ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
(6η συνέχεια)
ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Τέλος,
παρουσιάζουμε την ορθή γραφή ορισμένων λέξεων της Δημοτικής, με αμφισβητούμενη
ορθογραφία, που όλους, πολύ συχνά, μας μπερδεύουν και των οποίων, μερικοί,
αρνούνται την ορθή τους γραφή, που προτείνουμε παρακάτω.
Έτσι, πρέπει
να γράφουμε:
α) αβγό
με [β] σύμφωνα με τους Γ. Χατζιδάκι, Τριανταφυλλίδη, Δημ. Δημητράκο, Κ.Foy, P. Kretschmer κ. ά.,
και όχι με [αυ] αυγό. Ο Χατζιδάκις εξηγεί την προέλευση της λέξης ως εξής: τα
ωά> ταωά (συνεκφορά)> ταuά
(τροπή του ω/ο/ σε ου/u)> ταγuά> ταuγά
(ημιφωνική προφορά του /u/ ως /γu/ και μετάθεση του ημιφωνικού
στοιχείου -γ-)> ταvγά
(συμφωνική προφορά του u ως v προ του ισχυρού συμφώνου γ)>
τ’ αβγό (υποχωρητικός σχηματισμός του ενικού από τον τύπο του πληθυντικού).
Άρα το γράμμα [β] στη λέξη «αβγό» προήλθε από φωνητική εξέλιξη και δεν
δικαιολογείται να γραφεί με δίφθογγο [αυ], σαν να υπήρχε εξ αρχής στη λέξη.
β΄) αγγελιαφόρος
και όχι αγγελιοφόρος (με [ο] στο
πρότυπο των συνθέτων με το συνδετικό φωνήεν [ο] π.χ. ανθοφόρος, ψηφοφόρος κ.λπ.).
αθλητίατρος (από προσηγορ. αθλητής= ιατρός των αθλητών), αντί αθλίατρος (άθλ-ος).
γ΄) αλλιώς με [ι] από μεσαιων.
αλλιώς (με συνίζηση) <αλλέως< αλλέος (διαφορετικός) από την ασυναίρετη
γεν. αλλέων του αρχ. άλλος. Το επίρρ. αλλέως σχηματίστηκε κατά τα επιρρήματα σε
–έως π.χ. ευθ-έως, βραδ-έως, βαρ-έως κ.ά.
δ΄) το ρήμα «αντικρίζω»
γράφεται με [ι].
ε΄) αφτί με [φ] και όχι αυτί με [αυ], γιατί προέρχεται από την
εξέλιξη του τύπου: «ους, ωτός, ωτίον, τα ωτία, ταουτία (tautia>tavtia>taftia) ταφτία,
τ’ αφτία», όπως διδάσκει ο Γ. Χατζιδάκις, και όχι από δωρικό «αυς», γεν.
αυτός, το αυτίον, όπως επεξηγεί ο Αδ. Κοραής.
στ΄) βρόμα με [ο] και όχι με [ω],
ως παράγωγο του ρήματος βρομώ από το βρόμος, ο (αρχ. ρήμα βρέμω).
και τα τρία (βρέμω, βρόμος, βρομώ) δήλωναν κρότο, θόρυβο. Άρα, το αρχαίο
«βρόμος» είναι που μαζί με τον κρότο δήλωσε και «την εκ τινων ψόφων
προερχομένην κακήν οσμήν», απ’ όπου και το ρήμα βρομώ.
Άρα, είναι
λανθασμένη η άποψη ότι το ουσιαστικό «βρόμα» προέρχεται από το ουδέτερο «βρώμα,
-ατος» (= τροφή), γιατί τότε, κατά τον Γ. Χατζιδάκι, θα έδινε ρήμα «βρωματίζω»
και όχι «βρομώ» (πβ. κέρμα- κερματίζω, όνομα- ονοματίζω).
Άρα, υπάρχει παρετυμολογική
σύγχυση της λέξης «βρόμα» με το ουσιαστικό «βρώμα»= φάγωμα, βρώση
(<βιβρώσκω), εξ αιτίας της εκκλησιαστικής φράσης «σκωλήκων βρώμα και
δυσωδία» (νεκρώσιμη ακολουθία),
που, όμως, σαφώς σημαίνει ότι εκεί θα καταλήξει, κάποτε, ο άνθρωπος σε τροφή,
δηλαδή, των σκωλήκων και δυσωδία, που, ένεκεν αυτού του φυσικού φαινομένου, της
αποσύνθεσης των οργανισμών δημιουργείται.
στ΄) γλείφω με [ει], από το αρχ.
«εκλείχω» (εκ+ λείχω)> κλείχω> γλείχω> γλείφω (το -φ- από αναλογική
επίδραση ρημάτων όπως το αλείφω).
ζ΄) καλύτερος
με [υ], όπως πρότεινε την γραφή ο Γ. Χατζιδάκις, το 1888, αναλογικά
προς τον αντίστοιχο βαθμό των επιθέτων σε –υς (βαθύς- βαθύτερος, ευρύς- ευρύτερος)
και έτσι έχουμε και κοντός- κοντύτερος,
χοντρός- χοντρύτερος, μεγάλος- μεγαλύτερος και επιρρήματα πρωτύτερα και αρχύτερα (μια ώρα αρχύτερα).
Προσοχή! στον συγκριτικό βαθμό λέμε καλύτερος
ή πιο
καλός και ποτέ πιο καλύτερος,
όπως, εσφαλμένα, ακούγεται από πολλούς.
η΄) Κτήριο
με [η] και όχι κτίριο με [ι], από το οικητήριο (ρ. οικώ)> οικτήριο
(με συγκοπή του [η])> κτήριο (με σίγηση του άτονου αρκτικού
φωνήεντος) ή από το ευκτήριον (οίκημα).
θ΄) πιρούνι με [ι],
ι΄) συγγνώμη και όχι συγνώμη
*******************
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου