ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ε. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ * * * Η ΠΡΑΟΤΗΤΑ * * * Διεπιστημονική θεώρηση

 

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ε. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ

 

Η ΠΡΑΟΤΗΤΑ

Διεπιστημονική θεώρηση

 [Ηράκλειο Κρήτης 2025, σχ. 16^ο (17Χ12), σσ. 288]

 

             ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

                  www.ret-anadromes.blogspot.com

 

  Ομότιμος Καθηγητής της Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης ο κ. Γεώργιος Ε. Κρασανάκης και πρώην Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Αγωγής είναι, σαφώς, ο καθ’ ύλην αρμόδιος να διαπραγματευτεί και διαχειριστεί ένα τέτοιο λεπτό και επιστημονικό, όπως το εν τω τίτλω, θέμα, «Η Πραότητα- Διεπιστημονική θεώρηση», που αποτελεί καρπό- μαζί και με δεκάδες άλλα ψυχολογικά και παιδαγωγικά βιβλία- των πλούσιων και  πολύχρονων επιστημονικών σπουδών του σε Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του Εξωτερικού [Θεσσαλονίκης, Γενεύης, Παρισίων (Σορβόνης- Paris V)] και της επιτυχούς μακράς πανεπιστημιακής του διδασκαλίας στα Πανεπιστήμια της Κρήτης και της Κύπρου.

      Ο υπότιτλος «διεπιστημονική θεώρηση» δηλώνει ότι, ακριβώς, μέσα από τις σελίδες του εν λόγω βιβλίου μιλούν με ισχυρή άποψη και γλώσσα σαφή και ξεκάθαρη γλωσσολόγοι, φιλόσοφοι, ψυχολόγοι, θεολόγοι και Πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Ιωάννης ο Σιναΐτης και Μάξιμος ο Ομολογητής και, βέβαια, η Αγία Γραφή.

    Πρόκειται για ένα θέμα αρκετά πρωτότυπο και μέσα ακραιφνώς στα διαφέροντα της ψυχολογικής επιστήμης, στο οποίο εμπλέκονται και πολλές βασικές ψυχικές του ανθρώπου λειτουργίες, όπως η νοημοσύνη, το συναίσθημα, η ηθική και η βούληση, αλλά ακόμα και η προσοχή, το ενδιαφέρον και ο λόγος. Πρόκειται, ακόμα, για ένα θέμα εξαιρετικά χρήσιμο και πρακτικό, αφού μπορεί να βοηθήσει πολλούς ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή. Πράος είναι ο γλυκύς στους τρόπους, ο προσηνής και συγκαταβατικός άνθρωπος, κοντά στον οποίο κάθε άλλος άνθρωπος αισθάνεται άνεση και ψυχική ευφορία. Με αυτήν την έννοια, μπορούμε να δεχθούμε ότι η πραότητα είναι μια έμφυτη ικανότητα, μια εγγενής αρετή, θείο δώρο και κόσμημα της προσωπικότητας του ατόμου, που, πέραν της έμφυτης ικανότητας, μπορεί να οφείλεται και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, μάλιστα δε στην αγωγή που δίδεται από την οικογένεια, πράγμα που δημιουργεί σοβαρή υποχρέωση και ευθύνη των γονέων προς το παιδί, η μετάδοση αυτής και άλλων παρόμοιων αρετών. Γιατί είναι αποδεδειγμένο ότι η πραότητα των γονέων και των διδασκάλων τούς κάνει πολύ πιο οικεία και φιλικά πρόσωπα προς το παιδί.

 Η πραότητα θα μπορούσε, περαιτέρω, να θεωρηθεί ως μια όμορφη στάση ζωής, ως ένα όμορφο και δυναμικό συναίσθημα, που μπορεί να απελευθερώνει τάσεις που ανυψώνουν τη ζωή και ανοίγουν πόρτες αισιοδοξίας, ελπίδας και ευτυχίας στον άνθρωπο. Αυτός, ακριβώς, είναι ο λόγος που το συναίσθημα αυτό αναφέρεται στη θετική Ψυχολογία, που μελετά τα θετικά συναισθήματα του ανθρώπου και τους παράγοντες εκείνους που απομακρύνουν εμπόδια και δυσκολίες και κάνουν τη ζωή να είναι πιο ευχάριστη, πιο ευτυχισμένη, πιο όμορφη και φωτεινή.

Πρόκειται, λοιπόν, για μια σπουδαία και πλούσια ψυχολογική μελέτη του αειθαλούς και αειφόρου- καίτοι συνταξιούχου, πλέον- Καθηγητή, για ένα βιβλίο που στηρίζεται βασικά στην ψυχολογική επιστήμη, παρότι περιέχει και πλείστα όσα φιλοσοφικά, ερμηνευτικά, φιλολογικά και θεολογικά στοιχεία, με συχνές αναδρομές στην αρχαία αριστοτελική, πλατωνική και επικουρική φιλοσοφία, ενώ δεν παραλείπει να παρουσιάσει και άλλες ταυτιζόμενες ή συμπληρωματικές προς την πραότητα αρετές, που συνιστούν ένα πραγματικό εγκώμιο αρετής, έναν ασφαλή οδηγό του ανθρώπου και μια πυξίδα που τον οδηγεί αλάνθαστα στον δρόμο προς την ευτυχία και την ευδοκίμηση στη ζωή.

 Η πραότητα κατά τον συγγραφέα δεν πρέπει να θεωρείται ως μια τυπική, ως μια απλή εκδήλωση σωστής συμπεριφοράς, αλλά ως κάτι πολύ περισσότερο και πιο βαθύ. Έτσι, η πραότητα καθίσταται ένα από τα ευγενέστερα και βαθύτερα συναισθήματα του ανθρώπου, που πηγάζουν από μέσα του και ενισχύουν και κινούν την ψυχή και την καθιστούν ικανή να υπερβαίνει τις δυσκολίες και να εκφράζεται σωστά στο συνανθρώπινο περιβάλλον.

Είναι, τέλος, σημαντική η παράθεση στα κεφάλαια του βιβλίου και κεφαλαίου σχετικού προς τον θυμό, ότι ο «θυμός», το αντίθετο της «πραότητας», οφείλεται, ακριβώς, στην άγνοια του ανθρώπου και ότι η γνώση και η διδασκαλία μπορούν να οδηγήσουν και να κατευθύνουν τον άνθρωπο στην απομάκρυνσή του από το ελάττωμα αυτό. Δίνει προς τούτο πολλά στοιχεία διαχείρισης του πάθους- ελαττώματος αυτού, που, εξαφανιζόμενο, διά της αγωγής, παραχωρεί, φυσικώ τω τρόπω, τη θέση του στην αρετή της πραότητας.  

Ως κατακλείδα του όμορφου αυτού βιβλίου ο συγγραφέας παραθέτει τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματά του από «Μια μικρή έρευνά» του, γύρω από τη συγκεκριμένη προβληματική του ευγενούς αυτού αθλήματος της «πραότητας», ώστε η μελέτη του να προσλάβει, πέραν του θεωρητικού, και εμπειρικό χαρακτήρα. Το δείγμα της έρευνας ήταν τυχαίο. Έλαβαν μέρος 190 άνθρωποι: 92 άνδρες και 98 γυναίκες από 15 ετών και άνω. Η έρευνα έγινε με τη μέθοδο του ερωτηματολογίου, ενώ, στη συνέχεια, ο συγγραφέας προέβη στη μελέτη και λεπτομερή εξέταση των απαντήσεων που δόθηκαν, εξάγοντας τα σχετικά συμπεράσματα.

Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό Καθηγητή και φίλο κ. Γεώργιο Ε. Κρασανάκη και του ευχόμαστε να έχει δύναμη και υγεία, για να συνεχίζει επί μακρόν τη γόνιμη, δημιουργική και εργώδη δραστηριότητά του στον χώρο της ψυχολογικής και παιδαγωγικής επιστήμης, όπου η μέχρι σήμερα συμβολή του είναι σπουδαία και πολυτρόπως αναγνωρισμένη. 

ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΓΑΣΠΑΡΗΣ * * * ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

 

ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΓΑΣΠΑΡΗΣ

 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

         [Εκδόσεις ΟΤΑΝ, Αθήνα 2025, σχ. 8^ο  (24 Χ 17), σσ. 232]

 

 

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

 www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Για λογαριασμό των Εκδόσεων «Όταν» κυκλοφόρησε πρόσφατα η τελευταία συγγραφική δουλειά, με τον τίτλο «Διαδρομές και Επισημάνσεις», του ρεθεμνιώτη φιλoλόγου, εικαστικού και ποιητή Αιμίλιου Γάσπαρη. Το παρουσιαζόμενο βιβλίο αποτελείται από μια σειρά κειμένων, παλιές δημοσιεύσεις διαφόρων εντύπων, εφημερίδων, ιστοσελίδων και περιοδικών, που είδαν το φως σε διάστημα αρκετών δεκαετηρίδων. Η θεματική τους αφορά σε τόπους, πρόσωπα, θέματα πολιτικής και κοινωνικής κριτικής, ενώ ένα μεγάλο μέρος καταλαμβάνουν και κείμενα με εντυπώσεις του συγγραφέα από επισκέψεις του στο Αγιώνυμον Όρος.

Το φωτογραφικό μέρος του βιβλίου απαρτίζεται από μια σειρά φωτογραφιών από την ενότητα «Αγιολούλουδα του Υμηττού», που είναι αποτέλεσμα του θαυμασμού του συγγραφέα για τα λουλούδια αυτά, που επιμένουν να υπάρχουν και να ομορφαίνουν τη ζωή μας, παρά τις σύγχρονες κλιματολογικές συνθήκες.

 Πρόκειται για ένα βιβλίο που αγκαλιάζει ολόκληρη την Ελλάδα από την Ξάνθη μέχρι τη Ρόδο, την Κρήτη και το Άγιον Όρος, με εξαίρεση δυο άρθρα που αναφέρονται στη Βαρκελώνη της Ισπανίας. Ξεχωρίζει για τις πολύτιμες ξεναγήσεις του στις εναπομένουσες ομορφιές των ελληνικών πόλεων και για τις εντυπωσιακές σκέψεις που καταθέτει γύρω από την ιδιομορφία τους και για τα φιλοξενούμενα στα όριά τους μνημεία του πολιτισμού.

Ειδικότερα, τα πρώτα κείμενα του βιβλίου αναφέρονται σε τόπους (Αχαρνές, Τριόπετρα του Ρεθύμνου, με ξεχωριστή, εδώ, έκφραση λατρείας στη πανέμορφη Βαρκελώνη, για τις πολύ έξυπνες, όπως παρατηρεί, λύσεις που οι κάτοικοί της, άνθρωποι οργανωτικοί, έδωσαν σε πολλά προβλήματα της πόλης). Αναφέρονται, επίσης, σε Μουσεία (Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης), πρόσωπα και σε σχέσεις τόπων (Κρήτη- Λυβύη), όπου αναγνωρίζονται πολλά κοινά σημεία.

Ο τόπος αποτελεί το πεδίον μιας αναζήτησης και μιας διερεύνησης για τον συγγραφέα, που άλλοτε τρυφερή και ερωτική έρχεται και τον αγκαλιάζει και τον γεμίζει με «δείγματα» μιας αύρας που τον συνεπαίρνει και τον καθοδηγεί κι άλλοτε με «δήγματα» που τον πονούν αφόρητα και τού αφήνουν πληγές ανεπούλωτες, για να αναφερθώ σε δυο χαρακτηριστικές λέξεις από τον τίτλο ενός προηγηθέντος πονήματός του.

Στο παρουσιαζόμενο, επίσης, βιβλίο του ο συγγραφέας κρίνει και επικρίνει την επικρατούσα κατάσταση τόσο στο Ρέθυμνο και την Αθήνα, όσο και παντού της Ελλάδας και με λόγο δριμύ και ιδιαίτερα τσεκουράτο και καυστικό, καταθέτει τις απόψεις του τόσο στα πολιτικά και οικονομικά, όσο και στα κοινωνικά πράγματα της ελληνικής πολιτείας κατά την περίοδο, κυρίως, των ετών 2011- 2013. Ιδιαίτερα, περαιτέρω, τον απασχολούν στις κρίσεις του αυτές και θέματα που άπτονται της εκπαιδευτικής μας κακοδαιμονίας, αλλά και του πολιτισμού τού τόπου μας, που πλήττεται από μεγάλες φαραωνικές πληγές, που ακούνε στο όνομα ζητιανιά, λαθρομετανάστες, γκράφιτι, πορνεία και ναρκωτικά. Οργώνει όλες τις αθηναϊκές συνοικίες από τη μια άκρη της πρωτεύουσας ως την άλλη, έρχεται αντιμέτωπος και παρακολουθεί με απογοήτευση την κατάστασή τους και συχνά τον εξευτελισμό ενός κόσμου παρακμής και ασυδοσίας. Ταξιδεύει, κινείται και παρακολουθεί τα πάντα από κοντά και βρίσκει μπροστά του έναν κόσμο που έχει καταντήσει αγιάτρευτα άρρωστος και μολυσματικός, ώστε ο συγγραφέας να πικραίνεται και να εκδηλώνει έντονα την πίκρα του αυτήν από τη σύγχρονη εξέλιξη των πραγμάτων, γιατί οι αλλαγές δεν γίνονται, πάντοτε, όμορφα και αρμονικά. Ο κόσμος, θεωρεί ο συγγραφέας, δεν αλλάζει έτσι απλά με κούφια προοδευτικά λόγια και με δήθεν επαναστατικές διαθέσεις και συμπεριφορές. Στις κρίσεις και στις παρατηρήσεις του αυτές ανταποκρίνεται, να σημειώσουμε, το δεύτερο σκέλος του τίτλου του βιβλίου, «επισημάνσεις», ενώ στις επισκέψεις του σε τόπους της Ελλάδας και του εξωτερικού το πρώτο, «διαδρομές».   

Ιδιαίτερα εντυπωσιακές και οι σελίδες που αναφέρονται στον Διονύσιο Σολωμό, του οποίου την ποίηση ο συγγραφέας παρουσιάζει σαν φάρο που φωτίζει δυναμικά και ρωμαλέα τη λογοτεχνική πορεία του ελληνικού έθνους, ενώ στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου- στα Αγιορείτικα, όπως τα ονομάζει- ξεδιπλώνεται πλούσια το μεγάλο λογοτεχνικό χάρισμα του συγγραφέα. Τα κείμενα αυτά αποπνέουν περισσότερο άρωμα ευαισθησίας, θρησκευτικής πίστης, ανθρωπιάς, ανάμνησης και αγάπης. Εδώ, με χαρακτηριστική άνεση ονοματίζει και προσδιορίζει τους τόπους της αγιορείτικης χερσονήσου, τα μοναστήρια, τις σκήτες και τα κελιά, συνεχίζοντας τις εύστοχες παρατηρήσεις και επισημάνσεις του γύρω από τη φιλοξενία, τον πλούτο, την πίστη, τα κειμήλια (εικόνες, χειρόγραφα, περγαμηνές και κώδικες) και ξεχωρίζοντας απ’ όλα τα μοναστήρια, την Ι. Μονή Φιλοθέου.

Παντού ο λόγος του συγγραφέα εκφράζει τις έντονες αναμνήσεις του από τις «διαδρομές» του με θαυμάσια και λεπτότατα συναισθήματα, ενώ παντού αφήνει να αναδύονται και οι ομορφάδες των περιγραφόμενων τόπων. Συνήθως, σύντομες και κοφτές οι προτάσεις ανεβαίνουν στην καρδιά του αναγνώστη τους ηχηρές, όμορφες, ζωηρά ποιητικές. Ο λόγος εμφανίζεται συχνά βαθιά αλληγορικός, πάντως κομψός, λεπτός και εύχαρης. Οι τίτλοι προδιαθέτουν- από την πρώτη, κιόλας, στιγμή- για το περιεχόμενο, που αποπνέεται συχνά και με γενναιόδωρη κοινωνική, πολιτική και φιλοσοφική διάθεση, με πλούσιες χρωματικές κλίμακες, που απορρέουν από την παλέτα του μεγάλου λογοτεχνικού ταλέντου του συγγραφέα, που, όπως είπαμε, συμβαίνει να είναι και ποιητής και ζωγράφος.

Ιδιαίτερες ευχές και ευχαριστίες στον εκλεκτό φίλο και συνάδελφο Αιμίλιο Γάσπαρη, ακάματο του Λόγου και της Ποίησης εργάτη, και γι’ αυτήν την τελευταία γόνιμη και δημιουργική παρουσία του στα Ελληνικά Γράμματα.