ΠΥΛΕΣ ΤΩΝ ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ, ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣ ΣΕ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ



 ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ



ΠΥΛΕΣ ΤΩΝ ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ, ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣ  ΣΕ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ  
         
                                                                               -2-

       Κατά τον Εμμανουήλ Λαμπρινάκη ο δήμος Ρεθύμνου κείται στο μέσον τής βόρειας παραλίας τής επαρχίας και αποτελείται από την ομώνυμη πόλη και τα προάστια. Η πρωτεύουσά του είναι το Ρέθυμνο, τειχισμένο με βενετικό φρούριο, που έχει τρεις πύλες . αυτήν τής Άμμου (Kum Kapi), τη Μεγάλη Πόρτα και την Καινούρια (Πόρτα) [=Yeni Kapi ή Μαρμαρόπορτα ή του Στρατώνος [Κισλά (τουρκ. kişla= στρατώνας)].

         Υπήρχε, βέβαια, και μία τέταρτη πύλη, η Πύλη Squero[1], στη δυτική πλευρά τού τείχους, όπου σήμερα ο περιφερειακός δρόμος, εντελώς, πάντως, δευτερεύουσα, που χρησιμοποιούνταν για στρατιωτικούς και μόνο λόγους.

                    1.  ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΑΜΜΟΥ (ΑΜΜΟΣ ΠΟΡΤΑ)

                                 Β.  ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

                    

Άμμος η Πόρτα ή Κουμ Καπί ή Άγνωστος Στρατιώτης (1930 εξής) (στσ’ Άμμμος τη bόρτα, στον Άγνωστο Στρατιώτη)

            Έτσι, ως «Άμμος Πόρτα», αλλά και με το τουρκικό όνομά της, ως «Κουμ Καπί», ακουγόταν η σημερινή πλατεία και η γύρω περιοχή γενικότερα, στη συγκεκριμένη «πόρτα» τού Βεντσιάνικου τείχους, μέχρι και το έτος 1930, που ονομάστηκε «Πλατεία
'Αγνωστος Στρατιώτης (1930)
Αγνώστου Στρατιώτη»
, λόγω, ακριβώς, του ομώνυμου Ηρώου, που στήθηκε σε αυτήν στις 9/11/1930, με την ευκαιρία τού εορτασμού τής τακτικής επετείου τής Αρκαδικής Εθελοθυσίας και της Εκατονταετηρίδας τής Ελληνικής ανεξαρτησίας (1830-1930).

Για την κατασκευή τού μνημείου συστάθηκε ερανική επιτροπή, με πρόεδρο τον Μάνο Τσάκωνα. Γλύπτης ο Δ. Ν. Περάκης[2]. Πιο πριν από το έτος αυτό, είχε διατυπωθεί πρόταση από την εφημερίδα τού Ρεθύμνου «Κρητική Επιθεώρηση»- που, τον καιρό εκείνο,  διατηρούσε τα Γραφεία της στην εν λόγω πλατεία- να ονομαζόταν πλατεία «Αρκαδίου»[3], ενώ διατυπώθηκε και η άποψη το ηρώο τού «Αγνώστου Στρατιώτη» να στηνόταν στον χώρο μπροστά από το Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο, δηλαδή στη σημερινή πλατεία «Τεσσάρων Μαρτύρων»[4], όπου σήμερα έχει στηθεί ο ανδριάντας τού Κωνσταντίνου Γιαμπουδάκη. Όπως, περαιτέρω, ο αείμνηστος συμπολίτης αρχιτέκτονας Γιάννης Σπανδάγος είχε παρατηρήσει από την πρώτη, κιόλας, στιγμή τής δημιουργίας του, ο ανδριάντας τού στρατιώτη τού ηρώου είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Αφενός, γιατί φορά στολή τού γαλλικού στρατού (και γι’ αυτό χαρακτηρίστηκε «Γάλλος») κι αφετέρου γιατί οι Ρεθυμνιώτες ήθελαν ένα μνημείο με αναφορά σε τοπικούς αγώνες και θυσίες και πιο συγκεκριμένα στην Αρκαδική εθελοθυσία[5]. Εξάλλου, να σημειώσουμε ότι ούτε καλλιτεχνικά αξίζει ιδιαίτερα το εν λόγω μνημείο.

Η υπό ανάπλαση πλατεία  Αγνώστου Στρατιώτη (10/10/2008)


 

 

 

    Πάντως, ακόμα και το έτος 1936, η πλατεία, παρότι τον καιρό εκείνο ήταν το τέρμα των μεγάλων οδικών αρτηριών που έφθαναν από το Ηράκλειο, τον Μυλοπόταμο, το Αμάρι και την Ι. Μονή Αρκαδίου στο Ρέθυμνο και διέθετε το μοναδικό κόσμημα τής πόλης, τον ανδριάντα τού «Αγνώστου Στρατιώτη», όμως  συνέχιζε να παραμένει αδιαμόρφωτη και ένας σωστός σκουπιδόλακκος, μεγάλη ασχήμια για την πόλη. Στο προς την παραλία, μάλιστα, τμήμα της ρίχνονταν μονίμως με τα κάρα τής εποχής σκουπίδια, λίθοι, πλίνθοι και κάθε είδους ακαθαρσίες, ώστε, συχνά, να διαμαρτύρονται οι πάροικοι και οι τοπικές εφημερίδες[6]. Κέντρο δραστηριότητας τής περιοχής, τα προκατοχικά και μετακατοχικά χρόνια, υπήρξε το καφενείο «Κύμα», που λειτούργησε και ως σταθμός και πρακτορείο των προαναφερθέντων λεωφορείων, που εξυπηρετούσαν τον Μυλοπόταμο, ενώ γι’ αυτά τού Αμαρίου ως πρακτορείο λειτούργησε, στην ίδια πλατεία, το σημερινό εστιατόριο τού «Κόκκινου».

_________________


[1]  Έτσι, ονομαζόταν το μικρό ναυπηγείο (squero= μικρό ναυπηγείο), που βρισκόταν στο δυτικό άκρο τής πόλης, στη σημερινή Σωχώρα, κάπου μεταξύ προμαχώνα τού Καλλέργη και της Φορτέτσας [Ιωάννας Στεριώτου, Οι Βενετικές οχυρώσεις τού  Ρεθύμνου (1540-1646), Συμβολή στη φρουριακή αρχιτεκτονική τού 16ου και 17ου αιώνα, Αθήνα 1979, σχέδ. VII].

[2] Βλ. σχετικά Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, Γλυπτά και Ενεπίγραφες Πλάκες τού Ρεθύμνου, Έκδοση 1ου Γυμνασίου Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2000, 26-27. Επίσης, Εφημερίς των Συζητήσεων 13-11-1930, όπου καταγράφεται όλο το ιστορικό των αποκαλυπτηρίων τού μνημείου και δημοσιεύεται η ομιλία τού Π. Τσάκωνα, Προέδρου των Εφέδρων Αξιωματικών Ρεθύμνου και Κρητική Επιθεώρησις 13-11-1930.

[3] Κρητική Επιθεώρησις τής 12/3/1926. Βλ. και Κρητική Επιθεώρησις τής 10/3/1930.

[4] Κρητική Επιθεώρησις τής 11/8/1929.

[5] Πβ. την πρόταση τής εφημερίδας «Κρητική Επιθεώρηση», που σημειώσαμε αμέσως παραπάνω.

[6] «Προς Εξωραϊσμόν», Κρητική Επιθεώρησις 4-1-1934, με την οποία προτείνεται η ασφαλτόστρωση τής πλατείας και ο καθαρισμός της, «Η πλατεία Ηρώων», Κρητική Επιθεώρησις 11-1-1934 και «Αφόρητος κατάστασις», Κρητική Επιθεώρησις 15-8- 1936.

Δεν υπάρχουν σχόλια: