ΜΑΡΙΑΣ ΤΣΙΡΙΜΟΝΑΚΗ *** Α Ν Α Μ Ν Η Σ Ε Ι Σ *** Από την Εκδήλωση Μνήμης στο Σπίτι του Πολιτισμού

Εικ. 1. Μαρία Τσιριμονάκη (+Ιούλιος 2017)

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

         ΜΑΡΙΑΣ ΤΣΙΡΙΜΟΝΑΚΗ  

                 Α Ν Α Μ Ν Η Σ Ε Ι Σ

         ΠΡΟΛΟΓΟΣ

       (Η ομιλία του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη στην Εκδήλωση Μνήμης για τη Μαρία Τσιριμονάκη (1925- 2017), την Κυριακή14 Ιανουαρίου 2018, στο Σπίτι του Πολιτισμού).

Ο Κ. Παπαδάκης ενώ ομιλεί

Άποψη του κοινού στην εκδήλωση

      

  

      

    

    

      Με την αείμνηστη Μαρία Τσιριμονάκη (εικ. 1) μάς συνέδεε, πάντοτε, βαθιά εκτίμηση και φιλία. Άνθρωπος της προσφοράς η Μαρία Τσιριμονάκη- πέραν του τεράστιου κοινωνικού έργου της- θυμάμαι, προσωπικά, με πόση αγάπη αγκάλιασε κατά τη συγγραφή του το βιβλίο μου «Ρέθυμνο 1900- 1950», που έφτιαχνα με τους μαθητές μου στα πλαίσια του μαθήματος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης^[1]. Τρεις φορές προθυμοποιήθηκε να τη μεταφέρω, με το αυτοκίνητό μου, στο σχολείο και να μιλήσει από έδρας στους μαθητές μου με ισάριθμα τοπικά θέματα. Δεν ξεχνώ με πόση προθυμία και χαρά το έκανε αυτό κάθε φορά, αλλά και με πόσο ενδιαφέρον την παρακολουθούσαν πάντοτε οι μαθητές! Γνώριζε τον τρόπο να τους κερδίζει, και ας μην είχε ποτέ διδάξει στο παρελθόν! (εικ. 2) Και, ακόμα, είναι η μόνη στο βιβλίο μου αυτό, που στον 2^ο τόμο του- τον τόμο των Ρεθυμνίων συνεργατών- συμμετέχει με τρία (03) αξιόλογα ρεθεμνιώτικα θέματά της (!):

Εικ. 2. Η Κυρία Μαρία Τσιριμονάκη, ενώ  μιλά στους μαθητές του 1ου Γυμνασίου (Μάρτιος 2008)

       1.    «Εις μνήμην» (Εμμ. Λινοξυλάκη- Παν. Πλαγιαννάκου- Εμμ. Τζαγκαράκη- Γυμνασιάρχη Πλιάκα)
           2.    Πόλεμος- Κατοχή- Απελευθέρωση
          3.    Κορίτσια και αγόρια στο προπολεμικό Ρέθεμνος[2]

    Την εκτίμηση, λοιπόν, και τη βοήθεια της Μαρίας Τσιριμονάκη την εισέπραττα μονίμως όσο ζούσε, ακόμα και την τελευταία φορά που την επισκέφθηκα, λίγες μέρες πριν από τον θάνατό της, που είδα αρκετά πεσμένες τις σωματικές της δυνάμεις. Όμως, θα πρέπει να ομολογήσω ότι ακόμα πιο γενναία εισέπραξα την εκτίμηση και την αγάπη της πριν από τέσσερα, περίπου,  χρόνια (10 Απριλίου 2013), όταν με κάλεσε στο σπίτι της και μου εμπιστεύθηκε, ξαφνιάζοντάς με, ένα ιδιόχειρο σημείωμά της με δεκατέσσερις (χειρόγραφες), μικρού μεγέθους (23Χ15 εκ.), σελίδες (εικ. 3). Το άνοιξα με περιέργεια μπροστά της και από την πρώτη, κιόλας, σελίδα που διάβασα κατάλαβα ότι επρόκειτο για ένα, θα το έλεγα. …. «αυτοβιογραφικό» σημείωμά της, που, όμως, η ενσυνείδητη χριστιανική σεμνότητά της την ώθησε να το συντάξει με έναν τρόπο εντελώς  έ μ μ ε σ ο  και  δ ι α κ ρ ι τ ι κ ό  κι ένεκα τούτου και όλως πρωτότυπο, θα έλεγα, κι εντυπωσιακό^. αυτοβιογραφείται, δηλαδή, η Μαρία Τσιριμανάκη μέσα από τη συνεργασία που είχε αναπτύξει κατά την πολύχρονη σωματειακή και κοινωνική δράση της με δυο στενές φίλες και συνεργάτιδες της, τις οποίες ιδιαίτερα εκτιμούσε και αγαπούσε και στις οποίες και αφιερώνει τις  Α ν α μ ν ή σ ε ι ς  της^. την Κατίνα Χαλκιαδάκη- Βιγδίνη και τη Φανή Παπαδουράκη. Είναι σε όλους γνωστό ότι η Μαρία Τσιριμονάκη στην κοινωνική της δράση δεν ξεχώριζε ποτέ τον δικό της βηματισμό από τον βηματισμό των συνεργατριών της, αλλά, εμφορούμενη από πνεύμα σεμνότητας, ευπρέπειας και υγιούς συνεργασίας, σε όλο τον επίγειο βίο της λειτουργούσε πάντα, σύμφωνα με τον λόγο του Γιάννη Μακρυγιάννη, μέσα, δηλαδή, από τη δύναμη του «εμείς» και ποτέ εγωκεντρικά, μέσα από τη δύναμη του «εγώ».              

    Διαπίστωσα, επίσης, από την πρώτη στιγμή που το έπιασα στα χέρια μου, ότι επρόκειτο για ένα σημείωμα που περιέκλειε εξαιρετικό τοπικό ενδιαφέρον, αφού αφορούσε στο «Λύκειο των Ελληνίδων» της πόλης μας, στην ίδρυση του «Κέντρου Νεότητας», στον λόφο του Τιμίου Σταυρού (μιαν άγνωστη, εν πολλοίς, σελίδα της τοπικής μας ιστορίας), αλλά και σε μια σειρά γεγονότων και σπουδαίων προσώπων της ρεθεμνιώτικης κοινωνίας, που έχουν- τα πρώτα- ξεχαστεί ή παύσει, από χρόνια- τα δεύτερα- να υπάρχουν. Τη ρώτησα, πάντως, εμμέσως, για την πρωτοτυπία του κειμένου που κρατούσα στα χέρια μου κι εκείνη με βεβαίωσε ότι ήταν αδημοσίευτο και ότι δεν περιέχεται μέσα στα βιβλία της, όπως, εξάλλου, και ο ίδιος βεβαιώθηκα περί τούτου, μετά από την προσεκτική και ενδελεχή μελέτη του.

Εικ. 3. Κυρίας Μαρίας Τσιριμονάκη- Α ν α μ ν ή σ ε ι ς (σελ. 1η)

      Η Κυρία Μαρία μού το παρέδωσε και μου ζήτησε να το αξιοποιήσω όταν και όπως εγώ θα ήθελα. Αντιλαμβανόμενος το ενδιαφέρον τού εν λόγω «αυτοβιογραφικού» σημειώματος, της έδωσα την υπόσχεση ότι ναι, πράγματι, κάποια στιγμή, θα το αξιοποιούσα κατάλληλα, ενώ εκείνη με αφοπλιστική σεμνότητα, όλως φυσικά κι ανεπιτήδευτα, μου απάντησε, και πάλι, απλά: «Κράτησέ το, Κώστα, στο Αρχείο σου!» …
    Διαβάζοντας, περαιτέρω, το εν λόγω σημείωμα καταλαβαίνεις από την πρώτη, κιόλας, στιγμή ότι η Μαρία Τσιριμονάκη πιο πολύ από τη δική της, την προσωπική προβολή και συμβολή στα περιγραφόμενα, ενδιαφέρεται για την προβολή του έργου και της κοινωνικής εργασίας και προσφοράς των αγαπημένων της συνεργάτιδων, της αείμνηστης- όπως έχουμε ήδη σημειώσει- Κ α τ ί ν α ς  Χ α λ κ ι α δ ά κ η – Β ι γ δ ί ν η- μητέρας του αγαπητού μου συμμαθητή (στο φροντιστήριο Αγγλικών του αείμνηστου συμπολίτη Μιχάλη Λυρούδια), του Γιώργου Χαλκιαδάκη, Καθηγητή σήμερα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης- και της πολυαγαπημένης μου κουμπάρας, αείμνηστης Φ α ν ή ς  Π α π α δ ο υ ρ ά κ η. Άρα, η σημερινή αξιοποίηση του σημειώματος αυτού της Μαρίας Τσιριμονάκη αποκτά, πλέον, και για μένα, εξαιρετική συναισθηματική αξία και σπουδαιότητα. Γιατί, νομίζω ότι σήμερα ήλθε η στιγμή αυτή να δημοσιοποιήσω- σύμφωνα και με την υπόσχεσή μου προς αυτήν- το σημείωμα της αυτό ως έχει- με δική μου επιμέλεια και προσθήκη σχετικών υποσημειώσεων και σχολίων, που σκοπό έχουν να συμπληρώσουν και διευκολύνουν την «Ανάμνηση». Και το κάνω αυτό στην ιερή Μνήμη αυτής που μου το εμπιστεύθηκε, της μεγάλης Κυρίας του Ρεθύμνου, της Κυρίας Μ α ρ ί α ς  Τ σ ι ρ ι μ ο ν ά κ η, που μόνιμα μάς ενέπνεε όλους με βαθύ σεβασμό κι αγάπη στο πρόσωπό της και των δύο συνεργάτιδων της στο κοινωνικό έργο Κ α τ ί ν α ς Χ α λ κ ι α δ ά κ η – Β ι γ δ ί ν η  και Φ α ν ή ς  Π α π α δ ο υ ρ ά κ η.   

                                    ΟΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

    Όταν κάποτε μου ζητήθηκε από κάποιον συμπολίτη να πω μερικά απ΄ όσα έζησα στην πορεία της ζωής μου, η πρώτη μου αντίδραση ήταν να το αρνηθώ. Σκέφθηκα^. εγώ ποτέ δεν υπήρξα δημόσιο πρόσωπο. Ποτέ δεν ασχολήθηκα με την πολιτική. Σε όλη μου τη ζωή, κάθε φορά που έπρεπε να συμπληρώσω σε ένα έντυπο το «επάγγελμα», έγραφα «οικιακά». Τι έχω, λοιπόν, να πω τώρα, καθώς συμπληρώνω την ένατη δεκαετία της ζωής μου, σε μια τέτοια πρόκληση; Ύστερα σκέφθηκα δυο γυναίκες που μαζί τους έζησα τα πιο γόνιμα χρόνια της ζωής μου, και που δεν βρίσκονται πια ανάμεσά μας^. την Κ α τ ί ν α  Χ α λ κ ι α δ ά κ η- Β ι γ δ ί ν η και τη Φ α ν ή  Π α π α δ ο υ ρ ά κ η- Χ ο υ ρ δ ά κ η. Κι ένιωσα σαν χρέος την κατάθεση αυτήν των  Α ν α μ ν ή σ ε ώ ν  μου, από τη συνεργασία μου μαζί τους. Σε αυτές και αφιερώνω το σύντομο αυτό σημείωμά μου.

   Και η Κυρία Μαρία συνεχίζει τις «αναμνήσεις» της: Στο βιβλίο μου «Ρεθεμνιώτες» παρουσιάζω την οργανωμένη γυναικεία δραστηριότητα στο προπολεμικό Ρέθυμνο με τρεις φωτογραφίες^. η πρώτη αφορά στον «Σύλλογο Κυριών Ρεθύμνης», που, σύμφωνα με την «Κρητική Επιθεώρηση» (19 Μαΐου 1917), είχε εμφανισθεί προ εικοσαετίας, περίπου, δειλά- δειλά, στο ήρεμο στερέωμα του Ρεθύμνου.
   Η μητέρα μου ανήκε σε αυτό το σωματείο, τον «Σύλλογο των Κυριών». Αργότερα, όμως, προστέθηκε στην πόλη μας και δεύτερο σωματείο, το «Λύκειο των Ελληνίδων Ρεθύμνης». Τα δυο αυτά αδελφά σωματεία- με τα χρόνια και τις ανθρώπινες αδυναμίες που παρεισέφρησαν εν τω μεταξύ- είχαν γίνει στα μάτια των άσχετων ότι ήταν στον χώρο των ανδρών οι…. «βενιζελικοί» και «βασιλόφρονες».
   Το αναμενόμενο, λοιπόν, από μένα- καθώς είχα τελειώσει τις σπουδές μου και με το γάμο μου είχα οριστικά εγκατασταθεί στο Ρέθυμνο – ήταν να ενταχθώ στον «Σύλλογο Κυριών». Η επίσκεψη, όμως, τριών πολύ αγαπητών μου προσώπων- της κ. Γεωργίας Γ.Μαραγκάκη, της κ. Κατίνας Χαλκιαδάκη και της κ. Βαγγελίτσας Μιχ. Βαλαρή- που με προσκάλεσαν να θέσω υποψηφιότητα στις προσεχείς εκλογές του «Λυκείου των Ελληνίδων», με έπεισε σε τούτο. Και το σκανδαλώδες, στη συνέχεια, ήταν ότι στη συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου σε σώμα βρέθηκα Αντιπρόεδρος. Πρώτη εγώ θεώρησα το γεγονός αυτό ανεξήγητο, αφού οι όποιες ικανότητές μου ήταν τελείως αδοκίμαστες.
     Πρόεδρος του «Λυκείου των Ελληνίδων» ήταν, τότε, η κ. Ιωάννα Γεωργίου Τσουδερού- σύζυγος του «ανάργυρου» γιατρού του Ρεθύμνου Γεωργίου Τσουδερού, ενός ευγενέστατου ανθρώπου[3]. Τα χρόνια, όμως, ήταν πολύ δύσκολα. Οι Γερμανοί είχαν επιτάξει την ιδιόκτητη αίθουσα του «Λυκείου των Ελληνίδων» και την είχαν μεταβάλει σε soldatemheim, κέντρο, δηλαδή, ψυχαγωγίας των στρατιωτών. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, σε μια στιγμή αδυναμίας να αντιμετωπίσει το Λύκειο τις φθορές, ενοικίασε την αίθουσα στους Κιαγιαδάκη- Μαραγκουδάκη, που τη χρησιμοποίησαν ως κινηματογράφο, με το όνομα «ΡΕΞ». Η συμφωνία ήταν να δίδουν στο σωματείο εικοσιπέντε εισιτήρια κάθε εκατό που έκοβαν (25/100). Η συμφωνία αυτή δεν τηρήθηκε και ο δικηγόρος κ. Αριστείδης Κορωνάκης τους έκανε δικαστική έξωση.
    Αξίζει να διαβάσει ο αναγνώστης αυτών των γραμμών- από το θαυμάσιο βιβλίο του αείμνηστου Θεμιστοκλή Μ. Βαλαρή «Μια πόλη αναμνήσεις»[4]- περιγραφές από την προπολεμική λάμψη αυτής της αίθουσας, τόσο την κτιριακή όσο και την ανθρώπινη. Τώρα, όμως, τα πράγματα είχαν αλλάξει. Είχε μεσολαβήσει ο πόλεμος και η κατοχή και η γειτονική θάλασσα είχε ολοκληρώσει το καταστροφικό έργο της στους τοίχους και τις κολόνες που στήριζαν την οροφή. Οι Γερμανοί είχαν καλύψει τις φθορές των τοίχων πρόχειρα με λινάτσες. Αλλά το σπουδαιότερο πρόβλημα που είχε να αντιμετωπίσει το Διοικητικό Συμβούλιο ήταν η αλλαγή του κοινωνικού περίγυρου και η εχθρότητα που δημιούργησε το κλείσιμο του κινηματογράφου. Όχι μόνον από τις οικογένειες των άμεσα ενδιαφερομένων αλλά και ανωνύμων συμπολιτών. Τους έκλειναν έναν κινηματογράφο- μέσον φτηνής ψυχαγωγίας- για να κάμουν τι; Μια ψυχρή αδιαφορία έζωνε και καταδίκαζε σε αποτυχία την κάθε δραστηριότητα. Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, το Διοικητικό Συμβούλιο άρχισε να οργανώνει  υπομονετικά την άμυνά του.

  Αναζητήσαμε έναν πρακτικό τρόπο να οργανώσουμε την κοινωνική και οικονομική προσφορά μας προς τις άνεργες και ανειδίκευτες γυναίκες, διδάσκοντάς τους τη ρεθεμνιώτικη βελονιά, που η αείμνηστη Χρυσή Αγγελιδάκη με την παρότρυνση της εξαδέλφης της και επιστήμονος διεθνούς κύρους Άννας Αποστολάκη, είχε εφεύρει και που έδινε τη δυνατότητα να αντιγράφονται πιστά σχέδια υφαντών με τη βελόνα, στο χέρι. Το κέντημα αυτό- που βασίζεται, κυρίως, στους σωστούς χρωματικούς συνδυασμούς- είχε κακοποιηθεί στη διάρκεια της κατοχής, καθώς οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν ό,τι κλωστές εύρισκαν.

     Κυρίες του «Λυκείου των Ελληνίδων»- αναφέρω ενδεικτικά τη  Λιλίκα Πέτρου Παπαδάκη,  το γένος Πετυχάκη[5]- έβγαλαν από τις κασέλες τους παλιά κεντήματα, με σωστούς χρωματικούς συνδυασμούς, υποδείγματα για τη δουλειά τών τότε κεντηστρών. Προϊόντα αυτής της παραγωγής στείλαμε σε ενορίες της Αμερικής, αλλά και παραδοσιακοί φίλοι του «Λυκείου των Ελληνίδων» βοήθησαν στη διάθεσή τους στην Αθήνα. Σαν παράδειγμα αναφέρω την αείμνηστη Όλγα Μοάτσου- ανιψιά του Νικολάου Ασκούτση- που εργαζόταν στον Οργανισμό Λαμπράκη και διέθεσε, μεταξύ των συναδέλφων της, μια βαλίτσα κεντήματα.        Μια άλλη πρωτοβουλία ήταν η οργάνωση απογευματινών. Καθισμένοι οι συμπολίτες μας σε τραπεζάκια, έπαιρναν το τσάι τους, καταβάλλοντας ένα μικρό τίμημα, που το άφηναν στο τραπέζι και άκουγαν μια προγραμματισμένη ομιλία. Το βάρος αυτών των ομιλιών κράτησε η αξέχαστη Κατίνα Χαλκιαδάκη- Βιγδίνη (εικ. 4), η οποία, έχοντας μια σπάνια παιδεία από την πολυετή παραμονή της στη «Σχολή Καλογραιών», στα Χανιά, μίλησε για πολλά θέματα, όπως:

-        για τη ζωή και τις σκέψεις του Πασκάλ
-        για τον Μολιέρο
-        για τη ζωή και το έργο του Αλέξη Καρέλ
-        για τον Αλβέρτο Σβάιτσερ
-        για τη Madame Curie, αλλά και
-        για τον Ερωτόκριτο,
-        για τον Αλέξανδρο Τσιριντάνη
-        για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη
-        για την Ημέρα της Γυναίκας     

Εικ. 4. Κατίνα Χαλκιαδάκη- Βιγδίνη

     Ξένοι που υπηρέτησαν στο Ρέθυμνο εκείνη την εποχή, έγραφαν στην Κατίνα για τη βαθιά εντύπωση που τους έκανε το επίπεδο αυτών των συναντήσεων σε μια πόλη μικρή σαν το Ρέθυμνο, τότε, στις δεκαετίες 1960- 1980[6].Έτσι μπήκε στη ζωή του Ρεθύμνου το μεταπολεμικό «Λύκειο των Ελληνίδων», για να ξεκινήσει μια καινούρια ανοδική πορεία με την επάνοδο στο Ρέθυμνο της κυρίας Ιωάννης Βαλαρή, που, ως τότε, ζούσε στο Ηράκλειο. Και ήταν η κατάλληλη στιγμή, γιατί τότε άρχιζε ένας νέος αγώνας για ένα μεγάλο κοινωνικό έργο, το Κ έ ν τ ρ ο  Ν ε ό τ η τ ο ς, ένα Οικοτροφείο Θηλέων, που θα λειτουργούσε εκεί πάνω στον λόφο – τον βράχο, τότε, του Τιμίου Σταυρού (εικ. 5)[7].

Εικ. 5. Κέντρο Νεότητας ΧΕΝ (σημερινό 1ο Γυμνάσιο)

    Για το έργο αυτό το «Λύκειο των Ελληνίδων» προσέφερε τρία στελέχη: την κ. Ε ι ρ ή ν η  Γ ρ η γ ο ρ ι ά δ ο υ, την Κ α τ ί ν α  Χ α λ κ ι α δ ά κ η και την «υ π ο φ α ι ν ο μ έ ν η». Αλλά εδώ, τελικά, πρωταγωνίστρια υπήρξε η αείμνηστη Φ α ν ή  Π α π α δ ο υ ρ ά κ η (εικ. 6). Γι’ αυτήν έχω αφιερώσει ένα αφήγημα στο βιβλίο μου «Ρεθεμνιώτες» (σελ. 194). Επειδή, όμως, το βιβλίο αυτό είναι, ήδη, εξαντλημένο, θα πω εδώ λίγα από τα πολλά που της χρωστούμε.

Εικ. 6. Φανή Παπαδουράκη- Χουρδάκη

      

Η ΕΠΟΧΗ

    Τότε (τη δεκαετία του ’70) δεν υπήρχαν Γυμνάσια στην ύπαιθρο. Έτσι, οι γονείς που επιθυμούσαν να μάθουν τα παιδιά τους περισσότερα γράμματα έπρεπε να τα φέρουν «στη χώρα»- όπως έλεγαν το Ρέθυμνο τότε- σε ηλικία μόλις δώδεκα ετών, να τους έβρισκαν ένα δωμάτιο ατομικό ή και με συγκατοίκηση με άλλα παιδιά και το βουργιάλι[8] με το καθημερινό φαγητό να πηγαινοέρχεται συνεχώς.

     Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση ένας χαρισματικός ιερέας, ο πατήρ Ι ω ά ν ν η ς  Π ί τ ε ρ η ς[9] (εικ. 7), της περιοχής του Αγίου Νικολάου, θεώρησε χρέος του να βοηθήσει αυτά τα παιδιά. Χωρίς οικονομικά μέσα, ίδρυσε την «Παιδική Στέγη», νοικιάζοντας 2-3 σπίτια: ένα για τα κορίτσια και δύο για τα αγόρια που ήσαν περισσότερα. Νομίζω ότι δεν ζητούσε χρήματα από τους γονείς και ο  ίδιος ομολογούσε ότι ξεκινούσε για την αγορά βέβαιος ότι «ο Θεός θα έκανε το θαύμα Του».

Εικ. 7. Παπα- Γιάννης Πίτερης

        Συγκινημένη από τον αγώνα τού π. Ιωάννη η κ. Β ι ρ- γ ι ν ί α  Τ σ ο υ δ ε ρ ο ύ  τού συνέστησε να απευθυνθεί στη «ΧΕΝ Ελλάδος», που είχε μια μακρά πείρα οργάνωσης οικοτροφείων. Απαντώντας στην αίτησή του η «ΧΕΝ Ελλάδος» έστειλε ένα κλιμάκιο να πραγματοποιήσει επιτόπια έρευνα, για να διαπιστώσει αν, όντως, έτσι είχαν τα πράγματα. Επί κεφαλής αυτού του κλιμακίου ήταν μια πεπειραμένη κοινωνική λειτουργός, η Έλλη Παπαθεοφίλου, συμφοιτήτριά μου στο PIERCE  COLLEGE. Ενθυμούμενη ότι μια Μαρία Χατζηδάκη ήταν από το Ρέθυμνο, με αναζήτησε και ζήτησε τη βοήθειά μου.
   Η έκθεση του κλιμακίου ήταν θετική: ναι, ήταν απαραίτητη η αντιμετώπιση του προβλήματος των παιδιών, που ανήλικα, δώδεκα, μόλις, χρονών, καταφθάνουν στην πόλη, για να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο. Ένας, όμως, όρος απαράβατος για την ΧΕΝ ήταν να δημιουργηθεί μια τοπική ομάδα- μια ΧΕΝ Ρεθύμνης- που να παρακολουθεί και να στηρίζει το έργο, τόσο στη φάση ανέγερσης της στέγης, όσο και στην ανάληψη της ευθύνης για την εύρυθμη λειτουργία του Οικοτροφείου.

      Ο χώρος στον οποίο υπολόγιζαν να κτισθεί το πρώτο Οικοτροφείο Θηλέων ήταν, τότε, ένας τεράστιος βράχος εικοσιπέντε στρεμμάτων, ιδιοκτησίας των Γιαννούλη- Γαβαλά. Από αυτά δωδεκάμισι (12^1/2) στρέμματα αγόρασε η ΧΕΝ Ελλάδος, με δάνειο εικοσαετούς εξοφλήσεως, το οποίον και εξόφλησε. Τα άλλα δωδεκάμισι στρέμματα απέκτησε η «Παιδική Στέγη», με χρήματα που κατέβαλε ο αείμνηστος Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  Β ο γ ι α- τ ζ ά κ η ς, πατέρας της κ. Φαλής Βογιατζάκη, και άλλοι που γνωρίζει μόνο η κ. Βιργινία Τσουδερού, «κινητήριος μοχλός» σε όλη αυτήν την προσπάθεια.

    Η τιμή, κατά τετραγωνικό μέτρο, αγοράς της έκτασης αυτής ήταν μικρή, αλλά το κόστος των απαραίτητων εκβραχισμών ήταν τεράστιο! Αυτούς τους ανέλαβε ο στρατός, με επί κεφαλής τον πολιτικό μηχανικό, έφεδρο αξιωματικό, κ. Εμμανουήλ Ανυφαντάκη, οποίος και παρέμεινε οριστικά στον τόπο μας, λόγω γάμου του με την κ. Ελένη Μιχελιουδάκη, φιλόλογο. Έτσι, ο βράχος του Τιμίου Σταυρού έγινε ένα τεράστιο οικόπεδο, στο οποίο η κ. Βιργινία Τσουδερού «ονειρευότανε» να βοηθήσει την «Παιδική Στέγη» να αποκτήσει ένα αντίστοιχο του «Κέντρου Νεότητος» κτίριο. Ένα τρίτο κτίριο θα αποτελούσε ένα Κέντρο Σίτισης όχι μόνο για τους οικοτρόφους, αλλά και για όλους όσοι στερούνται οικογένειας. Αλλά ας τα αφήσω αυτά, που άλλωστε δεν τα γνωρίζω «από πρώτο χέρι», και ας δούμε πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα στη συνέχεια.

    Με τον ερχομό του μακαριστού Τ ί τ ο υ  Σ υ λ λ ι γ α ρ δ ά κ η  ως Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου[10], το μερίδιο της ενορίας Αγίου Νικολάου («Παιδική Στέγη») μεταβιβάσθηκε στη Μητρόπολη και οικοδομήθηκε το Επισκοπείο, το οποίο συνεχώς βελτιούμενο αποτελεί καμάρι για την πόλη μας. Η ΧΕΝ, πάλι, Ελλάδος εξακολούθησε να λειτουργεί το «Κέντρο Νεότητος», ως οικοτροφείο κοριτσιών.   Όλα αυτά τα χρόνια η Φανή Παπαδουράκη κράτησε στους ώμους της όλο το βάρος της λειτουργίας του, παρά το γεγονός ότι συγχρόνως διεύθυνε και μιαν πετυχημένη εμπορική επιχείρηση στην οδό Αρκαδίου της πόλης μας. Στο αφήγημά μου το αφιερωμένο στη Φανή[11] μεταφέρω τα λόγια της αείμνηστης Κατίνας Χαλκιαδάκη, που, μαζί με τη Φανή, αποτελούσαν την Εφορία του Οικοτροφείου:

-        Κάθε βράδυ η Φανή, μόλις έκλεινε το κατάστημά της, έτρεχε στον λόφο του Τιμίου Σταυρού όλο κέφι και προθυμία, με καλοσύνη και αγάπη, για να δει με τα μάτια της και να μάθει πώς πέρασαν τα παιδιά τη μέρα τους, τι φάγανε, πώς πήγαν στα μαθήματά τους και να ακούσει από το στόμα τής καθεμιάς τα προβλήματα που είχε μέσα κι έξω από το «Κέντρο». Είχε μια ξεχωριστή μαεστρία να πλησιάζει τα νιάτα! Και τα κορίτσια του Οικοτροφείου κυριολεκτικά τη λάτρευαν. Αλλά και κάθε μια από το προσωπικό είχε τη βαθιά πεποίθηση ότι η Φανή την πρόσεχε χωριστά και την αγαπούσε, ενώ και διευθυντικά στελέχη, που έρχονταν, κατά καιρούς, από την Αθήνα, με την έπαρση των «ειδικών», γρήγορα αντιλαμβάνονταν ότι εδώ υπήρχε στιβαρή ηγεσία και ξεκάθαρη καθοδήγηση και «γραμμή πλεύσης», στην οποία όφειλαν να προσαρμοστούν. Συγχρόνως, απολάμβαναν κι εκείνες το ζεστό περιβάλλον της οικογένειας Παπαδουράκη.

       Αυτά λέει η Κατίνα Χαλκιαδάκη που ήταν πολύ κοντά της… Όμως, ο θάνατος ήρθε να κόψει το νήμα της ζωής της Φανής στα σαράντα επτά της, μόλις, χρόνια  (Γενάρης 1978). Γύρω από το φέρετρο της Φανής η ρεθεμνιώτικη κοινωνία ένιωσε ένα αίσθημα συνοχής, ενότητας, συνόλου… Για μια φορά, ακόμη, η Φανή είχε βοηθήσει τους ανθρώπους αυτού του τόπου να αισθανθούν κομμάτια του Ρεθύμνου, μέλη ενός σώματος που πάσχει ολόκληρο όταν ένας δικός τους άνθρωπος φεύγει για πάντα από κοντά τους. Όσο για κείνη, ισχύει ο λόγος: «όταν ζεις στις καρδιές αυτών που σ’ αγαπούν, δεν πεθαίνεις»[12].
      Οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα- ίδρυση Γυμνασίων στα κεφαλοχώρια και λειτουργία των σχολείων μόνο το πρωί, σ’ ένα ενιαίο ωράριο- ανάγκασε τη διοίκηση του «Κέντρου Νεότητος» να αναζητήσει έναν άλλο σκοπό για το ίδρυμα. Καλέσαμε, τότε, μιαν Κυριακή πρωί, τους Προέδρους των Επιστημονικών Σωματείων της πόλης, παρουσία του Σεβασμιωτάτου, κυρού Τίτου, καθώς και τον Δήμαρχο Ρεθύμνου, σε μια κοινή σύσκεψη με θέμα: «Ποιο κενό θα μπορούσε να καλύψει το “Κέντρο Νεότητος” στον προνοιακό τομέα;».
       Μετά από μια τιμητική αναφορά στη μνήμη της Φανής Παπαδουράκη, ο κ.  Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  Δ ρ α ν δ ά κ η ς, αντιπρόεδρός του Δ.Σ. ανέλαβε να κατευθύνει τη συζήτηση σε αναζήτηση του νέου σκοπού. Αφού ακούστηκαν όλες οι απόψεις, στο τέλος, έγινε δεκτή η πρόταση του κ. Δ η μ ή τ ρ η  Α ρ χ ο ν τ ά κ η  να περιθάλψουμε, στον εν λόγω χώρο, τα Παιδιά με Ειδικές Ανάγκες. Η πρόταση έγινε έργο με υπεύθυνη, μέχρι σήμερα, την κ. Ιωάννα Χρυσού.
     Οι περιπέτειες υγείας του συζύγου μου δεν μου επέτρεψαν έκτοτε να παρακολουθήσω τις εξελίξεις στον χώρο αυτόν, αφού τον περισσότερο καιρό βρισκόμουν εκτός Κρήτης.

 

Εικ. 8. Μαρίας Τσιριμονάκη- ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ (σελ. 14η)

      ΕΠΙΛΟΓΟΣ

    Νεαρή συμπολίτισσα όταν της ζήτησα να βοηθήσει με το κύρος της να αποκτήσει η ΧΕΝ Ρεθύμνης στέγη- «Φυτώριο Εθελοντών» τη χαρακτήρισα- μου απάντησε: «αυτά που ξέρατε να τα ξεχάσετε!», σαν να είναι στο χέρι μας να τα ξεχάσομε!... Μόνο που οι ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ δεν παράγουν έργο!.... (εικ. 8).

Εικ. 9. Η 2η σελ. των Αναμνήσεων της Μ. Τσιριμονάκη

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Ρέθυμνο 1900- 1950, τόμοι Α΄ και Β΄, Ρέθυμνο 2010, σελ. 600.
[2] Ρέθυμνο 1900- 1950, τόμ. Β΄, Ρέθυμνο 2010, σελ. 17- 24 (το α΄), σελ. 75- 80 (το β΄) και 169- 174 (το γ΄).
[3] Και κάτι, εδώ, όλως προσωπικό, που πρώτη φορά μού δίνει αφορμή αυτή η αναφορά της αείμνηστης Μαρίας Τσιριμονάκη να το διηγηθώ. Ο ανάργυρος γιατρός Γεώργιος Τσουδερός, έμενε, τότε, στη δεκαετία του πενήντα στη γειτονιά μου, τη Μεγάλη Πόρτα, ήταν νονός της αδελφής μου Μαρίας Ελευθερίου Δαφέρμου – Παπαδάκη και, πολλές φορές, θυμάμαι που με κούραρε στα παιδικά μου χρόνια, αφού τον είχαμε οικογενειακό γιατρό, ενώ, κάποτε, σε ηλικία μικρότερη των δύο ετών, και με έσωσε κυριολεκτικά- κατά διήγησιν του πατέρα μου Ηλία Παπαδάκη-  από βέβαιο θάνατο, από αναμμένα κάρβουνα, που έκαιγαν στο μαγκάλι (ήταν μεγάλη η βαρυχειμωνιά τον Γενάρη εκείνο του 1950). Εκείνος, μόλις κατέφθασε επειγόντως και με βρήκε λιπόθυμο στην κούνια μου, «ένιωσε», αμέσως, τι συνέβαινε και- πέραν των λοιπών ιατρικών ενεργειών του- διέταξε και άνοιξαν διάπλατα τις πόρτες και μπήκε στο δωμάτιο αέρας και πλούσιο οξυγόνο. Ο Θεός να τον αναπαύσει!....
[4] Θεμιστοκλή Μ. Βαλαρή, Μια πόλη αναμνήσεις, σελ. 81-86
[5] Θεωρώ ότι η Μ. Τσιριμονάκη αναφέρεται στη σύζυγο του Καθηγητή και Λυκειάρχη μου στο 2^ο Λύκειο Ρεθύμνου (τότε Κλασικό), Πέτρου Παπαδάκη, φιλολόγου (1965- 67).
[6] Αλλά με τα ίδια λόγια εκφράζεται και ο εκδότης της εφημ. «Ρεθεμνιώτικα Νέα», αείμνηστος Γιάννης Χαλκιαδάκης, ο οποίος και προλογίζει το εν λόγω βιβλίο, που εξέδωσε η αείμνηστη Κατερίνα Χαλκιαδάκη- Βιγδίνη, με την παρότρυνση των παιδιών της, υπό τον τίτλο: «Ψίχουλα από το Πνευματικό Συμπόσιο μιας ζωής» (Έκδοση ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε.Ε., Ρέθυμνο 1995, σελ. 208). Στο βιβλίο περιέχονται ομιλίες που έγιναν στο Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνου (Μέρος 1) και ομιλίες που έγιναν στη ΧΕΝ (Μέρος 2). Βλ. σχετική βιβλιοπαρουσίαση από Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, εφημ. Ρεθεμνιώτικα Νέα, της 4^ης Ιουλίου 1995.
[7] Όπως σημειώνω κι εγώ, στο βιβλίο μου ο «Λόφος του Τιμίου Σταυρού της Πόλης μας χθες και σήμερα» (Έκδοση Γραφοτεχνικής Κρήτης Α.Ε.Ε., Ρέθυμνο 1994, σελ. 33- 34), το κτίριο του «Κέντρου Νεότητος» κατασκευάστηκε γι' αυτόν τον σκοπό, για να λειτουργήσει, δηλαδή, ως Οικοτροφείο Θηλέων, με συνεργασία της Παιδικής Στέγης Ρεθύμνου, «ο Άγιος Νικόλαος», και της ΧΕΝ Ελλάδος, που σύμπτυξαν εταιρεία, με Πρόεδρο τον π. Ιωάννη Πίτερη. Η ανέγερση του κτιρίου ξεκίνησε το 1967. Ως οικοτροφείο θηλέων το κτίριο λει­τούργησε από το 1970 έως το 1980 με σταθερή δύναμη περί τα πε­νήντα κορίτσια σε κάθε σχολικό έτος. Τα παιδιά πλήρωναν ένα συμ­βολικό τίμημα για τη διαμονή τους σε αυτό. Στα χρόνια αυτά πρό­εδροι του οικοτροφείου διετέλεσαν, κατά σειράν, οι κυρίες της ΧΕΝ: Κατίνα Χαλκιαδάκη, Φανή Παπαδουράκη και Μαρία Τσιριμονάκη.
Την περίοδο 1980-86 στο κτίριο γινόντουσαν προγράμματα μορ­φωτικά και διάφορες άλλες εκδηλώσεις από τη ΧΕΝ Ελλάδος, ενώ από το 1984 ιδρύθηκε από τη ΧΕΝ Ρεθύμνου και στεγάσθηκε μέχρι και το καλοκαίρι του 1986 «Μονάδα ημερήσιας περίθαλψης, εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης παιδιών με ειδικές ανάγκες», η οποία από το έτος 1992 εγκαταστάθηκε στα Εκκλησιαστικά Ιδρύματα της Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, στον Τ. Σταυρό.
[8] Βουργιάλι και βουργίδι (το), υποκ. της βούργιας (η)= σακίδιο υφαντό, που φέρεται στους ώμους, όπως ο γυλιός των στρατιωτών, ανηρτημένο από λεπτά πλεκτά «βαστάγια». Χρησιμοποιείται από τους ποιμένες τους κυνηγούς και γενικά τους στρατοκόπους (κατ’ Ανδριώτη, μάλλον, από το μσν. βούλγια, από λατ. bulgea) [Μαν. Ι. Πιτυκάκη, Το Γλωσσικό Ιδίωμα της Ανατολικής Κρήτης, Νεάπολη Κρήτης 2003 (ίδιο λήμμα)].  [9] Στον χαρισματικό αυτόν ιερέα και στην πλούσια γνώση του για την περιοχή του Τ. Σταυρού της πόλης μας, οφείλει πολλά η συγγραφή του τρίτου βιβλίου μου με τους μαθητές μου, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Πολλές φορές μάς φιλοξένησε όλη την τάξη στο σπίτι του, στον Τίμιο Σταυρό, και επί ώρες μάς μετέδιδε από την πλούσια γνώση και σοφία του σε ιστορικά και τοπογραφικά θέματα κι έτσι μπήκαν οι βάσεις του βιβλίου μας: «Ο λόφος του Τιμίου Σταυρού της πόλης μας χθες και σήμερα».
[10] Ο Μητροπολίτης Τίτος Συλλιγαρδάκης γεννήθηκε στη Νεάπολη Λασιθίου, στις 10 Φεβρουαρίου 1929. Την Εκκλησία των Ρεθυμνίων υπηρέτησε με αποστολική αφοσίωση επί δεκαεπτά έτη (30/5/1970- 11/9/1987).

[11] Ρεθεμνιώτες, σελ. 194- 199.
[12] Και μήπως τα λόγια αυτά της αείμνηστης Μαρίας Τσιριμονάκη δεν ισχύουν επακριβώς και στη δική της πρόσφατη «αναχώρηση»;

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΙΡΙΜΟΝΑΚΗ

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Ν. ΡΕΘΥΜΝΗΣ *** 20 χρόνια Αγώνας, Δράση και κοινωνική προσφορά 1997-2017

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΤΟΜΩΝ  

ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Ν. ΡΕΘΥΜΝΗΣ

   20 χρόνια Αγώνας, Δράση και κοινωνική προσφορά 1997-2017

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

         http://ret-anadromes.blogspot.com
              http://historicalcrete.ims.forth.gr

(Ομιλία του υπογράφοντος το άρθρο αυτό, κατά την παρουσίαση του βιβλίου των ΑμεΑ, το Σάββατο 16- 12- 2017, στην αίθουσα Ξενία, Ρεθύμνου).

     Οι διακρίσεις αποτελούν, δυστυχώς, μέρος της καθημερινής ζωής των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες. Τα άτομα αυτά, συχνά, ζουν ανοχύρωτα μέσα σε μια κοινωνία που είναι ελάχιστα ευαισθητοποιημένη και ανεκτική απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Σε μια κοινωνία "σκουριασμένη", νευρωτική που της λείπει η σωστή παιδεία και αγωγή που θα τη βοηθούσε με τρόπο γόνιμο και αποτελεσματικό να αποδεχτεί τη "διαφορά" ως σταθερό γεγονός της ζωής και ότι, ακόμα, κάθε άμεση διάκριση ή άλλη αρνητική διακριτική αντιμετώπιση ενός ατόμου με ειδικές ανάγκες αποτελεί παραβίαση στοιχειωδών κανόνων και βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
  Πρέπει να βρούμε έναν ευθύ και δραστικό τρόπο να εισαγάγουμε την ισοτιμία και τις ίσες ευκαιρίες, ώστε τα άτομα με αναπηρίες να μην μετατρέπονται, πλέον, σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας, αλλά να θεωρούνται ως ισότιμα μέλη του κοινωνικού συνόλου. Νομοθετικά δεν λείπουν και πολλά πράγματα. Έχουν πολλά επιτευχθεί στον τομέα αυτόν. Λείπει, όμως, η θέληση για εφαρμογή των Νόμων και των κανόνων μιας υγιούς κοινωνίας. Λείπουν κάποιες συντονισμένες προσπάθειες που θα μπορούσαν, πράγματι, να φέρουν χρυσά αποτελέσματα στην υλοποίηση αυτών των σκοπών. Είναι δικαίωμά τους να χαίρονται και τα πρόσωπα με αναπηρίες τις ευκολίες της ζωής και να μην τους γινόμαστε εμείς εμπόδιο στο δικαίωμά τους αυτό, στην εργασία τους, στην ψυχαγωγία τους, στη μόρφωσή τους, στη μετακίνησή τους, κλείνοντας, για παράδειγμα, τον μοναδικό δρόμο από τον οποίο μπορεί να περάσει το αναπηρικό αμαξίδιο ή θέτοντας εμπόδια στην πορεία του τυφλού ατόμου και με τον τρόπο αυτό βάζοντας σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή και ακεραιότητά του ή καταλαμβάνοντας με το αυτοκίνητό μας τη θέση που προορίζεται για το άτομο με κινητικά προβλήματα. Πρόκειται πραγματικά για πράξη ασυνειδησίας και έλλειψης ευαισθησίας. Εγώ μπορώ να προχωρήσω και πιο κάτω σε εξεύρεση άλλης θέσης. Το άτομο με κινητικά προβλήματα δεν έχει αυτήν τη δυνατότητα και το αποκλείω από τη ζωή.   

Το  πάνελ των ομιλητών  Δ. Τσαχάκης, Α. Κοπανάκη, Δ. Κορωνάκης, Κ. Παπαδάκης 

  Τους σκοπούς αυτούς εξυπηρετεί, βέβαια, με ό,τι μέσα διαθέτει και το τοπικό Σωματείο ΑμεΑ, και γενικότερα η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ), προβάλλοντας τα προβλήματα των ΑμεΑ και προωθώντας την περιχαράκωση των ανθρωπίνων και κοινωνικών δικαιωμάτων τους, την προαγωγή της συλλογικής δράσης και συναδελφικής αλληλεγγύης μεταξύ τους και τη συνεργασία με συγγενείς φορείς του Δήμου και της περιφέρειας.   Οφείλουμε όλοι, αγαπητοί μου, να αναχθούμε στο ύψος μας και να αποδεχτούμε τη διαφορά ως γεγονός και πραγματικότητα στην καθημερινή μας ζωή. Να πλησιάσουμε τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Να γίνουμε φίλοι τους. Να τους συμπαρασταθούμε σωστά και ανθρώπινα. Δεν ξέρουμε, εξάλλου, και μας τους ίδιους τι μας περιμένει στο μέλλον, «Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον». Πολλοί από τους σήμερα ανάπηρους συμπολίτες μας πριν λίγα χρόνια έχαιραν άκρας υγείας και χαίρονταν, όπως και μας σήμερα το ακριβό δώρο της ζωής, χωρίς τα προβλήματα που σήμερα αντιμετωπίζουν. Με την αγαπητή μου φίλη και συνάδελφο Πόπη Κατσιπουλάκη είχαμε συνεργασία στενή χρόνων πολλών στο Διοικητικό Συμβούλιο του 3ου Δημοτικού Σχολείου Ρεθύμνου, όπου, τότε, φοιτούσαν τα παιδιά μας. Διοργανώναμε εκδρομές, ομιλίες, θεατρικές παραστάσεις στις οποίες αυτή πρωταγωνιστούσε, πάντοτε, και σκηνοθετούσε, ενώ σε μια χριστουγεννιάτικη εορτή στο σχολείο- και μετά και σε Ξενοδοχείο της πόλης μας- έπαιζα, θυμάμαι, εγώ χριστουγεννιάτικα τραγούδια στο ακκορντεόν κι εκείνη δεν ξεχνώ που ντυμένη Άι- Βασίλης συνεπαιρνόταν ολόκληρη από τις χριστουγεννιάτικες μελωδίες, τραγουδούσε όλο κέφι και χαρά που την μετέδιδε σε όλους μας, μικρούς και μεγάλους, και μοίραζε «αβέρτα» δώρα στα παιδιά! Έτσι είναι, δεν ξέρουμε και μας τι μας περιμένει στο μέλλον. «Κοινή γαρ, επαναλαμβάνω, η τύχη και το μέλλον αόρατον». Και δυναμικός άνθρωπος η Πόπη συνεχίζει, βέβαια, και σήμερα να είναι το ίδιο δυναμική και χρήσιμη στους συνανθρώπους της, τους τυφλούς, στα ΑμεΑ και όχι μόνο.
   Τα άτομα με ειδικές ανάγκες δεν έχουν, αγαπητοί μου, ανάγκη φιλανθρωπίας. Χρειάζονται μόνο την ειλικρινή και καθάρια σκέψη και αγάπη μας, την κατανόηση και συμπαράστασή μας, για να βοηθηθούν να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και να αναδείξουν τις μοναδικές ικανότητές τους.
      Με την παρούσα ευκαιρία, της κομβικής αυτής επετείου των 20 χρόνων από την ίδρυσή του (1997- 2017), το τοπικό Σωματείο ΑμεΑ διοργανώνει πλούσιες εκδηλώσεις, με τη συμμετοχή των αρχών του τόπου και πλήθους Ρεθεμνιωτών, προκειμένου να διατρανωθεί η μέχρι σήμερα προσπάθειά του, να ενθαρρυνθεί και να συνεχίσει και στο μέλλον περισσότερο δυναμικά. Ο δρόμος παραμένει μακρύς, συχνά δύσβατος και τραχύς και υπολείπονται πολλοί, ακόμα, αγώνες και διεκδικήσεις, που πρέπει να γίνουν από το Σωματείο, και μάλιστα στο άμεσα προσεχές μέλλον. Τέτοιες εκδηλώσεις έγιναν πριν από δύο, περίπου, μήνες (23 Σεπτεμβρίου 2017) με την ευκαιρία των εγκαινίων των νέων γραφείων του Σωματείου, που συνέπεσαν, βέβαια, με τα εικοσάχρονα λειτουργίας του. Έγιναν και το 2007, για τα Δέκα χρόνια συνεχούς αγώνα και δράσης και επαναλαμβάνονται και τώρα στα 20 χρόνια, προκειμένου να υπενθυμισθούμε και να τονώνουμε τις προσπάθειές μας και τον αγώνα μας. Γιατί να που μέσα στα είκοσι αυτά χρόνια τα εκατοντάδες, μόνο στον νομό Ρεθύμνου, μέλη του σωματείου με προβλήματα αναπηρίας, είδαν τη ζωή τους, σε πολλούς τομείς, να αλλάζει και να βελτιώνεται σημαντικά και προς το καλύτερο.

Άποψη του κοινού- Κ. Παπαδάκης, παρουσιάζοντας το βιβλίο

  Έτσι, σήμερα,  το βιβλίο- λεύκωμα που έχουμε στα χέρια μας, μια όμορφη έγχρωμη έκδοση του Σωματείου ΑμεΑ της πόλης μας στην επέτειο αυτήν των 20 χρόνων, μας βοηθά να απαριθμήσουμε αυτή τη δράση, τα «Έργα και τις Ημέρες» 20 χρόνων ΑμεΑ, είκοσι χρόνων αγώνων, συνδικαλιστικής δράσης και Κοινωνικής Προσφοράς. Ο τίτλος, εξάλλου, τού εν λόγω βιβλίου, και οι εκατοντάδες έγχρωμες- είκοσι χρόνων- φωτογραφίες μαρτυρούν σαφώς το περιεχόμενό του: «Είκοσι χρόνια Αγώνα, Δράσης και Κοινωνικής Προσφοράς» και με έναν, ακόμα, εσωτερικό- θα τον έλεγα- ψευδότιτλο συμπληρώνει:
 Στην πρώτη γραμμή υπεράσπισης των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, ατόμων με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, που τόσα υφίστανται κοντά τους και τόσο αγωνιούν για την εξέλιξή τους.  Η ταξινόμηση της ύλης στο βιβλίο δεν έχει κάποια συγκεκριμένη δομή. Εμείς θα προσπαθήσουμε να σας παρουσιάσουμε την εικοσαετή δράση του Σωματείου συγκεντρώνοντάς την περισσότερο θεματικά παρά  ημερολογιακά, από την πρώτη, δηλαδή, μέρα μέχρι σήμερα.  Μετά από μια Εισαγωγή που απαριθμεί τους σκοπούς και τις υπηρεσίες που το Σωματείο προσφέρει στα μέλη του, ακολουθούν ο Πρόλογος του ακούραστου- όλο αυτό το διάστημα των 20 χρόνων- Προέδρου του Σωματείου ΑμεΑ Ρεθύμνου κ. Δημήτρη Τσαχάκη και ο Χαιρετισμός του Προέδρου της ΕΣΑμεΑ κ. Ιωάννη Βαρδακαστάνη.
    Ο κ. Τσαχάκης τονίζει χαρακτηριστικά τη σημασία της ύπαρξης του Σωματείου στην πόλη μας, κάνοντάς μας μια θαυμάσια αναγωγή στο παρελθόν, 20 χρόνια πριν, και υπενθυμίζοντάς μας την δύσκολη καθημερινότητα των ΑμεΑ τότε, στα 1997. Και η μαρτυρία του είναι αληθινά συγκλονιστική! Τι υπήρχε τότε; Ναι, βεβαιώνει, δεν υπήρχε τίποτα που να απευθυνόταν στα ΑμεΑ! Ούτε μια ράμπα, ούτε μια θέση στάθμευσης οχημάτων ΑμεΑ. Έξω στους δρόμους της πόλης σπάνια συναντούσες άνθρωπο τυφλό, παραπληγικό κ.ο.κ. Τα πρόσωπα με αναπηρία ήταν κυριολεκτικά «εγκλωβισμένα» στο στενό οικογενειακό τους περιβάλλον, ζώντας κυριολεκτικά στο περιθώριο της κοινωνίας. Σήμερα, συνεχίζει ο Πρόεδρος, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική! Η πόλη μας έχει καταστεί μια από τις πιο προσβάσιμες για τα ΑμεΑ πόλεις της Ελλάδας. Δημιουργήθηκαν δομές, υποδομές, υπηρεσίες και δόθηκαν παροχές που άλλαξαν τη ζωή των ΑμεΑ. Και αυτό επιτεύχθηκε χάριν, κυρίως, στον Δήμο Ρεθύμνου, ο οποίος πρόσφατα τους παραχώρησε και τα νέα τους γραφεία στο κεντρικότερο σημείο της πόλης μας, στην οδό Μοάτσου 4. Μια υπογράμμιση του Προέδρου των ΑμεΑ, που τιμά, πραγματικά, τον Δήμο μας για το κοινωνικό του πρόσωπο και τις ευαισθησίες του προς τις ευπαθείς ομάδες των συνανθρώπων μας. Το θέμα είναι ενδιαφέρον και αποτελεί έκφραση δικαιοσύνης και εξασφάλισης ισότητας ευκαιριών για όλους τους ανθρώπους.  Υπογραμμίζει, βέβαια, παράλληλα, ο Πρόεδρος ότι- πέραν της κοινωνικής ευαισθησίας του Δήμου- όλα όσα έχουν επιτευχθεί επιτεύχθηκαν και χάρις στους πολύχρονους αγώνες τους και τις πιέσεις που άσκησαν προς όλες τις κατευθύνσεις. Και αλλοίμονο να μην είχε γίνει έτσι! Αφού ξέρουμε ότι τίποτε δεν κερδίζεται χωρίς αγώνες και θυσίες, όντας ξαπλωμένοι στην πολυθρόνα του σπιτιού μας.
   Ένα τελευταίο σπουδαίο στοιχείο- καταστάλαγμα των 20 αυτών χρόνων λειτουργίας του Σωματείου- αφήνει ο Πρόεδρος να φανεί^. είναι η γνώση και η εμπειρία που αποκτήθηκαν σ’ όλο αυτό το διάστημα, ισχυρά εφόδια και τα δύο για τη συνέχιση του αγώνα διεκδίκησης των δικαιωμάτων του Σωματείου. Παράλληλα, η συμμετοχή δύο μελών των τοπικών ΑμεΑ στα κεντρικά όργανα του Γενικού Συμβουλίου της Εθνικής Συνομοσπονδίας των Ατόμων με Αναπηρία, αφενός, και της Εθνικής Ομοσπονδίας Τυφλών, αφετέρου, καθώς και της Περιφερειακής Ομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία Κρήτης, στα πρόσωπα των Δημήτρη Τσαχάκη και Πόπης Κατσιπουλάκη, αντίστοιχα, δίνει τη δυνατότητα στο Σωματείο του τόπου μας να προωθεί τα προβλήματα των ΑμεΑ του Ρεθύμνου σε κεντρικό επίπεδο και να συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες σχεδιασμού της κεντρικής πολιτικής για την αναπηρία.
   Και να, που όλα αυτά έρχεται να τα επιδοκιμάσει, με τη σειρά του, και ο Πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ κ. Βαρδακαστάνης, ο οποίος (στον δικό του Πρόλογο στο βιβλίο) αναγνωρίζει- τι πιο σημαντικό και αξιόλογο!- ότι το Σωματείο Ατόμων με Αναπηρία του Ρεθύμνου είναι από τα πιο δυναμικά Σωματεία της Χώρας με ισχυρό δυναμικό, ενεργά μέλη και τεράστια κοινωνική προσφορά τόσο στον τόπο του, το Ρέθυμνο, όσο και στο αναπηρικό κίνημα όλης της Χώρας.      Μετά από όλα αυτά τα γενικά, δεν μένει, νομίζω, παρά να δούμε τώρα και τις κυριότερες από τις ειδικές, τις επί μέρους δραστηριότητες του σωματείου όλα αυτά τα χρόνια. Οι δραστηριότητες αυτές αποτυπώνονται στις σελίδες του βιβλίου- λευκώματος που παρουσιάζουμε, μόνο στις κυριότερες εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα, στις ημερίδες και στις κινητοποιήσεις και όχι στις δράσεις, θα τις έλεγα, ουσίας, που αφορούν στον αγώνα και στις κατακτήσεις του Σωματείου για την δημιουργία δομών, υπηρεσιών και παροχών στα άτομα με αναπηρία. Έτσι, 

 Α. Καθιερωμένες σε ενιαύσια βάση εκδηλώσεις του Σωματείου είναι:

1.   Τον Ιανουάριο, κάθε χρόνου, η Κοπή της Πρωτοχρονιάτικης Πίτας με βραβεύσεις και δώρα
2. Την 3^η Δεκεμβρίου- που έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια και Εθνική Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία- το Σωματείο πραγματοποιεί, κάθε χρόνο, εκδηλώσεις σε συνεργασία με τη Ν. Α. Ρεθύμνου, τους Δήμους και άλλους φορείς.
3.  Κάθε χρόνο, επίσης, στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας Ατόμων με Αναπηρία (3 Δεκεμβρίου) έχει καθιερωθεί Ημέρα Εθελοντικής Αιμοδοσίας για την κάλυψη σε αίμα των μελών του Σωματείου και ειδικά αυτών που πολυμεταγγίζονται. Την προσπάθεια αυτήν ενισχύουν παιδιά του 547 ΑΜ(ερομεταφερόμενου) ΤΠ, αλλά και της Σχολής Δοκίμων Αστυφυλάκων, ενώ από το 2016 το Σωματείο έχει εγγραφεί στο Εθνικό Μητρώο Εθελοντών Αιμοδοτών.
    Στην ίδια θεματική ενότητα θα κατατάξουμε και το Πρόγραμμα Μεταμοσχεύσεις- Δωρεά Οργάνων, που στηρίζεται από το τοπικό Σωματείο με τακτικές εκδηλώσεις και διοργάνωση, ως την ώρα, δύο σχετικών Ημερίδων (2006 και 2007). Β.  Αναφέρονται, επίσης, δράσεις Υλοποίησης Προγραμμάτων, όπως:

    1. Του Διασυνοριακού Προγράμματος Ελλάδα- Κύπρος που συνετέλεσε στο να επιλυθούν έξι σημαντικά προβλήματα, πάγια αιτήματα του Σωματείου:
     α) η μετατροπή των φωτεινών σηματοδοτών της πόλης μας και σε ηχητικούς
        β) Πέντε σημεία του παραλιακού μετώπου του Δήμου μας έγιναν προσβάσιμα για κολύμπι και ψυχαγωγία Προσώπων με αναπηρίες.        γ) Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης έγινε, επίσης, προσβάσιμο, με την εγκατάσταση ανελκυστήρα και τη δημιουργία ραμπών και αναπηρικής τουαλέτας.
     δ) Έγιναν, ακόμα, προσβάσιμα για τα ΑμεΑ το φρούριο- Φορτέτσα, το θέατρο Ερωφίλη και η οδός Τρανταλίδου (όπου βρίσκεται το Νοσοκομείο).

  2. Στις Δράσεις Υλοποίησης Προγραμμάτων πραγματοποιήθηκαν, επίσης, προγράμματα εκμάθησης ηλεκτρονικών υπολογιστών και του συστήματος γραφής και ανάγνωσης τυφλών Braille (Μπράιγ).
Γ.  Επίσης, στα είκοσι αυτά χρόνια έχουμε την πραγματοποίηση, σε ενιαύσιο, σχεδόν, επίπεδο:

        1. Ημερίδων και εκδηλώσεων όπως:
α)  εκδήλωσης για τα 10χρονα του Σωματείου ΑμεΑ, τον Ιούνιο του 2007β)  Επιστημονικής ημερίδας με θέμα Μετατραυματική Παραπληγίαγ)  Ημερίδας με θέμα την Προσβασιμότηταδ)  Ημερίδας με θέμα τον Αθλητισμό σε άτομα με αναπηρία,
ε)  Ημερίδας με θέμα τουρισμός για όλους.
στ) Ημερίδας για τη στάση της κοινωνίας απέναντι στην αναπηρία
ζ) Ημερίδας για το ζήτημα της αναπηρίας σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης και, τέλος.η) Ημερίδας με θέμα το ζήτημα της κοινωνικής ένταξης και της κοινωνικής προστασίας σήμερα και      2. Διεθνών, εθνικών και τοπικών συνεδρίων με κυριότερα:α) αυτό του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, το πρώτο που πραγματοποιήθηκε σε ευρωπαϊκή πόλη, με θέμα: «Η αναπηρία στη Ευρώπη σήμερα»,β) του Συνεδρίου Αναπηρικών κινημάτων Ελλάδας- Κύπρου, ΕΣΑμεΑ και ΚΥΣΟΑ, στο Ρέθυμνο και
γ) του Συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τυφλών, με εκπροσώπους Οργανώσεων Τυφλών απ’ όλες τις Χώρες της ευρωπαϊκής Ένωσης.Δ. Έγινε διανομή φυλλαδίων Ενημέρωσης και Οργάνωση Προγραμμάτων επίσκεψης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των μαθητών των σχολείων της Π (εριφερειακής) Ε (νότητας) Ρεθύμνου σε θέματα αναπηρίας, με υπεύθυνη στα θέματα αυτά ποιας άλλης; Της συναδέλφου εκπαιδευτικού Πόπης Κατσιπουλάκη.
Ε. Πραγματοποιήθηκαν και πολλές Κινητοποιήσεις προς αντιμετώπιση του δυσμενούς πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού για τα ΑμεΑ περιβάλλοντος, όπως:α) συγκέντρωση και πορεία με σύνθημα θέλουμε να ζήσουμε με αξιοπρέπεια, ισότητα και δικαιοσύνη,β) εκδήλωση με θέμα «γιατί τα ΚΕΚΥΚΑμεΑ πρέπει να επανέλθουν στον τομέα της πρόνοιας»,γ) κατάληψη, τον Νοέμβριο του 2011, του ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ Ρεθύμνου.ΣΤ΄ Σημαντικές, τέλος, υπήρξαν και οι Καλλιτεχνικές και Αθλητικές εκδηλώσεις κατά τα χρόνια αυτά:   α) Μουσική εκδήλωση με την Ορχήστρα Νέων του Πανελλήνιου Συνδέσμου Τυφλών, τον Μάιο του 2003 και
 β) Παρουσίαση, στο Ωδείο, στις 4/12/1998, της θεατρικής παράστασης «Μουσικές Αναδρομές».  γ) αθλητικές εκδηλώσεις (συμμετοχή σε πανελλήνιους αγώνες στίβου, ποδηλασίας, κολύμβησης, επιτραπέζιας αντισφαίρισης κ.λπ, με σημαντικές επιτυχίες και διακρίσεις) από το Σωματείο ΑμεΑ «Ίκαρος», ιδρυμένο το έτος 1999, μέλος της Εθνικής Αθλητικής Ομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία και αναγνωρισμένο από την Γενική Γραμματεία Αθλητισμού. Βασικός στόχος και σκοπός τού εν λόγω Αθλητικού Σωματείου των ΑμεΑ είναι η διάδοση του αθλητικού ιδεώδους και η συστηματική καλλιέργεια και ανάπτυξη των δυνατοτήτων και της θέλησης των αθλητών με αναπηρία να παλέψουνε για τη  ζωή και να την αγαπήσουν.   Μετά απ’ όλα αυτά, θέλουμε ειλικρινά να συγχαρούμε το Σωματείο ΑμεΑ Ν.Ρ., καθώς και τον εκλεκτό φίλο και ακαταπόνητο Πρόεδρό του Δημήτρη Τσαχάκη και όλους τους φίλους συνεργάτες του, για τις ανεξάντλητες κι επίπονες προσπάθειες που όλα αυτά τα χρόνια τόσο φιλότιμα καταβάλλουν για την ανάδειξη και προαγωγή των μελών τού σωματείου τους. Ευχή όλων μας- με την ευκαιρία αυτήν του γενεθλίου τού Σωματείου τους έτους-  το μέλλον να είναι αίσιο, επωφελές και δημιουργικό για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Αυτό είναι αναφαίρετο δικαίωμά τους, το αξίζουν και πρέπει να το αποκτήσουν.
Και για τις μέρες που πλησιάζουν, καλά Χριστούγεννα και ευτυχισμένο, υγιές και δημιουργικό το Νέο Έτος                                                                           Σας ευχαριστώ!