδει επιλόγου, «Οδοιπορικό στη Γαύδο». Τότε μόνο κατάλαβα ότι ναι! ένας έρωτας ήταν αυτός που οδήγησε την πένα του Μαρίνου Γαλανάκη στη συγγραφή και δημοσίευση του παρόντος βιβλίου των τριακοσίων τριάντα τεσσάρων σελίδων- ενός από τα μεγαλύτερα, υποθέτω, που έχουν γραφεί ποτέ για τη Γαύδο- τη Γαύδο της παρθενικής φύσης και ομορφιάς και των απλών και καλοκάγαθων ανθρώπων. Ένας έρωτας κινημένος από εκείνο το πρωτόγονο, το παρθενικό, το άδολο, το αγνό, το ανθρώπινο άρωμα που από παντού διαχέεται στο όμορφο αυτό ακριτικό νησί.
Από την πρώτη, κιόλας, φορά που το επισκέφθηκε ο κ. Γαλανάκης πίστεψε βαθιά μέσα του ότι η Γαύδος αξίζει, τώντις, μια καλύτερη τύχη κι ένιωσε βαθιά μέσα του την ανάγκη να εξωτερικεύσει και ενώσει και τη δική του φωνή με την ισχυρότερη των άλλων και όλοι μαζί να στραφούν και να βροντοφωνάξουν και να ξυπνήσουν την βαθιά υπνώττουσα Πολιτεία ότι:
δεν θέλουμε να δούμε τη Γαύδο ακατοίκητη και αμφισβητούμενης κυριότητας
δεν θέλουμε τη διαιώνιση της άθλιας ζωής των ακριτών της κατοίκων
δεν θέλουμε να δούμε το νησί να αναπτύσσεται με πρωτοβουλίες ξένωνκαι με καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και χωρίς την παρουσία σε αυτό Ελλήνων….
Και πράγματι από την όλη μελέτη του συγγραφέα βεβαιώνεται και διατρανώνεται ο λόγος για τον οποίο ο Ελληνισμός οφείλει και πρέπει να ρίξει ένα βλέμμα στοργής και ειλικρινούς ενδιαφέροντος στη Γαύδο και στους εναπομείναντας ηρωικούς ακρίτες της.
στη Γαύδο του Ομήρου, την όμορφη αρχαία Ωγυγία
στη Γαύδο του αποστόλου Παύλου
στη Γαύδο των 99 οσίων Πατέρων και του Ιωάννη του Ερημίτη
στη Γαύδο με τον φημισμένο φάρο
στη Γαύδο των αυτοφυών Κέδρων
στη Γαύδο των πολιτικών εξορίστων
στη Γαύδο του μύθου και της ιστορίας
στη Γαύδο του χθες και του σήμερα
Όλ’ αυτά στο βιβλίο του κ. Μαρινάκη εκτυλίσσονται με ακρίβεια και πληρότητα που συχνά εντυπωσιάζουν. Παίρνει μια- μια τις πτυχές του μύθου και της Ιστορίας, τις μελετά διεξοδικά, με ακρίβεια και βεβαιότητα και, στη συνέχεια, προτείνει και παρουσιάζει και τη δική του στο κάθε θέμα προσωπική άποψη. Μελετά την προέλευση του σημερινού ονόματος του νησιού [από Κάουδος (=καμένος)> Καύδος> Γαύδος, αλλά και του αρχαίου Ωγυγία> Γωυγία> Γαυγία> Γαυδία> Γαύδος (κατά Παπαγεωργίου)], αφιερώνει, στη συνέχεια, αρκετές σελίδες για τη διαχρονική ταυτοποίηση του νησιού με τη μυθική, αφενός, του Ομήρου Ωγυγία (Οδύσσειας η΄) και της νύμφης, αφετέρου, Καλυψώς (Οδύσσειας α΄), με το περίφημο σπήλαιό της, 700, περίπου, μέτρα ΒΔ του όρμου Σαρακήνικο, μέσα στη ρεματιά του Αγίου Παύλου, κλεισμένου σήμερα από παντού με μεγάλες ποσότητες άμμου.
Περνά, στη συνέχεια, ο συγγραφέας στους ελληνιστικούς χρόνους (323- 67 π.Χ.) και φθάνει στα παλαιοχριστιανικά χρόνια και στη γνωστή θεωρία στην οποία- και θεωρώ δικαιολογημένα- πιστεύει ακράδαντα τόσο η τοπική παράδοση του νησιού όσο και ο ίδιος ο Συγγραφέας, ότι, δηλαδή, ο Απόστολος Παύλος, κατά την 4η αποστολική του περιοδεία, επισκέφθηκε, τώντις, το αέρινο νησί της ελληνικής παραμεθορίου
στη Γαύδο του αποστόλου Παύλου
στη Γαύδο των 99 οσίων Πατέρων και του Ιωάννη του Ερημίτη
στη Γαύδο με τον φημισμένο φάρο
στη Γαύδο των αυτοφυών Κέδρων
στη Γαύδο των πολιτικών εξορίστων
στη Γαύδο του μύθου και της ιστορίας
στη Γαύδο του χθες και του σήμερα
Όλ’ αυτά στο βιβλίο του κ. Μαρινάκη εκτυλίσσονται με ακρίβεια και πληρότητα που συχνά εντυπωσιάζουν. Παίρνει μια- μια τις πτυχές του μύθου και της Ιστορίας, τις μελετά διεξοδικά, με ακρίβεια και βεβαιότητα και, στη συνέχεια, προτείνει και παρουσιάζει και τη δική του στο κάθε θέμα προσωπική άποψη. Μελετά την προέλευση του σημερινού ονόματος του νησιού [από Κάουδος (=καμένος)> Καύδος> Γαύδος, αλλά και του αρχαίου Ωγυγία> Γωυγία> Γαυγία> Γαυδία> Γαύδος (κατά Παπαγεωργίου)], αφιερώνει, στη συνέχεια, αρκετές σελίδες για τη διαχρονική ταυτοποίηση του νησιού με τη μυθική, αφενός, του Ομήρου Ωγυγία (Οδύσσειας η΄) και της νύμφης, αφετέρου, Καλυψώς (Οδύσσειας α΄), με το περίφημο σπήλαιό της, 700, περίπου, μέτρα ΒΔ του όρμου Σαρακήνικο, μέσα στη ρεματιά του Αγίου Παύλου, κλεισμένου σήμερα από παντού με μεγάλες ποσότητες άμμου.
Περνά, στη συνέχεια, ο συγγραφέας στους ελληνιστικούς χρόνους (323- 67 π.Χ.) και φθάνει στα παλαιοχριστιανικά χρόνια και στη γνωστή θεωρία στην οποία- και θεωρώ δικαιολογημένα- πιστεύει ακράδαντα τόσο η τοπική παράδοση του νησιού όσο και ο ίδιος ο Συγγραφέας, ότι, δηλαδή, ο Απόστολος Παύλος, κατά την 4η αποστολική του περιοδεία, επισκέφθηκε, τώντις, το αέρινο νησί της ελληνικής παραμεθορίου
Το μαρτυρούν- αδιάψευστοι μάρτυρες- τα τοπωνύμια, ο ναός του Αποστόλου, με τη μαρμάρινη πλάκα εντοιχισμένη δίπλα στην είσοδό του, που σαφώς μνημονεύει τον ερχομό Του στη Γαύδο.
Και στο σημείο αυτό να καταθέσω κι εγώ την προσωπική μου επί του σοβαρού αυτού θέματος άποψη. η επίσκεψη και αποβίβαση του Αποστόλου Παύλου κατά το 60 μ. Χ. στους Καλούς Λιμένες της νότιας ακτής της Κρήτης (Πράξεις κζ, 8) συντέλεσε, αφενός, στη δημιουργία άφθονων σχετικών λαϊκών παραδόσεων και, αφετέρου, στην ανοικοδόμηση- από την πρώτη κιόλας βυζαντινή περίοδο- πολλών ναών προς τιμήν του Αποστόλου Παύλου στα νότια παράλια αρχικά, ύστερα και στα βόρεια, ενώ σε μεσογειακές περιοχές της Κρήτης συνήθως εκεί όπου υπάρχουν τόποι αναπεπταμένοι προς τη θάλασσα. Έτσι, και στους τέσσερις νομούς της Κρήτης παρατηρείται σήμερα μεγάλος αριθμός ναών προς τιμήν του Αποστόλου Παύλου.
Βέβαια, η παράδοση αυτή στηρίζεται στο τρίτο και πλήρες περιπετειών και κινδύνων ταξίδι του Αποστόλου Παύλου προς τη Ρώμη, κάτω από στρατιωτική συνοδεία προκειμένου να δικαστεί ως Ρωμαίος πολίτης, οπότε έπλευσε κατά μήκος της νότιας ακτής της Κρήτης και έφτασε στους Καλούς Λιμένες, που βρίσκονται, σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς μου, γύρω στα εφτά ναυτικά μίλια ανατολικά των Σακτουρίων- όχι πάνω από σαράντα χιλιόμετρα ακτογραμμής. Η θαλασσοταραχή κατέλαβε τον Απόστολο Παύλο μετά τον απόπλου από τους Καλούς Λιμένες, με προορισμό την πόλη Φοίνικα, που διέθετε ασφαλέστερο λιμάνι, και όπου θα μπορούσαν να παραχειμάσουν. Βέβαια, ο "τυφωνικός" (Πράξεις Αποστόλων κζ΄,14) άνεμος (Ευρωκλύδων) τους απομάκρυνε από τον προορισμό τους και τους οδήγησε στα ανοιχτά (από κάτω) της νήσου Γαύδου (Κλαύδης) (Πράξεις Αποστόλων κζ΄,14), παρασύροντάς τους, τελικά, προς τη νήσο Μελίτη, τη σημερινή Μάλτα.
Άρα, ο Απόστολος Παύλος, κατά το περιπετειώδες τρίτο ταξίδι του στα νότια παράλια της Κρήτης, επισκέφτηκε και διέμεινε, για κάποιο διάστημα, μόνο στους Καλούς Λιμένες, ώστε αυτή μόνη η ευγενής λαχτάρα των κατοίκων ορισμένων περιοχών να συμπεριληφθούν και εκείνες στον τιμητικό κατάλογο των μερών που ο θείος Απόστολος επισκέφτηκε- για τη μεγίστη τιμή και ευλογία που μια τέτοια επίσκεψη θα προσέδιδε, ασφαλώς, στον τόπο τους- μπορεί να δικαιολογήσει και εξηγήσει κάτι τέτοιες ανασφαλείς- και αφελείς ορισμένες φορές- παραδόσεις, που προσπαθούν να συνδέσουν κάποιους τόπους με ορισμένα σημαντικά ιστορικά πρόσωπα ή γεγονότα, χωρίς να έχουν ουδεμία, ιστορικά εξακριβωμένη, προς αυτά σχέση.
Όμως, για την Γαύδο το γεγονός ότι ο απόστολος Παύλος διήλθεν από τα ανοιχτά του νησιού, και, μάλιστα, σε απόσταση αναπνοής από αυτό, άφησε αναντίρρητα την ευλογία Του σε αυτό και είναι απόλυτα δικαιολογημένη η ανέγερση από τους κατοίκους ναών και η ονομασία στο όνομά Του περιοχών του νησιού. Μα και αυτή η καταχώρηση του ονόματος του νησιού στο βιβλίο της Καινής Διαθήκης («Κλαύδα(η)») θεωρώ ότι προσδίδει, δικαιολογημένα, στο νησί τη μεγαλύτερη των τιμών και δικαιολογημένη περηφάνια.
Και η ιστορική εξέταση του νησιού προχωρεί, από τον συγγραφέα, κανονικά μέσω της Βυζαντινής Α΄ περιόδου (395- 824 μ.Χ.), όταν η Γαύδος, ναι η Γαύδος είχε τέτοιον αριθμό χριστιανών κατοίκων που δικαιολογούσε την ύπαρξη επισκοπικής έδρας στο νησί, της οποίας, μάλιστα, ο επίσκοπος ήταν 8ος κατά την τάξη της Ιεραρχίας.
Και στο σημείο αυτό να καταθέσω κι εγώ την προσωπική μου επί του σοβαρού αυτού θέματος άποψη. η επίσκεψη και αποβίβαση του Αποστόλου Παύλου κατά το 60 μ. Χ. στους Καλούς Λιμένες της νότιας ακτής της Κρήτης (Πράξεις κζ, 8) συντέλεσε, αφενός, στη δημιουργία άφθονων σχετικών λαϊκών παραδόσεων και, αφετέρου, στην ανοικοδόμηση- από την πρώτη κιόλας βυζαντινή περίοδο- πολλών ναών προς τιμήν του Αποστόλου Παύλου στα νότια παράλια αρχικά, ύστερα και στα βόρεια, ενώ σε μεσογειακές περιοχές της Κρήτης συνήθως εκεί όπου υπάρχουν τόποι αναπεπταμένοι προς τη θάλασσα. Έτσι, και στους τέσσερις νομούς της Κρήτης παρατηρείται σήμερα μεγάλος αριθμός ναών προς τιμήν του Αποστόλου Παύλου.
Βέβαια, η παράδοση αυτή στηρίζεται στο τρίτο και πλήρες περιπετειών και κινδύνων ταξίδι του Αποστόλου Παύλου προς τη Ρώμη, κάτω από στρατιωτική συνοδεία προκειμένου να δικαστεί ως Ρωμαίος πολίτης, οπότε έπλευσε κατά μήκος της νότιας ακτής της Κρήτης και έφτασε στους Καλούς Λιμένες, που βρίσκονται, σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς μου, γύρω στα εφτά ναυτικά μίλια ανατολικά των Σακτουρίων- όχι πάνω από σαράντα χιλιόμετρα ακτογραμμής. Η θαλασσοταραχή κατέλαβε τον Απόστολο Παύλο μετά τον απόπλου από τους Καλούς Λιμένες, με προορισμό την πόλη Φοίνικα, που διέθετε ασφαλέστερο λιμάνι, και όπου θα μπορούσαν να παραχειμάσουν. Βέβαια, ο "τυφωνικός" (Πράξεις Αποστόλων κζ΄,14) άνεμος (Ευρωκλύδων) τους απομάκρυνε από τον προορισμό τους και τους οδήγησε στα ανοιχτά (από κάτω) της νήσου Γαύδου (Κλαύδης) (Πράξεις Αποστόλων κζ΄,14), παρασύροντάς τους, τελικά, προς τη νήσο Μελίτη, τη σημερινή Μάλτα.
Άρα, ο Απόστολος Παύλος, κατά το περιπετειώδες τρίτο ταξίδι του στα νότια παράλια της Κρήτης, επισκέφτηκε και διέμεινε, για κάποιο διάστημα, μόνο στους Καλούς Λιμένες, ώστε αυτή μόνη η ευγενής λαχτάρα των κατοίκων ορισμένων περιοχών να συμπεριληφθούν και εκείνες στον τιμητικό κατάλογο των μερών που ο θείος Απόστολος επισκέφτηκε- για τη μεγίστη τιμή και ευλογία που μια τέτοια επίσκεψη θα προσέδιδε, ασφαλώς, στον τόπο τους- μπορεί να δικαιολογήσει και εξηγήσει κάτι τέτοιες ανασφαλείς- και αφελείς ορισμένες φορές- παραδόσεις, που προσπαθούν να συνδέσουν κάποιους τόπους με ορισμένα σημαντικά ιστορικά πρόσωπα ή γεγονότα, χωρίς να έχουν ουδεμία, ιστορικά εξακριβωμένη, προς αυτά σχέση.
Όμως, για την Γαύδο το γεγονός ότι ο απόστολος Παύλος διήλθεν από τα ανοιχτά του νησιού, και, μάλιστα, σε απόσταση αναπνοής από αυτό, άφησε αναντίρρητα την ευλογία Του σε αυτό και είναι απόλυτα δικαιολογημένη η ανέγερση από τους κατοίκους ναών και η ονομασία στο όνομά Του περιοχών του νησιού. Μα και αυτή η καταχώρηση του ονόματος του νησιού στο βιβλίο της Καινής Διαθήκης («Κλαύδα(η)») θεωρώ ότι προσδίδει, δικαιολογημένα, στο νησί τη μεγαλύτερη των τιμών και δικαιολογημένη περηφάνια.
Και η ιστορική εξέταση του νησιού προχωρεί, από τον συγγραφέα, κανονικά μέσω της Βυζαντινής Α΄ περιόδου (395- 824 μ.Χ.), όταν η Γαύδος, ναι η Γαύδος είχε τέτοιον αριθμό χριστιανών κατοίκων που δικαιολογούσε την ύπαρξη επισκοπικής έδρας στο νησί, της οποίας, μάλιστα, ο επίσκοπος ήταν 8ος κατά την τάξη της Ιεραρχίας.
Η εξέταση και των λοιπών ιστορικών περιόδων του νησιού γίνεται διεξοδικά με αξιοσημείωτους για το νησί σταθμούς τη Β΄ Βυζαντινή περίοδο, όταν αριθμούσε 8000 κατοίκους(!!), διεσπαρμένους σε 45 οικισμούς. Τότε, στο πρώτο μισό τού 16ου αιώνα, που «…πάντες εξώκειλαν εις μέγα βάθος μοχθηρίας», ο Θεός ευσπλαχνίστηκε και απέστειλε στην Κρήτη- στην οποία δέσποζαν οι Ρωμαιοκαθολικοί άγιοι και η Εκκλησία τους- την ευλογία Του, την αρωγή και παραμυθία Του, τον όσιο Ιωάννη τον Ερημίτη και τους «συν αυτώ ενενήκοντα οκτώ (sic) Θεοφόρους Πατέρας», προκειμένου να δείξει τη δύναμή του στους Κρητικούς, ότι, δηλαδή, περισσότερο βοηθάει αυτούς που τον σέβονται και τον αγαπούν, παρά αυτούς που βαστούν σπαθιά και κοντάρια και σκοτώνουν τους ανθρώπους, εννοώντας, ασφαλώς, τους Ενετούς κατακτητές τού νησιού.
Η εξέταση του νησιού διέρχεται και από την περίοδο 1932- 1940, όταν το νησί κατέστη τόπος διαμονής γνωστών πολιτικών εξορίστων, όπως του Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα), Μάρκου Βαφειάδη, Δημήτρη Βλαντά, Γιώργη Μαθιουδάκη, Νίκου Ζαχαριάδη, Άσπας Παρτσαλίδου κ.ά.
Διεξοδική, τέλος, και η εξέταση των τοπωνυμίων ανά οικισμό, χωρίς να παραλείπονται και αυτοί οι ερειπωμένοι.
Πιστεύουμε ότι ο εκλεκτός και δημιουργικά ανήσυχος του παρόντος έργου φίλος συγγραφέας επιτέλεσε το καθήκον του στο ακέραιο. Η αίσθηση του χρέους απέναντι στο αέρινο της ΝΔ παραμεθορίου της ελληνικής Επικράτειας νησί, την ακριτική ελληνική Γαύδο, είναι εκείνη που καθοδήγησε τις προσπάθειές του και συνέβαλλε στο ξεπέρασμα των οποιωνδήποτε δυσχερειών. Είναι, γι’ αυτό, άξιος του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας.
Η εξέταση του νησιού διέρχεται και από την περίοδο 1932- 1940, όταν το νησί κατέστη τόπος διαμονής γνωστών πολιτικών εξορίστων, όπως του Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα), Μάρκου Βαφειάδη, Δημήτρη Βλαντά, Γιώργη Μαθιουδάκη, Νίκου Ζαχαριάδη, Άσπας Παρτσαλίδου κ.ά.
Διεξοδική, τέλος, και η εξέταση των τοπωνυμίων ανά οικισμό, χωρίς να παραλείπονται και αυτοί οι ερειπωμένοι.
Πιστεύουμε ότι ο εκλεκτός και δημιουργικά ανήσυχος του παρόντος έργου φίλος συγγραφέας επιτέλεσε το καθήκον του στο ακέραιο. Η αίσθηση του χρέους απέναντι στο αέρινο της ΝΔ παραμεθορίου της ελληνικής Επικράτειας νησί, την ακριτική ελληνική Γαύδο, είναι εκείνη που καθοδήγησε τις προσπάθειές του και συνέβαλλε στο ξεπέρασμα των οποιωνδήποτε δυσχερειών. Είναι, γι’ αυτό, άξιος του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου